Roodevaart is een buurtschap in de provincie Noord-Brabant, in de regio West-Brabant, en daarbinnen in de streek Baronie en Markiezaat, gemeente Moerdijk. T/m 1996 gemeente Klundert. De buurtschap Roodevaart valt onder het dorp Moerdijk.
- Roodevaart is een buurtschap in de provincie Noord-Brabant, in de regio West-Brabant, en daarbinnen in de streek Baronie en Markiezaat, gemeente Moerdijk. T/m 1996 gemeente Klundert.
- De buurtschap Roodevaart valt, ook voor de postadressen, onder het dorp Moerdijk.
Terug naar bovenOudere vermeldingen
ca. 1500 water: Rode Vaert, 1565 De Roovaert, 1645 Roovaert, 1838-1857 Roode Vaart, 1847 "De Roodevaart, gemeenlijk de Roovaart, oudtijds de Niervaart en nog vroeger Mooije-keen genaamd".
Naamsverklaring
De buurtschap is genoemd naar de ligging aan de gelijknamige vaart. Het eerste deel is het kleuraanduidende bijvoeglijk naamwoord rood en wijst op verkleuring onder invloed van de roestige ondergrond van de polders.(1) Er wordt ook gezegd dat er in deze omgeving grote veldslagen zijn geweest en dat er zoveel bloed vloeide dat het water rood kleurde. Maar dat is vermoedelijk aan een rijke fantasie ontsproten. Nog een andere versie is dat de naam zou stammen van het verwerken van de meekrap. Uit de wortels van die plant werd rode kleurstof gehaald. En dat kwam natuurlijk weleens in het water.
- De buurtschap Roodevaart ligt rond de gelijknamige weg, ZZW van Moerdijk, aan de Roode Vaart (inderdaad, die is wél met een spatie), ingeklemd tussen Industrieterrein Moerdijk in het W en de A17 en de goederenspoorlijn naar Industrieterrein Moerdijk in het ZO. Gelegen rond de sluizen tussen het Hollands Diep en de Roode Vaart. De ZO nabijgelegen buurtschap Lochtenburg, gelegen aan de (tegenwoordig doodlopende) Gorsdijk en de Blokdijk, wordt in de praktijk vaak beschouwd als onderdeel van buurtschap Roodevaart beschouwd.
- Paradoxaal is in dit verband dat in de editie 1998 van de Grote Provincie Atlas van de Topografische Dienst, deel Noord-Brabant/West, schaal 1:25.000, evenals in de editie 2004 van Topografische Dienst en ANWB, de buurtschap Roodevaart ineens van de kaart is verdwenen. De buurtschap dreigt weliswaar van de kaart te worden geveegd*1, maar dat ging destijds toch zeker nog een aantal jaren duren. Al is er inmiddels al wel een aantal huizen verdwenen. Daarentegen staat op genoemde kaarten de buurtschap Lochtenburg nog wél vermeld. Zou men reeds geanticipeerd hebben op de mogelijke verdwijning van de buurtschap?
*1 Zie verder bij Recente ontwikkelingen.
Tegenwoordig staat er in buurtschap Roodevaart nog maar een handvol woonhuizen en een handvol bedrijfspanden. De meeste huizen zijn de afgelopen jaren al afgebroken.
Terug naar bovenDeze noordwesthoek van Brabant bestond vóór de Sint Elisabethsvloed van 1421 uit een gebied dat werd doorsneden door tal van grotere en kleinere waterlopen waarin haventjes waren gevestigd. Het Hollands Diep bestond nog niet. De Mark volgde een geheel andere loop en stroomde, ongeveer ten noorden van Etten-Leur, langs Zevenbergen in de richting van Klundert. Pas later, na de Sint Elisabethsvloed, verdwenen veel van die waterlopen en haventjes weer. Aan de monding van een aftakking van de Mark, de Roode Vaart, ontstond later een nieuwe haven, die een paar eeuwen lang heeft bijgedragen aan de groeiende welvaart in West-Brabant. Scheepswerf De Hoop der Drie Gebroeders van de firma Paans in buurtschap Roodevaart is van begin 19e eeuw tot in de jaren zeventig van de 20e eeuw actief geweest. Nadien is er sprake geweest van Watersportcentrum Hollandsch Diep, met 375 ligplaatsen. De jachthaven is eind jaren zeventig ontstaan in de ‘afwerkhaven’ van scheepsbouwer Paans. Waarschijnlijk bestaat deze jachthaven niet meer. Wij kunnen er althans niets over vinden op het internet.
De werf van Paans had een langshelling van vijftig meter en was gespecialiseerd in de bouw van petroleummotorboten. Verder werden er kleinere sleepboten en binnenschepen gebouwd. Ook was er tot in de jaren zeventig nog een andere scheepswerf, die van de broers Gelens. Tientallen metaalbewerkers uit de verre omgeving vonden bij beide werven werk. Het scheepsvolk woonde deels in de dijkhuisjes in buurtschap Roodevaart achter de sluis aan beide kanten van de vaart. De rest kwam van Zevenbergen, Moerdijk, Klundert en andere plaatsen in West-Brabant.
Door deze bedrijvigheid ontstond rond het oude ophaalbruggetje over de vaart een bloeiende gemeenschap met een rijk sociaal leven. Buurtschap Roodevaart telde rond 1900 drie cafés, drie bierhuisjes, drie kruideniers, een bakker, twee smederijen, vier fietsenmakers en een trappenmaker. Het waren drukke ontmoetingspunten voor de scheepsarbeiders, de binnenschippers en de boeren uit de buurt. De Roode Vaart was tevens een belangrijke aanvoerroute voor de suikerfabrieken in Zevenbergen, die de bieten per boot kregen aangeleverd. De laatste suikerfabriek (vroeger stonden er vier) sloot in 1987. Nu maken nog twee bedrijven gebruik van de Roode Vaart voor de aanvoer van goederen. Aan de Schansdijk, een kilometer verderop in Zevenbergen, zit chemiebedrijf Caldic. Bijna in het dorp is een betonhandel gevestigd, die hier een opslagplaats heeft voor zand en grind. Van de welvaart en de bloeiende gemeenschap is weinig meer over. In 1987 klaagden oudere bewoners in De Stem dat hun buurt feitelijk kapot is gegaan aan de opkomst van ‘Moerdijk’. Bewoners trokken weg door de bouw van grootschalige fabrieken, vlak naast hun deur. De scheepswerven waren al dicht. Daarvoor in de plaats kwam wel een aantal reparatiebedrijven, maar het sociale leven verdween.
Rampen zijn ook buurtschap Roodevaart niet bespaard gebleven. In de Tweede Wereldoorlog is hier flink gevochten tussen de Engelsen die er lagen en de Duitsers bij de Moerdijkbrug. Verschillende bewoners van de buurtschap en omgeving kwamen in die strijd om. Een volgende ramp gebeurde in 1953, toen het gebied bij de watersnood onderliep. De laatste ramp was in 1981, toen hier een NLM-vliegtuig neerstortte.
Door de opkomst van Industrieterrein Moerdijk kwam er sinds de jaren zeventig steeds meer verkeer door buurtschap Roodevaart. Vooral door het zware vrachtverkeer voldeed het karakteristieke maar zwaar versleten ophaalbruggetje niet meer. De brug, een van oudsher belangrijke verbinding in de weg van Klundert naar Moerdijk, was in 1857 gebouwd ter vervanging van het veerbootje dat er lag. In 1925 is de ophaalbrug sterk verbeterd. In 1991 is er een nieuwe ophaalbrug voor in de plaats gekomen.
Terug naar boven- De buurtschap Roodevaart dreigt, samen met buur-buurtschap Lochtenburg, van de kaart te worden geveegd. De plaats ligt namelijk onder de rook van Industrieterrein Moerdijk en de geluidsoverlast in de buurtschap is volgens de normen onaanvaardbaar groot. Vooral in verband met de vestiging van nieuwe bedrijven op het terrein - de behoefte aan extra industriegrond aan diep water is groot - wil men de normen voor de ‘gevelbelasting’ met vijf decibel verhogen. Voor de bewoners maakt het volgens de gemeente niet uit, omdat die in de praktijk toch al aan zoveel lawaai gewend zijn. De gemeente staat voor het dilemma de huizen voor veel geld extra te isoleren, wat in principe de consequentie ervan is, of de huizen eventueel voor sloop in aanmerking te laten komen. Mogelijk komt er in de oksel van de A16 en A17 namelijk een tweede bedrijventerrein: Logistiek Park Moerdijk, en de kans is dan groot dat de huizen alsnog weg moeten (337).
De verhoging van de gevelbelasting is noodzakelijk, omdat anders geen nieuwe bedrijfsvestiging op Industrieterrein Moerdijk meer mogelijk is. De nieuwe bedrijven zouden dan namelijk niet meer aan de milieuvoorschriften kunnen voldoen, buiten hun schuld om. Bovendien zou dat niet stroken met de opzet van Industrieterrein Moerdijk: “Moerdijk is ooit aangelegd met de bedoeling er milieubelastende bedrijven te vestigen. Dan kun je het nu niet maken om te zeggen: sorry, maar jullie veroorzaken teveel milieuhinder, dus jullie mogen je daar niet vestigen. Dat zou hetzelfde zijn als je als gemeente een bouwkavel verkoopt en vervolgens de koper geen toestemming geeft om er een huis op te bouwen”, aldus wethouder S. Kramer (337). “Dat (de extra industrie, red.) zou betekenen dat de insteekhaven in Roodevaart verder in zuidelijke en zuidoostelijke richting wordt uitgebaggerd. Het jachthaventje ligt dan in de weg en is daarmee gedoemd te verdwijnen. Tegelijk moet dan de A17 worden omgelegd” (336).
“Straks is de buurtschap Roodevaart helemaal dood. Vermorzeld door grote en ingewikkelde fabrieken die de stilte in de uitgestrekte polders verpletterden. De industrie rukte de afgelopen jaren gestaag op tot in de achtertuintjes van de Roodevaarters, die ooit voor de vrijheid in de polder kozen” (783).
Van de gemeente moeten de inwoners niet per se weg, volgens toenmalig wethouder Ad den Engelse: “Zij zitten ons niet in de weg, maar wel het Havenschap. De geluidsoverlast, daar draait het om. Die is nu al te hoog, maar als de mensen vinden dat ze daar lekker wonen, vinden wij dat prima. De bulldozers staan echt niet klaar. Misschien kunnen de mensen er nog wel jaren wonen. Want op dit moment is niets zeker. Er wordt van alles verteld, maar de komst van Logistiek Park Moerdijk is nog niet eens zeker. Alles is nog in studie, er is nog geen enkel besluit genomen en een verborgen agenda kennen wij niet.” Toch wordt er al rekening gehouden met het verdwijnen van de buurtschap. Zo wordt er in de komende jaren drukriolering aangelegd in de polderbuurtschappen zoals Tonnekreek en Zwingelspaan. Roodevaart zit daar niet bij. “Wij moeten realist blijven. De eigen bijdrage voor een aansluiting kost €3.400. Moet je dat dan doen als de kans aanwezig is dat Roodevaart verdwijnt?”, aldus Den Engelse.
Terug naar bovenSluis
"Waterschap Brabantse Delta heeft in 2019 groot onderhoud uitgevoerd aan sluis Roode Vaart bij buurtschap Roodevaart in Moerdijk. De waaierdeuren en hefdeur zijn onder handen genomen. Deze deuren houden hoog water buiten en zorgen ervoor dat boten bij doorvaart via de sluis het peilverschil tussen het Hollands Diep en de Roode Vaart Noord kunnen overbruggen. De aannemer heeft ook rinketten aangebracht in de hefdeur. Rinketten zijn automatisch te bedienen openingen die er mede voor zorgen dat water vanuit het Hollands Diep door de haven van Zevenbergen richting het achtergelegen gebied stroomt. Deze aanvoer van zoet water is belangrijk voor de natuur, landbouw en recreatie.
In een volgende fase is een adviesbureau aan de slag gegaan met een ontwerp voor aanvoerleidingen en pompgemalen om in tijden van grote waterbehoefte ook bij laag water op het Hollands Diep water in te kunnen laten op de Roode Vaart. Het onderhoud zorgt ervoor dat de sluis nu en in de toekomst veilig werkt. De inlaat van zoet water via sluis Roode Vaart vormt een belangrijke maatregel voor een toekomstbestendige zoetwatervoorziening in West-Brabant voor met name de landbouw. De droogte van 2018 heeft dit bevestigd. De inlaatvoorziening betekent meer armslag voor het peilbeheer in droge perioden via de rivieren Mark en Dintel, de Vliet en de polderwatergangen (Mark-Vlietsysteem). Daarnaast zorgt de extra wateraanvoer voor een betere doorspoeling van het Mark-Vlietsysteem. Dat verbetert de waterkwaliteit en daarmee ook de natuurwaarden in het poldergebied.
Op 3 mei 2022 hebben de minister van Infrastructuur en Waterstaat Mark Harbers en deltacommissaris Peter Glas de waterinlaat Roodevaart geopend. Het project is onderdeel van het Deltaprogramma om de regio Zuidwestelijke Delta weerbaarder te maken tegen droogte. Water in sloten en rivieren is belangrijk voor de natuur, landbouw en recreatie. We krijgen vaker te maken met langer aanhoudende droogte en proberen het beschikbare water zo goed mogelijk vast te houden en te verdelen. Het was voorheen alleen bij Oosterhout mogelijk om extra water voor het West-Brabantse Mark-Vlietsysteem (en de hieraan grenzende polders) binnen te laten. Bij sluis Roode Vaart in Moerdijk is daarom een “tweede kraan” voor dit gebied gerealiseerd. Dit is een waterinlaat waarmee we meer dan 3,5 duizend liter water per seconde uit het Hollandsch Diep naar onze sloten en rivieren kunnen sturen.
De bouw. In opdracht van het waterschap heeft Van Boekel Bouw & Infra in 2020/2021 de waterinlaat door de primaire kering (dijk) gerealiseerd. Er is gestart met het maken van een bouwput, een groot gat van wel 10 meter diep in de grond waar betonnen kokers in kwamen. Om te voorkomen dat de wanden in zouden storten en er water in de bouwput zou komen, zijn er voor het graven wanden in de grond gemaakt. Dit is op een speciale manier gedaan om schade aan de naastgelegen sluis te voorkomen.
Hoe werkt het? De waterinlaat is volledig geautomatiseerd en is via een telemetrie-systeem op afstand te bedienen. Alle waterniveaus van de waterinlaat worden in de systemen bijgehouden. De gegevens worden gebruikt om de waterinlaat verder te optimaliseren. De waterinlaat is in bedrijf in het zogeheten open seizoen, lopend van april tot oktober. In het gesloten seizoen is de inlaat gesloten. Er is dan geen watertekort, soms is er juist te veel, met hoge waterstanden op het Hollandsch diep. Daarvoor is de inlaat uitgevoerd met dubbel kerende schuiven en is de waterveiligheid geborgd.
Samenwerking. Port of Moerdijk heeft de locatie naast de sluis beschikbaar gesteld waarop de waterinlaat is gebouwd. Provincie Noord-Brabant en het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat maakten het project financieel mede mogelijk. Tijdens de aanleg is er nauw samengewerkt met de gemeente Moerdijk. Trots op dit project. Niels Mureau, lid dagelijks bestuur waterschap Brabantse Delta: “Ik ben ontzettend trots op dit project. De klimaatverandering vormt een grote uitdaging voor ons waterschap. Door de goede samenwerking met de Rijksoverheid, provincies Noord-Brabant en Zeeland en gemeente Moerdijk zetten we nu een belangrijke stap om West-Brabant ook in de toekomst te blijven voorzien van voldoende zoet water van goede kwaliteit.”" (bron: Waterschap Brabantse Delta, mei 2022)
Reacties
(2)Bij scheepswerf Paans werden geen Kempenaars gebouwd omdat die breder zijn dan 5 meter en de sluis toen geen 5 meter breed was. De vliegramp vond plaats in 1981 en niet in 1982.
Dank voor uw correcties! Ik heb het aangepast.
Reactie toevoegen