Rilland

Plaats
Dorp
Reimerswaal
Zuid-Beveland
Zeeland

rilland_plaatsnaambord_kopie.jpg

Rilland is een dorp in de provincie Zeeland, in de streek Zuid-Beveland, gemeente Reimerswaal. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1877. In 1878 over naar gemeente Rilland-Bath, in 1970 over naar gemeente Reimerswaal.

Rilland is een dorp in de provincie Zeeland, in de streek Zuid-Beveland, gemeente Reimerswaal. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1877. In 1878 over naar gemeente Rilland-Bath, in 1970 over naar gemeente Reimerswaal.

ZL gemeente Rilland in ca. 1870 kaart J. Kuijper [1024x768].gif

Gemeente Rilland in ca. 1870, kaart J. Kuijper

Gemeente Rilland in ca. 1870, kaart J. Kuijper

Rilland

Terug naar boven

Status

- Rilland is een dorp in de provincie Zeeland, in de streek Zuid-Beveland, gemeente Reimerswaal. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1877. In 1878 over naar gemeente Rilland-Bath, in 1970 over naar gemeente Reimerswaal.

- Wapen van de voormalige gemeente Rilland. - Wapen van de voormalige gemeente Rilland-Bath.

- Onder het dorp vallen ook de buurtschappen Middenhof, Stationsbuurt en Völckerdorp. Voor de postadressen valt ook het dorpje Bath onder het dorp.

Terug naar boven

Naam

Oudere vermeldingen
1186 Relant, 1188 Reilande, 1199 kopie 14e eeuw Rillandh, 1213 Rielant, 1219 de Rietlande, 1223 Ridlant, 1229 Ritlant, 1264 Bertonem de Rietlant, 1396 Rieland, 1573 Rijllande.

Naamsverklaring
Samenstelling van het Oudnederlandse ried, Middelnederlands riet 'riet' en land 'land als tegengesteld aan water'. De oudste vormen hebben betrekking op een voormalig eiland, waarop het huidige Rilland ligt.(1)

Terug naar boven

Ligging

Het dorp Rilland ligt NW van het dorp Bath en het havengebied van de stad Antwerpen in België, N van het water de Westerschelde en het natuurgebied het Verdronken Land van Saeftinghe, NO van het dorp Graauw, O van het dorp Waarde, OZO van het dorp Krabbendijke, Z van het water de Oosterschelde, ZZW van de stad Tholen, ZW van het Markiezaatsmeer en de stad Bergen op Zoom, W van de dorpen Woensdrecht en Hoogerheide en WNW van het dorp Ossendrecht. Door het O van het dorpsgebied loopt het Schelde-Rijnkanaal en centraal door het dorpsgebied loopt de A58, van W naar O.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft de gemeente Rilland 44 huizen met 366 inwoners, verdeeld in het gelijknamige dorp 36/300 (= huizen/inwoners) en de polder Maire 8/66. Tegenwoordig omvat het dorp ca. 1.200 huizen met ca. 3.000 inwoners (dit is inclusief het dorp Bath met ca. 50 huizen en ca. 100 inwoners).

Terug naar boven

Geschiedenis

Het huidige Rilland is genoemd naar het gelijknamige dorp dat grotendeels bij de Sint-Felixvloed van november 1530 verloren is gegaan. De plaatsnaam is gerelateerd aan de ligging van het oude dorp. De oude dorpskern lag in de Rietlandpolder. De tegenwoordige ligging scheelt enkele kilometers met de oude. In de 17e en 18e eeuw werd een begin gemaakt met het terugwinnen van het verloren gegane land. Een gevolg van de stormvloed van 1530 was het opnieuw ontstaan van de Hinkelinge, een oude waterloop, als diep water. In 1656 kwam daaraan door indijking van de Oostpolder een eind. In diezelfde tijd werden ook de Mairepolder en de Valkenissepolder ingedijkt.

In 1754 kwamen de eerste plannen om de Reigersbergschepolder te bedijken gereed, maar de daadwerkelijke bedijking begon pas in 1773. Het uitstel was een gevolg van onenigheid tussen de ambachtsheren. De bedijkingswerkzaamheden verliepen bepaald niet soepel. Door ontevredenheid over de lonen ontstond op 25 mei 1773 een staking, die met behulp van militairen kon worden gebroken. Zo'n driehonderd polderwerkers, afkomstig uit Oost-Friesland, werden naar huis gestuurd. Na de bedijking stichtte men het nieuwe dorp Rilland. In 1782 stonden er tien arbeiderswoningen, een smederij, een wagenmakerij, een herberg en een school. Op de Westerscheldedijk bij het dorp is in 2011 een informatiepaneel geplaatst over het verdronken land van het vroegere dorp, waarvan bij laag water in de Westerschelde nog resten zichtbaar zijn.

- Verslag door een ooggetuige van de Watersnoodramp 1953 te Rilland.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Rilland heeft 3 rijksmonumenten.

- De Levensbron (Valckenisseweg 12) is in 1958 gebouwd als Gereformeerde kerk, naar ontwerp van Architectenbureau Rothuizen en ’t Hooft. Na de fusie van de lokale Gereformeerde en Hervormde kerk tot PKN-gemeente, is De Levensbron de PKN-kerk geworden. De kerk is in dat kader in 2002 verbouwd. De RK H. Jozefkerk (Hontestraat 6) is in 2015 aan de eredienst onttrokken. De klokkentoren van de Jozefkerk is, vermoedelijk in 2017, op De Levensbron geplaatst. Het gebeier in Rilland stierf rond 2010 uit, nadat de klok van de voormalige Hervormde kerk aan de Bathseweg het had begeven. De klok in het torentje van de Jozefkerk heeft nooit dienst gedaan. Hij was afkomstig van de kapel van het klooster bij Stationsbuurt, dat van 1904 tot 1966 in gebruik was.

- De voormalige Hervormde kerk van Rilland (Bathseweg 2) wordt ook wel Bathsewegkerk genoemd. De kerk is gebouwd in 1930 naar ontwerp van architect C. van Damme, in de stijl van de Amsterdamse School. Wegens fusie van lokale kerken is de kerk in 2000 aan de eredienst onttrokken. Sindsdien zijn er diverse plannen voor herbestemming geweest, al dan niet met behoud van het gebouw. In 2018 is de kerk verkocht aannemer Johan Berting, die het gebouw - vermoedelijk medio 2020 of 2021 - grotendeels afbreekt en vervangt door een appartementencomplex met 9 appartementen, eveneens in de stijl van de Amsterdamse School. De kerktoren blijft behouden. Deze wordt gerenoveerd en vervolgens aan de gemeente verkocht. De vorige eigenaar vroeg 4 ton van de gemeente als tegemoetkoming in de kosten voor renovatie van het in vervallen staat verkerende pand. De gemeente wilde dat niet betalen, omdat de kerk geen gemeentelijk eigendom is. Het is ook geen rijks- of gemeentelijk monument. Als dat wel het geval was geweest, was er via het rijk geld beschikbaar gekomen voor de opknapbeurt.

- Het voormalige klooster van Rilland (Hoofdweg 60), tot 2011 in functie geweest als hotel, is sinds genoemd jaar in gebruik als huisvesting voor arbeidsmigranten.

- Korenmolen De Witte Molen (Molendreef 2) is een ronde stenen stellingmolen uit 1851, gewit in de Zeeuwse traditie. De molen heeft grote landschappelijke waarde. Sinds 1969 is de molen eigendom van de gemeente. Het bedrijfsmatig malen is toen gestaakt. Tussen 1986 en 1992 is de molen grondig gerestaureerd en is sindsdien weer bedrijfsvaardig. De molen wordt sinds 2014 door twee vrijwillige molenaars weer regelmatig in werking gezet, in de regel om de week op zaterdag. De molen is te bezichtigen wanneer de wieken draaien.

Terug naar boven

Evenementen en activiteiten

- Podium Reimerswaal is een stichting die, ondersteund door enthousiaste vrijwilligers, al meer dan 25 jaar regelmatig concerten, cabaret, toneel, theater e.d. organiseert in de dorpshuizen van Rilland en Waarde. Bij de meeste voorstellingen krijg je een 'pauzedrankje' aangeboden. Als er voorstellingen zijn zonder pauze kun je na afloop een drankje krijgen. Dus niet vóór aanvang van de voorstelling. Het leuke van voorstellingen in een dorpshuis is dat het ook na afloop meestal erg gezellig is. Je kunt onder het genot van een drankje en een muziekje nog even napraten en vaak komen ook de artiesten nog wat drinken. In het dorpshuis in Rilland is het mogelijk om voor aanvang van vrijwel alle voorstellingen gezellig een driegangen-verrassings-theaterdiner te gebruiken . De prijs hiervoor bedraagt € 25,00. Er kunnen maximaal 50 couverts per voorstelling verkocht worden, dus wees er op tijd bij. De gebruikers van het theaterdiner hebben ook gereserveerde plaatsen in de zaal. Aan het eind van het seizoen verloten ze onder de bezoekers van het gastenboek 3 x 2 vrijkaarten voor een voorstelling naar keuze.

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- "Rijkswaterstaat heeft in december 2020 duizenden nieuwe bomen en struiken geplant langs het Schelde-Rijnkanaal. Zij zijn in de plaats gekomen van de populieren die het jaar ervoor vanwege de veiligheid zijn gerooid en uitgedund. Met de aanplant krijgen natuur en landschap een stevige impuls. De nieuwe bomen en struiken zijn geplant op de landtong tussen het Schelde-Rijnkanaal en het Spuikanaal Bath, O van Rilland. Deze landtong is zo’n 6 kilometer lang. Over het kanaal en de landtong lopen de snelweg A58, de N289 en het spoor. De bomen die er stonden waren zo’n 50 jaar oud en in slechte conditie. Ze waaiden om of braken af, terwijl ze langs een drukbevaren scheepvaartroute stonden en er ook veelvuldig wordt gefietst.

De bomen hebben een belangrijke functie in het landschap en het hele ecologische systeem. Niet onbelangrijk is dat de bomen ook dienen als windscherm voor het scheepvaartverkeer op het kanaal bij Rilland. Daarom is een omvangrijk herplantplan gemaakt. Er zijn duizenden nieuwe bomen en struiken van verschillende soorten geplant, met name veldesdoorn, haagbeuk, ratelpopulier, lijsterbes, hazelaar, meidoorn, sleedoorn en liguster. Ook zijn er 370 ‘laanbomen’ geplant zoals esdoorn, iep en populier. Dit zorgt voor meer variatie in het landschap en is goed voor de aanwezige dieren in het gebied. Zo zijn de bomen onderdeel van een vleermuisroute. Uiteraard is er buiten het broedseizoen gewerkt. In bomen die zijn blijven staan zijn kunstnesten geplaatst. Uitdunning. Tegelijkertijd met de nieuwe aanplant is op de noordzijde van het middeneiland een bescheiden uitdunning uitgevoerd. Er staat hier al gemengde beplanting met onder andere eiken en populieren. Zo zorgen we ervoor dat de beplanting zich in de toekomst beter kan ontwikkelen. Nieuw leven. Bijzonder aan het project is dat het hout van de gekapte bomen zorgt voor nieuw leven; met de opbrengst is nieuwe beplanting gekocht en het hout wordt gebruikt voor bijvoorbeeld meubels of papier." (bron: Rijkswaterstaat, december 2020)

- Rattekaai (ook wel Rattenkaai) is de naam van een getijhaven aan de Oosterschelde ten noorden van Rilland aan de weg Middenhof, die ligt op de dijk tussen de Eerste en de Tweede Bathpolder. De haven is na 1856 ontstaan als handelshaven voor het dorp en is in de 20e eeuw vooral gebruikt voor het vervoer van suikerbieten. De havenkom met plateau en meerpalen ligt ten oosten van een strekdam en is beschermd als rijksmonument. Ten westen van de strekdam lag een jachthaventje. Aan het einde van de havendam ligt een plaquette uit 1912 voor jonkheer Robert Rudolph Lodewijk de Muralt, de bedenker van de muraltmuur, een extra versterking boven op de dijken, die in Zeeland veel werd toegepast. Op de havendam is nog een dergelijke muraltmuur te zien. Tegenwoordig is Rattekaai een goed uitzichtspunt voor de schorren en slikken van het Verdronken Land van Zuid-Beveland, waar onder meer de in Zeeland als delicatesse geliefde plant lamsoor groeit.

Bureau Zeeweringen heeft in 2009 de dijkversterkingen bij Rattekaai afgerond. Een dikke betonnen dijkbekleding drukt op de schorrand en de oude hoofdgeul bij Rilland. En een 1,2 km lange dam van grove breeksteen langs de buitenrand van het schor zet bij laag tij de horizon op slot. De dam om het schor heeft voldoende openingen om het Oosterscheldewater toe te laten. Er is rekening gehouden met de loop van de kreken en de geulen. Het effect van de dam is dat het schor in stand blijft. Zonder de dam had de zeedijk veel robuuster versterkt moeten worden. Nu kon de dijkbekleding veel lichter blijven. Het aanzien van Rattekaai wordt weer zoals het was. Het open steenasfalt op het onderhoudspad is inmiddels bedekt met grond. Dat is gedaan op verzoek van Natuurmonumenten, dat Rattekaai en het schor in gedeeld eigendom heeft met de Dienst Domeinen van het Rijk. De stenen dam is een bescherming tegen de afkalving door de golfslag in de Oosterschelde. Door naslibben aan de buitenrand van de dam kan er ook nieuw schor aangroeien.

Terug naar boven

Beeld

- Fotoreportage van Rilland door Kees Wittenbols uit Breda. Zie onderaan de pagina ook de delen 2, 3 en 4.

Terug naar boven

Links

- Dorpshuis: - Dorpshuis Luctor et Emergo in Rilland is voorzien van een grote zaal met ruimte voor ca. 260 personen, een vergaderzaal voor ca. 30 personen en een kleine vergaderzaal voor 12 personen. Gezelschappen kunnen er terecht voor een kopje koffie, een drankje en een hapje. Reservering gewenst. Het dorpshuis is ook geschikt voor bruiloftsfeesten, kraamfeesten, reünies, familiegelegenheden, uitvaarten en dergelijke.

- Onderwijs en kinderopvang: - "OBS De Reigersberg in Rilland is een openbare school. Dat betekent dat wij elke godsdienst of levensovertuiging respecteren. OBS De Reigersberg is dus een ontmoetingsplaats voor kinderen met verschillende achtergronden. Wij vinden dat kinderen op onze school kennis moeten maken met de gangbare opvattingen, zodat ze later begrijpen wat er in de wereld aan de hand is. De school is gevestigd in een gebouw samen met kinderopvang Kibeo. Het karakter van openbaar onderwijs. Op een openbare school is iedereen welkom, het is een afspiegeling van de samenleving en een prima plek om kinderen van jongs af aan te leren respect te hebben voor een ieders mening of overtuiging. Een openbare school schenkt aandacht aan verschillen tussen kinderen. Het is onderwijs met aandacht en waardering voor andere opvattingen. Een openbare school leidt op tot begrip en respect voor de mening van anderen en tot verdraagzaamheid. Openbaar onderwijs is ontmoetingsonderwijs: kinderen leren met, van en over elkaar. Dit als voorbereiding op hun latere deelname aan de samenleving, waarin zij zichzelf moeten kunnen redden met en tussen andere mensen." - Met deze video krijg je een virtuele rondleiding door OBS De Reigersberg.

- "In 2014 was het 100 jaar geleden dat de RK St. Jozefschool werd gesticht bij het klooster in Rilland. Bij de verhuizing naar de Mairestraat werd het 'gewoon' RK Basisschool en in 1989 werd de naam van de school bij de officiële opening van het nieuwe gebouw aan de Cromvlietstraat gewijzigd in De Horizon. Sinds augustus 2013 is De Horizon, na de fusie met PCBS De Wiekslag, Interconfessioneel. De jubileumcommissie vond het een goed idee om ter gelegenheid van het 100-jarig bestaan de Jubileumgids De Horizon 1914-2014 uit te geven. We nemen je hierin mee, kriskras door de geschiedenis van onze school. Dankzij de medewerking van veel leerkrachten, oud-leerkrachten en anderen die zich betrokken voelen bij IKC (Integraal Kind Centrum) De Horizon, aangevuld met archiefmateriaal uit oude schoolkranten, hopen we dat we een interessant beeld van de geschiedenis van onze school hebben kunnen schetsen."

- Basisschool De Zandbaan is een christelijke school op reformatorische grondslag en heeft ca. 65 leerlingen.

- "Je nieuwsgierige peuter heeft, samen met vriendjes, altijd wel wat te zien, ontdekken of doen bij Kibeo De Horizon in Rilland. Samen buiten op avontuur in de tuin. Binnen in uitdagende hoeken spelen of in de kring luisteren naar een spannend voorleesverhaal. Je schoolkind kan 's ochtends bij ons rustig wakker worden en 's middags met vriendjes spelen, activiteiten organiseren of lekker bijkomen met een boek op de bank. Goed om te weten: regelmatig een koffieochtend met ouders van de peuters; we doen regelmatig activiteiten samen met de bewoners van bejaardenhuis ‘De Batsen Toren’; we vormen samen met basisschool De Horizon een integraal kindcentrum (IKC); via de ouderportal Mijn Kibeo zie je wat je kind allemaal beleeft en leert. Dagopvang in het kort: ma t/m vr geopend van 7.30-18.30 uur; vroeger brengen en/of later halen is mogelijk; je kind speelt met leeftijdsgenootjes; altijd een vertrouwd gezicht voor je kind; dankzij Peuterstart gaat je peuter goed voorbereid naar de basisschool; GGD-rapport Dagopvang. Buitenschoolse opvang (BSO) in het kort; van ma t/m vr geopend; voorschoolse opvang geopend vanaf 7.00 uur; naschoolse opvang geopend tot 18.30 uur; tijdens schoolvakanties kan je kind naar de VakantiemiX; GGD-rapport BSO."

- Sport: - In 1929 is na een fusie van de twee Rillandse voetbalverenigingen, te weten ADO en DSV, voetbalvereniging Volharding opgericht. In 1947 wordt dit omgedoopt in v.v. Rillandia.

- Woonzorg: - "In het rustieke dorp Rilland, op het smalste stukje Zeeland, ligt woonzorgcentrum De nieuwe Vliedberg. Dit moderne woonzorgcentrum ligt aan de rand van het dorp en heeft vanaf de bovenste verdieping zicht op het Nauw van Bath. De nieuwe Vliedberg beschikt over drie woningen geschikt voor psychogeriatrische cliënten uit de omgeving. De woningen bieden elk plaats aan zes cliënten. Veel zorg is besteed aan de inrichting van de woningen. Iedere woning heeft een eigen kleurenpalet en eigen sfeer. Voor de cliënten vergroot dit de herkenbaarheid en het gevoel van harmonie. Centraal in de woning is de woonkamer met keuken, waar dagelijks voor de cliënten wordt gekookt. Iedere cliënt heeft een eigen slaapkamer, maar is overdag vooral aanwezig in de woonkamer, het hart van de woning. De cliënten helpen, voor zover mogelijk, mee bij de bereiding van de maaltijden. Deze kleinschalige woonvorm creëert een huiselijke sfeer; dit heeft een positieve invloed op het welzijn van de cliënten. De drie woongroepen zijn op de begane grond gevestigd en hebben ieder een eigen ingang. Een mooie tuin zorgt voor een groene en natuurlijke omgeving."

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Rilland, met foto's van de grafzerken.

Reacties

(2)

In Rilland is een derde basisschool, IKC De Horizon. Ontstaan uit een fusie tussen de pcbs De Wiekslag en rkbs De Horizon.

Dank voor de tip! Die had ik nog niet 'ontdekt'. Ik heb het verwerkt, en gelijk nog enkele andere aanvullingen gepleegd.
Met vriendelijke groet, Frank van den Hoven, hoofdredacteur Plaatsengids.nl

Reactie toevoegen