Poortugaal

Plaats
Dorp
Albrandswaard
IJsselmonde
Zuid-Holland

poortugaal_plaatsnaambord_kopie.jpg

Poortugaal is een dorp in de provincie Zuid-Holland, gemeente Albrandswaard. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1984. In 1842 is de gemeente vergroot met de gemeente Albrandswaard, die in 1985 dus opnieuw is opgericht.

Poortugaal is een dorp in de provincie Zuid-Holland, gemeente Albrandswaard. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1984. In 1842 is de gemeente vergroot met de gemeente Albrandswaard, die in 1985 dus opnieuw is opgericht.

gemeente_poortugaal_anno_ca._1870_kaart_j._kuijper_kopie.jpg

Gemeente Poortugaal anno ca. 1870, kaart J. Kuijper (© www.atlasenkaart.nl)

Gemeente Poortugaal anno ca. 1870, kaart J. Kuijper (© www.atlasenkaart.nl)

poortugaal_oudheidkamer.jpg

Het oude Raadhuis van de toenmalige gemeente Poortugaal dateert uit 1911, is een gemeentelijk monument en is sinds 1988 in gebruik als Oudheidkamer. Er kan in dit karakteristieke gebouw nog altijd getrouwd worden.

Het oude Raadhuis van de toenmalige gemeente Poortugaal dateert uit 1911, is een gemeentelijk monument en is sinds 1988 in gebruik als Oudheidkamer. Er kan in dit karakteristieke gebouw nog altijd getrouwd worden.

poortugaal_kooimast_lantaarnpaal.jpg

De rijksmonumentale kooimast in Poortugaal, gebruikt als elektriciteits-verdeelpaal, alsmede als lantaarnpaal, is gesitueerd aan de samenkomst van Welhoeksedijk, Albrandswaardsedijk en Kijvelandsedijk.

De rijksmonumentale kooimast in Poortugaal, gebruikt als elektriciteits-verdeelpaal, alsmede als lantaarnpaal, is gesitueerd aan de samenkomst van Welhoeksedijk, Albrandswaardsedijk en Kijvelandsedijk.

Poortugaal

Terug naar boven

Status

- Poortugaal is een dorp in de provincie Zuid-Holland, gemeente Albrandswaard. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1984. In 1842 is de gemeente vergroot met de gemeente Albrandswaard, die in 1985 dus opnieuw is opgericht.

- Wapen van de voormalige gemeente Poortugaal.

- De gemeente Poortugaal had in de jaren zeventig kennelijk grote groeiplannen, omdat er in 1978 6 postcodes zijn toegekend: 3171 t/m 3176. Normaalgesproken is 1 postcode genoeg voor enkele duizenden adressen. De postcodes 3173 t/m 3175 zijn dan ook niet in gebruik genomen.

Terug naar boven

Naam

Oudere vermeldingen
1276 Portegale, 1311 Porteghale, 1326 Poirteghale, 1429 Poortugael, 1434 Portugael, 1570 Portegal, 1573 Portegael.

Naamsverklaring
Vernoemd naar Portugal, een land waarmee men door de kruistochten beter bekend was geraakt.(1)

Terug naar boven

Ligging

Het dorp Poortugaal ligt Z van de A15 en in het Z aan de rivier de Oude Maas. Verder ligt het dorp O van de Rotterdamse formele woonplaats Hoogvliet, Z van het dorp Pernis, ZW van het dorp Heijplaat en de stad Rotterdam, W van de dorpen Rhoon en Barendrecht, N van het dorp Oud-Beijerland en NO van de stad Spijkenisse en het dorp Hekelingen.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 omvat de gemeente Poortugaal 107 huizen met 1.024 inwoners, verdeeld in het gelijknamige dorp 93/808 (= huizen/inwoners) en de buurtschap Albrandswaard 14/216. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 4.000 huizen met ca. 10.000 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

"Het ontstaan van het huidige Poortugaal valt te dateren rond 1180. In die periode wordt begonnen met de (her)bedijking van de gronden waarop later het dorp zou ontstaan. Omstreeks 1270 wordt de parochie genoemd, waarvan ook Hoogvliet deel uitmaakte. In het midden van de 17e eeuw zou Hoogvliet een zelfstandige parochie worden.

Het ambacht Poortugaal behoorde tot de heerlijkheid Putten. In 1459 kwam Putten met de er onder ressorterende ambachten aan de Graaflijkheid. Na de afzwering van Philips II in 1581 verviel Putten aan de Staten van Holland, die het ambacht in 1731 verkochten aan de stad Schiedam. Als dagelijks bestuurder van Putten fungeerde de baljuw of ruwaard, die te Geervliet resideerde. Hij sprak recht in zwaardere delicten met zijn leenmannen oftewel de hoge vierschaar.

In 1841 werd de gemeente verenigd met Albrandswaard. Over deze vereniging ontbreken in het archief van Poortugaal de gegevens; het archief van de gemeente Albrandswaard bevat hierover wel bijzonderheden. Uit een brief van de gouverneur van Zuid-Holland van 10 juni 1841 blijkt dat door de minister een voorstel tot samenvoeging van beide gemeenten bij Provinciale Staten is ingediend. De gemeente is tot eind 1984 zelfstandig gebleven. Per 1-1-1985 fuseerde de gemeente met buurgemeente Rhoon tot de gemeente Albrandswaard." (bron: Stadsarchief Rotterdam)

Vele eeuwen lang is Poortugaal een boerendorp met voornamelijk vlas-, groente- en fruitteelt. Tegenwoordig werken veel inwoners in Rotterdam of het Rotterdamse havengebied. Vanaf de jaren zestig verrijzen op grondgebied van de gemeente de feitelijk Rotterdamse wijken Meeuwenplaat, Zalmplaat en Boomgaardshoek. Bij de gemeentelijke herindeling van 1985, waarbij de gemeente met de gemeente Rhoon fuseert tot de nieuwe gemeente Albrandswaard, zijn deze wijken dan ook middels grenscorrectie overgegaan naar de gemeente Rotterdam, stadsdeel Hoogvliet.

Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van dit dorp, kun je terecht bij de volgende instanties en sites:

- Het doel van de in 1988 opgerichte Stichting Oudheidkamer Rhoon en Poortugaal is niet alleen het verzamelen van voorwerpen en documenten die herinneren aan de leef- en werkgewoonten van vroegere bewoners, maar ook het registreren, documenteren en exposeren daarvan. De stichting stelt zich ook ten doel voorlichting te geven, onderzoek te verrichten en de resultaten daarvan te publiceren. Kortom; de stichting wil de historische interesse stimuleren en het verleden meer toegankelijk maken. Daarom houdt de stichting zich warm aanbevolen voor alle zaken die betrekking hebben op het verleden van de gemeente of regio. Ze nodigen je uit om eens een bezoek te brengen aan de Oudheidkamer. De medewerkers zijn graag bereid je vragen te beantwoorden.

De collectie van de - in het voormalige gemeentehuis van Poortugaal gevestigde - Oudheidkamer (Dorpsstraat 27) bestaat uit voorwerpen, foto’s en documenten uit vroeger jaren, die betrekking hebben op huiselijk leven en werk. In de grote zaal op de eerste etage worden regelmatig wisselende exposities gehouden. Er ligt een groot aantal mappen met foto's ter inzage. Ook is boven een kamer ingericht als “stijlkamer”. In de bibliotheek kun je boeken en documenten, o.a. over de regio, het Koninklijk Huis en Wereldoorlog II inzien. In de trouwzaal van het oude gemeentehuis bevindt zich een vitrine met Chinees porselein en een vitrine met bodemvondsten uit de regio. Op verzoek laten ze dit graag zien. De Oudheidkamer is geopend op zaterdagmiddag van 14.00-17.00 uur. Toegang gratis. Voor groepen zijn ze op verzoek ook op andere tijden open. In juli en augustus is de Oudheidkamer gesloten.

- Archieven betreffende (instanties in) de voormalige gemeente Poortugaal.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Poortugaal heeft 5 rijksmonumenten, zijnde twee archeologische monumenten (huisterpen), een kooimast uit ca. 1920, gebruikt als elektriciteits-verdeelpaal en lantaarnpaal, bij Welhoeksedijk 2, de 18e-eeuwse boerderij op Kerkstraat 25, en de Hervormde kerk.

- Protestantse (PKN, voorheen Hervormd) Dorpskerk (Kerkstraat 90). - Beschrijving van de geschiedenis, exterieur en interieur van de Dorpskerk, door de lokale Oudheidkamer. Over de prachtige, oorspronkelijk acht eeuwen oude Dorpskerk (met uiteraard latere vernieuwingen en restauraties) valt nog veel meer te vertellen. Dat is dan ook gebeurd. Je kunt daarover lezen in diverse artikelen onder deze link. De Dorpskerk valt tegenwoordig onder de Protestantse Gemeente Poortugaal.

"De Dorpskerk heeft al jaren een monumentaal orgel, dat in 1860 door de firma Kam is gebouwd. Het voldoet voortreffelijk voor de begeleiding van de gemeentezang en voor het geven van orgelconcerten. Voor het begeleiden van koren en de eigen cantorij is de afstand van de organist/dirigent tot de plaats waar het koor opgesteld staat echter te groot. Reden voor de dirigent van de cantorij en organist Gertjan Schalkoord uit te kijken naar een betere oplossing. In het voorjaar van 2006 kreeg hij een telefoontje van een Brabantse organist dat er in zijn kerk een University pedaalharmonium ongebruikt stond. Men kon het orgel wel komen halen. Toen het harmonium net in de kerk stond werd aangeboden om een Pelsorgel voor een symbolisch laag bedrag overnemen. Het orgel heeft 6 stemmen, een klavier en een aangehangen pedaal. Met hulp van gemeenteleden is het orgel met een minimum aan kosten naar Poortugaal gekomen. Zo was de Dorpskerk ineens drie orgels rijk. Tijdens de feestelijke ingebruikneming op 29 november 2006 is er door drie organisten op de orgels gespeeld. Voor deze avond werd een interessant programma opgesteld, waarin bovengenoemde instrumenten afzonderlijk, maar ook in combinatie met het monumentale hoofdorgel werden bespeeld. Een van de hoogtepunten was ongetwijfeld het werk dat Miguel Lopez (1669-1723) componeerde voor 3 orgels." (bron: de lokale Protestantse Gemeente)

- In 1924 ontstaat in de lokale Gereformeerde kerk een discussie over ruimtetekort in het bestaande kerkgebouw (tegenwoordig centrum 'De Kapel'). In 1928 wordt besloten te onderzoeken wat de kosten zijn voor uitbreiding van het huidige gebouw en nieuwbouw. In eerste instantie wordt besloten beide plannen uit te stellen, maar later wordt besloten om over te gaan tot nieuwbouw. Om de kosten voor de nieuwbouw te dekken worden inzamelingen gehouden in de eigen gemeente en omliggende gemeenten. De Gereformeerde kerk De Haven (Emmastraat 9) is gebouwd in 1930. Het oude kerkgebouw is verkocht aan de Nederlands Hervormde Evangelisatie. Bij de fusie tot PKN is deze kerk en gemeente samen met de Hervormde kerk samengegaan tot de Protestantse Gemeente Poortugaal. In 2019 is de kerk aan de eredienst onttrokken. Sindsdien kerkt men alleen nog in de Dorpskerk. "Kerkgebouw 'De Haven' is nog altijd in bezit van de Protestantse Gemeente en beschikt over enkele multi-functionele zalen die beperkt voor verschillende doeleinden verhuurd worden. U kunt bijvoorbeeld denken aan het vieren van uw jubileum, verjaardag, trouwerij receptie of het beleggen van een vergadering."

- Het oude Raadhuis van de toenmalige gemeente Poortugaal dateert uit 1911, is een gemeentelijk monument en is sinds 1988 in gebruik als Oudheidkamer. Er kan in dit karakteristieke gebouw nog altijd getrouwd worden.

- "De rijksmonumentale kooimast in Poortugaal, gebruikt als elektriciteits-verdeelpaal, alsmede als lantaarnpaal, is gesitueerd aan de samenkomst van Welhoeksedijk, Albrandswaardsedijk en Kijvelandsedijk en is waarschijnlijk in de jaren '20 van de 20e eeuw geplaatst. De paal is niet of nauwelijks gewijzigd, en heeft niet meer de oorspronkelijke functie sinds de aanleg van een ondergronds elektriciteitsnetwerk. De mast wordt gekenmerkt door een sobere en funktionele vormgeving. Het betreft een gietijzeren kooimast, opgebouwd uit vier onderling verbonden, taps toelopende staanders met vakwerk, die een open trommel (kooi) dragen. Aan de kooi bevinden zich de isolatoren voor de verschillende aftakkingen. Hieraan werden de electriciteitskabels bevestigd. Onder de kooi is een straatlamp opgehangen aan een ijzeren arm haaks op de mast. Aan de voet van de mast is een metalen verdeelkast met tendak geplaatst.

De kooimast is van algemeen belang vanwege de cultuurhistorische, de architectuurhistorische, de situationele en de zeldzaamheidswaarde. De kooimast heeft cultuurhistorische waarde en zeldzaamheidswaarde als een bijzonder en inmiddels zeer zeldzaam geworden overblijfsel van het eerste bovengrondse elektriciteitsnet in de regio. De kooimast heeft architectuurhistorische waarde vanwege de kenmerkende sobere en funktionele vormgeving en constructiewijze, en is gaaf bewaard gebleven. De kooimast heeft situationele waarde vanwege de specifieke situering aan een kruising van wegen." (bron: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed)

Terug naar boven

Evenementen en activiteiten

- Teken- en schildersgroep Koffiekunst organiseert jaarlijks op de 2e zaterdag van maart (11-16 uur) een expositie in de kantine van korfbalvereniging RWA (Landweg 1). De groep toont de werken die zij in het afgelopen jaar gemaakt heeft. De 12 leden van de teken- en schildersgroep hebben het afgelopen jaar met veel plezier gewerkt aan schilderijen en tekeningen. Daarbij worden verschillende materialen gebruikt zoals olie- en acrylverf, pastelkrijt en potlood. Er zijn ook werken te koop.

- Kermis (5 dagen in september).

Terug naar boven

Natuur en recreatie

- Nieuws van Winkeliersvereniging Poortugaal-dorp op Facebook.

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Poortugaal, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Links

- Algemeen: - Reportage over Poortugaal en Poortugalers in AD, 2014.

- Muziek: - "Op initiatief van een notarisklerk en een onderwijzer werd in 1897 een vergadering gehouden in herberg Van der Schee om te kijken of er in Poortugaal een mogelijkheid bestond om een muziekvereniging van de grond te krijgen, want andere dorpen in de omgeving hadden ook al een muziekvereniging en dat moest hier toch ook kunnen. En zo geschiedde. Er werden wat tweedehands instrumenten op afbetaling aangeschaft en men kon beginnen met repeteren en lessen. Iedereen was vol goede moed en had vertrouwen in de toekomst, vandaar ook de naam 'La Bona Futura' (De Goede Toekomst). Inmiddels heeft de vereniging al het 120-jarig bestaan gevierd. Natuurlijk is La Bona Futura nog altijd belangrijk voor de gemeente Albrandswaard en ons dorp in het bijzonder. Maar door veranderingen in de loop der jaren, waardoor afstanden makkelijker te overbruggen zijn en het dorp steeds meer is ingesloten door nieuwe woonlocaties, zijn er steeds meer leden van buiten gekomen. Momenteel bestaat ongeveer de helft van de leden uit muzikanten van buiten het dorp, zoals bijvoorbeeld Hoogvliet, Capelle aan den IJssel en zelfs Steenbergen.

Ben jij een muziekliefhebber? Wij bieden gezellige avonden in het gastvrije Partycentrum & Cultureel trefpunt De Brinkhoeve, in eigen dorp. We geven jaarlijks terugkerende concerten met verschillende thema's en programma's. Wil je muzikant worden? Wij hebben voor jou verrijkende muzieklessen in de gemeente Albrandswaard. We verzorgen AMV lessen op basisscholen in Poortugaal en Rhoon, en instrumentale lessen van zeer ervaren muzikanten, studenten en/of gediplomeerden van het conservatorium. Of ben je al muzikant? Wij zijn een ambitieus harmonieorkest waarin ieder zijn rol belangrijk is. We staan onder leiding van een gedreven en gepassioneerde dirigent die zich naast muziek maken ook richt op muziek beleven. Tijdens repetities word je aangesproken op jouw niveau en is er ruimte om te wisselen van partijen. Wij zijn zeer dankbaar voor ondersteuning van Vrienden en Sponsors. Gratis sponsoren kan via SponsorKliks. Ook maken wij gebruik van de mogelijkheid om te collecteren voor het Oranje Fonds. Dankzij dit alles kunnen wij onze muzikale activiteiten in de gemeente Albrandswaard voortzetten."

- Het in januari 2017 van start gegane gemengd koor de Joyful Singers heeft als doelstelling: het verlenen van medewerking tijdens kerkdiensten, optreden in instellingen en het periodiek geven van een concert. Het koor heeft leden uit Poortugaal en wijde omgeving. Hun streven is om mensen die zingen leuk vinden een gezellige zangavond te bieden. Om dit koor goed van de grond te krijgen zijn mensen in alle categorieën stemmen van harte welkom als lid. Zin om de sfeer te proeven en een nootje mee te zingen? Je bent op maandagavond om 20.00 uur van harte welkom in de Hooge Werf ('t Wiel 2).

- Sport: - In 1927 wordt in het dorp Voetbalvereniging PSV opgericht. Dat staat natuurlijk voor Poortugaalse Sport Vereniging. Het is wel een mooie naam om mensen van buiten het dorp mee in verwarring te brengen, door te zeggen dat je bij PSV speelt en de ander in de waan te laten dat het 'het andere PSV' is ;-) Maar... sinds seizoen 2018-2019 kan dat niet meer. De club is namelijk in 2018 gefuseerd met v.v. Oude Maas tot de nieuwe vereniging sv Poortugaal.

- Tennisvereniging Poortugaal (TVP) is opgericht in 1975. Het tennispark van de vereniging beschikt over 4 kunstgrasbanen met led-verlichting, die het hele jaar te bespelen zijn. Het mooi ingerichte clubhuis met goed geoutilleerde bar en keuken is een gastvrije ontmoetingsplaats waar leden, voor en na hun partijtje tennis, graag samenkomen. Dankzij een groot aantal vrijwilligers dat het park onderhoudt en dat zich actief inzet voor de vereniging is het mogelijk de contributie en de consumptieprijzen in de kantine bescheiden te houden. Kom gerust eens kijken op het tennispark (Landweg 1) om te proeven van de prettige sfeer en te genieten van de goed onderhouden accommodatie.

- Korfbalvereniging RWA (= Rood Wit Albrandswaard) is in 1993 ontstaan uit een fusie van korfbalvereniging Poortugaal uit het gelijknamige dorp en RWR uit Rhoon. De jeugd neemt een zeer belangrijke plaats in bij RWA. De meeste eerste jeugdteams spelen op het hoogste niveau. Naast het korfballen is er ook volop tijd voor ontspanning. Voor de jeugd wordt veel georganiseerd, zoals discoavonden, filmavonden, kerstdiner, playbackshow, en het jaarlijkse kampweekend met Pinksteren. Verder is er een maandelijkse klaverjascompetitie en een jaarlijkse feestavond, die in het teken staat van het huldigen van alle kampioenen en het afsluiten van een mooi seizoen.

- Senioren: - Seniorweb houdt op de maandagochtenden spreekuur in Poortugaal, waarbij ze senioren kunnen helpen met computervragen en -problemen op het gebied van o.a. back-up maken, belastingaangifte, e-mail, fotobewerking, hobby, internet, internetbankieren, Office, onderhoud, pc en randapparatuur, social media, tablet en smartphone, veiligheid, videobellen en Windows.

- Zorg: - Ouderen die door lichamelijke of psychische aandoeningen niet meer zelfstandig kunnen wonen, vinden bij woonzorgcentrum Hooge-Werf in Poortugaal een warm thuis. De betrokken medewerkers geven bewoners de zorg en aandacht die zij nodig hebben, zoals zij dit graag willen en gewend zijn. Woon je zelfstandig en heb je wat extra ondersteuning nodig? Ook dan helpen de medewerkers je graag! Ook omwonenden zijn van harte welkom om gebruik te maken van de faciliteiten in Hooge-Werf. Kom eens gezellig een kop koffie drinken in de koffiecorner of geniet van een versbereide maaltijd in de mooie Brasserie, waar ze ook regelmatig feestelijke themamaaltijden organiseren.

- Als je problemen zo groot en ingewikkeld zijn, dat je er zelf niet meer uitkomt, kan een opname in de SGLVG+-kliniek in Poortugaal helpen. Als je bijvoorbeeld met jezelf in de knoop zit, steeds ruzie hebt met anderen, je moeilijk kunt beheersen of verslaafd bent, en je door je problemen in aanraking bent gekomen met politie en justitie. Het doel is dat je straks weer verder kunt met je leven. Hoe dat eruit ziet, is voor iedereen anders. Je leert bijvoorbeeld: over je problemen praten; grenzen te herkennen en bewaken; niet toe te geven aan je verslaving (alcohol, drugs); jezelf in de hand te houden als je kwaad bent; minder last te hebben van psychische klachten; beter voor jezelf te zorgen; beter met andere mensen om te gaan; je minder snel te laten verleiden om verboden dingen te doen; om te gaan met je psychiatrische ziekte; te zorgen dat je in de toekomst niet meer met politie en justitie in aanraking komt.

- "In Forensisch Psychiatrisch Centrum (TBS-kliniek) FPC De Kijvelanden in Poortugaal wordt iemand opgenomen die een strafrechtelijke maatregel tbs (terbeschikkingstelling) heeft gekregen. De rechter veroordeelt iemand tot tbs wanneer er naast sprake van een ernstig misdrijf na onderzoek ook een psychiatrische ziekte of stoornis aanwezig blijkt. Iemand kan dan geheel of gedeeltelijk toerekeningsvatbaar worden verklaard. Voor het deel dat iemand toerekeningsvatbaar wordt verklaard, kan de rechter eerst een gevangenisstraf opleggen."

- Delta Psychiatrisch Centrum (voorheen Maasoord (1909–1958), Delta Ziekenhuis (1958–1992) en Delta Psychiatrisch Ziekenhuis (1992–2005)) is een psychiatrisch ziekenhuis met diverse vestigingen in Groot-Rijnmond en de Zuid-Hollandse Eilanden. In Poortugaal bevindt zich een groot terrein aan de Oude Maas in een landelijke omgeving. Daar bevinden zich klinische afdelingen voor onder andere dubbele diagnose (Loodds), Langdurende vervolgbehandeling (Grienden) en schizofrenie (Dorpsblik). Ook bevindt zich daar de Acute Psychiatrie (Blaak), een werkactiviteitencentrum (WAC) en een dierenasiel voor de huisdieren van cliënten die zijn opgenomen. Verder behandelt en begeleidt Delta hier dak- en thuisloze Rotterdammers met een psychiatrisch en/of verslavingsprobleem. Ook de ondersteunende diensten en stafafdelingen bevinden zich op deze locatie.

- Openbaar vervoer: - Poortugaal heeft een eigen metrostation en daarmee een snelle verbinding met het centrum van Rotterdam.

Reactie toevoegen