Scharwoude

Plaats
Dorp
Koggenland
West-Friesland
Noord-Holland

Scharwoude.JPG

Onder aan de dijk in Scharwoude

Onder aan de dijk in Scharwoude

Scharwoude (2).JPG

Dorpsgezicht Scharwoude

Dorpsgezicht Scharwoude

Scharwoude..JPG

De kerk van Scharwoude

De kerk van Scharwoude

Scharwoude

Terug naar boven

Status

- Scharwoude is een dorp in de provincie Noord-Holland, in de streek West-Friesland, gemeente Koggenland. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1853; in 1854 over naar gemeente Avenhorn, in 1979 over naar gemeente Wester-Koggenland, in 2007 over naar gemeente Koggenland.

- Onder het dorp Scharwoude valt ook een deel van buurtschap De Hulk.

- Wapen van de voormalige gemeente Scharwoude.

- Niet te verwarren met Noord-Scharwoude en Zuid-Scharwoude in de gemeente Langedijk.

Terug naar boven

Naam

In het dialect
Skarwou(de).

Oudere vermeldingen
Ca. 1312/1338/1395 Scaderwoude, 1395-1396/1612 Scaerwoude, 1665 Scharwout, 1680 herdruk 1745 Schaerwoudt.

Naamsverklaring
Etymologie onzeker. Wordt wel verklaard als een samenstelling van woud = wold 'moerasbos, zompig bos' en het Middelnederlandser scaer 'oever', met hypercorrecte -d- als in Schardam.(1)

Terug naar boven

Ligging

Scharwoude ligt direct ZW van Hoorn en grenst in het W aan de provincialeweg N247 (Amsterdam-Hoorn), in het O aan het IJsselmeer en wordt doorsneden door de spoorlijn Hoorn-Zaandam.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 omvatten de gemeente en het dorp Scharwoude 52 huizen met 241 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 170 huizen met ca. 425 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Scharwoude heeft door de ligging aan de vroegere Zuiderzee door de eeuwen heen veel te lijden gehad van overstromingen. In 1375 raakt het dorp met kerk en al grotendeels onder water bij een grote stormvloed. Van de dijk tussen het dorp en Hoorn is bekend dat deze uiteindelijk een rechte dijk was geworden na die periode. Het herwonnen gebied werd echter weer veranderd door een aantal doorbraken in de 16e eeuw. Ook verdween toen bij een van die dijkdoorbraken een deel van het dorp in de zee. Ook in 1675 was er een grote dijkdoorbraak in de omgeving. De huidige vorm van dorp en dijk dateert van 1854.

Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van dit dorp, kun je terecht bij de in 1973 opgerichte Historische Vereniging Hemony. Ter gelegenheid van het 40-jarig bestaan van de vereniging in 2013 hebben ze een mooi fotoboek uitgegeven, waarbij ze afbeeldingen van ca. 50 locaties in de dorpen Avenhorn, De Goorn, Grosthuizen, Oudendijk en Scharwoude hebben geplaatst, met een oude afbeelding van een foto of ansichtkaart, en daarnaast een foto van de huidige situatie, zodat je mooi in een oogopslag kunt zien hoe veel er in de loop der jaren op een bepaalde locatie is veranderd, of juist niet. Via de link is het boek ook online te bekijken en te lezen. Hoe deze vereniging aan haar bijzondere naam is gekomen, kun je lezen op de pagina van Grosthuizen, kopje Geschiedenis.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Scharwoude heeft 4 rijksmonumenten, zijnde de voormalige Hervormde kerk vanwege de kerktoren en het fragment van het 17e-eeuwse eiken doophek met koperen doopboog, waarin het gemeentewapen van de voormalige gemeente (dat zijn samen 2 rijksmonumenten), en het stationsgebouw (Stationsweg 4) uit 1884 met toiletgebouw (ook dat zijn samen 2 rijksmonumenten).

- De voormalige Hervormde kerk (Scharwoude 8) dateert uit 1892 en verving een vorige, 19e eeuwse kerk, die in 1890 is afgebroken. De kerk is in 1986 aan de eredienst onttrokken en herbestemd tot woonhuis. De eerste kerk van dit dorp lag buitendijks en is in 1394 verzwolgen door de toenmalige Zuiderzee. In 1440 is er binnendijks een nieuwe kerk gebouwd. In 1890-1892 is de oude kerk afgebroken en vervangen door de huidige kerk, ontworpen door architect en opzichter bij rijkswaterstaat Abraham Stoutjesdijk (1842-1899). De driezijdig gesloten zaalkerk heeft een toren met een ingesnoerde spits. De kerk en de toren zijn erkend als rijksmonument vanwege bepaalde met name genoemde elementen. In het interieur van de kerk gaat het om het doophek uit de 17e eeuw met het wapen van de toenmalige gemeente: een boom met vogels. Van de toren is de klok uit 1601 aangemerkt als monumentaal erfgoed. Deze klok is volgens het opschrift gemaakt door klokkengieter Cornelis Ammeroy.

- Op de dijk langs het IJsselmeer staan drie dijkmagazijnen van Hoogheemraadschap het Hollands Noorderkwartier (HHNK), en wel op grondgebied van Den Oever, Medemblik en Scharwoude. Deze dijkmagazijnen werden vroeger gebruikt om op regelmatige afstanden gereedschappen en andere materialen op te slaan voor de dijkwerkers. Zij konden er ook schuilen of zich er even warmen in koude tijden. Vandaag de dag staan de dijkmagazijnen leeg omdat ze geen functie meer hebben. Het waterschap wil dit watererfgoed graag behouden. "Het zijn herinneringen aan de drooglegging van de Wieringermeer en de strijd tegen het water. Daarom zoeken we een oplossing om ze duurzaam in stand te houden." Het waterschap zoekt dus naar oplossingen om de dijkmagazijnen een 'zinvolle herbestemming' te geven, zodat ze niet alleen maar 'mooi staan te zijn' in het landschap, zonder verdere functie. Het waterschap heeft ondernemers in oktober 2020 dan ook opgeroepen om met een plan te komen voor een herbestemming van een of meer van de genoemde dijkmagazijnen. Voor nadere informatie zie de video van HHNK onder de link.

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- Bij het dorp ligt een karperput, genaamd de Simajaput, een plas die in 1675 is ontstaan door kleiwinning voor de versteviging van de dijken tussen Hoorn en Schardam.

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Scharwoude, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Beeld

- Oude ansichtkaarten en foto's van Scharwoude. Bijzonder is dat - als je erop klikt! - naast de oude ansicht of foto ook een foto van de actuele situatie is geplaatst.

Terug naar boven

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Scharwoude (online te bestellen).

Terug naar boven

Links

- Sport: - IJsclub Scharwoude - Grosthuizen is opgericht in 1897. De club organiseert tijdens het schaatseizoen vele activiteiten, zoals toertochten, schaats- en priksleewedstrijden tijdens natuurijsperioden, jeugd- en toerschaatsen op de kunstijsbaan in Hoorn en het klaverjassen en sjoelen bij de afsluiting van het seizoen.

- Zorg: - Zorgboerderij Stille Pieter in Scharwoude is een authentieke stolpboerderij, prachtig gelegen aan de Westfriese Omringdijk. Het bedrijf beslaat zo'n 26 hectare bestaande uit weides, bosperceel met sneeuwklokjes, een bloemen-, moes- en kruidentuin en fruit- en notenbomen en wordt al ruim 40 jaar gerund door de familie Schilder. Willem Schilder doet ook aan natuurbeheer. Ca. 17 hectare wordt gehuurd van Staatsbosbeheer. Het terrein ligt deels buitendijks. Tot aan de langste dag is dit een belangrijk vogelgebied. Tijdens broedseizoen mag er niet geweid of gemaaid worden. Na de langste dag lopen er schapen en koeien.

De jeugd die bij hen komt bestaat uit kinderen met o.a. ADHD, PDD-NOS, Syndroom van Asperger, klassiek autisme, licht verstandelijke handicap, psychische problematiek en gedragsproblemen. Ondanks de verschillen heerst er een goede sfeer in de groep. Voor de meeste kinderen die hier komen zijn de sociale contacten heel belangrijk en hier leren ze met elkaar om te gaan ondanks de verschillen. Volwassenen komen naar de boerderij voor: sociale contacten met de zorgboer(in) en de andere cliënten; zelfvertrouwen krijgen door het werk op de boerderij; leren tekenen, schilderen, kleien of anderszins creatief bezig zijn; het ontlasten van de mantelzorger; lichamelijke conditie verbeteren door het werk op de boerderij; opbouwen van een dag- en/of weekstructuur; gewoon lekker tot rust komen en genieten van de mooie omgeving; luisteren naar een pianoconcert van Marit of de cliënten, meezingen of zelf pianospelen; de zelfgemaakte yoghurt van zorgboerin Riet :-)

Zorgboer Willem Schilder verzamelt ook al jaren alles wat met de historie van de landbouw in Nederland te maken heeft. Hij bezit dan ook een enorme verzameling oude landbouwwerktuigen, arrensledes, koetsen, kaaspersen etc. Hij weet er veel van en vertelt er graag over als je hem ernaar vraagt. Enkele jaren geleden heeft hij een speciale ruimte gebouwd waar alles netjes staat uitgestald en waar ruimte is voor wie dat wil om kleine restauratiewerkzaamheden te verrichten. Het idee is om er in de toekomst een klein museum van te maken. De koetsen worden vaak gebruikt voor trouwerijen en de kaaspersen en arrensledes worden regelmatig uitgeleend aan bloemenflora's, tentoonstellingen en verder iedereen die geïnteresseerd is. Willem Schilder doet dit uit liefhebberij en omdat hij graag ziet dat anderen ook van de mooie oude spullen kunnen genieten. Omdat er veel achterstallig onderhoud is aan veel oude spullen vragen ze een kleine vergoeding zodat ze in de toekomst spullen ter beschikking kunnen blijven stellen. Donaties zijn welkom!

Reacties

(2)

Hoi Frank wat leuk en wat een enorme klus. Ik woon in Scharwoude en ik lees dat je bij Willem Schilder bent geweest bij boerderij Stille Pieter.
Ben je bij alle plaatsen geweest? Weet je zeker dat de Karperput in de 17e eeuw is gemaakt? Er gaan verhalen dat het rond 1910 moet zijn geweest en de klei is gebruikt om de dijk te verzwaren. Desalnietemin sjapoo voor je prestatie, wat een leuke hobby zeg. Groet Ruud Schouten uit Scharwoude gemeente Koggenland.

Dag Ruud,
Dank voor je complimenten. Dat doet mij goed om te horen! En het stimuleert mij om door te gaan met de laatste loodjes/puntjes op de i. Ik hoop dat je je enthousiasme ook aan je relaties wilt overbrengen, want helaas weten de meeste mensen nog altijd niet van het bestaan van de site, en degenen díe er van weten, zijn er allemaal enthousiast over.

Ik ben nog niet overal geweest, ook/zelfs ik ben daar nog jaren zoet mee. Aan het eind van de pagina https://www.plaatsengids.nl/nieuws formuleer ik dat ik na 25 al of pas op de helft ben, net hoe je het bekijkt, van het bekijken van alle 6.500 plaatsen. Het idyllische dorpje Scharwoude staat nog op mijn lijst, daar ben ik nog niet geweest. Dat over die karperput heb ik denk ik van Wikipedia gehaald, daar staat het zo. Maar het staat ook zo op de site van het Westfries Genootschap, waar ik nu naar heb gelinkt. Ik neem aan dat zij dat uit betrouwbare bron hebben. Ook bij de zorgboerderij ben ik dus niet geweest. Die informatie heb ik van hun site gehaald.

Met vriendelijke groet, Frank van den Hoven, hoofdredacteur Plaatsengids.nl

Reactie toevoegen