Sint Agatha

Plaats
Dorp
Land van Cuijk
Noordoost-Brabant Land van Cuijk
Noord-Brabant

Sint Agatha

Terug naar boven

Status

- Sint Agatha is een dorp in de provincie Noord-Brabant, in de regio Noordoost-Brabant, gemeente (en streek) Land van Cuijk. T/m 1993 gemeente Cuijk en Sint Agatha. In 1994 over naar gemeente Cuijk, in 2022 over naar gemeente Land van Cuijk.

- Onder het dorp Sint Agatha valt ook de buurtschap Huij.

Terug naar boven

Ligging

Sint Agatha ligt ZO van Cuijk, NW van Gennep en grenst in het Z aan de N610 (Cuijk-Oeffelt) en in het N aan de Maas, die hier de grens vormt met de provincie Limburg (kern Middelaar).

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft Sint Agatha 46 huizen met 298 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 200 huizen met ca. 520 inwoners.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Sint Agatha heeft 4 rijksmonumenten.

- Beschrijving orgel Sint Agatha - Kruisherenkerk, kloosterkapel.

- Stichting Sint Aegten heeft plannen gemaakt voor de toekomst van het Kruisherenklooster. De provincie Noord-Brabant heeft hiervoor in 2019 een subsidie van € 535.000 toegekend. Een deel hiervan is bestemd voor de plaatsing van een bijzonder Mauritsraam in de kloosterkerk. Het klooster(complex) van Sint Agatha is het oudste ononderbroken bewoonde klooster van Nederland. Het stamt uit de middeleeuwen, stichtingsjaar 1371. Voor de provincie reden om te investeren in dit bijzondere erfgoedcomplex. Gedeputeerde Marianne van der Sloot: “Doelstelling van het provinciale erfgoedbeleid is het erfgoed te behouden en de verhalen die erbij horen zichtbaar te maken. Dit klooster heeft een rijke historie, en is belangrijk voor het verhaal van religieus Brabant. De kloosterbibliotheek van de Kruisheren bijvoorbeeld is de op een na belangrijkste kloosterbibliotheek van Nederland, na de Librije in Zutphen. We zijn heel blij dat de toekomst van dit bijzondere erfgoed veilig wordt gesteld met een nieuwe bestemming en nieuwe bewoners en gebruikers.”

Er wonen anno 2019 5 Kruisheren in het gebouw, en het Erfgoedcentrum Nederlands Kloosterleven is hier gevestigd, waar meer dan 100 Nederlandse ordes en congregaties hun archieven, publicaties en historische voorwerpen hebben ondergebracht. Twee vleugels van het klooster zijn in 2019 gerenoveerd en verbouwd. Daarbij zijn 12 wooneenheden gerealiseerd, voor zowel de Kruisheren als nieuwe bewoners. Een bijzonder project is de terugkeer naar Sint Agatha van een historisch juweel: het gebrandschilderde enorme kerkraam (ca. 2,5 bij 5 meter) van een biddende prins Maurits uit de beginjaren van Maurits’ publieke leven, dat terugkomt naar het klooster. Het venster is begin 17e eeuw door prins Maurits aan de kloosterkerk geschonken. De beroemde architect Pierre Cuypers nam in de tweede helft van de 19e eeuw de opdracht aan voor een renovatie van de kloosterkerk. Hij bewoog de Kruisheren tot het schenken van dit bijzondere raam aan het Rijksmuseum-in-oprichting, dat door hem is ontworpen.

Omdat het inmiddels gerestaureerde raam anno 2019 in depot van het Rijksmuseum staat, van grote culturele waarde is en hoort bij de geschiedenis van Klooster Sint Agatha is het Rijksmuseum bereid tot langdurige bruikleengeving aan het klooster. Stichting Sint Aegten is blij met de steun van de provincie. Voorzitter Jan Peters: “De bijdrage van de provincie is onmisbaar voor het behoud van de woonfunctie van het kloostercomplex; en bewoners zijn onmisbaar voor de kloosterlijke sfeer van eenvoud, stilte, gastvrijheid en gemeenschapszin. De gemeente Cuijk investeert de komende jaren in de tuin van het klooster, en draagt zo ook bij aan het in ere herstellen van de gebouwen en omgeving." (bron: Provincie Noord-Brabant, september 2019) - Zie ook de videoreportage over het actuele verbouwings- en herbestemmingsproject.

- Gevelstenen in Sint Agatha.

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

- Carnaval. - Carnavalsvereniging De Ulewappers.

- Dorpsfeest (op een zaterdag in augustus).

- Beach Event Sint Agatha (beachvolleybal) (augustus, in 2020 voor de 11e keer).

- In oktober 2017 was de 1e editie van de Sint8tese Dorpskwis.

Terug naar boven

Natuur en recreatie

- Tot 1968 was hier fiets- en voetveer Zeldenrust van Middelaar naar Sint Agatha v.v. over de Maas. In 2015 is het pontje door Stichting Voetveer Zeldenrust gerestaureerd en feestelijk opnieuw in de vaart gebracht. "De personen achter dit unieke initiatief zijn Frans Bus en Frank Jansen uit Cuijk. Hun jarenlange ervaring op divers gebied stelde hen in staat om dit project zowel technisch, financieel als publicitair aan te pakken en tot een goed einde te brengen. Dat kon echter alleen door de enthousiaste bijdragen van enkele gemotiveerde vrijwilligers, sponsorbijdragen, scholingsprojecten etc. Zonder lokale draagkracht gaat het niet lukken. Ons doel is op de eerste plaats een stuk varend cultureel erfgoed van de sloop te redden en het behoud voor de lange termijn veilig te stellen. Wij mogen geen reguliere overzetvaarten houden. Wél varen wij op hoogtijdagen in het seizoen, bepaalde evenementen, op verzoek voor familiegebeurtenissen, buitenlandse gasten van de gemeente laten we de plassen zien en op verzoek regelen wij zelfs een asverstrooing op de gewenste plek. Wij hebben onze krachten gebundeld in Stichting Voetveer Zeldenrust."

"Na sluiting van de veerdienst in 1968 heeft het pontje nog enige tijd dienst gedaan als ‘toezichthouder’ boot op de Mookse plas in de gemeente Mook en Middelaar. Daarna raakte het pontje in de vergetelheid, is het deels gedemonteerd en verdween tenslotte naar een opslagterrein in Limburg. Door overlijden van de eigenaar van dat terrein dreigde het casco te worden gesloopt. Dat zou gezien de cultuurhistorische waarde een groot verlies zijn voor de gemeenschap in Cuijk en Sint Agatha, waar vele bewoners nog altijd herinneringen hebben aan het pontje Zeldenrust en de veermannen Gerrit en Jan die letterlijk dag en nacht, zomer en winter klaarstonden voor wie over moest steken.

De veerverbinding zette over vanaf de Cuijkse kant van de rivier nabij het Kruisherenklooster van Sint Agatha naar Boerderij De Kop aan de Middelaarse zijde. Om de veerbaas te waarschuwen dat men vanaf eerstgenoemd dorp over wilde, trok men flink aan de grote scheepsbel die aan een paal op de oever hing. Daarnaast had het pontje ook nog andere functies. Zo werd met hoogwater, wat vroeger regelmatig voorkwam, een verbinding verzorgd met geïsoleerde boerderijen. Dat was mogelijk vanwege de zeer geringe diepgang van het bootje. En eind november werd traditioneel Sinterklaas aangeland in Milsbeek, Sint Agatha en soms Cuijk. De Goedheiligman en zijn knechten werden vooraf op de boerderij in de kleren gehesen en afgeschminkt.

Dit veerpontje is speciaal ontworpen in opdracht van de fam. Mulders die destijds op “de Kop” woonde. Door de opkomende industrialisatie van het dorp Cuijk na de oorlog was er een sterk groeiende vraag naar arbeidskrachten. De roeiboot moest vervangen worden door een groter, gemotoriseerd pontje. De tekenkamer van de bekende werf J&K Damen in Gorinchem zette in 1947 een mooi gelijnd casco op papier, wat vervolgens op de werf in staal geklonken werd als bouwnummer 177. In het casco zitten dan ook duizenden klinknagels. Lassen deed men toen nog weinig, dat was nog een nieuwe techniek. Om fietsen over te zetten zit er een flink en verhoogd voordek in met een stevige railing waartegen fietsen werden geplaatst. De personen stapten vervolgens een afstapje af in de kuip waar aan beide zijden en achter zitbankjes tegen de zijden waren geplaatst. De veerman stond in een piepklein stuurhuisje waar hij de motor, een twee cylinder MWM en het roer bediende. Het pontje had voor de Kruisheren van het klooster in Sint Agatha een belangrijke functie. De geestelijken werden regelmatig overgezet op weg naar hun bestemming in de dorpen aan de overkant." (bron: site van het pontje)

Terug naar boven

Links

- Algemeen: - Site van en over Sint Agatha.

- Nieuws: - "Sint Agatha en haar klooster hebben een rijke geschiedenis, die veilig opgeborgen ligt in de gemeentelijke archieven. Maar ook nu wordt er in ons ruim 500 inwoners tellende dorpje geschiedenis geschreven. Minder heftig weliswaar dan in vroeger tijden maar zeker ook het vermelden waard. De Dorpskrant tekent al vanaf 1994 deze geschiedenis maandelijks op in een heuse krant en maakt je nu ook op het internet deelgenoot van het wel en wee in ons dorp."

- Belangenorganisatie: - "De toekomst in eigen hand nemen en meer zelf kiezen en zelf bepalen: dat kán. Sint Agatha heeft er alle mogelijkheden voor: een rijk verenigingsleven, enthousiaste vrijwilligers, een fraai MFA De Agaat, een mooi schooltje, een uniek klooster. Dat alles omringd door een schitterend natuurgebied. Aantrekkelijk voor de eigen inwoners, maar zeker ook voor toeristen een trekpleister. Maar er zijn ook punten van zorg. Zoals een groot woningtekort voor jong en oud, dreigende eenzaamheid bij ouderen, een toenemend gebrek aan vrijwilligers. En ook dáár zijn we mee bezig: een werkgroep ‘ontmoeten voor ouderen’, een werkgroep ‘wonen voor starters’, een initiatiefgroep Gemeenschappelijk Wonen voor Ouderen, een projectgroep voor een gezamenlijke website ter verbetering van de onderlinge communicatie. Het enige wat ontbreekt is een organisatie die de samenhang kan verbeteren en het geheel nog sterker kan maken. En dat is nodig bij die ontwikkeling naar eigen regie en zelfsturing. En daar kan iedereen alleen maar bij winnen. De werkgroep is bezig met de voorbereidingen en heeft enkele conceptnotities geschreven. Dat is nodig om ook formeel een Dorpscoöperatie op te richten. Het zijn voorstellen, waarbij de werkgroep graag opmerkingen en suggesties voor verbetering wil ontvangen."

- MFA: - Multifunctionele accommodatie MFA De Agaat.

- Onderwijs: - "Jenaplanschool Lindekring in Sint Agatha brengt de wereld dichterbij. Wij bieden kinderen een veilige, inspirerende leeromgeving waarin kinderen worden uitgedaagd om hun eigen mogelijkheden en grenzen te ontdekken en hun talenten te ontplooien met het oog op maximale startkwaliteiten in een passend vervolgonderwijs. Dit als bijdrage aan maatschappelijk succes/geluk. Vanuit onze Jenaplanvisie kunnen en willen we ons niet isoleren van de ontwikkelingen in de samenleving. Binnen de twintig basisprincipes staat beschreven wat wij als Jenaplanschool onderschrijven. We willen kinderen vooral leren leven! Het kunnen samenleven is het uiteindelijke doel van opvoeding en onderwijs. Dat betekent dat kinderen zich volledig en harmonisch moeten kunnen ontwikkelen, niet alleen als individu maar ook als volwaardig deelnemer in de maatschappij. Deze basishouding moet vooral te herkennen zijn in ons dagelijks handelen in de groep. Vertrekpunt is dat kinderen leren verantwoording te dragen door verantwoordelijkheid te krijgen, te nemen en te geven. Verantwoordelijkheid voor regels, orde en overzichtelijkheid leren nemen en delen is het gevolg hiervan.

Wij zien kinderen als een totaliteit; geen facet mag geisoleerd worden benadrukt. Het onderwijs heeft dan ook als doel die totale vorming te realiseren. School en thuis moeten zoveel mogelijk op elkaar zijn afgestemd. Bij opvoeding staat het begrip ‘gemeenschap’ centraal. Een mens woont en leeft te midden van anderen. In een werkelijke gemeenschap steunt en helpt men elkaar. Wanneer twee mensen elkaar helpen, groeien ze beiden. Het belangrijkste doel is dat een kind positief over zichzelf en de ander leert denken. Vervelende kinderen bestaan niet, vervelend gedrag van kinderen wel. Vervelende volwassenen bestaan niet, vervelend gedrag van volwassenen wel. Elkaar aanspreken op vervelend gedrag op de goede manier, schaadt de mens zelf niet. De regels die er zijn, zijn regels om anderen te respecteren. Zelfontplooiing is een groot goed, mits dat nimmer ten koste van anderen gaat. Een van de regels daarbij is: je doet niets wat een ander stoort! Elk lid van de groep draagt verantwoordelijkheid voor de leefbaarheid binnen de school en de stamgroep. Dit betekent ook dat kinderen de ruimte netjes en gezellig houden, dat ze meedenken over de inrichting van het schoolgebouw en de stamgroep."

- Jeugd en jongeren: - "Jeugd- en jongerenwerk ‘t Staagje in Sint Agatha houdt zich bezig met jeugd- en jongerenwerk voor de leeftijden 4-18+ jaar. Daartoe worden wekelijks vaste clubavonden georganiseerd. Dit gebeurt al meer dan 60 jaar. 't Staagje draait volledig op vrijwilligers, in totaal zijn er binnen ‘t Staagje meer dan 25 vrijwilligers actief. De volgende activiteiten worden o.a. georganiseerd: maandelijks knutselen; diverse spellen; herfstactiviteit; Kerstactie; Carnavalsactiviteiten; Beach Event; uitstapje junioren; Kamp, al sinds 1961; Jantje Beton en Zwerfvuil ophalen; Filmmarathon; IJsbaan; Uitstapje Vrijdag Vroeg. De activiteiten vinden plaats in MFA De Agaat aan de Liesmortel. De activiteiten worden afgestemd op de belevingswereld van de kinderen. Zo is er aandacht voor creativiteit, sport en spel en buitenactiviteiten."

- Muziek: - "In 1921 is de Fanfare in Sint Agatha opgericht, in intensieve samenwerking met de Kruisheren. De fanfare was in eerste instantie bedoeld voor de opluistering van de erediensten en de processies. Maar al spoedig werd het ook een belangrijk element in de kleine dorpssamenleving. En dat is nog altijd zo. Het kan een prestatie genoemd worden dat de fanfare er nog steeds is! Momenteel hebben we 30 spelende leden en een eigen muziekopleiding. Bij de fanfare zijn families die hun oorsprong vinden in het dorp altijd belangrijk geweest. Vele leden stammen af van familieleden die inmiddels bijna 100 jaar geleden deze vereniging mede hebben opgericht. Daarnaast hebben we een aantal leden die al meer dan 50 en zelfs meer 60 jaar lid zijn! Onder het inspirerend dirigentschap van Koen van der Mark heeft de fanfare nog altijd een toekomst. Dit geldt eveneens voor de hofkapel die tijdens de Carnaval in het dorp een belangrijke rol speelt. De fanfare is daarbij een belangrijke “leverancier van muzikanten”. De ambitie die we hebben is het maken van gezellige muziek, op gezellige momenten voor gezellige mensen. Voor Kerkelijke Fanfare H. Agatha is niet alleen het maken van muziek van belang maar het is daarnaast ook een vereniging waar de leden plezier beleven aan hun hobby!"

- Sport: - "In de jaren dertig had Sint Agatha al een voetbalclub. De naam was DIOS (Dit Is Onze Sport). Het veld lag destijds tussen Toon Janssen en Café Lombok. Deze club heeft ongeveer acht jaar bestaan. In 1953 waren er enkele voetballers die het oude DIOS weer wilden laten herleven. Het veld lag nog gereed. Er werden wat wedstrijden gespeeld, maar de club kreeg helaas geen erkenning. Hierdoor gingen enkele voetballers uit het dorp elders spelen. Uiteindelijk besloten drie man in 1960 door te gaan tot de oprichting van VCA een feit was. De voetbalbond eiste 50 leden, verdeeld over tenminste twee seniorenelftallen en 1 juniorenelftal. Heel het dorp werd bezocht, het aantal van 50 werd ruim gehaald. v.v. VCA is vervolgens opgericht op 18 mei 1961." - De verdere geschiedenis van de vereniging vind je hier.

- Korfbalvereniging Quick-Up in Sint Agatha is opgericht in 1957, en is ontstaan vanuit het meisjesgilde, een soort katholieke Scouting voor meisjes. Alle leden van het meisjesgilde werden lid van de korfbalclub en vereniging Quick-Up was een feit. Bij Quick-Up is korfbal grotendeels een damessport. Tot 12 jaar zijn jongens wel van harte welkom.

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Sint Agatha.

Reactie toevoegen