Gemeente Sint-Maartensdijk in ca. 1870, kaart J. Kuijper
- Sint-Maartensdijk is een dorp in de provincie Zeeland, op het schiereiland en in de gemeente Tholen, in de bestuurlijke regio West-Brabant. Het was een zelfstandige gemeente t/m 30-6-1971.
- Wapen van de voormalige gemeente Sint-Maartensdijk.
- Onder het dorp Sint-Maartensdijk valt ook de buurtschap Molenwerf.
Terug naar bovenOudere vermeldingen
1840 Sint Maartensdijk. De huidige spelling van de plaatsnaam is officieel met koppelteken.
Naamsverklaring
De naam is afkomstig van Sint Maarten (Martinus van Tours).
Het dorp Sint-Maartensdijk ligt aan het water de Oosterschelde en ligt verder W van het dorp Poortvliet, ZZW van het dorp Sint-Annaland, ZO van het dorp Stavenisse, NO van het dorp Wemeldinge en NNO van het dorp Yerseke.
Terug naar bovenIn 1840 omvatten de gemeente en het dorp Sint-Maartensdijk 298 huizen met 1.937 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 1.400 huizen met ca. 3.500 inwoners.
Terug naar boven- Geschiedenis van Sint-Maartensdijk, van de Maartenskerk, van het slot en van de korenmolens.
Terug naar boven- "Smerdiek-West is een gemoedelijke wijk in het westen van Sint-Maartensdijk. Een wijk waar het gewoon goed wonen is. Want hier groeten de mensen elkaar nog op straat en vragen je buren hoe het met je gaat. En als je naar de Spar of de Lidl wandelt voor je boodschappen, ontmoet je altijd wel iemand. De kinderen kunnen lopend naar een van de twee basisscholen of spelen in het nieuwe park, dat het groene middelpunt van de wijk wordt. Ook zorgcentrum Maartenshof, het dorpshuis en het zwembad zijn altijd in de buurt. In deze wijk werken Stadlander, gemeente Tholen en Bouwgroep De Nijs-Soffers samen aan een fijne woonomgeving met moderne, energiezuinige en levensloopbestendige woningen. Zo blijft het ook in de toekomst goed wonen in Smerdiek-West. Het plan. We slopen in totaal 120 oude huurwoningen. Daar worden 100 nieuwe woningen voor teruggebouwd. Dit worden koop- en huurwoningen. Variërend van levensloopbestendige woningen tot starters- en eengezinswoningen. Ook renoveren we een deel van onze woningen. De gemeente vernieuwt meteen het openbaar gebied.
Symphathiek Smerdiek-West. Alle ontwikkelingen in de wijk gebeuren onder de vlag van Symphatiek Smerdiek-West. De naam Smerdiek-West is samen met de bewoners bedacht. Wie de wijk beter leert kennen, ontdekt al snel dat de mensen hier erg vriendelijk zijn. We vinden het belangrijk dat nieuwe bewoners snel hun weg vinden in de wijk. Daarom brengen we oude en nieuwe bewoners samen met verschillende leefbaarheidsprojecten. Dit doen we samen met de Werkgroep Ambassadeurs Smerdiek-West, een groep actieve bewoners uit de wijk. De Ambassadeurs Smerdiek-West zetten zich in voor een betere leefbaarheid in de wijk. Ze brengen bewoners met elkaar in contact. Park. Tussen de Cornelis Vermuydenstraat en Jacoba van Beierenstraat komt een nieuw park. Hoe dit park eruit komt te zien, staat nog niet vast. De gemeente wil ook bewoners uitnodigen om na te denken over de inrichting. Wat al wel zeker is, is dat de moeraseik blijft staat en dat deze boom het hart gaat vormen van het nieuwe park." (bron: Stadlander)
Terug naar boven- Sint-Maartensdijk heeft 28 rijksmonumenten.
- De tegenwoordig Hersteld Hervormde Kerk (Hazenstraat 1) heeft een driebeukig pseudobasilikaal schip, wat wil zeggen dat de zijbeuken lager zijn dan de middenbeuk en een lichtbeuk ontbreekt, en een hoofdkoor met zijkapel. De toren bestaat uit een witte bergstenen ingang, een bakstenen geleding en een spits met klokkentorentje. De kerk is geheel in gotische stijl. Al sinds de 14e eeuw is hier sprake van een kerk. In de 15e eeuw begint men aan de bouw van een grotere kerk. De stenen onderkant van de toren dateert uit de 14e eeuw. In de kerk bevinden zich een 17e-eeuwse preekstoel met een 18e-eeuwse trap en onder het 19e-eeuwse orgel staat een 18e-eeuwse herenbank waar vroeger de vooraanstaande families zaten. Een van die families was de familie Liens. Leden van deze familie zijn in de kerk begraven en speelden een belangrijke rol in de kerkgeschiedenis van Sint-Maartensdijk. De toren herbergt twee klokkenspelen. Het oudste dateert uit 1616. Sinds 1980 bevat het open koepeltje een moderne beiaard van 40 klokken.
- Korenmolen De Nijverheid (Oudelandseweg 4) is in 1868 gebouwd. Tot 1966 is met de molen beroepsmatig gemalen. In dat jaar verkoopt de laatste beroepsmolenaar de molen aan de toenmalige gemeente Sint-Maartensdijk. Sinds de restauratie in 1985 stelt een vrijwillig molenaar de molen regelmatig in bedrijf.
- De ronde stenen stellingmolen De Hoop in Sint-Maartensdijk (Bleekveldweg 2) is gebouwd in 1847 en had als functie korenmolen. In 1958 is de molen gerestaureerd, en tot 1968 was de molen nog regelmatig in bedrijf. Ook in latere jaren draaide hij nog incidenteel. In 1979 kreeg de molen een nieuwe eigenaar, die hem tot woonhuis wilde verbouwen, maar daarvoor geen toestemming kreeg. De molen werd nogmaals verkocht en raakte in verval. In 1997 zijn de roeden verwijderd, later volgden de overige uitwendige delen. Vandaag de dag resteert alleen nog de molenromp met kap, die in matige staat verkeert. Het binnenwerk is dankzij de gesloten kap lange tijd redelijk goed bewaard gebleven. Anno 2019 vinden wij in de Molendatabase echter het volgende bericht: "De molen verkeert aan de buitenzijde in erbarmelijke staat. Zo zijn het oude motorhok aan de linkerzijde en de garage/schuur aan de rechterzijde zo lek als een mandje, en is mede daardoor alle houtwerk totaal verrot geraakt. De stelling is niet meer te betreden, omdat ook hier achterstallig onderhoud en de tand des tijds behoorlijk hun best hebben gedaan. Pieter Zuijkerbuijk, 9 sep. 2019."
- Het Raadhuis van de toenmalige gemeente Sint-Maartensdijk (Markt 3) bestaat uit drie aan elkaar gekoppelde panden. Het oorspronkelijke raadhuis kwam in oorsprong waarschijnlijk tot stand in 1586-1587 en betrof het middelste gebouw. Het is in 1628 voorzien van een nieuwe, getrapte middentopgevel. In de 18e eeuw is het raadhuis verbouwd en is de topgevel verwijderd. Bij een ingrijpende restauratie c.q. reconstructie in 1962-1964 is de getrapte topgevel teruggebracht. De gevel is versierd met gebeeldhouwde wapenstenen en maskers. Toen in 1971 het raadhuis het bestuurscentrum werd van Tholen, zijn de buurpanden bij het oude raadhuis getrokken. Het betreft links het in oorsprong laatgotische woonhuis (ca. 1560) met waterlijst en schuifvensters, dat in 1962-1964 ingrijpend is gerestaureerd en een symmetrische gevelindeling kreeg. Rechts bevindt zich het woonhuis dat tussen 1875 en 1955 als bewaarschool in gebruik was. Dit huis heeft op de begane grond een voordeur met rijk gesneden bovenlicht en een kroonlijst op gesneden consoles. Het bovenlicht is bij de restauratie in 1962-1964 aangebracht. Naast de voordeur drie Empirevensters met gesneden middenstijl. Op de verdieping bevinden zich drie 9-ruits schuifvensters. De gootlijst is voorzien van rijk gesneden consoles.
- Het oorspronkelijke complex van het (VMBO) Markiezaat College in Sint-Maartensdijk, gebouwd in 1955-1957 door Wenting, was een voorbeeld van wederopbouwarchitectuur waarin monumentale kunst is geïntegreerd. Het complex moest wijken voor nieuwbouw. Heemschut heeft voorgesteld het gehele gebouw te behouden door er een bestemming seniorenappartementen aan te geven. Helaas was dit niet haalbaar, waarop samen met de nazaten van de kunstenaars Peter Alma en Lex Horn een plan is opgezet om beider kunstwerken die zich in het college bevonden, te redden. De wandschildering van Alma van 5 ambachtslieden, 7x2 meter groot, is de laatste schildering die de kunstenaar heeft gemaakt, en van zeer bijzondere kwaliteit. De applique ramen van Lex Horn, die de relatie met de Oosterschelde uitbeelden, zijn eveneens van hoge kwaliteit. De wandschildering en ramen hebben een plek gekregen in het nieuwe sport- en gemeenschapscentrum Haestinge.
Terug naar boven- Waterschap Scheldestromen heeft in 2019 naast gemaal De Noord in Sint-Maartensdijk een vispassage aangelegd. De vispassage maakt het voor verschillende vissoorten mogelijk om vanuit de Oosterschelde de achterliggende gebieden richting het dorp en buurdorp Stavenisse in en uit te trekken. Er is gekozen voor een vispassage met een vacuümsysteem dat zich opsplitst bovenin de dijk. Zo worden beide afwateringsgebieden van De Noord bereikt vanuit de Oosterschelde. Dit is noodzakelijk omdat de twee afwateringsgebieden een verschillend waterpeil hebben.
Veel vissen trekken van nature om te paaien. Deze trek wordt bemoeilijkt door stuwen en gemalen. Om de populatie op peil te houden zijn vispassages en aalgoten noodzakelijk. Deze worden niet het hele jaar gebruikt. Vissoorten kennen vaak een vaste periode waarin zij migreren. Vispassages worden altijd naast of dicht in de buurt van een gemaal aangelegd. Het overtollige polderwater wordt hier naar buiten afgevoerd en dient als lokstroom voor vis, zodat deze hun weg naar de polder kunnen vinden. De aanleg van de vispassage in Sint-Maartensdijk is een van de maatregelen om te kunnen voldoen aan de Europese Kaderrichtlijn Water (EKW). Volgens deze richtlijn moet oppervlaktewater in goede ecologische conditie zijn. Dat betekent dat diverse soorten vissen in de waterlopen aanwezig moeten. (bron: Waterschap Scheldestromen, 28-3-2019)
Terug naar boven- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Sint-Maartensdijk, met laagsteprijsgarantie!
Terug naar boven- Fotoreportage van Sint-Maartensdijk door Kees Wittenbols uit Breda. Zie onderaan de pagina ook deel 2 en 3.
Terug naar boven- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Sint-Maartensdijk (online te bestellen).
Terug naar boven- Belangenorganisatie: - Dorpstafel Sint-Maartensdijk / Scherpenisse.
- Onderwijs: - In Sint-Maartensdijk zijn twee basisscholen aanwezig: OBS De Rieburch aan de Bloemenlaan en BBS Juliana van Stolberg aan de Oosterscheldestraat. De gebouwen van deze twee scholen voldoen niet meer aan de huidige eisen van het basisschoolonderwijs en zijn toe aan vernieuwing. In 2018 hebben de beide schoolbesturen uitgesproken zich samen onder één dak te willen huisvesten. Om de gebouwen te laten voldoen aan nieuwe landelijke duurzaamheidseisen en aan te sluiten bij de onderwijskundige vernieuwingen wordt er gebruik gemaakt van sloop-nieuwbouw en worden beide scholen verplaatst naar de locatie van BBS Juliana van Stolberg.
- Bedrijfsleven / ondernemen: - "Ondernemersvereniging Smalstad is opgericht in 1973. In eerste instantie als een winkeliersvereniging. In de loop der jaren is het een vereniging geworden voor alle ondernemers in de dorpskernen Sint-Maartensdijk en Scherpenisse. De vereniging onderhoudt goede contacten met de gemeente Tholen, overige ondernemersverenigingen op Tholen, de Dorpstafel en andere instanties. Centraal in haar beleid staat de aandacht voor de ontwikkeling van de dorpskernen met haar inwoners en ondernemers."
Reactie toevoegen