Status

- Overveen is een dorp in de provincie Noord-Holland, in de streek Kennemerland, gemeente Bloemendaal.

- Onder het dorpsgebied van Overveen valt ook de badplaats Bloemendaal aan Zee.

Naam

Oudere vermeldingen
1317 Tetrode, 1575/1608 Overveen.

Naamsverklaring
Samenstelling van over 'aan de overzijde van' en veen 'veenweiden'. Het veen bij Haarlem wordt al in de 13e eeuw vermeld als Vene. De naam duidt op naamgeving vanuit Haarlem (vergelijk Aerdenhout). Een oudere naam van deze plaats was Tetterode, waarschijnlijk een samenstelling van rode 'gerooid bos, bosontginning' en de persoonsnaam Tette.(1)

Ligging

Overveen ligt W van Haarlem, Z van Bloemendaal.

Statistische gegevens

In 1840 heeft Overveen 142 huizen met 1.036 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 1.600 huizen met ca. 4.000 inwoners.

Bezienswaardigheden

- Overveen heeft 92 rijksmonumenten.

- Overveen heeft 34 gemeentelijke monumenten.

- De RK O.L. Vrouw Onbevlekt Ontvangenkerk (Korte Zijlweg 7) uit 1856 en de bijhorende pastorie zijn ontworpen door architect Theo Molkenboer. Het interieur is grotendeels van hout, met alleen natuurstenen poeren waarop de houten pilaren rusten. Tegen de toren staat een tweeklaviers orgel van Lodewijk Ypma uit 1856, met achttien registers en een aangehangen pedaal. De kerk is een neogotische pseudobasiliek met transept. Toren met gedrongen vierkante klokkeverdieping, begeleid door ingezwenkte steunberen. Gepleisterd interieur met slanke bundelpijlers, in stucwerk uitgevoerde kapitelen, nissen met hooggotisch maaswerk boven de scheibogen en gestucadoord-houten kruisribgewelven. Hoogaltaar met grote retabel, waarin beelden, alles uitgevoerd in gemarmerd hout door Veneman uit Den Bosch. Marmeren beelden van Mengelberg, koperen doopvont naar het voorbeeld van de 16e-eeuwse vont te Zutphen door J.H.Brom, 1887-1888. Kerk en inventaris vormen een belangwekkend voorbeeld van een vroeg-neogotisch kerkinterieur uit de periode voor Cuypers.

- In Overveen bevindt zich het gemeentehuis van de gemeente Bloemendaal. Het pand wordt vanwege de witte kleur ook wel het Suikerpaleis genoemd.

- Eerebegraafplaats Bloemendaal (Zeeweg) voor verzetsstrijders uit de Tweede Wereldoorlog.

- Joodse begraafplaats.

- Het landhuis op landgoed Elswout in Overveen, dat tegenwoordig bekend staat als het Grote Huis, dateert van rond 1882-83 en is van de hand van architect Constantijn Muysken. Hij ontwierp ook de oranjerie en de modelboerderij. De schatrijke opdrachtgever en eigenaar, Willem Borski III, overleed voordat de bouw kon worden voltooid. Wel werden er, om een beetje een bewoonde indruk te wekken, gordijnen op de ramen geschilderd. Nadat er in de 20e eeuw tal van instituten in hebben gehuisd werd Staatsbosbeheer uiteindelijk eigenaar. Wegens langdurige leegstand van Huis Elswout, werd in 2001 besloten dit voor een symbolisch bedrag te verkopen, met restauratieverplichting. De Cobraspen Groep wordt uit een pitch van 300 inzendingen gekozen als de 'gelukkige' die het landhuis mag afbouwen, restaureren en herbestemmen. Van 2004 tot 2014 is het landhuis door hen ingrijpend gerestaureerd en gerenoveerd, deels op grond van de ontwerpen van Constantijn Muysken uit 1882-1884. In het pand werden luxe kantoren gevestigd. Het 85 hectare grote landgoed bleef eigendom van Staatsbosbeheer.

In 2020 is de Cobraspen Groep met het Grote Huis op landgoed Elswout in Overveen genomineerd voor de prestigieuze FIABCI Prix d’Excellence Awards, in de categorie Heritage. Deze internationale prijzen worden door de wereldwijd opererende vastgoedvereniging FIABCI jaarlijks toegekend aan 's werelds beste vastgoedprojecten. "Het project heeft een lange geschiedenis, maar door veel geduld en met veel liefde voor erfgoed ben ik enorm trots op het resultaat. Het is geweldig dat dit prachtige pand nu ook internationaal opgemerkt wordt en in aanmerking komt voor een award", aldus directeur Luigi Prins van de Cobraspen Groep bij het bekend worden van de nominatie. De Cobraspen Groep is gespecialiseerd in het restaureren, herbestemmen en beheren van monumentaal en industrieel erfgoed in de regio Amsterdam en Haarlem. De nadruk ligt hierbij op het behoud en hergebruik van bestaande en originele authentieke materialen. Een ander bekend groot project van Cobraspen Groep is de herontwikkeling van het SugarCity-gebied in Halfweg.

- De schutsluis in de Marcelisvaart aan de rand van Landgoed Elswout dateert mogelijk van halverwege de 17e eeuw, toen de vaart is aangelegd ten behoeve van zandwinning. De schutsluis keerde het hoger gelegen water op het landgoed. Bijzonder is dat halverwege de schutkolk een sponning in hardsteen is aangebracht waarin schotbalken kunnen worden neergelaten. Het ligt voor de hand dat deze schotbalkkering werd gebruikt om buiten het vaarseizoen de waterstand op het landgoed te regelen. Tegenwoordig vindt er geen scheepvaartverkeer meer plaats, maar wordt de sluis alleen nog als stuw gebruikt.

Het metselwerk van de schutsluis verkeerde in slechte staat met scheuren en uitgevallen stenen. De deuren waren voor een belangrijk deel weg gerot. Besloten is de sluis voor verder verval te behoeden. Het metselwerk van de sluis is in 2016/2017 grondig gerestaureerd, waarbij de keuze van de toe te passen nieuwe stenen afhankelijk was van de plaats waar zij moesten komen. Bij een deel van het metselwerk mocht het geërodeerde voegwerk niet worden aangepakt vanwege de aanwezigheid van beschermde tongvarens. De houten deuren zijn geheel vernieuwd en de bewegingswerken van de nivelleer­schuiven in de deur hersteld. Al het ijzerwerk is opnieuw geconserveerd. In het midden van de sluiskolk zijn weer schotbalken geplaatst waarmee de schutsluis als stuw fungeert. De jury van de HSSN*-prijs 2017 heeft grote waardering voor de kwaliteit van de restauratie, al is de keuze voor verschillende typen baksteen niet overal even duidelijk. De jury constateert dat in het deel bovenstrooms van de schotbalken zo kort na de restauratie al een dikke laag slib is bezonken, waardoor de sluis niet kan worden gebruikt. Een informatie­paneel langs de wandelroute over de historie en de functie van de sluis in relatie tot het landgoed, zou naar mening van de jury zeker meerwaarde hebben en recht doen aan de hoge kwaliteit van deze restauratie, die in de strijd om de hiervoor reeds genoemde HSSN-prijs 2017 op de 2e plaats is geëindigd.
* = Stichting Historische Sluizen en Stuwen Nederland.

- Gevelstenen in Overveen.

Landschap, natuur en recreatie

- Bezoekerscentrum De Kennemerduinen in Overveen is gehuisvest in een prachtig nieuw (2013) duurzaam gebouw, geïnspireerd op een duinboerderij uit de 7e eeuw. Het bezoekerscentrum biedt informatie over dieren en planten die leven in Nationaal Park Zuid-Kennemerland. Je vindt er een café, winkel en informatiebalie waar je terecht kunt voor tips om wandelend, fietsend of met een excursie het Nationaal Park te ontdekken.

- Kraantje Lek is een oude en regionaal bekende uitspanning.

- Beheerder Staatsbosbeheer heeft in 2010 en 2011 historische objecten op landgoed Elswout in Overveen gerestaureerd. Ook is er grootschalig onderhoud aan het terrein uitgevoerd. Een aantal monumentale bruggen, prieëlen en het huisje van Ka-buur zijn in oude glorie hersteld. Elswout heeft een uitgebreide Stinzenflora. Bekend is het vooral van de stengelloze sleutelbloem en hartblad voorjaarszonnebloem, maar ook crocussen, winteraconieten, sneeuwklokjes en kivietsbloemen zijn in het vroege voorjaar niet over het hoofd te zien. - Fotoreportage van Elswout (115 foto's) van fotograaf Martin Stevens.

- Landgoed Koningshof ligt in het oudste gedeelte van de duinen, het binnenduin. In deze luwte, 4 kilometer van zee, ZW van landgoed Elmswout, heeft dit bos zich spontaan ontwikkeld. Het parkbos hoort bij het landhuis dat dateert van rond 1900. De laatste particuliere eigenaar heeft Koningshof in 1962 nagelaten aan Natuurmonumenten. Op het terrein van Koningshof is de nitraatbunker van filmmuseum Eye gevestigd. Hier worden onder strikte voorwaarden de oude nitraatfilms bewaard. - Wandelroute landgoed Koningshof (3,5 km).

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Overveen, met laagsteprijsgarantie!

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Overveen (online te bestellen).

Links

- Buurtvereniging: - Buurtvereniging Overveen organiseert in haar clubgebouw Tinholt (Vrijburglaan 17) diverse activiteiten voor jong en ouder.

- Onderwijs: - "Het Kennemer Lyceum in Overveen is opgericht in 1920 (en heeft dus in 2020 het 100-jarig bestaan gevierd) en is een van de oudste lycea van Nederland. Het Kennemer Lyceum is een kleinschalige, overzichtelijke en veilige school voor havo, atheneum en gymnasium. De school is gehuisvest in een monumentaal pand en ligt prachtig in het groen. De recent gerealiseerde nieuwbouw is passend en biedt alle mogelijkheden voor modern onderwijs. We zijn trots op onze vaklokalen, mediatheek, atletiekbaan, sportvelden en buitenruimte. Het Kennemer is een school waar collega’s en leerlingen elkaar kennen. De lijnen zijn kort, de onderlinge contacten goed en dat draagt bij aan een schoolklimaat waar leerlingen tot hun recht kunnen komen, hun talenten kunnen ontwikkelen en met plezier en succes hun schoolcarrière kunnen doorlopen. Wij bieden uitstekend onderwijs op havo-, atheneum- en gymnasiumniveau. Onze leerlingen zijn na afloop klaar voor vervolgonderwijs en beschikken bovendien over kennis en vaardigheden die zij nodig hebben voor hun vervolgstudie en hun verdere leven. We leren met elkaar en van elkaar en hebben aandacht voor maximale talentontwikkeling, maar ook voor persoonlijke ontwikkeling als voorbereiding op de wereld van morgen.

Leerlingen worden op het Kennemer Lyceum in Overveen uitgedaagd om hun kwaliteiten maximaal te ontwikkelen op intellectueel, sportief, cultureel en sociaal gebied. Daartoe hebben onze leerlingen op school letterlijk en figuurlijk de ruimte om zich in alle opzichten te ontplooien. Naast het reguliere lesaanbod, bestaat de mogelijkheid voor leerlingen met ambitie of speciale interesses om te participeren in programma’s om hun talenten maximaal te kunnen ontwikkelen. Zo bieden wij de Sportlijn, Kunst- en Cultuurlijn, Robocup, ICT, Techniek en verrijkt talenonderwijs aan. Wij zijn ons bewust van een veranderende en internationaal georiënteerde toekomst. Daarom besteden we aandacht aan in de toekomst noodzakelijke vaardigheden zoals; onderzoeksvaardigheden, presentatietechnieken , vermogen tot samenwerken, gebruik van moderne IT middelen en nieuwe media en vermogen tot kritisch denken. Door de diverse buitenlandse reizen en samenwerking met buitenlandse scholen zijn onze leerlingen nieuwsgierig naar andere culturen en internationaal georiënteerd."

• 1. Nederlandse plaatsnamen verklaard,
  van Berkel, Gerald, and Samplonius Kees
  , (2018)