Peursum is een buurtschap, voormalig dorp en voormalige gemeente in de provincie Zuid-Holland, in de streek Alblasserwaard, gem. Molenlanden. In 1957 over naar gem. Giessenburg, in 1986 over naar gem. Giessenlanden, in 2019 over naar gem. Molenlanden.
De gemeente Peursum, hier op een kaart van J. Kuijper uit ca. 1870, omvat aanvankelijk alleen de W rechthoek op deze kaart. In 1857 komt ook de O rechthoek = de gemeente Nederslingeland erbij. De grens tussen beide is de Smoutjesvliet en de huidige N216.
Peursum, het pand van de vroegere School met den Bijbel in deze buurtschap (Bovenkerkseweg 14) bestaat nog altijd. Het is nog als zodanig te herkennen aan het opschrift op de gevel.
Peursum, rijksmonumentale, vermoedelijk 18e-eeuwse boerderij op Peursumseweg 95. Het riviertje de Giessen wilde vroeger nog weleens buiten zijn oevers treden, vandaar dat deze boerderij een 'vloeddeur' met trapje heeft.
Door buurtschap Peursum moet je eens op je gemak fietsen of wandelen. Het ligt prachtig aan het riviertje de Giessen en je kunt er genieten van vele monumentale boerderijen.
Nog een monumentale boerderij in buurtschap Giessen
In het W van buurtschap Peursum loopt de kaarsrechte Peursumse Vliet, tussen de buurtschap in het Z en de N214 in het N.
De grens tussen de lintbebouwingen van Peursum en Giessen-Oudekerk ligt niet formeel vast, omdat het voor de postadressen geen officiële woonplaatsen zijn. Vermoedelijk is de Kooiweg in de praktijk de grens tussen de genoemde lintbebouwingen.
Aan de kilometerslange lintbebouwing van Peursum ligt maar één (onbebouwde) zijweg: de Vierendeelweg.
- Peursum is een buurtschap, voormalig dorp en voormalige gemeente in de provincie Zuid-Holland, in de streek Alblasserwaard, gemeente Molenlanden. De gemeente is in 1812 toegevoegd aan de gemeente Noordeloos, en daar per 1-4-1817 alweer van afgesplitst tot wederom een zelfstandige gemeente. In 1957 is de gemeente opgegaan in de nieuwe gemeente Giessenburg, die op haar beurt in 1986 is opgegaan in de nieuwe gemeente Giessenlanden, die in 2019 is opgegaan in de nieuwe gemeente Molenlanden.
- De gemeente Peursum is per 19-8-1857 vergroot met de gemeente Nederslingeland (= de huidige buurtschap Pinkeveer).
- Wapen van de voormalige gemeente Peursum.
- In principe verdwijnen plaatsnamen niet door een fusie van gemeenten. De plaatsen als zodanig blijven immers gewoon bestaan. Soms, zoals hier, grijpt men echter de gelegenheid aan om aan elkaar gegroeide kernen (hoewel hier weliswaar de rivier de Giessen nog tussen zit), tegelijk te laten 'fuseren' tot één dorp. In dit geval heeft men, naast de gemeente Giessenburg, bij - dan wel ergens na - de herindeling van 1957 gelijk het dorp Giessenburg ingesteld, een samenvoeging van de dorpen Peursum N van de Giessen en Giessen-Nieuwkerk Z daarvan (en voor de postadressen valt ook het dorp Giessen-Oudekerk er nog onder, wat in de praktijk echter nog wel een apart dorp is). De huidige dorpskern van Giessenburg is het vroegere dorp Giessen-Nieuwkerk.
- Hoewel formeel de plaatsnaam niet meer bestaat omdat de bebouwing voor de postadressen dus 'in' Giessenburg ligt, ligt de bebouwing, doordat de rivier de Giessen ertussen zit, nog altijd los van de dorpskern van Giessenburg. En het heeft ook nog een zekere eigen identiteit. Zo heeft de buurt een eigen buurtvereniging. Daarom vinden wij het vandaag de dag, gezien de ligging en de eigen buurtvereniging, in de praktijk nog altijd wel als buurtschap en dus plaats(naam) te beschouwen (je zou het ook nog als dorp kunnen zien omdat het een kerk heeft, maar gezien de lintbebouwing zonder kern wordt het toch meer een buurtschap gevonden).
- De buurtschap Peursum ligt grotendeels binnen de bebouwde kom van Giessenburg, maar heeft zelf geen plaatsnaamborden, en ook geen gelijkluidende straatnaam. Daarom kun je alleen aan de straatnaambordjes Peursumseweg zien dat en wanneer je de buurtschap binnenkomt en weer verlaat.
- Onderdeel van de buurtschap is ook de in het N uiteinde van de Peursumseweg gelegen kleine buurtschap Klein Peursum.
Terug naar bovenOudere vermeldingen
Peursem, 1282 Poedersijnsambocht, 1322 Poersgens-ambacht, 1382 Poedersums ambacht, 1514 Poersemambocht, 1847 Peurssum of Peursum.
Naamsverklaring
Misschien een samenstelling van heem 'woonplaats, woning' met het Oudnederlandse podero 'kalf, veulen', vreemd in combinatie met heem, of met een verder onbekende persoonsnaam Poeder*.(1)
* Gereconstrueerde vorm.
De buurtschap Peursum ligt op de noordoever van de rivier de Giessen, tegenover het vroegere Giessen-Nieuwkerk (= de huidige dorpskern van Giessenburg), rond de Peursumseweg. Het grondgebied van de buurtschap loopt in het N tot aan de N214. Het buitengebied N van de Peursumseweg is zeer dunbebouwd (1 complex met 4 huisnrs. aan de Heideweg, 2 panden aan de Vlietweg, 1 pand aan de Schuitenmakersweg en 1 pand aan de Peursumsekade). Aan de W kant van de buurtschap loopt tussen de N214 en de Giessen het water de Peursumse Vliet.
De grenzen tussen Peursum en het ZW gelegen buurdorp Giessen-Oudekerk zijn niet formeel afgebakend (omdat ook dát dorp voor de postadressen 'in' Giessenburg ligt). In ieder geval valt een stukje van de Bovenkerkseweg (= het W verlengde van de Peursumseweg) ook nog tot de buurtschap te rekenen. Gezien het bebouwingsbeeld lijkt ons het deel tot aan de Kooiweg, dus t/m huisnr. 44, de meest logische afbakening tussen beide genoemde kernen.
Terug naar bovenIn 1840 heeft de buurtschap en gemeente Peursum 26 huizen met 243 inwoners. Bij de opheffing van de gemeente per 1-1-1957 heeft zij ca. 400 inwoners. Tegenwoordig omvat de buurtschap ca. 140 huizen met ca. 350 inwoners.
Terug naar boven"De ingezetenen van Peursum hebben reeds vóór de Hervorming kerkelijk tot Giessen-Oudekerk behoord, en dat is tot op de dag van vandaag zo gebleven, met dien verstande, dat Doleantie en Afscheiding ervoor hebben gezorgd dat ook op Peursums grondgebied een kerkgebouw is verrezen.
Giessenburg was vroeger een sterk agrarisch gericht dorp; de veehouderij vormde een belangrijke bestaansbron. Er woonden vele welgestelden. Het deel van de gemeente dat vroeger het zelfstandige dorp Peursum uitmaakte, kan zich er zelfs op beroemen dat het zo'n 50 jaar geleden, per hoofd van de bevolking gerekend, de hoogstaangeslagene in de belasting was van alle gemeenten van Nederland. Het overtrof zelfs het ook toen al als rijk bekend staande Wassenaar!" (bron: Giessenburg in oude ansichten)
Terug naar boven- In 2016 is de Peursumse Vlietbrug in Peursum, die de Bovenkerkseweg met de Peursumseweg verbindt, vervangen, omdat de oude brug kennelijk 'op' was. In 2015 heeft de gemeente al een gewichtsbeperking moeten toepassen voor zwaar vrachtverkeer. Er is een speciaal brugdek gemaakt, omdat voor de pleziervaart een hogere doorvaarthoogte is vereist dan bij de oude brug het geval was. De hellingen naar de brug moeten ook niet te steil worden. Om de brug niet te hoog te laten worden is er gekozen voor een speciaal dun brugdek. Deze brugconstructie kon niet ‘prefab’ geleverd worden en moest ter plekke gemaakt worden. Ook is een speciale funderingstechniek toegepast. Het heien van palen zou te veel trillingen geven voor de bebouwing. Daarom zijn palen toegepast die in de bodem zijn geschroefd. Mede door inspraak van omwonenden is het een bijzondere brug geworden. Zo is onder de brug een kluunvoorziening voor schaatsers gerealiseerd.
Terug naar boven- De kerk van Peursum, de huidige Gereformeerde (PKN) Maranathakerk (Peursumseweg 15), dateert uit 1970, en heeft een moderne uitstraling door zijn ligging op een 'terp' en zijn open toren. Het orgel is in 1970 als opus 744 gebouwd door de firma Pels & Van Leeuwen (Alkmaar). De kerk verving de voorganger, die ervoor stond. Toen de nieuwe kerk gereed was, heeft men de oude afgebroken. De eerste Maranathakerk is in 1913 gebouwd naar aanleiding van twee gefuseerde gemeenten: de Gereformeerde Kerk van Giessen-Nieuwkerk en de Gereformeerde Kerk van Giessen-Oudekerk. In 1913 werd de naam van de kerkelijke gemeente: Gereformeerde Kerk Giessen-Nieuwkerk en Giessen-Oudekerk. Sinds 1957 is de naam Gereformeerde Kerk Giessenburg (vanwege de fusie van drie burgerlijke gemeenten).
Tot 1889 kwamen de “dolerende” gereformeerden samen in de “schuur van Slob”. Nadat de ambten waren ingesteld, werden hier de erediensten gehouden, het Woord bediend en de sacramenten gevierd. In 1889 kwam het tot kerkbouw. Het was een eenvoudig houten kerkje dat echter zeer doelmatig was. Dit kerkje heeft dienst gedaan tot de hierboven beschreven bouw van de eerste Maranathakerk in 1913, en heeft gestaan aan de Neerpolderseweg (bij nummer 80). In 1913 is het als woonhuis ingericht. Het kerkje is omstreeks 1980 afgebroken. Er is een stenen huis voor in de plaats gekomen.
"De gemeente van de Maranathakerk in Giessenburg/Peursum heeft ongeveer 600 leden. Enthousiaste gemeenteleden die actief deelnemen aan activiteiten en/of activiteiten organiseren. Een kleine greep uit het aanbod: all incluse, geloofsopvoeding voor de jeugd, gespreksgoep 16+, searchers, jongeren (ca. 25-35) op zoek naar elkaar en naar God, jeugd van vroeger, bijeenkomsten voor de senioren, senioren huisbezoeken, groot huisbezoeken, thema-avonden, erwtensoepactie, rommelmarkt etc. Wekelijks vinden op zondagmorgen om 09.30 uur en zondagavond om 18.30 uur de erediensten plaats. Bovendien zijn er door het jaar heen bijzondere diensten, zoals jeugddiensten, zangdiensten en vespers. Tijdens de zondagmorgendienst is er kinderoppas voor de kinderen tot vier jaar. Ook is er kindernevendienst voor de kinderen van de basisschool. Voor de kinderen van 12-17 jaar is er twee keer in de maand jeugdkerk. Na de zondagmorgendienst is er gelegenheid om onder het genot van een kopje koffie na of bij te praten in de ontmoetingsruimte. Ierdere 1e zondag van de maand staat de koffie klaar in De Stigt. Dan krijgt eventueel een onderwerp of speciale activiteit aandacht."
- Overige bezienswaardige panden o.a. ((R) = rijksmonument, (G) = gemeentelijk monument): Peursumseweg 31, 57 (Elders Rust), 67, 95 (R), 97, 99 (R), 101-101a (G), 103 (R), 107 (G), 109 (G), 119 (met wapen) (1880), theekoepel t/o nr. 119 (G), 121 (G). Bovenkerkseweg 14 ((G), voormalige school, in de gevel staat nog de inscriptie 'School met den Bijbel 1898'), 18-20 (R), 24-26 (R), 30 (R). In Peursum staat een pand dat vroeger het gemeentehuis is geweest van deze voormalige gemeente. Daarvóór is het een openbare lagere school geweest (zie nummer 3 onder deze link). De locatie van dit pand is ons niet bekend. Weet iemand wat het adres is van dit pand?
Terug naar boven- Garage Sale (mei) (klik op de link steeds op 'Volgende' om alle ca. 50 foto's van editie 2019 te zien).
Terug naar boven- Buurtschap Peursum ligt langs het mooie riviertje de Giessen. In het W van de buurtschap loopt de kaarsrechte Peursumse Vliet, tussen de buurtschap in het Z en de N214 in het N.
Terug naar boven- Nieuws: - 3x per jaar verschijnt de dorpskrant Peursumse Courant.
- Buurtvereniging: - Buurtvereniging Peursum organiseert door het jaar heen diverse evenementen en activiteiten, zoals de Nieuwjaarsborrel, BBQ, Garage Sale.
- Sport: - Je zou gezien de naam denken dat voetbalvereniging v.v. Peursum in de gelijknamige buurtschap speelt. Vermoedelijk was dat oorspronkelijk wel zo, maar tegenwoordig hebben ze hun accommodatie in het dorp Giessenburg, aan de overkant van de Giessen, vandaar dat wij de vereniging daar verder beschrijven.
- Zorg: - Op Dagboerderij De Hoeff in Peursum (Bovenkerkseweg 12) (een locatie van zorginstelling Syndion) werken bijna 80 mensen met een beperking die begeleiding en structuur nodig hebben. De cliënten werken in een van de drie groepen:1 ) Tuinderij. Hier werken cliënten die groente en fruit kweken en de kruiden en tuinplanten bijhouden. Dit gebeurt op het land en in de kassen. Ook zorgen zij voor de dierenweide, waar onder andere geiten, schapen en kippen te vinden zijn. Hier worden verse groenten en streekproducten verkocht. 2) Keukengroep. Zij verwerken de opbrengst van het land tot heerlijke producten. Deze worden geleverd aan bedrijven, maar zijn ook voor iedereen te koop in de winkel bij De Hoeff. Bovendien verzorgen deze cliënten de catering voor Lunchroom de Zoete Hoeffe en de theetuin. 3) Zorggroep/ouderengroep. Deze cliënten beleven arbeidsmatige activiteiten mee en dragen bij naar mogelijkheden en interesse. In 2015 is Dagboerderij De Hoeff verbouwd en heringericht.
Reactie toevoegen