Portengen

Plaats
Buurtschap
Stichtse Vecht
Vechtstreek
Utrecht

portengen_plaatsnaambord_kopie.jpg

Portengen is een buurtschap in de provincie Utrecht, in de regio Vechtstreek, gemeente Stichtse Vecht. Voor de complexe gemeentelijke voorgeschiedenis van deze buurtschap zie het hoofdstuk Status.

Portengen is een buurtschap in de provincie Utrecht, in de regio Vechtstreek, gemeente Stichtse Vecht. Voor de complexe gemeentelijke voorgeschiedenis van deze buurtschap zie het hoofdstuk Status.

geer_wilnis_informatiepaneel_veenkade.jpg

Op een informatiepaneel aan de Veenkade, in het uiterste N van buurtschap Portengen, NO van buurtschap Geer, kun je lezen en zien wat er zo bijzonder is aan dit gebied. En dat is heel wat! (© Jan Dijkstra, Houten)

Op een informatiepaneel aan de Veenkade, in het uiterste N van buurtschap Portengen, NO van buurtschap Geer, kun je lezen en zien wat er zo bijzonder is aan dit gebied. En dat is heel wat! (© Jan Dijkstra, Houten)

poterngen.jpg

Een wandeling over de Veenkade in het uiterste N van buurtschap Portengen, op de grens van de gemeenten Stichtse Vecht en De Ronde Venen

Een wandeling over de Veenkade in het uiterste N van buurtschap Portengen, op de grens van de gemeenten Stichtse Vecht en De Ronde Venen

portengen_3.jpg

Ja, dit is het helemaal, dit kan nergens anders zijn dan in buurtschap Portengen

Ja, dit is het helemaal, dit kan nergens anders zijn dan in buurtschap Portengen

portengen.jpg

Dit huis in buurtschap Portengen staat echt zo scheef, verzakt in de zompige veengrond

Dit huis in buurtschap Portengen staat echt zo scheef, verzakt in de zompige veengrond

portengen_2.jpg

Rustiek, maar helaas vergane glorie, een totaal vervallen boerderij in buurtschap Portengen. Er zijn meer van die vervallen boerderijen in het veenweidegebied van de provincie Utrecht.

Rustiek, maar helaas vergane glorie, een totaal vervallen boerderij in buurtschap Portengen. Er zijn meer van die vervallen boerderijen in het veenweidegebied van de provincie Utrecht.

portengen_4.jpg

Een gelukkig nog wél gave boerenhoeve in buurtschap Portengen, en met boenhok!

Een gelukkig nog wél gave boerenhoeve in buurtschap Portengen, en met boenhok!

portengen_5.jpg

Nog zo'n mooie langgevelboerderij in buurtschap Portengen

Nog zo'n mooie langgevelboerderij in buurtschap Portengen

uitweg_van_portengen._portengensebrug.jpg

In het N van buurtschap Portengen loopt het O zijpad Uitweg van Portengen naar natuur- en recreatiegebied Bosdijk, dat aan de gelijknamige weg ligt.

In het N van buurtschap Portengen loopt het O zijpad Uitweg van Portengen naar natuur- en recreatiegebied Bosdijk, dat aan de gelijknamige weg ligt.

bosdijk_portengensebrug.jpg

Natuur- en recreatiegebied Bosdijk, O van buurtschap Portengen

Natuur- en recreatiegebied Bosdijk, O van buurtschap Portengen

geer_wilnis_dooijersluis.jpg

D.m.v. een trap kun je het fraaie, in 2013 gereedgekomen gemaal Dooijersluis op naar het dak, waar je kunt genieten van mooie, weidse uitzichten over de landelijke, groene en waterrijke omgeving van buurtschap Portengen. (© Jan Dijkstra, Houten)

D.m.v. een trap kun je het fraaie, in 2013 gereedgekomen gemaal Dooijersluis op naar het dak, waar je kunt genieten van mooie, weidse uitzichten over de landelijke, groene en waterrijke omgeving van buurtschap Portengen. (© Jan Dijkstra, Houten)

geer_wilnis_recreatiegebied_de_geer.jpg

In en rond de buurtschappen Portengen en Geer kun je goed recreëren, zoals wandelen, fietsen, picknicken of de hond uitlaten. Je evt. auto kun je parkeren op deze parkeerplaats in het NW van Portengen. (© Jan Dijkstra, Houten)

In en rond de buurtschappen Portengen en Geer kun je goed recreëren, zoals wandelen, fietsen, picknicken of de hond uitlaten. Je evt. auto kun je parkeren op deze parkeerplaats in het NW van Portengen. (© Jan Dijkstra, Houten)

Portengen

Terug naar boven

Status

- Portengen is een buurtschap in de provincie Utrecht, in de regio Vechtstreek, gemeente Stichtse Vecht.

- Noordelijk deel: t/m 1811 grotendeels gemeente Ruwiel, voor een klein deel gemeente Breukelen-Nijenrode en voor een zeer klein deel gemeente Portengen. In 1812 in zijn geheel over naar gemeente Breukelen, in 1818, wegens heropgerichte gemeenten, terug naar de situatie van vóór 1812, per 8-9-1857 gaat het deel in de gemeente Portengen over naar gemeente Breukelen-Nijenrode, in 1949 gaat het deel in de gemeente Breukelen-Nijenrode over naar de heropgerichte gemeente Breukelen, per 1-4-1964 door middel van grenscorrecties in zijn geheel over naar gemeente Kockengen, in 1989 over naar gemeente Breukelen, in 2011 over naar gemeente Stichtse Vecht.

- Zuidelijk deel: t/m 1811 deels gemeente Ruwiel, deels gemeente Laag-Nieuwkoop en voor een klein deel gemeente Portengen. In 1812 in zijn geheel over naar gemeente Breukelen, in 1818, wegens heropgerichte gemeenten, terug naar de situatie van vóór 1812, per 8-9-1857 gaat het Portengense deel over naar gemeente Breukelen-Nijenrode, per 1-5-1942 gaat het deel in de gemeente Laag-Nieuwkoop over naar gemeente Kockengen, in 1949 gaat het deel in de gemeente Breukelen-Nijenrode over naar de heropgerichte gemeente Breukelen, per 1-4-1964 door middel van grenscorrecties in zijn geheel over naar gemeente Kockengen, in 1989 over naar gemeente Breukelen, in 2011 over naar gemeente Stichtse Vecht.

- De gemeente Portengen voerde geen eigen wapen.

- De buurtschap Portengen valt, ook voor de postadressen, onder het dorp Kockengen.

- In het midden van de langgerekte lintbebouwing van Portengen ligt, als een soort enclave, de (onder)buurtschap Portengensebrug, met een eigen bebouwde kom, dus met eigen blauwe plaatsnaamborden. Aangrenzend Z daaraan ligt een bebouwde kom-deel van buurtschap Portengen, dus ook met blauwe plaatsnaamborden. Het deel van de buurtschap Z dáárvan ligt buiten de bebouwde kom, evenals het deel N van Portengensebrug. Deze delen zijn niet voorzien van plaatsnaamborden, zodat je daar slechts aan de gelijknamige straatnaambordjes kunt zien dat je in deze buurtschap bent aangekomen.

- In de atlassen - ook de actuele - staan naast de plaatsnamen Portengen en Portengensebrug aan deze lintbebouwing ook nog de door de kaartenmakers vermeende plaatsnamen Noordeinde en Zuideinde (vermoedelijk zijn de vermeldingen van deze plaatsnamen op Wikipedia en op Google Maps daarvan overgenomen, omdat zij er, op zich begrijpelijk, vanuit gaan dat wat in de atlassen staat "wel goed zal zijn"). Dat is echter niet correct. Dat zijn namelijk geen plaatsnamen, maar aanduidingen van vroegere 'gerechten' e.d., zoals beschreven in het hoofdstuk Geschiedenis; vroeger was de buurtschap namelijk (bestuurlijk) verdeeld in een Noordeinde en een Zuideinde, en daarom zullen die als plaatsnaam in de atlassen terecht zijn gekomen. De hele lintbebouwing is gewoon één buurtschap genaamd Portengen (in de volksmond wellicht onderscheiden in een deel Noordeinde en een deel Zuideinde, maar dat maakt het nog geen plaatsnamen, omdat zij onderdeel zijn van de genoemde buurtschap/plaats), met in het midden als 'enclave' nog de buurtschap Portengensebrug. Daarom hebben wij de atlas-plaatsnamen Noordeinde en Zuideinde ook opgenomen in ons Overzicht van onterecht nog in de atlassen voorkomede plaatsnamen.

Terug naar boven

Naam

Oudere vermeldingen
1217 Britannien, Bertanien, 1280-1287 Bartangen, 1307 Bartaengen, 1482 Pertengen.

Naamsverklaring
Vernoemd naar Brittannië (vergelijk de streeknaam Bretagne in Frankrijk, die dezelfde etymologische oorsprong heeft). Het Middelnederlandse Bertange betekent 'Brittannië', vergelijk "Die coninc Artur sat tenen male in Bertangen ende hilt hof".(1)

Terug naar boven

Ligging

De buurtschap Portengen ligt rond de lange rechte gelijknamige weg en de ZW zijde van de weg Bosdijk, W en ZW van het dorp Breukelen, O, NO en ZO van het dorp Kockengen en verder W van de A2, Z en ZW van het dorp Nieuwer Ter Aa, ZZO van het dorp Vinkeveen, ZO van de dorpen Wilnis en Mijdrecht, NO van het dorp Kamerik, N van het dorp Harmelen, NNW van het dorp Haarzuilens, NW van het dorp Vleuten en de stad Utrecht, W en NW van het dorp Maarssen en WNW van het dorp Oud-Zuilen.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft de gemeente Portengen 7 huizen met 55 inwoners. Daarnaast was in die tijd nog sprake van Portengen-Zuideinde (op dat moment vallend onder de gemeente Laag-Nieuwkoop) met in 1840 17 huizen met 147 inwoners. Tegenwoordig heeft de buurtschap ca. 100 huizen met ca. 250 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Heerlijkheden en gerechten
De ten westen en zuiden van het gerecht Ruwiel gesitueerde ambachtsheerlijkheid bestond oudtijds uit een tweetal gerechten die naar hun geografische ligging respectievelijk het Noordeinde en het Zuideinde van Portengen werden genoemd. Omdat deze rechtsgebieden onder verschillende heren ressorteerden en onder de naam Portengen nog meer territoriale gebieden werden verstaan, werden beide delen van de heerlijkheid ter meerder onderscheid aangeduid met de toevoeging van de familienaam der opeenvolgende ambachts- c.q. gerechtsheren.

Het Noordeinde werd in de bronnen derhalve veelal aangeduid als het gerecht Portengen-Dinckels, -Heycops (vanaf 1714), -Piecks (vanaf 1783) en -Lettes (vanaf 1787). Na de totstandkoming van de gemeentelijke organisatie (in 1818) van dit rechtsgebied is gedurende een aantal jaren nog aan dit oude gebruik vastgehouden, getuige de naast elkaar voorkomende benamingen gemeente Portengen-Noordeinde-Lettesgerecht en gemeente Portengen-Maas.

De oude grenzen van het gerecht Noordeinde van Portengen zijn waarschijnlijk dezelfde als die welke in 1818 in een proces-verbaal zijn vastgelegd. De westgrens met de gerechten Spengen en Kockengen werd in het noordelijkste gedeelte bepaald door de loop van de Bijleveld en zuidelijk daarvan door de zuidelijke afbuiging van de Heycop. In het oosten vormde de Portengense Dijk de grens met de gerechten Breukelen-Nijenrode en Kortrijk-Ruwiels.

De zuidgrens met het Zuideinde werd in 1818 bepaald door een rechte scheidingssloot tussen de landerijen van de roomse armen, die de Portengense Dijk en de Heycop met elkaar verbond. De noordgrens met Portengen-Noordeinde-Ruwielsgerecht werd volgens hetzelfde proces-verbaal gemarkeerd door een noordelijk en evenwijdig aan de (Grote) Heycop lopende afscheidingssloot tussen de landerijen van het domein van St. Pieters (onder Ruwielsgerecht) en die van een particuliere eigenaar aan de zijde van het Noordeinde.

Herindelingsvoorstellen
Omdat Portengen(-Noordeinde) een der kleinste Utrechtse gemeenten was, wordt het in de loop van de 19e eeuw diverse malen genoemd in verband met gemeentelijke herindelingsplannen van de provinciale overheid. Zo is er in 1829 een voorstel om Breukelerwaard, Nieuwer Ter Aa, Portengen(-Noordeinde) en Loenersloot (met Oukoop en Ter Aa) samen met Ruwiel in een nieuwe gemeente te laten opgaan. In 1849 luidt het voorstel om Breukelen-Nijenrode, Breukelen-St. Pieters, Tienhoven en Portengen tot een gemeente Breukelen te combineren, en in 1851 gaat het om een combinatie als in 1849, maar dan aangevuld met Ruwiel. Al deze plannen zijn niet doorgegaan. Uiteindelijk is er slechts sprake van opheffing van de gemeente Portengen(-Noordeinde) in 1857.

In de Inventaris van de archieven van de voormalige gemeente Portengen(-Noordeinde) 1713 – 1857 (1862) vind je nadere informatie over de geschiedenis van deze gemeente.

In de buurtschap staat een picknickbank met een informatiepaneel, waar je in tekst en beeld nadere informatie vindt over de geschiedenis en actuele ontwikkelingen in het landschap van deze omgeving. Onder de link is het informatiepaneel ook te bekijken.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- De buurtschap heeft 2 rijksmonumenten, zijnde de 18e-eeuwse langhuisboerderij Drabosch op Bosdijk 7-8, en de boerderij op Portengen 13, vanwege het voorhuis met korbelen en bewerkte sleutelstukken uit de eerste helft van de 19e eeuw.

- Het gebouw met opschrift Dooijersluis, in het NW uiteinde van het grondgebied van buurtschap Portengen, direct O van de Geerkade, heeft een wat verwarrende naam, want het is namelijk geen sluis maar een gemaal. Dat komt omdat het een verwijzing is naar de vroegere gelijknamige sluis die hier heeft gelegen. Dit in 2013 gebouwde poldergemaal - kennelijk is het in 2016 pas officieel in gebruik genomen - hoort bij de Ecologische Verbindingszone Bijleveld. Het gemaal is visvriendelijk: vissen kunnen er vanaf twee kanten doorheen zwemmen. Het dak is middels een trap buitenom te beklimmen; vanaf daar heb je een mooi uitzicht over de polder en over het kanaal de Bijleveld. Gelukkig doen ze dat bij nieuwbouw tegenwoordig steeds vaker, zoals bijvoorbeeld elders in de regio ook bij het recent gebouwde Gemaal Oud-Kamerik in de gelijknamige buurtschap N van de dorpen Kamerik en Kanis.

Het gemaal is nodig om het waterbeheer in het gebied Zegveld-Portengen te verbeteren. Het gemaal loost het overtollige water uit het gebied op de Bijleveld. Waterschap Amstel, Gooi en Vecht hecht waarde aan een goede waterkwaliteit en bescherming en behoud van natuurwaarden in zijn polders. Het nieuwe poldergemaal Dooijersluis is zodanig in het gebied geplaatst dat overtollig water vanuit het agrarische deel van de polder niet meer door het natuurdeel van de polder wordt afgevoerd. Dit komt de waterkwaliteit in het natuurdeel ten goede. Zo kan het waardevolle cultuurhistorische veenlandschap behouden blijven én kunnen boeren toch hun land goed blijven bewerken.

Poldergemalen zijn belangrijk om het water in de polders op het vastgestelde peil te houden. Zo wordt bijvoorbeeld landbouw mogelijk gemaakt, natuur bevorderd of schade aan gebouwen voorkomen. Het nieuwe poldergemaal Dooijersluis vervangt het oude poldergemaal Amstelkade. Dat had door zijn ligging aan de rand van de polder Groot Wilnis-Vinkeveen bij slecht weer soms moeite overtollig water vanuit de polder af te voeren. Het nieuwe poldergemaal Dooijersluis ligt centraler in het gebied, waardoor de afvoer van water is verbeterd.

De locatie ligt in het landelijk gebied op de overgang van de Geerkade van Wilnis naar de Portengense Zuwe van Breukelen, waarbij je volop uitzicht hebt over de lagergelegen polder richting Vinkeveen en de hogergelegen ringvaart Bijleveld naar Kockengen en Woerdense Verlaat. Dat uitzicht gaf de ontwerper, Architekten- en ingenieursbureau H.W. van der Laan, aanleiding tot het maken van een panoramaplatform bovenop het gemaal. Als referentie is het uitzichtterras bovenop Villa Malaparte aan de Middellandse Zee gebruikt. Daarmee wordt een functioneel waterbouwkundig werk ook onderdeel van de openbare ruimte. De functie van het gebouw kan zodoende ook aan het publiek worden uitgelegd in combinatie met het uitzicht. Voor verdere bijzonderheden zie de notitie 'Ruimtelijke onderbouwing gemaal Dooijersluis'. - Foto's van de bouw van gemaal Dooijersluis.

De vroegere Dooijersluis bemoeilijkte de waterafvoer. De Geer en de Heinoomsvaart werden daarom verbreed, zodat het water van de Bijleveld naar de Kromme Mijdrecht kon stromen. Als scheepvaartverbinding bleef de Bijleveld belangrijk. Tot de drooglegging van Polder Groot-Mijdrecht in 1879, voeren schepen in noordelijke richting naar de Amstel. De Dooijersluis is in 1840 vernieuwd en tot 1940 in gebruik gebleven. Toen is de sluiskolk gedempt en eindigde de scheepvaart op de Bijleveld. Het water kan hier nu via een duiker de polder in. Op de Bijleveld is het verboden te varen met boten die mechanisch worden voortbewogen.

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- Vanaf gemaal Dooijersluis in het NW van Portengen, direct O van de Geerkade, kun je een mooie wandelroute lopen van ca. 10 km over de Veenkade, door de buurtschappen Portengen en Portengensebrug en langs de waterloop Bijleveld weer terug.

- Bij het gemaal ligt een recreatieterrein met picknicktafels.

- Tien melkveehouders in de buurpolders Kortrijk en Portengen O van Kockengen hebben in februari 2019 een intentieovereenkomst ondertekend waarmee ze aangeven dat ze samen aan de slag willen om de bodemdaling van de veengrond verder te beperken. Zij doen dat door de gezamenlijke aanleg van zogeheten onderwaterdrainage. De boeren willen graag dat hun polders ook voor de toekomstige generaties geschikt blijven om te kunnen boeren. Daarom wordt de bodemdaling op polderniveau aangepakt. Samen leggen zij in deze polders 230 hectare onderwaterdrainage aan.

In de polders Kortrijk en Portengen zakt de venige bodem gemiddeld 1 cm per jaar. Veenafbraak en bodemdaling ontstaan door ontwatering. Onderwaterdrainage is een effectieve manier om daar wat tegen te doen. Het zorgt ervoor dat de grondwaterstand het slootpeil beter volgt. Daarvoor worden in het perceel, onder het slootwaterpeil, drains aangelegd. Bij lage grondwaterstand zorgen deze drains voor infiltratie, bij hoge grondwaterstanden voor ontwatering. De inschatting is dat deze techniek ervoor zorgt dat de bodemdaling en daarmee ook de CO2-emissie met 30 tot 50% vermindert. In de folder 'Klimaatslim boeren op veen' kun je meer informatie vinden over onderwaterdrainage.

Gebiedscoöperatie Rijn, Vecht en Venen heeft het polderproces begeleid om tot dit resultaat te komen, coördineert de gezamenlijke aanleg, en heeft voor deze 'klimaatslimme boeren' subsidie aangevraagd bij de EU en de Provincie Utrecht om de aanleg te financieren. Onderwaterdrainage is namelijk nog een redelijk nieuw fenomeen, en deze boeren werken met hun gronden mee aan een pilot waarin de effectiviteit en werking van het systeem nader wordt onderzocht. De boeren gaan ook experimenteren met zogeheten biodrains die gemaakt zijn van aardappelzetmeel en op den duur geen resten achterlaten in de bodem. Het project wordt ondersteund door Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden, die de polderpeilen gaat herzien om deze onderwaterdrainage zo effectief mogelijk te maken. En het waterschap zet de opgedane kennis met de lopende proeven met onderwaterdrainage in de eveneens Kockengense polder Spengen en in de polder Lange Weide bij Driebruggen in. (bron: Gebiedscoöperatie Rijn, Vecht en Venen, 11-2-2019)

"Het waterinfiltratiesysteem bij de deelnemende boeren in Kortrijk en Portengen is in 2020 aangelegd, waaronder bij melkveehouder Anthony Rietveld. “De polder waar wij in wonen, ligt al lager dan de omgeving. Als we niets doen, bestaat het risico dat onze polder steeds moeilijker het water uit de hogere delen van Kockengen en Haarzuilens kan verwerken. Heftige regenbuien, die steeds vaker voorkomen, versterken dit nog eens. In onze polder staat het gemaal dat het water van een groot gebied uitpompt. De kans op wateroverlast- situaties waarin mensen overlast ondervinden als gevolg van te veel water - neemt alleen maar toe als we blijven zakken. We doen dit project om het weiland, waar onze koeien op grazen, minder te laten zakken", aldus Rietveld.

Samen bodemdaling remmen. De boeren en verschillende instanties werken in Kortrijk en Portengen samen aan het remmen van de bodemdaling. De agrarische gebiedscoöperatie Rijn Vecht & Venen heeft de boeren geholpen met de Europese subsidieaanvraag en zorgt voor de gezamenlijke aanleg. Het waterschap brengt kennis van lopende pilots in, meet aan de verwachte effecten en maakt de waterpeilen passend. De provincie Utrecht verstrekt subsidie voor het gezamenlijke proces en de metingen. De gemeente Stichtse Vecht is bezig met het ophogen van de wegen, de riolering en het openbaar groen in het dorp Kockengen. Ze is heel blij met dit project, omdat het een duurzaam effect heeft op de grootschalige werkzaamheden die zij uitvoert.

Ondergrondse slootjes en buizen van aardappelzetmeel. Als het veen in de polders uitdroogt, verteert de grond, die bestaat uit plantenresten. Daardoor zakt de bodem en bij het verteren komt CO2 vrij. De waterinfiltratiebuizen die in verbinding staan met het slootwater, houden de veenbodem in droge perioden vochtig en remmen deze processen. Eigenlijk worden er met de buizen ondergrondse slootjes in het land gemaakt. In deze polders passen we voor het eerst biodrains toe in een deel van de percelen. Deze zijn gemaakt van aardappelzetmeel in plaats van kunststof. Metingen bodemdaling. Een aantal grondeigenaren in Kortrijk en Portengen dat nog geen waterinfiltratiesysteem aanlegt, stelt hun percelen beschikbaar om ook metingen te doen aan de bodemhoogte. Het effect op het remmen van de bodemdaling met en zonder infiltratiebuizen kan dan goed worden vergeleken. Voor de investering in waterinfiltratiebuizen is Europese subsidie verstrekt. Het gehele project, inclusief metingen, is onderdeel van 'Kockengen Waterproof'. Ook daar zijn diverse instanties bij betrokken." (bron: Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden, juni 2020)

Terug naar boven

Links

- Algemeen: - Van eind 2012 tot begin 2013 heeft toenmalig School voor de Journalistiek-student Tomas van der Heijden een reeks artikelen over markante inwoners en panden van Portengen geschreven, op een blog getiteld Portretengen. De buurtschap kwam bij toeval een keer letterlijk op zijn pad, en hij besloot er regelmatig 20 km heen te fietsen vanaf zijn woonadres om de inwoners middels interviews te portretteren. De buurtschap blijkt nogal wat markante inwoners te hebben. Van der Heijden schetst hiermee een goed beeld van deze buurtschap die nog een echte buurtschap is in de ware zin des woords, waar saamhorigheid geen loos begrip is; men staat er nog voor elkaar klaar om elkaar te helpen als dat nodig is, onderneemt gezamenlijk de nodige activiteiten, inwoners wonen er vaak al hun hele leven en ooit naar elders verhuisde voormalige inwoners keren er soms weer terug.

Enfin lees het zelf op zijn zeer lezens- en bekijkenswaardige blog, waarmee Van der Heijden in november 2012 de 2e prijs won in de blog-award verkiezing n.a.v. de cursus bloggen van de School voor de Journalistiek, waarvoor de studenten een weblog over een bepaald onderwerp moesten opzetten. Dit was het oordeel van de vakjury: "Op de tweede plek komt Tomas van der Heijden met zijn weblog Portretengen, met portretten van markante en unieke mensen uit de buurtschap Portengen onder de rook van Kockengen. De jury vindt dat Portretengen uitblinkt in prachtige tijdloze portretten. Heel goed, verrassend, mooi menselijk, hyperlokaal, goed qua eenheid van stijl en van aanpak en consistent."

Reacties

(4)

Goedemorgen, ten eerste vind ik de site erg bruikbaar en gigantisch uitgebreid.
Ik heb alleen een vraag, dat geldt in dit geval voor Portengen, maar ook voor andere gevallen.
Op Google Maps zie ik Noordeinde en Zuideinde staan, dat volgens GM buurtschappen zijn (bron wikipedia) ,
Bij jullie staan deze buurtschappen niet bij de gemeente Stichtse Vecht. Kunt u mij uitleggen waar 't verschil in zit?

Met vriendelijke groet
Acronius van der Zweep

Dank voor uw compliment! Dergelijke opmerkingen stimuleren mij natuurlijk om met deze arbeidsintensieve klus door te gaan en tot een goed einde te brengen.

Ik kan dat wel uitleggen ja. Het verschil komt omdat helaas in de atlassen veel plaatsnamen ten onrechte nog voorkomen als plaatsnaam, terwijl zij dat in werkelijkheid inmiddels niet meer zijn, of soms zelfs ook nooit geweest zijn. Noordeinde en Zuideinde behoren tot die categorie. Ik heb dit soort namen geïnventariseerd in mijn overzicht https://www.plaatsengids.nl/kennisbank/plaatsnamen-onterecht-met-foute-b.... Andersom staan overigens ook enkele honderden plaatsnamen onterecht níet meer, of überhaupt niet, in de atlassen. Die heb ik hier geïnventariseerd: https://www.plaatsengids.nl/kennisbank/plaatsnamen-onterecht-niet-de-atl....

Het verschil komt omdat bijv. een Wikipedia, Google Maps en allerlei andere instanties plaatsnamen uit atlassen min of meer klakkeloos overnemen, in de - begrijpelijke! - veronderstelling dat die namen wel zullen kloppen. De atlasmakers van de Topografische Dienst / Kadaster worden er immers voor betaald om ook qua plaats(nam)en kloppende kaarten te maken. Maar helaas komen er dus veel plaatsnamen nog op kaarten voor die dat in werkelijkheid niet (meer) zijn, en komen anderzijds veel plaatsnamen niet meer voor op de kaarten die dat in de praktijk nog wel degelijk zijn.

Wikipedia, GM etc. plegen dus geen inhoudelijke beoordeling. Ik heb alle huidige 6.500 plaatsnamen wél stuk voor stuk beoordeeld of het redelijkerwijs vandaag de dag nog plaats(nam)en zijn. Als er verschillen zitten in de diverse bronnen, licht ik dat ook toe onder het kopje Status, om te verklaren hoe de vork in de steel zit. In dit geval heb ik de laatste alinea hierboven onder het kopje Status nog wat uitvoeriger uitgewerkt, om toe te lichten waarom de namen Noordeinde en Zuideinde bij Portengen geen plaatsnamen (meer) zijn. Dus voor deze concrete gevallen zie aldaar.

Nog even over Noordeinde en Zuideinde. In de Lijst van Nederlandse gemeenten (LNG 588) zijn de namen door de vm. gemeente Breukelen ook aangedragen als buurtschap. Zouden gemeenteambtenaren destijds de Topografische Dienst hebben gevolgd i.p.v. dat de Topografische Dienst de gemeente volgt?

Dat lijkt in dit geval wel aannemelijk ja. Op kaarten zien we tot in de jaren veertig alleen de plaatsnaam Portengen. In de jaren veertig verschijnen ineens de plaatsnamen Portengen-Noordeind en Portengen-Zuideind (én verdwijnt de plaatsnaam Portengen), alsof dat twee autonome plaats(nam)en zijn, en dat is natuurlijk flauwekul. Het zijn altijd onderdelen geweest van de buurtschap en daarmee plaats(naam) Portengen. Rond 1960 verschijnen de plaatsnamen Portengen én Noordeinde én Zuideinde op de kaarten, alsof dat drie plaatsen zouden zijn, wat al evenzeer flauwekul is. Conclusie: ook hier heeft de topodienst weer eens lopen rommelen, en daarmee plaatsnamenlijstenmakers wellicht op een verkeerd been gezet. De conclusie uit bijv. de gerechtsnaam Zuideinde van Portengen kan niet anders luiden dan dat de benamingen Noordeinde en Zuideinde duiden op buurtjes als onderdeel van de buurtschap Portengen, en dat ze daarmee zelf dus geen buurtschap en daarmee ook geen plaatsnaam zijn.

Reactie toevoegen