Rottum (Groningen)

Plaats
Dorp
Het Hogeland
Hoogeland
Groningen

rottum_groningen_afgemaaidorste_wierde_van_hoeve_eelswert.jpg

De gemaaidorste wierde Eelswerd (anno juli 2018), behorend bij de gelijknamige boerderij op die wierde, gelegen Z van Rottum. (© Harry Perton/https://groninganus.wordpress.com)

De gemaaidorste wierde Eelswerd (anno juli 2018), behorend bij de gelijknamige boerderij op die wierde, gelegen Z van Rottum. (© Harry Perton/https://groninganus.wordpress.com)

Rottum (Groningen)

Terug naar boven

Status

- Rottum is een dorp in de provincie Groningen, in de streek Hoogeland, gemeente Het Hogeland. T/m 1989 gemeente Kantens. In 1990 over naar gemeente Eemsmond, in 2019 over naar gemeente Het Hogeland.

- Onder het dorp Rottum vallen ook de buurtschappen Bethlehem en Helwerd. Onder dit dorp viel vanouds ook de buurtschap Holwinde. Na de gemeentelijke herindeling is deze onder Uithuizen komen te vallen, omdat het daar dichterbij ligt. Voor de postadressen valt één pand van de buurtschap Doodstil onder het dorp.

Terug naar boven

Naam

In het Gronings
Röppen.

Oudere vermeldingen
10e-11e eeuw de Rotton, 11e eeuw in Rotton, 12e eeuw? in Rotono, 1225 Rottum.

Naamsverklaring
Etymologie onzeker. Is wel verklaard uit Rattôs*, bij een waternaam Rattâ* 'de schitterende', verwant met raad in 'dageraad', of afgeleid van (a)rat* 'uitbuigend, uitstekend', vergelijk Rottum (Fryslân).(1)
* Gereconstrueerde vorm.

Terug naar boven

Ligging

Het dorp Rottum grenst in het W aan de dorpen Stitswerd en Warffum, in het N aan de dorpen Usquert en Uithuizen, in het O aan het dorp Zandeweer en in het Z aan het dorp Kantens, en ligt NO van het dorp Winsum, ONO van het dorp Baflo, WZW van het dorp Uithuizermeeden, W van het dorp Eppenhuizen, WNW van het dorp Garsthuizen, NNW van de dorpen Toornwerd en Middelstum, N van het dorp Bedum en NNO van het dorp Onderdendam.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 omvat het dorp Rottum 41 huizen met 250 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 70 huizen met ca. 180 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

- In 2015 is een deel van de vloer van de vroegere kloosterkerk van Rottum ontdekt, door de stratenmaker die een klinkerpad legde van de Kloosterweg naar de kerk en hier bij toeval op stuitte. De vloer is kort na de ontdekking weer afgedicht, omdat hij anders door het weer kan worden aangetast.

- Bijzonder is dat in het dorpsgebied van Rottum op korte afstand van elkaar twee wierden liggen met vrijwel dezelfde naam, namelijk Eelswerd (dat vroegere een eigen kerspel is geweest), Z van het dorp, met daarop de gelijknamige boerderij (Usquerderweg 13), en Elswerd, O van het dorp, waarop eveneens een gelijknamige boerderij (Doodstilsterweg 8). De geschiedenis van beide vind je onder de links.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Rottum heeft 6 rijksmonumenten.

- De Hervormde (PKN) kerk in Rottum (Kloosterweg 13) ligt op het hoogste punt van de wierde (5 meter boven NAP). De recht gesloten zaalkerk, met spitsboogvensters en dakruiter met ingesnoerde spits, is gebouwd in 1889, op de fundamenten van de voormalige kloosterkerk, naar ontwerp van de Middelstumer architect Jacob Tilbusscher. De kerk is tussen 2006 en 2007 gerestaureerd, onder leiding van restauratiearchitect Willem van der Veen uit Groningen. In de kerk worden regelmatig exposities gehouden. In de zaalkerk bevinden zich drie restanten van de vroegere Kloosterkerk, zoals het torenuurwerk met spillengang, dat door Hendrik Hoogenberg is gerestaureerd. Ook het kerkorgel heeft nog enige jaren dienstgedaan in de oude Kloosterkerk. Het is in 1862 gemaakt door Nicolaas Anthonie Gerhardus Lohman (1834-1871) uit de vierde generatie van de firma Lohman. Verder is er nog de 17e-eeuwse preekstoel met het vijfkantige klankbord en doophek.

De drie kerkvoogden die de zaalkerk in 1889 bouwden, maakten geen gebruik van de alom beschikbare kloostermoppen, maar betrokken de nieuwe bakstenen van de plaatselijke steenfabriek Ceres. Opvallend aan de voorzijde van de kerk is het fraaie siermetselwerk met rode, gele en donkere stenen. Karakteristiek voor het interieur van deze kerk zijn: het gepleisterde tongewelf, de decoratieve gietijzeren ventilatieroosters, de houten kerkbanken, de houten orgeltribune ondersteund door twee gietijzeren pilaren en de acht spitsboogvensters met hun gietijzeren tracering.

- Bij staatsbesluit van 1 maart 1658 wordt aan de bewoners van de wierde van Rottum toestemming gegeven om de zuidvleugel van het Rottumerklooster te slopen. In de daaropvolgende eeuwen wordt dit restmateriaal gebruikt voor wegverharding, huisfundering en opmetselen van muren. Rond 1820 neemt de diaconie van de Nederlands Hervormde Kerk het initiatief om op de hoek van de begraafplaats (Kloosterweg 17) uit restmateriaal van het voormalige klooster een huurwoning te bouwen. De diaconie verhuurt de eenvoudige eenkamerwoning - het kleinste huisje van Rottum - in de loop der jaren aan verschillende personen. Vaak gaat het om pas getrouwde stellen met kinderen die nog niet over een eigen woning beschikken.

In 1933 woont Jacoba Knol, dochter van Ties Knol, in deze woning naast de begraafplaats. Het Kerstverhaal van de Groninger schrijver Jan Boer ("Ol Joaptje") gaat over de catechisatielessen van deze mejuffrouw Knol. In 1953 wordt deze eenkamerwoning voor het laatst bewoond. Deze persoon woont nog altijd in Rottum. De drie kinderen sliepen op strobalen op de vliering. De ouders sliepen in de bedstede. Buiten stond het secreet (oftewel toilet). In de periode na de Tweede Wereldoorlog zijn vrijwel alle alleenstaande eenkamerwoningen op het Hoogeland gesloopt. Soms zijn aangrenzende eenkamerwoningen samengetrokken en na renovatie in gebruik genomen als één woning.

Tientallen jaren stond het huisje als 'onbewoonbaar verklaarde woning' te verkommeren, tot Stichting Woonhuismonument besloot het huisje te restaureren. Het huisje is in 2003 ingericht door het Hoogeland Museum te Warffum. De inrichting is vormgegeven naar de situatie van 1880 toen er nog werd gestookt met turf en de kamerverlichting nog gevoed werd door olie. Het kleinste huisje van Rottum wordt door vrijwilligers onderhouden.

Terug naar boven

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Rottum (online te bestellen).

Terug naar boven

Links

- Algemeen: - Site van en over Rottum.

- Nieuws: - 't Lougnijs ('Loug' is Gronings voor 'dorp' en 'nijs' is Gronings voor 'nieuws') is de maandelijkse informatiekrant voor de dorpen Kantens, Rottum en Stitswerd. De krant verschijnt elke laatste donderdag van de maand, behalve in juli en december. In juli komt er geen krant i.v.m. de zomervakantie en in december verschijnt de krant de donderdag voor de kerst. Via deze link is 't Lougnijs vanaf een maand na verschijning ook online te lezen (ook oudere nummers).

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Rottum.

Reactie toevoegen