Status

- Rottum is een dorp in de provincie Fryslân, gemeente De Fryske Marren. T/m 30-6-1934 gemeente Schoterland. Per 1-7-1934 over naar gemeente Haskerland, in 1984 over naar gemeente Skarsterlân, in 2014 over naar gemeente De Fryske Marren.

Naam

Uitspraak
Rotten.

Oudere vermeldingen
1132 falsum 2e helft 13e eeuw Ruthne, 1315 Rutna, 1408 Rotne, 1481 Rottna, Rottena, Rottim, 1489 Rotthum, Rotten. Deze laatste variant komt overeen met de huidige lokale uitspraak van de dorpsnaam. De varianten met -um, die steeds meer op de voorgrond treden zijn wellicht ontstaan door de invloed van al die namen op -um in Fryslân. In 1580 wordt het dorp, wellicht ter onderscheiding van de dochternederzettingen Rotstergaast en Rotsterhaule, ook Olde Rottum genoemd. Eerder, in 1513, vinden we al Aulda rotna. Vanaf de 16e eeuw is Rottum de enige variant.

Naamsverklaring
De naam gaat terug op een oude waternaam van een type zoals ook in het eerste stukje van de naam Rotterdam of een woord zoals aan het einde van de samenstelling dageraad. De betekenis ervan zou oorspronkelijk 'schitterend, glinsterend' zijn geweest.(1)

Ligging

Rottum ligt ZW van Heerenveen, met een compacte dorpskern aan de provincialeweg N924 (Heerenveen - Oosterzee), met rondom een stuk buitengebied dat in het N grenst aan de Feanskieding, in het O aan de Engelenvaart en in het W aan de Badweg.

Statistische gegevens

In 1840 heeft het dorp Rottum 36 huizen met 209 inwoners. Verder vallen onder het dorp in die tijd nog de buurtschappen Rotstergaast met 12 huizen en 60 inwoners, en Snakkerburen met 3 huizen en 14 inwoners. Tegenwoordig is Rotstergaast een zelfstandig dorp, waar ook de buurtschap Snakkerburen onder valt. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 300 huizen met ca. 700 inwoners.

Geschiedenis

Rottum ligt op een zandhoogte in het veen en was daarom een veilige plaats om een nederzetting te stichten. In de 14e eeuw is er reeds een kapel en ook is deze plaats van belang voor de rechtspraak, d.w.z. dat hier in de genoemde en latere eeuwen het hoogste recht gesproken wordt over de Zevenwouden. In Rottum worden ten tijde van Keizer Karel de 'landdagen' gehouden in de kerk. Tijdens deze dagen worden de belangen van de bevolking besproken onder leiding van een geestelijke. In 1414 wordt de kapel opgevolgd door een stenen kerk (de klok uit dat jaar hangt nog in de huidige klokkenstoel). De kerk is in 1791 afgebroken en niet herbouwd. Er is nu alleen nog de begraafplaats met klokkenstoel.

Zie verder de pagina Geschiedenis van Rottum op de lokale dorpssite en Geschiedenis van Rottum betreffende m.n. de beschrijving van Van der Aa en de geschiedenis van het schoolwezen in het dorp.

Recente ontwikkelingen

- Het in 1994 gebouwde dorpshuis is het bruisende hart van het dorp, waar het zeker voor zo'n klein dorp rijke verenigingsleven gastvrij onderdak vindt. Het betreft Biljartvereniging De Pommerans, de Tennisvereniging, Kaartvereniging ’t Lytse Troefke, Dûnsgroep Fryske Krite, Dansgroep Onder de Linden, Kinderclub De Bezige Bijtjes, Groei en Bloei, Uitvaartvereniging De Laatste Eer, Vereniging Dorpsbelang Rottum, Jeu de Boules vereniging De Keiboulers en diverse buurtverenigingen. - Dorpshuis Rottum op Facebook.

- Dorpsvisie Rottum.

- In 2015 is in het ZW van het dorp het nieuwe wijkje Ny Sân Rotten opgeleverd.

Bezienswaardigheden

- Rottum heeft 1 rijksmonument, en wel de 20e-eeuwse betonnen klokkenstoel op de begraafplaats (gelegen aan het dorpsplein in het centrum van het dorp aan de Binnendyk), met klok van anonieme gieter, uit 1414, diameter 97,2 cm. Overhuiving afgedekt met rode pannen. Overigens stond hier al in 1732 een - dubbele - klokkenstoel.

- In 1996 is in Rottum de grootste zwerfkei van Nederland opgegraven uit een weiland en in het dorp geplaatst. De granieten kei, die ruim 44 000 kilo weegt, is ca. 200.000 jaar geleden, in de voorlaatste ijstijd, de Saale-ijstijd, vanuit het gebied Uppland bij de stad Uppsala in Zweden naar Nederland afgezakt. In die tijd is Nederland voor ongeveer de helft bedekt geweest met landijs. Dit landijs voerde veel keien, zand en klei mee, zo ook de zwerfsteen van Rottum. De Uppsalagraniet is een zogeheten gidsgesteente en wordt zo genoemd omdat precies bekend is uit welk gebied het afkomstig is. Het is ook een oude graniet - een zogeheten oergraniet - omdat het ongeveer 3 miljard jaar geleden is ontstaan.

De kei was oorspronkelijk 4x zo groot en stak rond 1850 nog een stuk boven de grond uit. Met dynamietstaven is er toen driekwart van afgeslagen en gebruikt voor de zeewering bij Lemmer. Inwoonster Linda van Es had destijds dubbele gevoelens bij het opgraven van de kei: "Het is jammer dat het mystieke er nu af is. Aan de andere kant had tot nu toe nog nooit iemand van Rottum gehoord. Met deze grootste zwerfkei van Nederland staat ons dorp nu ook gelijk op de kaart." Er waren al veel langer plannen om de kei boven de grond te halen, maar de kosten bleken te hoog. In 1996 kon het plan wél worden uitgevoerd, omdat aannemer De Vries uit Joure t.g.v. haar 60-jarig jubileum de berging en het transport heeft gesponsord. (bron o.a.: Trouw, 12-10-1996) Onder de link onder het kopje Beeld hieronder, vind je bij 23 mei 2015 een aantal filmpjes over het opgraven en (ver)plaatsen van de kei.

Jaarlijkse evenementen

- Nieuwjaarsduik.

- Dorpsfeest (juni).

Landschap, natuur en recreatie

- Het NW van Rottum gelegen natuur- en recreatiegebied Nannewiid, ook wel Hasker Wide of It Wide genoemd, dankt zijn oorsprong aan de vervening. Tot ca. 1750 is hier nog sprake van hooilanden. Vanaf dan gaan veenbazen uit Giethoorn er turfsteken. De turf gaat met pramen via de Hogedijkstervaart naar Vierhuis, waar het vervolgens op grotere schepen wordt overgeladen en naar Amsterdam verscheept. Geleidelijk verandert het Nannewiid in een meer. Na de inpolderingen in 1870 heeft men overwogen het Nannewiid droog te leggen. Dit is om financiële redenen niet doorgegaan. Het Nannewiid heef zijn naam waarschijnlijk ontleend aan veenbaas Nanne Dirks Drijfhout.

- In de 2e helft van de 19e eeuw is het Easterskar Z van Rottum verveend. Na de vervening blijft er een gevarieerd gebied over van onregelmatig vergraven gronden, uitgeveende sloten, petgaten en stripen. Nu is het een gebied met veel open water, rietland, moerasbos en grasland. Het open water bestaat vooral uit oude petgaten en enkele nieuwere zandputten. De graslanden worden als hooiland gebruikt. Doordat ze niet worden bemest, blijven de sloten schoon en voedselarm. Dat komt de plantenrijkdom ten goede. Zo wordt in de sloten nogal eens het gewoon blaasjeskruid gezien. Toen enkele decennia geleden begonnen werd met de herinrichting van de waterhuishouding, herstelde de vegetatie in het open water zich snel. Op een enkele plaats is nog heischraal grasland te vinden. Daar komen soorten als klokjesgentiaan, heidekartelblad, blauwe knoop en Spaanse ruiter voor. - Brochure 'Wandelen in het Easterskar'.

Beeld

- Oude ansichtkaarten, foto's en films van Rottum en Oranjewoud op Facebook.

Links

- Algemeen: - Site van en over Rottum.

- Nieuws: - Het laatste nummer van Doarpskrante de Skodoar is via de link ook online te lezen.

- Nieuws: - Basisschool De Ynset heeft ca. 70 leerlingen en werkt met 4 combinatiegroepen. De school wil zich de komende jaren ontwikkelen tot een brede school. Men ziet een meerwaarde in het samenwerken met verschillende partners om ieder kind optimale ontwikkelingskansen te kunnen bieden.

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Rottum.

• 1. Friese plaatsnamen. Alle steden, dorpen en gehuchten.,
  Gildemacher, dr. K. F.
  , p.288, (2007)