Ruischerbrug

Wijk
Dorp in de stad
Groningen
Groningen

Ruischerbrug

Terug naar boven

Status

- Ruischerbrug is tegenwoordig formeel een wijk, in de praktijk een 'dorp in de stad'* in de provincie Groningen, gemeente Groningen. T/m 1968 gemeente Noorddijk. Het was ondanks haar geringe omvang (zie bij Statistische gegevens) de hoofdplaats van de gemeente Noorddijk (welk gelijknamig dorp nóg kleiner was). Het gemeentehuis was hier gevestigd.

* Voor de categorie kernen die vandaag de dag formeel een wijk van een stad zijn, maar in de praktijk nog wel als dorp worden beschouwd dan wel nog wel dorpse kenmerken hebben, hebben wij de categorie 'dorp in de stad' in het leven geroepen. Deze kern is een 'mooi' voorbeeld van hoe lastig het soms kan zijn hoe je de 'status' van een bepaalde plaats moet of kunt betitelen. Wij hebben als richtlijn dat als de diverse instanties hier oneenduidig mee omgaan, dat wij dan wat de inwoners van een plaats er zelf van vinden, bepalend laten zijn. Maar in dit geval gaan ook - of zelfs - de inwoners er zelf ook niet eendudig mee om. Op deze site van Ruischerbrug e.a. gebruikt men namelijk op 1 pagina zowel de termen dorp als wijk als buurt. Men heeft namelijk een Dorpsfeest en een Dorpsvereniging, daarnaast is er een Buurt- en Speeltuinvereniging Ruischerbrug en verder spreekt men van de "Wijkwebsite van de Groninger wijken Ruischerbrug, Ruischerwaard en Noorddijk"...

Uit het feit dat men een Dorpsvereniging en een Dorpsfeest heeft, concluderen wij dat men Ruischerbrug kennelijk toch nog wel een dorp vindt. Wij vinden dat vanuit geografisch oogpunt ook verdedigbaar omdat, ondanks dat het dorp aan Groningen is vastgegroeid, het tegelijkertijd nog los van de stad ligt en blijft liggen, omdat zij door wegen en water van elkaar worden gescheiden. Vergelijk Noorderhoogebrug, waar van een soorgelijke situatie sprake is.

- Het dorp Ruischerbrug heeft in 1978 geen eigen postcode en plaatsnaam gekregen in het postcodeboek, voor de postadressen ligt het dorp daarom sindsdien 'in' Groningen en mede daardoor zal het sindsdien in toenemende mate als wijk van de stad zijn beschouwd. Van 1938 tot 1977 had de plaats een postkantoor met de naam Ruischerbrug. In 1978 is de plaatsnaam van het postkantoor (en daarmee ook van de poststempels) veranderd in Groningen.

- Recentelijk zijn blauwe plaatsnaamborden (komborden) met de naam Groningen geplaatst, met een wit bord Ruischerbrug er onder, wat eveneens impliceert dat de gemeente de kern een wijk binnen de bebouwde kom van de stad Groningen vindt.

- Onder het dorp valt ook de direct ZW ervan gelegen nieuwbouwwijk Ruischerwaard, gebouwd in het jaar 2000.

Terug naar boven

Naam

In het Gronings
Roeskerbrug of Roeskerbrog.

Uitspraak
Net als bij Status vinden we ook hier bij Ruischerbrug geen eenduidigheid, want ook hier vinden we 3 varianten. De naam wordt tegenwoordig in principe uitgesproken met een harde sch, 'Ruisgerbrug' dus, maar omdat deze door de daarop volgende 'stomme e' lastig uit te spreken is, zegt men meestal 'Ruisjerbrug'. En om het nog ingewikkelder te maken: eigenlijk dient de naam zoals het oorspronkelijk was, als 'Ruiserbrug' te worden uitgesproken. Vergelijk het woord 'bos' dat tot een spellingsherziening in 1947 als 'bosch' werd geschreven, waarbij men de 'ch' ook niet uitsprak.(1)

Oudere vermeldingen
1492 kopie Russcherbrug, ca. 1660 Ruscherbrugge, 1677-1678 Ruyscherbrugge, 1840 Ruisscherbrug.

Naamsverklaring
In 1450 wordt ene Jacob Ruusche vermeld. Wellicht dat de achternaam met onze plaatsnaam in verband staat. Het Middelnederlandse ruysch, rusch betekent 'kluit aarde, graszode'.(2) De oorspronkelijke brug over het Damsterdiep, waar in de plaatsnaam op wordt gedoeld, is overigens in 1672 afgebroken. Naast een brug over het Damsterdiep in het N van het dorp, is er iets naar het Z nog de Borgbrug over het Eemskanaal. Vanouds waren dit de enige manieren om het dorp in en uit te komen. Sinds de bouw van de wijk Ruischerwaard is er tevens een fietspad van en naar de stad Groningen gerealiseerd.

Terug naar boven

Ligging

Ruischerbrug ligt direct NO van de stad Groningen, op een langgerekte strook grond van ca. 500 meter breed, ingeklemd tussen de Beneluxweg (= het verlengde van de A7/N7) in het W, het Damsterdiep, de N360 en de Groninger wijk Lewenborg in het N, de Borgweg in het O en het Eemskanaal in het Z. Verder ligt een klein deel van Ruischerbrug dan nog O van de Borgweg (de wegen daar zijn: het N deel van de Borgweg, de oostelijkste delen van de Woldweg en het Roeierspad en de weg Rollen).

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft Ruischerbrug 13 huizen met 87 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp, inclusief de nieuwbouwwijk Ruischerwaard, ca. 800 huizen met ca. 2.000 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Oorlog 1672
Het dorp heeft een belangrijke rol gespeeld in de verdediging tegen Bommen Berend in 1672. De stad Groningen werd verdedigd door de Bohemer Karel Rabenhaupt. Deze zette het land onder water, alleen de dijken en de Woldweg bleven boven water. Ook de brug bij Ruischerbrug over het Damsterdiep werd verwijderd. De troepen bij Ruischerbrug en Oosterhoogebrug sloegen, onder leiding van Kapitein Evert Joost Lewe, alle aanvallen van de bisschop van Münster af.

Bedrijvigheid
In de tweede helft van de 19e eeuw kwam de industrie in dit gebied tot ontwikkeling. Wolter de Jong richtte op een stuk grond bij de Rollen een scheepshelling op, en kocht in 1873 voor ƒ 10,- het stuk weg langs de zuidzijde van het Damsterdiep op, vanaf de brug tot aan het Slochterdiep. De werf die hij daarop vestigde heette ‘De Onderneming’ en bestond tot 1926. Pieter Zwartsenberg stichtte kort daarna op dit terrein een kunstmesthandel. Fusies, in 1968 met de Agrarische Unie en in 1980 met C. Vulcaan, konden niet verhinderen dat het rond 1990 met de fabriek gedaan was en het hele complex werd afgebroken. Succesvoller waren de kunstmestloodsen en de sinds kort niet meer te bewonderen graansilo van het Centraal Bureau, die in 1936 gebouwd werden door de N.V. Cement Industrie in Appingedam.

Een stuk verder richting stad, ter hoogte van waar nu de Konmar is gevestigd, verrezen twee steenfabrieken en ter hoogte van de huidige ringweg een pannenfabriek. Een van de steenfabrieken werd in 1921 een aardewerkfabriek onder (sinds 1931) de naam Adco. De steenfabriek sloot de deuren in 1965, de aardewerkfabriek in 1976.

Gemeentehuis
Sinds 1880 was Ruischerbrug de plek waar het gemeentehuis van Noorddijk was gevestigd. De secretarie was gevestigd in een afgesloten gedeelte van de herberg van Andries van Hemmen. In 1906 werd de naleving van de Drankwet gecontroleerd. Gevolg was dat tapperij en gemeentehuis onder één dak niet meer waren toegestaan. Daarom kwam er in 1907 een nieuw gemeentehuis. Bij de verbouwing in 1948 werd een raadszaal annex trouwzaal aan het gemeentehuis toegevoegd. Na de annexatie van de gemeente Noorddijk door de gemeente Groningen in 1969 bleef het pand aanvankelijk nog functioneren als hulpsecretarie. De gemeenteraad van Groningen besloot in 1993 dat alle activiteiten verplaatst moesten worden naar het nieuw gebouwde wijkcentrum Het Dok in de nabijgelegen wijk Lewenborg. Maar ook deze dependance werd gesloten, en wel in 2002.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- Het pand van de vroegere basisschool aan de Woldweg (onderdeel van basisschool De Driebond in Engelbert) is in 2018 leeg komen te staan. Inwoners ijveren ervoor dat het pand behouden kan blijven als dorpshuis voor onder meer de kinderopvang, de toneelvereniging, de biljartclub, de gymclub en de dorpsvereniging.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- De klok (uit 1908) van het voormalige gemeentehuis hangt in een in 1994 gebouwde klokkenstoel.

- Site voor kunst en architectuur in Lewenborg en Ruischerbrug.

Terug naar boven

Beeld

- Oude en recente foto's van Ruischerbrug e.a. actualiteiten, op Facebook.

Terug naar boven

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Ruischerbrug (online te bestellen).

Terug naar boven

Links

- Algemeen: - Site van en over Ruischerbrug, Ruischerwaard en Noorddijk.

- Nieuws: - De kleurrijke Wijkkrant DijkRuis (5x per jaar) is via de link ook online te lezen.

- Belangenorganisaties: - Dorpsvereniging EMS heeft naast Ruischerbrug ook de kernen Klein Harkstede, Middelbert en Noorddijk en de wijk Ruischerwaard als werkgebied. - Er is een gezamenlijk Buurtbeheer voor Ruischerbrug en de nabijgelegen Groninger wijk Woonschepenhaven (site Woonschepenhaven).

- Buurtvereniging en buurthuis: - Buurt- en Speeltuinvereniging Ruischerbrug is opgericht in 1967 en heeft in 2001 een nieuw gebouw gekregen. Dankzij deze nieuwe accommodatie beschikt de vereniging over voldoende ruimte om ook verenigingen uit de omgeving onderdak te bieden. In 2006 is de speeltuin volledig gerenoveerd en vervangen door nieuwe moderne speelattributen, waarbij het waterspel in de zomer veel speelplezier op levert. Om gebruik te maken van het activiteitenprogramma dat ieder jaar weer door een grote groep vrijwilligers wordt georganiseerd, dient men lid te zijn. De contributie voor een geheel gezin is slechts €8,00 per jaar.

Reactie toevoegen