- Ruigahuizen is een dorp* in de provincie Fryslân, gemeente De Fryske Marren. T/m 1983 gemeente Gaasterland. In 1984 over naar gemeente Gaasterlân-Sleat, in 2014 over naar gemeente De Fryske Marren.
* Gezien de grootte of beter gezegd kleinte van deze plaats, in relatie tot het ontbreken van een kerk, kern van meer dan marginale omvang en het ontberen van enige voorziening, zouden wij deze nederzetting eerder als buurtschap kwalificeren, maar de kwalificatie 'dorp' is voor deze plaats gangbaar, dus conformeren wij ons daar aan.
- Het dorp Ruigahuizen wordt door de gemeente kennelijk te dunbebouwd gevonden voor een bebouwde kom, en heeft daarom witte plaatsnaamborden in plaats van de voor een dorp gebruikelijke blauwe.
- Gezien de grootte of beter gezegd kleinte van het dorpje Ruigahuizen, wordt er veel gezamenlijk ondernomen met het nabijgelegen dorp Harich. Zo is er een gezamenlijke vereniging Plaatselijk Belang.
Terug naar bovenIn het Fries
Rûgehuzen. Lelijk, wat ons betreft, is dat een klein deel van de plaatsnaamborden in ons land nog altijd in hoofdletters is uitgevoerd, zoals bij dit dorp het geval is. Verder is dat in deze gemeente o.i. nergens het geval. En net waar het handiger zou zijn om het wél in hoofd- en kleine letters uit te voeren, want men plaatst in het geval van hoofdletters daar doorgaans geen leestekens op, waar die wel aan de orde zijn, hoewel dat niet verboden is. In dit geval ontbreekt op de plaatsnaamborden dus het accent circonflexe (het 'hoedje') op de eerste u, in de Friese variant van de plaatsnaam. Wat ons betreft is dit dus niet alleen lelijk, maar ook nog gewoon fout, want de argeloze voorbijganger kan niet 'ruiken' dat er een 'hoedje' op de eerste u hoort. En het leidt ook nog eens tot een foute uitspraak van de naam.
Oudere vermeldingen
1243-1254 Rughahusem, 1498 kopie in Rugahusum, 1505 Rughahuysum.
Naamsverklaring
Het eerste lid wordt wel verbonden met ruig 'ruw, met wild gewas begroeid'. Een persoonsnaam Roege is ook overwogen, vergelijk het nabijgelegen Elahuizen.(1)
Ruigahuizen ligt Z van Balk.
Terug naar bovenIn 1840 heeft Ruigahuizen 12 huizen met 32 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 50 huizen met ca. 110 inwoners.
Terug naar boven- Er wordt gewerkt aan de ontwikkeling van een natuurbegraafplaats nabij het bos van de Bremer Wildernis, tussen Ruigahuizen en Sondel. Zowel het bos van de Bremer Wildernis als de beoogde locatie van de Natuurbegraafplaats maken deel uit van de EHS. De overige aanliggende gronden zijn landbouwgronden. Het plangebied is ruim 8 hectare groot. De beoogde locatie is een voormalig productiebosje van acaciahout. De initiatiefnemer, die deze locatie in eigendom heeft verworven, wil het omvormen tot een gevarieerd, natuurlijk bos dat ruimte biedt aan natuurbegraven.
Hiervoor is een inrichtingsvoorstel gemaakt. Het natuurbegraven is sinds enkele jaren aan een gestage opmars begonnen. In de omgeving van Zuidwesthoek is echter nog geen natuurbegraafplaats aanwezig. Gemeente De Fryske Marren heeft daarom uitgesproken positief te staan tegenover het initiatief en wil medewerking verlenen aan de ontwikkeling van de natuurbegraafplaats. In het in 2017 vastgestelde Bestemmingsplan Ruigahuizen - Natuurbegraafplaats Fryslân-West wordt de ruimtelijke en functionele ontwikkeling van het perceel beschreven en planologisch vastgelegd.
Terug naar boven- De kerk van Ruigahuizen (oudste vermelding: 1421) is in de 18e eeuw afgebroken en niet herbouwd. De laatst bekende afbeelding van de kerk is de tekening van Jacobus Stellingwerf uit 1721. Daarop staat reeds een klokkenstoel naast de kerk afgebeeld. Het kerkhof met klokkenstoel is er nog wel. In 1920 is de toenmalige klokkenstoel wegens zijn bouwvallige toestand afgebroken, om vervangen te worden door een nieuwe. Daar hebben de inwoners wel 'even' op moeten wachten, want die komt er namelijk pas in 1956... In 1975 wordt de klok - in 1746 gegoten door Ciprianus Krans uit Amsterdam - gestolen. In 1979 is de klokkenstoel door de toenmalige gemeente (Gaasterland) overgenomen en vernieuwd. Toen is er een klokje van 54 kg in geplaatst. De hoge toon en het haastige tempo van het klokje tijdens begrafenissen wordt door veel mensen als storend ervaren. Daarom komt er in 2003 een zwaarder exemplaar, van 285 kg, in 1928 vervaardigd door fa. Petit en Gebr. Edelbrock te Gescher (D). De klokkenstoel is het enige rijksmonument van het dorp.
- Ruigahuizen heeft 1 gemeentelijk monument, zijnde het woonhuis met schuur De Mottekamp uit 1883 op Coenderssingel 4. Het zeer vrij, aan het eind van twee - haaks op elkaar gelegen - lange oprijlanen gelegen pand wordt in diverse bronnen vermeld als jachthuis, maar dat is het niet en dat is het ook nooit geweest. Het pand is in een mengstijl gebouwd, waarbij het neoclassicisme domineert. Het bestaat uit een hoge middenbouw en lage vleugels. Het brede middengedeelte is tot twee bouwlagen als trapeziumvormige erker uitgebouwd. Daarin staan aan de voorzijde gepaarde vensters, gescheiden door charmante zuiltjes en krulornamenten in de zwikken en in de scheve zijkanten smalle, getoogd gesloten vensters. De middenpartij wordt bekroond door een dichte attiek met in- en uitzwenkende contour. De vleugels worden op de buitenhoeken en nabij de erker geflankeerd door brede pilasters met lijstkapitelen die geen fries of kroonlijst dragen, maar waar een horizontaal veld op volgt met muurankers in dubbele palmet-vorm.
Clemens en Ellen van Blitterswijk zochten in 2006 een huis met veel rust en veel ruimte. Toen ze hier gingen kijken, waren ze gelijk verkocht. En het huis ook. :-) Een herenboer uit Harich heeft het pand in 1883 laten bouwen, en overleed helaas voor hij het pand kon gaan bewonen. Samen met een restauratiearchitect en kleurenexperts hebben Clemens en Ellen zich ingezet om het pand weer zoveel mogelijk in de oorspronkelijke staat te krijgen.Zo was het pand witgepleisterd toen ze het kochten, en ontdekten de kleurenexperts dat het pand oorspronkelijk een roodachtige kleur had. Ook in veel andere opzichten hebben ze originele elementen teruggebracht en gerestaureerd, waaover je meer kunt lezen in de reportage over De Mottekamp in Ruigahuizen in Friesland Post, september 2018.
Voor de naam van het pand zijn verschillende verklaringen mogelijk. De term 'motte' kan duiden op een heuvel, maar ook op 'zeug'. Misschien dat ze hier vroeger varkens hebben gehad. Het is namelijk ca. 50 jaar lang een pachtboerderij geweest, nadat het oorspronkelijk een rentenierswoning was. Daarna was het een vakantiewoning van een rijke familie. Een familielid heeft er een landgoed van gemaakt (men bedoelt waarschijnlijk 'in de zin van de Natuurschoonwet' (NSW), wat bepaalde fiscale voordelen biedt, in ruil waarvoor een bepaald minimaal deel openbaar toegankelijk moet zijn voor wandelaars). Daarvoor moest het minimaal 5 hectare groot zijn. Hij heeft er 10 van gemaakt. Vandaag de dag heeft het landgoed 16 hectare grond. En Clemens en Ellen hebben samen met de buren 25 hectare 'nieuw landgoed' in Ruigahuizen gecreëerd. Ze proberen de natuur zoveel mogelijk aan te trekken en zijn gang te laten gaan. Door onder meer heideontwikkeling, een stuk bos, een ven en speciale boomsoorten die ijsvogels aantrekken, die er inmiddels ook daadwerkelijk worden gespot. Daarnaast onderhouden ze het landgoed ook zoveel mogelijk in harmonie met de natuur. Zo gebruiken ze geen gif, en hebben ze IJslanders die het land begrazen. Bijkomend voordeel is dat ze die ook zelf kunnen berijden, en daamee een flink 'ommetje' kunnen maken zonder dat ze de eigen 'achtertuin' uit hoeven. (bron: maandelijks glossy magazine Friesland Post, september 2018)
- De Windmotor bij Rûchhústerwei 16 in Ruigahuizen heeft voorheen elders gestaan, en is hier ooit heen gehaald door een vorige eigenaar van het huis waar de molen bij staat. De precieze vorige locatie is niet meer bekend. Het schijnt ergens in de omgeving van Koudum te zijn geweest. Op de huidige standplaats heeft de windmotor geen bedrijfsmatige functie meer gehad en staat hij er uitsluitend 'voor de sier'. Er zit ook geen bemalingsuitrusting (zoals waaierpomp of vijzel) meer onder.
- In september 2019 is er een weidemolen in werking gesteld in natuurgebied Aldegea in Ruigahuizen. De molen wordt gebruikt voor de verbetering van de waterkwaliteit van de aanwezige poel en voor regeling van het waterpeil voor de plas-dras situatie van het natte schraalland. Niet toevallig gebeurde de ingebruikname op Open Monumentendag, omdat deze gereviseerde weidemolen een landschappelijk element is dat herinnert aan het kleinschalige cultuurlandschap van vroeger. De molen is de laatste stap van de inrichting van dit gebied, waarmee tevens het laatste onderdeel van het Experiment Gaasterland succesvol is afgesloten (zie voor dit Experiment de laatste alinea onder deze link). Bij de ingebruikname van de weidemolen zijn verschillende agrarische organisaties en natuurorganisaties uitgenodigd om op informele wijze met elkaar in gesprek te komen. Er is dankbaar gebruik gemaakt van deze mogelijkheid om over de actuele uitdagingen in het buitengebied van gedachten te wisselen. Wethouder De Jong van gemeente De Fryske Marren zei bij deze bijeenkomst toe dat de gemeente de uitdagingen van natuur en landbouw energiek wil aanpakken met oplossingen ‘van onder af’. Het grote verschil met het hiervoor genoemde Experiment is dat boeren en natuurbeheerders niet meer met de ruggen tegen elkaar staan, maar samen overleggen met de gemeente en provinciale overheid over de aanpak van landbouw, natuur en milieu. (bron: gemeente De Fryske Marren)
Terug naar boven- Kennelijk is er in oktober 2016 een Witte Wivenfestival in Ruigahuizen geweest. Onder de link kun je het spannende verhaal lezen dat erbij hoort.
Terug naar boven- "De omgeving van Ruigahuizen wordt gekenmerkt door een afwisseling van gras- en bouwlanden, waterpartijen, singels en houtwallen en oude en jonge bossen. Dit is een ideaal leefgebied voor reeën, vaak ook overdag te zien, en dassen en vossen. Dassen leven in een aantal burchten in het dorpsgebied en zijn 's nacht actief. De sporen van hun aanwezigheid zijn goed te zien in de vorm van graverij in bermen en landerijen en zandhopen bij de burchten. Door de wijziging van gebruik van de landerijen komen weidevogels zoals kieviten, grutto’s en scholeksters hier minder voor dan vroeger. Het landschap is nu geschikter voor bos- en struweelsoorten. Regelmatig worden soorten als grote bonte specht, goud- en appelvinken, sperwer en havik en meer algemenere zangvogels als zwartkop, fitis, tjiftjaf en vele soorten mezen gezien en gehoord en er broeden ijsvogels in de zandwallen van de Luts. Sinds een aantal jaar hebben we ook 3 nieuwe (bijzondere) bewoners in het dorp. Het zijn 3 Veluwse heideschapen, die de heide van het dorp op een natuurlijke manier begrazen.
Ruigahuizen ligt aan de rand van het Starnumanbos en is een goed startpunt voor een prachtige wandeling over smalle paadjes door dit bos. De Starnumanbossen danken hun naam aan de familie Star Numan. Deze familie bezat, evenals de aan hen verwante familie Van Swinderen, grote bosgebieden in Gaasterland voor de exploitatie van eikenhout en eikenschors." (bron: dorpssite)
Terug naar boven- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Ruigahuizen, met laagsteprijsgarantie!
Terug naar boven- Algemeen: - Site van en over Ruigahuizen.
- Nieuws: - Nieuws uit Ruigahuizen op Facebook.
- Belangenorganisatie: - "Plaatselijk Belang Harich - Ruigahuizen is een vereniging van vrijwilligers. Het doel van Plaatselijk Belang is het behartigen van de belangen van de genoemde dorpen. Wij houden ons bezig met het verbeteren en behouden van een prettig woon- en leefklimaat voor zover dit in ons vermogen ligt. Zaken waar wij aandacht aan besteden zijn bijvoorbeeld: veiligheid, leefbaarheid, recreatie, voorzieningen, jeugd- en ouderenbeleid en dorpsvernieuwing. Daarnaast organiseren wij activiteiten ter bevordering van de saamhorigheid in de dorpen. Ook is Plaatselijk Belang het aanspreekpunt voor de gemeente en andere organisaties."
- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Ruigahuizen.
Reactie toevoegen