Status

- Overheicop is een buurtschap en polder in de provincie Utrecht (t/m 2018 provincie Zuid-Holland), in de streek en gemeente Vijfheerenlanden, gemeente Leerdam. T/m 1985 grotendeels gemeente Schoonrewoerd, deels gemeente Leerdam; in 1986 in zijn geheel over naar gemeente Leerdam, in 2019 over naar gemeente Vijfheerenlanden.

- De buurtschap Overheicop valt in de praktijk in zijn geheel onder het dorp Schoonrewoerd, maar voor de postadressen grotendeels (de even huisnummers, plus de oneven huisnummers 1, 1a en 37). Het andere deel, de oneven huisnummers, behalve de huisnummers 1, 1a en 37, valt voor de postadressen onder de stad Leerdam.

- De buurtschap Overheicop heeft geen plaatsnaamborden en is ter plekke daarom slechts te herkennen aan de gelijknamige straatnaambordjes.

Naam

Oudere vermeldingen
Over-Heikop, 1418 Over-Heycoep, 1840 Overheikop.

Naamsverklaring
De buurtschap is genoemd naar de gelijknamige polder. Samenstelling van Heicop (waarvoor zie Hei- en Boeicop) en over ´boven´ (ter onderscheiding van Neder-Heicop).(1)

Ligging

De buurtschap Overheicop ligt N van de stad Leerdam, rond de voor gemotoriseerd verkeer doodlopende gelijknamige weg, W van het dorp Schoonrewoerd, aan het riviertje de Huibert. Vanuit Schoonrewoerd gezien aan het eind van de weg gaat deze over in een fietspad in N richting, richting Hei- en Boeicop.

Statistische gegevens

In 1840 omvat de buurtschap Overheicop 16 huizen met 89 inwoners onder de gemeente Schoonrewoerd en 12 huizen met 72 inwoners onder de gemeente Leerdam. Tegenwoordig heeft de buurtschap ca. 40 huizen onder het dorp Schoonrewoerd en ca. 20 huizen onder de stad Leerdam, met in totaal ca. 150 inwoners.

Geschiedenis

Tweede Wereldoorlog
Overheicop is bij historici vooral bekend vanwege de 'luisterpost' die de Duitsers hier in 1942 hebben aangelegd. De radarstelling met codenaam Gorilla betrof een schotelantenne van het type Wurzburg-Riesen met daarbij barakken, betonnen schuilplaatsen en een munitiebunker. Voor het 15 tot 20 hectare grote terrein werden 4 gezinnen van hun boerderij verdreven, waarvan 3 boerderijen geheel werden afgebroken. De fam. Van den Berg had in zoverre geluk dat hun boerderij bleef staan, verder moest alles weg. De families Kool, Bikker en Van der Heiden moesten huis en stallen ontruimen en alles werd afgebroken. Om de gezinsleden en al het vee onder te brengen was niet eenvoudig, maar velen waren bereid te helpen om de "verdrevenen" met hun vee op te vangen.

Overheicop werd in verband met deze radarstelling met slagbomen afgesloten, compleet met een bezetting van ca. 200 meter, versterkt met honden. De bewaking van het "lager" was in handen van de Luftwaffe. De keuze voor dit terrein was niet toevallig. Het was een doodlopende weg, die goed kon worden afgesloten. Er waren dankzij de weteringen en sloten veel natuurlijke hindernissen. Vanuit de lucht moest het niet opvallen, dus het bleef weiland met vee en dat alles lag ver van de zee, dus een overval op dit geheime project was niet te verwachten. Voor de omwonenden had het kamp grote gevolgen: ze moesten naar Schoonrewoerd v.v. minstens een kilometer omlopen door de polder. Alleen op zondag werd er een uitzondering gemaakt; kerkgangers mochten dan, begeleid door een soldaat, na het tonen van het persoonsbewijs, vrij passeren.

De radar was een Wurzburg-Riesen radar. Er staat er nog een in het Oorlogsmuseum van Overloon; een type dat de Duitsers gebruikten voor het volgen van vijandelijke toestellen. Er werd in Europa een hele keten van aangelegd om inkomende Engelse of Amerikaanse vliegtuigen te volgen en dit door te geven aan luchtafweergeschut en jachtvliegtuigen op Deelen, Soesterberg en Gilze-Rijen. Deze radar was een technisch hoogstandje voor die tijd: richting en afstand konden worden bepaald. De Duitsers hadden op dit gebied een grote voorsprong op de Engelsen aan het begin van de oorlog. Door luchtfotografie en een overval op een installatie op de Franse kust leerden de Engelsen hoe dit alles werkte en konden ze tegenmaatregelen nemen om grote verliezen bij aanvallen op Duitsland te voorkomen. Tegenwoordig is in een weiland links van de weg alleen de betonnen voet van de telescoop nog te zien. Verder zijn rechts in de boomgaard nog de betonnen schuilplaatsen en de munitiebunker aanwezig, die in gebruik zijn als opslagplaats. - Ooggetuigenverslag over radarstelling Gorilla in buurtschap Overheicop en het verloop van WO II in Schoonrewoerd door inwoner J. den Besten (1935).

Recente ontwikkelingen

- Veel inwoners van Schoonrewoerd vonden de fietstunnel aan de Overheicop, onder de provinciale weg N484, maar een lelijk ding. Vandaar dat het idee ontstond om de tunnel te beschilderen. Na akoord van eigenaar de provincie Zuid-Holland hebben kinderen en volwassenen uit het dorp de tunnel in 2016 beschilderd. Het schilderwerk is artistiek gecoördineerd door de Leerdamse kunstenares Thea Zweije. Als voorbereiding op het 'echte werk' heeft een aantal Schoonrewoerders vooraf al een keer in haar atelier geschilderd.

Bezienswaardigheden

- "In het buitengebied van Schoonrewoerd liggen enkele oude hallenhuisboerderijen, vaak met een kapelvormige uitbouw ter hoogte van de keukentravee. Uit de 17e eeuw stamt de krukhuisboerderij Overheicop 16 en uit de 18e eeuw de boerderij op nr. 35. Een hallenhuisvorm hebben de huisnrs. 60 en 62 (18e eeuw, het enige rijksmonument in de buurtschap, red.). Kleurrijk siermetselwerk en chaletstijl-invloeden vertoont het pand op huisnrs. 46-48 (circa 1900)." (bron: Monumenten in Zuid-Holland)

- Begraafplaats (vanuit Schoonrewoerd gezien na de provincialeweg en dan na de 1e 4 panden aan je rechterhand).

Evenementen en activiteiten

- De Rommelschuur (Overheicop 1a), een initiatief van de Gereformeerde Kerk, ontvangt en verkoopt tweedehands spullen en kleding. Elke tweede en laatste zaterdag van de maand geopend. De Rommelschuur organiseert verder een grote Rommelmarkt op de laatste zaterdag van september, een aantal minirommelmarkten en een Kerstmarkt. Met de opbrengst worden goede doelen gesteund in o.a. Indonesië, Afrika en Europa.

Landschap, natuur en recreatie

- Natuurgebied Over-Heicop is genoemd naar de ligging in de gelijknamige polder, maar is alleen toegankelijk vanuit - en ligt in het gebied van - buur-buurtschap Overboeicop. Vandaar dat wij dat gebied ook bij die buurtschap hebben beschreven.

- Als je van rust, ruimte, wandelen en weidevogels houdt, is een aanbeveling van onze 'hoffotograaf' van deze streek, Jan Dijkstra uit Houten, om vanaf Schoonrewoerd over het smalle graspad langs het riviertje de Huibert langs buurtschap Overheicop naar de Hoekmolen in het buitengebied van het dorp Hei- en Boeicop te wandelen, en over het naastgelegen fietspad weer terug. Onderweg is het zeer rustig, want hier komt nauwelijks verkeer, en je kunt genieten van het gezang van diverse soorten weidevogels, en natuurlijk van het uitzicht op het riviertje, de bosschages en de boerderijen. "Veel mensen weten vast niet wat voor mooie gebieden ze er bij hebben gekregen in de provincie Utrecht" (in verband met de gemeentelijke herindeling van 2019), aldus Jan, nadat hij deze wandeling zelf had gelopen in mei 2019.

Beeld

- Foto's van versierde tuinen in buurtschap Overheicop tijdens de Feestweek Schoonrewoerd 2014.

Links

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Overheicop, met foto's van de grafzerken.

• 1. Nederlandse plaatsnamen verklaard,
  van Berkel, Gerald, and Samplonius Kees
  , (2018)