Status

- Oudorp is een dorp in de provincie Noord-Holland, in de streek West-Friesland, gemeente Alkmaar. Het was een zelfstandige gemeente t/m 30-9-1972.

- Wapen van de voormalige gemeente Oudorp.

- Oudorp is formeel reeds lang in de bebouwde kom van de stad Alkmaar opgegaan. Toch wordt het nog altijd als dorp beschouwd; het dorp heeft nog altijd een eigen postcode (1829) en plaatsnaam in het postcodeboek. En de inwoners vinden ook nog altijd dat ze in dit dorp wonen en niet in de stad Alkmaar. Het dorp ligt ook niet echt ingesloten door Alkmaar maar aan de rand ervan. Een soortgelijke situatie geldt overigens voor het eveneens in 1972 door Alkmaar deels geannexeerde dorp Koedijk in het noordwesten van Alkmaar.

Naam

Naamgeving
In plaatsnamenlijsten en poststempels stond nog weleens de aanduiding 'Oudorp NH', kennelijk om het te onderscheiden van Ouddorp op Goeree-Overflakkee (ZH). Strikt genomen had dit niet gehoeven, want je spreekt deze plaatsnamen wel hetzelfde uit, maar ze worden niet hetzelfde gespeld. En dankzij de postcodes, sinds 1978, komt de post niet meer verkeerd terecht bij identieke of grotendeels identieke plaatsnamen, ook als je de provincienaam er niet bij zet.

Ligging

Het dorp Oudorp ligt O van de stad Alkmaar, ZO van het dorp Koedijk, Z van het dorp Sint Pancras, ZW van de stad Heerhugowaard, W van het dorp Oterleek, WNW van het dorp Stompetoren en N van het dorp Zuidschermer.

Statistische gegevens

In 1840 omvat de gemeente Oudorp 78 huizen met 463 inwoners, verdeeld in het gelijknamige dorp 39/225 (= huizen/inwoners), buurtschappen De Nollen 9/55 en De Huigendijk 7/43 en polder De Schermer (deels) 23/140. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 1.600 huizen met ca. 4.000 inwoners.

Geschiedenis

Middeleeuwse rekeningen onthullen geheimen van Oudorpse kastelen
"Toen in 2018 door geofysisch onderzoek duidelijk werd dat kasteel de Middelburg in Oudorp groter was dan altijd werd gedacht, startten Nancy de Jong en Rob Gruben een aanvullend onderzoek in het Nationaal Archief. Al snel werd duidelijk dat de middeleeuwse rekeningen in het archief van de graven van Holland informatie bevatten van onschatbare waarde. De eeuwenoude teksten waren alleen wel wat lastig leesbaar... Vandaar dat de onderzoekers een beroep deden op de leden van de transcriptiewerkgroep van het Regionaal Archief. Zij zorgden vervolgens voor het transcriberen, ofwel het omzetten van de oude geschriften naar leesbare tekst. Zo weten we nu niet alleen hoeveel geld de graven uitgaven aan onder meer onderhoud van de gebouwen, de stukken staat ook bol van de indirecte informatie over het leven in en rond het kasteel in die tijd.

Bij het nieuwe onderzoek naar de kastelen de Nieuwburg en de Middelburg in Oudorp hebben we gebruikgemaakt van middeleeuwse archiefbronnen. In rekeningen van de rentmeesters en baljuwen van Kennemerland en West-Friesland uit de veertiende en vijftiende eeuw bleek namelijk veel informatie aanwezig over het onderhoud van de kastelen en de bijbehorende gebouwen. Een deel van deze rekeningen was al digitaal in te zien op de website van het Nationaal Archief, andere rekeningen zijn in opdracht van Erfgoed Alkmaar gedigitaliseerd.

Meteen raak. Al op de eerste onderzoeksdag in het archief ontdekten we dat er een vermelding was van een barbacane, ofwel een versterkte toegangspoort, bij kasteel de Middelburg in Oudorp. Deze vermelding is voor zover tot nu toe bekend de vroegste en tot nog toe enige vermelding van een barbacane bij een Nederlands kasteel. Diezelfde dag hebben we een enorme hoeveelheid foto’s gemaakt van de beschikbare rekeningen over de kastelen de Middelburg en de Nieuwburg. En hoewel de handschriften op zich duidelijk zijn, is het lezen ervan een kunst op zich. Vandaar dat de transcriptiewerkgroep van Regionaal Archief Alkmaar in actie kwam.

De transcriptiewerkgroep van het Regionaal Archief bestaat sinds 2007 en houdt zich bezig met het transcriberen van allerlei bronnen die van belang zijn voor de Alkmaarse geschiedenis. De leden van de groep hebben allemaal een cursus lezen van oud schrift gevolgd. Door het regelmatig transcriberen van oude teksten, houden zij hun leesvaardigheid op peil. De werkgroep was meteen enthousiast over dit nieuwe transcriptieproject. In 2018 zijn ze begonnen met het uitwerken van de rekeningposten die (voornamelijk) te maken hadden met de Middelburg. Het ging in dit geval om posten van de rekeningen van de rentmeester van Kennemerland en West-Friesland." (bron en voor nadere informatie zie Erfgoed Alkmaar, augustus 2021)

Heemkunde
De in 2005 opgerichte Stichting Historisch Oudorp heeft ca. 250 begunstigers. De stichting onderzoekt en beschrijft de geschiedenis van (het gebied van) deze vroegere gemeente. Eens per jaar, in juni, wordt een Kroniek uitgegeven met artikelen over de geschiedenis van het dorp. Aan de Kroniek werkt een groot aantal gastschrijvers mee. Andere uitgaven zijn het boekje “Veranderend Oudorp”, een vergelijking van toen en nu van bepaalde plekken in het dorp, en een wandelgids waarin een route wordt beschreven langs historische plaatsen en gebouwen. Daarnaast organiseert de stichting jaarlijks enkele lezingen en historische wandelingen. Voor € 10,00 per jaar kun je begunstiger worden. Je ontvangt dan gratis de jaarlijkse Kroniek.

Bezienswaardigheden

- Oudorp heeft 31 gemeentelijke monumenten. Het betreft vrijwel allemaal woningen. Verder het voormalige Raadhuis op Kerklaan 9, en de school in Amsterdamse Schoolstijl De Nieuwburch op Munnikenweg 18.

- "De voormalige Hervormde (PKN) kerk De Terp (Kerklaan 4) wordt vanwege het pleisterwerk in de volksmond ‘het witte kerkje’ genoemd. Het ligt ietwat verhoogd in de omgeving, op een natuurlijke duinheuvel, mogelijk de resten van vorige kerken. Deze ligging bezorgde de kerk de bijnaam De Terp. Al in de 11e eeuw stond hier een kerkje, waarschijnlijk van hout. In de 12e of 13e eeuw is deze vervangen door een kerk van baksteen met een kerktoren in romaanse stijl. In de kerk bevindt zich een monumentaal orgel van Ypma. Ten zuiden van de kerk ligt de openbare begraafplaats. In de toekomst moet deze los van de kerk kunnen blijven functionren. De begraafplaats is en blijft eigendom van de gemeente Alkmaar. De omgeving van het kerkgebouw ademt nog het authentieke Oudorp, met het raadhuis (in gebruik als kantoor) naast de kerk en een oude boerderij uit 1859.

In 2013 besloot de kerkenraad van de Protestantse Gemeente Alkmaar om vanwege een dalend ledenaantal en daarmee dalende inkomsten drie van de vijf kerkgebouwen te verkopen. De sierlijke kerk De Terp in Oudorp was er hier een van, omdat het te klein is om te kunnen fungeren als een van de twee overgebleven kerkgebouwen. Om de kerk voor het dorp te behouden is gezocht naar een nieuwe eigenaar die het behoud van monumentaal erfgoed nastreeft. Die is gevonden in BOEi, een organisatie die zich ten doel stelt cultureel erfgoed te restaureren en te herstemmen. Industriële, religieuze en agrarische gebouwen met een belangrijke historische waarde worden hierdoor voor toekomstige generaties behouden. De overdracht heeft in november 2015 plaatsgevonden.

Voor Oudorp betekent dit dat de karakteristieke kerk als beeldbepalend monument in de historische dorpskern behouden blijft. Een resultaat dat behaald kon worden dankzij de inzet van de Protestantse Gemeente Alkmaar en talloze vrijwilligers, die zich gaan inzetten om de kerk voortaan te exploiteren. BOEi heeft in 2016 groot onderhoud gepleegd aan de kerk. Waar nodig en indien mogelijk is de kerk, samen met de toren, gerestaureerd. Zowel de Protestantse Gemeente Alkmaar als de burgerlijke gemeente Alkmaar zijn bereid gevonden een bijdrage te leveren aan het toekomstig onderhoud. Een van de voorwaarden van BOEi om De Terp over te nemen was voldoende draagvlak in het dorp om het kerkgebouw te exploiteren. En dat was er! Een aanzienlijk deel van de Protestantse Gemeente Alkmaar en veel vrijwilligers uit de omgeving hebben daartoe Stichting Op De Terp gevormd, een prachtig initiatief! Deze stichting biedt nu, samen met BOEi, een nieuwe toekomst aan het kerkgebouw. BOEi heeft een huurovereenkomst gesloten met Stichting Op De Terp, waardoor De Terp haar nieuwe functie kan gaan vervullen." (bron: BOEi) Voor die nieuwe functies zie het hoofdstuk Evenementen etc.

- De RK Sint-Laurentiuskerk in Oudorp (Herenweg 77) is in 1880 gebouwd door architect Evert Margry. Hij ontwierp een driebeukige pseudobasiliek in neogotische stijl. Het schip heeft acht traveeën. Aan de voorzijde staat een toren boven de ingang. De kerk is gewijd aan de heilige Laurentius van Rome. De Laurentiuskerk is een rijksmonument, evenals de tuin, een priestergraf en de pastorie. De drie gebrandschilderde spitsboogramen in de voorgevel tonen de heilige Caecilia tussen een paus en koning David. In het midden van het roosvenster erboven staat het Lam Gods afgebeeld, omgeven door drie oudtestamentische profeten, Dante en de symbolen van de vier evangelisten. Op de zangerstribune staat ter weerszijden van een spitsboog de tweedelige eikenhouten orgelkas opgesteld. Het recent gereviseerde tweeklaviers orgel telt 15 registers en is in 1920 vervaardigd door de fa. Vermeulen in Alkmaar (als geschenk van de parochianen aan pastoor Maats bij zijn 40-jarig priesterjubileum).

- Korenmolen 't Roode Hert in Oudorp (Frieseweg 102) is een in 1925 gebouwde stellingmolen. Het is de derde molen op deze plaats. De eerste molen brandde in 1817 af en is vervangen door een molen, afkomstig uit Zaandam-Oost. Deze brandde door onzorgvuldig gebruik van vuurwerk op 15 september 1924 volledig af. De molen is herbouwd met gebruikmaking van onderdelen van een molen uit 1748: de voormalige rijstpeller de Witte Klok, een molen die voorheen aan de zuidkant van de Zaanse Schans te Zaandam heeft gestaan. In de molen wordt nog altijd graan tot meel verwerkt. Onderin bevindt zich een winkel waar de meelproducten worden verkocht. Cliënten van de Raphaelstichting wordt er een zinvolle dagbesteding geboden. Er bestaan plannen om de molen ongeveer 300 meter te verplaatsen naar natuurgebied de Oudorperpolder. Dit is nodig om van windvang verzekerd te zijn nu er plannen zijn om het nabijgelegen voormalige industriegebied Overstad met woningen en winkels te gaan bebouwen.

-De Ambachtsmolen of Strijkmolen Geestmerambacht in Oudorp ('t Wuiver 35) is een boezemmolen. Het is een in 1632 gebouwde houten achtkant met een binnenkruiwerk. De achtkant is van eikenhout en heeft een boventafelement met blokkelen, wat in het begin van de houten achtkanten werd toegepast. Een blokkeel is een houten verbindingsstuk tussen twee delen van het boventafelement. De molen is in 2004/2005 gerestaureerd en kan sindsdien weer draaien, maar heeft nog geen volledig gaande binnenwerk.

- Strijkmolen B (Molenkade 6) is een in 1630 gebouwde eikenhouten achtkantige poldermolen. De molen is een zogeheten grondzeiler. Strijkmolens bemalen geen polders, maar malen het water van de ene boezem naar de andere. Er hebben in totaal 14 strijkmolens in deze omgeving gestaan: 6 aan de Molenkade (ook wel de molens van de Zes Wielen genaamd, naar de zes grote wielen waarmee de daar aanwezige overhalen werden bediend), 4 achter Oudorp en 4 bij Rustenburg. Strijkmolen B is een van de vier overgebleven molens aan de Molenkade en maalde het water uit diverse polders naar de Schermerboezem. In 1941 verloren de strijkmolens hun functie, doordat de Raaksmaatsboezem gemeengelegd werd met de Schermerboezem. Strijkmolen A werd gedemonteerd met de bedoeling deze in het Nederlands Openluchtmuseum te herbouwen. Tijdens een luchtaanval ging de gedemonteerde molen echter alsnog verloren. In de jaren zeventig van de 20e eeuw is de molen weer draaivaardig gerestaureerd. De binnenkant van Strijkmolen B is verbouwd tot woning. De strijkmolens B/C/D/E zijn eigendom van Molenstichting Alkmaar e.o. Strijkmolen B is te bezichtigen wanneer deze draait.

- Strijkmolen C (Molenkade 7) is in 2004 door vandalisme afgebrand. De herbouw is in 2008 gereed gekomen.

- De binnenkant van Strijkmolen D (Molenkade 8) is verbouwd tot woning en is in 2001 grotendeels in oude stijl teruggebracht. De draaivaardige molen is op afspraak te bezoeken.

- De binnenkant van binnenkruier Strijkmolen E (Molenkade 9) is verbouwd tot woning en het gaande werk was in de tweede helft van de 20e eeuw verwijderd. Nadat de strijkmolens decennialang als statische monumenten waren gerestaureerd, is rond 2000 begonnen met het opnieuw draai- en maalvaardig maken ervan. Eind 2008 was de molen weer draaivaardig. Het interieur is tijdens de restauratie in de staat teruggebracht waarin het was toen de molens nog een maalfunctie hadden.

- Een monumentale stolpboerderij aan de Westerstraat in Oudorp is in april 2017 afgebrand. In november 2018 is bekend geworden dat de woonboerderij opnieuw in de originele staat wordt opgebouwd. De herbouw wordt uitgevoerd door Pronk Bouw in samenwerking met Sander Douma Architecten en constructeur A. Harder.

- De Munnikenweg in Oudorp is als zodanig ca. 800 jaar oud (aangelegd door graaf Floris V). De ruim 1 km lange kasseienstrook op deze weg dateert uit eind 19e eeuw en is uniek voor Nederland boven de grote rivieren. Om die reden diende de lokale politieke partij BAS een motie in om er een gemeentelijk monument van te maken, wat door de gehele gemeenteraad werd gesteund. In december 2018 was de benoeming tot gemeentelijk monument een feit. Dat is gevierd met een 'fietsdoop' onder aanvoering van profwielrenner Laurens ten Dam, die vanuit zijn huis op deze kasseienstrook uitkijkt. "Met windkracht 6 lijkt het net Parijs-Roubaix", stelde hij tijdens de fietsdoop. Het is het eerste kasseienmonument van Nederland. Dat houdt in dat ze niet vervangen mogen worden door andere materialen. Uitraard worden ze wel onderhouden en om de zoveel jaar opnieuw gelegd. De Munnikenweg is een vast onderdeel in de Profronde van Noord-Holland (juni). In deze reportage van NH Nieuws neemt Steven Rooks je mee over de beruchte Kasseienstrip in de Ronde.

- Gevelstenen in Oudorp.

Evenementen en activiteiten

- "De voormalige kerk De Terp in Oudorp (waarvoor zie het hoofdstuk Bezienswaardigheden) is sinds 2014 niet langer in gebruik als kerk, maar wel als een gastvrije plek voor bijvoorbeeld concerten, trouw- en rouwbijeenkomsten, koorrepetities, kortlopende exposities, vrije dans, meditatie en cursussen. In de Agenda vind je de verschillende eenmalige activiteiten die de komende tijd in de kerk worden gehouden, waaronder concerten, die zeker de moeite van het bezoeken waard zijn. Op de pagina Vaste huurders De Terp staan de regelmatig terugkerende activiteiten die de huurders daar door het jaar heen ontplooien. Dit zijn bijvoorbeeld de repetities van 2 koren, Zenmeditatie, de klankhealingconcerten van In Resonantie, bijeenkomsten van de Genealogievereniging en het Parkinsoncafé. Onder het kopje Nieuws vind je ervaringen van gebruikers en andere nieuwsberichten. Het is mogelijk De Terp te huren in combinatie met wijkgebouw De Wijkplaats, Herenweg 14. Je kunt daar bijvoorbeeld na een plechtigheid in De Terp een receptie, feest of condoleance houden. Het gebouw bevindt zich op nog geen 50 meter van De Terp en is ook los te huur. De Terp en De Wijkplaats worden beheerd door Stichting Op De Terp."

- Stichting Heren van Oudorp is een club van 'vrienden met een doel'. Ze organiseren evenementen waarvan de opbrengst naar goede doelen in de regio Alkmaar gaat.

- Stichting Oranje Vrienden Oudorp organiseert met vele vrijwilligers o.a. de jaarlijkse evenementen Koningsdag en de Decembermarkt.

- Op een zondag half augustus organiseert Vereniging Oudorp Steunt KiKa haar jaarlijkse wandeltocht. De tocht, met een afstand van zo’n 10 kilometer, voert je langs de mooiste, leukste en soms vergeten stukjes van Alkmaar en omstreken. Iedereen kan aan de wandeltocht deelnemen; jong, oud(er), met of zonder beperking, met iedereen wordt rekening gehouden. Kinderen onder de 12 jaar alleen onder begeleiding van een volwassene. De bijdrage voor de wandeltocht bedraagt minimaal 4 euro, dit is inclusief een consumptiebon. De start is om 10 uur vanaf wijkcentrum De Oever. Inschrijven kan vanaf 9.30 uur. De koffie of thee staat dan klaar.

Landschap, natuur en recreatie

- "Het Groene Hart in Oudorp is jarenlang in gebruik geweest als onderkomen van voetbalvereniging Kolping Boys, tot haar verhuizing naar sportcomplex De Nollen. Vervolgens zijn op de twee voormalige voetbalvelden twee verharde handbalvelden aangelegd voor handbalvereniging Kolping en zijn de woningen aan de Antaresstraat en Neptunusstraat gerealiseerd. Nadat ook de handbalvereniging was vertrokken, heeft de gemeente, nadat de inwoners zich hiervoor hadden ingezet, in oktober 2015 het voormalige voetbalveld van Kolping de enkelbestemming “Groen, bestemd voor groen, speelvoorzieningen, sport en spel, recreatie en evenementen” gegeven.

De inwoners hebben zich vervolgens verenigd in Vereniging Groene Hart Oudorp en zijn een samenwerking aangegaan met de gemeente om in een co-productie een buurtpark met daarin de elementen pluktuin, sport- en speelvoorzieningen en groen te realiseren. Onderdeel van de samenwerkingsovereenkomst is de afspraak dat de vereniging circa 1/3 deel van de totale inrichtingskosten zal opbrengen middels leden, giften en sponsoren. Het reeds bestaande karakter van het ca. 11.000 m2 grote park, groen met speel- en sportgelegenheden, is gehandhaafd en, op basis van wensen uit de buurt en basisscholen, nader (her-)ingericht. De herinrichting omvat globaal de navolgende werkzaamheden: opwaardering bestaand asfalt speelveld met nieuw hekwerk; aanleg en inrichting pluktuin en wandelpaden; aanleg amfitheater; aanleg van nieuwe speelvoorzieningen; aanleg trimparcours; vernieuwen pad van Herenweg naar Antaresstraat.

In december 2016 is de gemeente gestart met de eerste voorbereidende werkzaamheden: het verwijderen van een van de asfalt handbalvelden, om daar de weg vrij te maken voor de aanleg van een pluktuin. In de loop van 2017 zijn de plannen voor de herinrichting van het Groene Hart door de vereniging verder uitgewerkt en besproken met de gemeente. Nadat begin 2018 de samenwerkingsovereenkomst met de gemeente was getekend is de vereniging met vereende kracht van start gegaan om de nodige financiën bij elkaar te krijgen en te starten met de aanleg van het amfitheater. Na de aanleg van het amfitheater is in 2019 de pluktuin gerealiseerd." - Zie hier de tekening van hoe het uiteindelijk is geworden.

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Oudorp, met laagsteprijsgarantie!

Links

- Nieuws: - Nieuws uit Oudorp op Facebook.

- Wijkcentrum: - "Sociaal en Cultureel Centrum De Oever is een wijkcentrum waar erg veel gebeurt. In 2017 telden we 40.000 bezoekers en voerden onze 115 vrijwilligers maar liefst 3.500 activiteiten uit, voor jong en ouder. Eigen activiteiten en cursussen en verhuur aan verenigingen, clubs, commerciële partijen en particulieren. Sinds 2017 bieden wij inwoners ook de vervoersdienst MAX-mobiel. Daarnaast vormt De Oever een netwerkorganisatie in het dorp. Voorbeelden hiervan zijn de contacten met het Heliomare College en het WMO-project VoorMekaar Oudorp, waar samenwerkingen zijn gerealiseerd met diverse (zorg)instellingen/organisaties waaronder MEE De Wering, Humanitas en Wonenplus."

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Oudorp De Terp en - idem RK.