Gemeente Sint Odiliënberg in ca. 1870, kaart J. Kuijper
- Sint Odiliënberg is een dorp in de provincie Limburg, gemeente Roerdalen. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1990. In 1991 over naar gemeente Ambt Montfort, in 2007 over naar gemeente Roerdalen. Het is de hoofdplaats van de gemeente.
- Wapen van de voormalige gemeente Sint Odiliënberg.
- Onder het dorp Sint Odiliënberg vallen ook de buurtschappen Lerop, Paarlo, Reutje, Roskam en 't Sittert.
- Slogan: volgens de site van de gemeente wordt Sint Odiliënberg "De parel aan de Roer" genoemd.
Terug naar bovenIn het Limburgs
Berg.
Oudere vermeldingen
Ws. 1e helft 9e eeuw kopie 17e eeuw Mons Petri, 858 kopie 11e eeuw Berg, 943 kopie 11e eeuw Heriberc, 1057 kopie 12e eeuw Berga, 1131 Berche, 1202 Vodeberg, Hudelberg, 1230 Vodellenbergh, 1297 Mons Odilie, 1473 Sente Petersberge, dat men noempt Ulenberge, 1476 Sunte Odilien Berghe, 1662 Olenbergh, 1840 Sint Odiliënberg.
Naamsverklaring
Betekent berg 'terreinverheffing, heuvel', indirect vernoemd naar de heilige Odilia (8e eeuw), abdis van het later naar haar vernoemde klooster Odiliënberg in de Vogezen. Rond 700 stichtten de heiligen Wiro, Plechelmus en Othgerus ter ere van Sint Pieter een abdij in Sint Odiliënberg, die betekenis kreeg voor de kerstening. In 858 door keizer Lotharius II geschonken aan bisschop Hungerus van Utrecht, werd het tijdens de invallen van de Noormannen voor korte tijd een toevluchtsoord voor de Utrechtse geestelijkheid. Heriberc betekent 'legerberg'. De 13e-eeuwse attestaties Vodeberg en Vodellenbergh, in het Latijn vertaald als Mons Odiliae, wijzen op de persoonsnamen Oda respectievelijk Odella. Pas in de 15e eeuw werd de plaats als Sint-naam vermeld, mogelijk door toedoen van de monniken van het Heilig Graf, die het in 1362 verlaten klooster in 1465 opnieuw in gebruik namen. Heette later ook nog wel Oelenberg of Berg aan de Roer. De verklaring van het eerste deel als het Germaanse odila of het Oudnederlandse oedel 'erfgoed' is onjuist.(1)
Sint Odiliënberg ligt Z van Roermond, aan de rivier de Roer.
Terug naar bovenIn 1840 heeft de gemeente Sint Odiliënberg 148 huizen met 821 inwoners, verdeeld in het gelijknamige dorp 77/387 (= huizen/inwoners) en de buurtschappen Lerop 23/149, Paarlo 12/101 en Reutje 36/184. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 1.300 huizen met ca. 3.300 inwoners.
Terug naar bovenSint Odiliënberg komt als Bergh door schenking op 2 januari 858 aan het sticht Utrecht en in 1222 als Montis Beatae Odiliae door ruiling aan de Graven van Gelder. Daardoor behoort het tot 1795 tot het Geldersch Overkwartier. De heilige Wiro, aan wie de kerk is toegewijd, heeft hier met zijn reismakkers Plechelmus en Odgerus reeds eind 7e eeuw of begin 8e eeuw het evangelie verkondigd. Het dorp heette toen nog Sint Petrusberg. Wiro en de zijnen stichten hier het Sepulchrijnenklooster, dat in 1361 naar Roermond is verplaatst.
Enkele jaren geleden is bij Sint Odiliënberg een boerderij uit ca. 4300 v.Chr. ontdekt, de oudst bekende boerennederzetting op de Nederlandse zandgronden. De landbouw is er al enkele eeuwen eerder (vanaf ca. 5300 v.Chr.) op de lössgronden in Zuid-Limburg, komende uit Midden-Europa.
Terug naar boven- Sint Odiliënberg heeft 17 rijksmonumenten.
- De RK kerk is een van de mooiste romaanse kerken van Limburg: een 11e-eeuwse basiliek, met dwarsschip uit de 12e eeuw en twee imposante torens die ‘heersen’ over het Roerdal. De Basiliek van de H.H. Wiro, Plechelmus en Otgerus is een parochiekerk in romaanse stijl, die in 1957 tot basiliek is verheven. De kerk ligt op een kerkheuvel aan de Roer. Volgens overlevering is in de 8e eeuw op een heuvel, de Sint Petrusberg, aan de voet waarvan later het dorp Sint Odiliënberg is ontstaan, een abdij gesticht door de Angelsaksische priesters Wiro, Plechelmus en Otgerus. Van de oorspronkelijke abdijkerk zijn bovengronds geen resten bewaard gebleven. In de 11e en 12e eeuw is deze kerk geheel vervangen. In 1706 geeft de bisschop van Roermond, Angelus d'Ongnies et d'Estrees, opdracht tot de viering van het duizendjarig jubileum van de aankomst van de heiligen Wiro, Plechelmus en Otgerus. Sommige oude bronnen spreken daarom van 706 als stichtingsdatum van de abdij.
De meest ingrijpende restauratie, die de kerk van Sint Odiliënberg zijn huidige aanzicht heeft gegeven, is die van 1880 tot 1883, door architect Pierre Cuypers. Mede op basis van nog aanwezige delen zijn ontbrekende delen toen gereconstrueerd. De zijbeuken, de zuidelijke transeptarm met toren, de voorgevel en de beide zijkoren aan het transept zijn geheel herbouwd. Bovendien zijn nog bestaande oude delen vernieuwd. Tijdens de restauratie is een graf ontdekt, waarvan gedacht werd dat hier Wiro, Plechelmus en Otgerus waren begraven.
Begin 1945 blazen Duitse troepen de koortorens op, waarbij ook grote delen van koor en transept worden verwoest. Hierdoor resteert nog slechts een ruïne. Na de oorlog is de kerk volgens de plannen van Cuypers herbouwd door Alphons Boosten, maar met een sterk versoberd interieur. In 1949 is onder het koor een oudere, veelhoekige koorsluiting gevonden. Binnen dit koor zijn de resten gevonden van een rode mortelvloer uit de vroege middeleeuwen. In het midden is een reliekgraf gevonden met dezelfde rode mortel en gevuld met zand. Tussen het zand vond men een klein stukje goudemail met een vrij primitieve Christuskop, dat gedateerd wordt omstreeks de 10e eeuw. Onder het altaar bevindt zich een nog ouder graf. Mogelijk lagen hier de heiligen Wiro, Plechelmus en Otgerus begraven. In 1954 heeft Joep Nicolas enkele glas-in-loodramen voor de kerk gemaakt.
- Naast de basiliek staat de O.L. Vrouwekapel, een eenbeukig gebouw dat in de 11e eeuw is gesticht als parochiekerk en als zodanig tot 1680 dienst heeft gedaan. Hoewel ook dit gebouw vele wijzigingen heeft ondergaan, wordt het tegenwoordig van grotere historische waarde geacht dan de basiliek.
- Mariakapel aan de Pastoor Siebenstraat.
- Aan de randen van Sint Odiliënberg liggen 3 kastelen: Frymersum (vroeger ook Frymerson) in het O (19e eeuw, met 14e-eeuwse toren), Huis Overen in het NW en Huis Hoosden in het W (18e eeuw).
- De Molen van Verbeek (Molenweg 14a) is een beltmolen met als functie korenmolen. De molen is in 1883 gebouwd ter vervanging van een eerdere, in 1882 afgebrande grondzeiler, en is tot begin jaren vijftig in bedrijf geweest. In tegenstelling tot vele andere Limburgse windmolens is deze molen niet door Duitse troepen aan het einde van de Tweede Wereldoorlog opgeblazen. Wel werd hij beschadigd toen Britse troepen het dorp in januari 1945 innamen. In 1989 is de molen verkocht aan de toenmalige gemeente Sint Odiliënberg (tegenwoordig gemeente Roerdalen). De molen is op iedere 1e zaterdag en 3e zondag van de maand 's middags te bezichtigen.
- In het Roerstreekmuseum in Sint Odiliënberg vind je o.a. de vaste collecties: de Roerstreek in de 'Oertijd' / bijzonder Romeins graf uit Linne / collectie archeologie / collectie geologie / collectie opgezette dieren / de kapper in vroeger jaren / klok van Gerardus Jansen uit 1800 / muntenverzameling / plantenkleurstoffen / reconstructie van een mammoet / schilderij van de kerk van Sint Odiliënberg uit 1859 / strooppers uit Posterholt / vakwerkwand / rijwielbelastingplaatjes en fietsverlichting. Het Roerstreekmuseum is tevens de thuisbasis van Heemkundevereniging Roerstreek (HVR).
- In 2013 heeft het groen rond het hagelkruis bij de ingang van landgoed Hoosden in Sint Odiliënberg een opknapbeurt gekregen. Medewerkers van stichting Instandhouding Kleine Landschapselementen in Limburg (IKL) hebben hiertoe een aantal bomen afgezet, waardoor het houten kruis met de twee dwarsbalken beter in het zicht is gekomen. Vier iepen zijn daarbij blijven staan. In de nabijheid is tevens een watertappunt gerealiseerd waar fietsers en andere recreanten hun dorst kunnen lessen. Naar men aanneemt is dit al eeuwenlang een devotieplaats. Mogelijk zou het terug gaan naar de eigendomsgrenzen van het eerste klooster van de Orde van het Heilig Graf, dat van 1467 tot 1639 een priorij in Sint Odiliënberg had. Voor de bevolking, die grotendeels van de landbouw leefde, waren hagelkruisen in het landschap van buitengewoon grote betekenis.
Tot de Tachtigjarige Oorlog was het plaatsen van hagelkruisen, net als het luiden van de kerkklokken bij een naderend onweer of een hagenbui, een wijdverbreid gebruik ter afwending van mogelijk onheil. Wanneer een noodweer een streek of een boerenbedrijf trof, kon dat jarenlang gevolgen hebben. Verzekeringen waren er immers niet. Bij opkomend noodweer zocht men dan ook houvast in rituelen en dit soort sleutelplekken. Ze werden niet alleen geplaatst op de grens van eigendommen, maar ook op splitsingen van wegen of bij de ingang van een dorp. Als een hagelkruis bij de ingang van een dorp stond dan keerde hier vaak de processie en bad men op deze plek voor de vruchten op het veld en het behoud van het kostbare vee.
In de Tweede Wereldoorlog verdween het kruis. Op verzoek van Heemkundevereniging Roerstreek liet de toenmalige eigenaresse van landgoed Hoosden, mevrouw Gerardts-Regout, in 1971 op deze plek een nieuw hagelkruis plaatsen. Bij die gelegenheid doopte men dit eerste deel van de weg naar Linne om tot Hagelkruisweg. In 2008 is het kruis door vandalen vernield. De gemeenschap van Sint Odiliënberg, zich bewust van het ongeschreven systeem van oude grenzen en andere betekenisvolle markeringspunten die als stille getuigen het landschap ‘leesbaar maken’, ontfermde zich nu over het kruis. In 2010 stond er weer een nieuw hersteld kruis.
De opmerkelijke vorm van het houten kruis met de twee ongelijke dwarsbalken zou verwijzen naar Jan van Abroek uit Bree die in 1467 in Sint Odiliënberg op 25-jarige leeftijd de Orde van de Kanunniken van het Heilig Graf stichtte. Deze orde draagt namelijk een soortelijk symbool op hun habijt, het zogeheten patriarchenkruis van Jeruzalem. Volgens de legende van het Heilig Kruis kreeg Seth van de aartsengel Sint Michiel een tak van de verboden boom om zijn vader Adam te genezen toen die op het sterfbed lag. Toen Seth bij dat sterbed kwam bleek zijn vader al dood. Op diens graf werd de tak geplant, die eenmaal uitgegroeid tot boom het hout zou leveren voor het kruis van Christus. De twee dwarsbalken symboliseren de boom die op het graf groeide. (bron: persbsricht Stichting IKL)
- Gevelstenen in Sint Odiliënberg.
Terug naar boven- Carnaval. - Carnavalsvereniging De Berggeite.
- Popfestival Rock am Roer (op een zaterdag eind juni) is in 2011 ontstaan uit een initiatief van vriendengroep De Zjweine. De 1e editie was op het 'festivalterrein' bij Café Le Carrefour aan de Hoofdstraat in Sint Odiliënberg. De ingrediënten: 3 bands met uiteenlopende genres voor een breed publiek, een megagrote parachute om het geheel te overdekken, een mooie zomeravond, een goed verzorgd glas bier, fris en wijn en een geweldige sfeer! Rock am Roer is inmiddels gestaag uitgegroeid van een evenement voor Berg, naar een evenement voor heel Midden-Limburg!
3 bands werden 4 bands, het podium incl. licht en geluid werden steeds professioneler, een DJ werd toegevoegd en bij de lustrum-editie in 2015 verhuisden ze naar de nieuwe mooie en sprookjesachtige locatie aan het Kerkplein in Berg. De organisatie van Rock am Roer valt sinds 2015 onder Stichting Belaef Berg, die tot doel heeft evenementen te organiseren in Sint Odiliënberg, en ondersteuning te geven bij de organisatie door anderen van activiteiten in Berg. Het doel is om alle eventuele opbrengsten te laten terugvloeien naar de gemeenschap. Dat kan in diverse vormen; door ondersteuning bij de organisatie of door financieel een steentje bij te dragen. Zo zijn de afgelopen jaren Harmonie Juliana, Jong Nederland, Schutterij Prins Hendrik, CV de Berggeite, De Jeugdraad, de Revue en de Basiliek met een bijdrage ondersteund.
- In Sint Odiliënberg wordt voor de parochie en voor pelgrims van elders jaarlijks de Odiliabedevaart gehouden (op een zondag eind juli, zijnde Odiliazondag). De H. Odilia van de Elzas wordt al vanaf de 13e eeuw vereerd op de Kerkberg in het dorp. Dat deden de kanunniken van het Aartsbisdom Utrecht, dat deed de Orde van het H. Graf en daarna de bisschop van Roermond. Bij gelegenheid van de restauratie van de kerk in 1686 liet bisschop Cools niet alleen de relikwieën van de HH. Wiro, Plechelmus en Otgerus vanuit Roermond weer naar het dorp overbrengen, maar tevens een relikwie van de H. Odilia van Keulen. Deze heiligen herkregen hun gezichtsvermogen en zijn daarom patrones van mensen met een oogziekte. Op de Kerkberg wordt daarom op voorspraak van de H. Odilia gebeden voor genezing van oogaandoeningen, maar ook om inzicht in moeilijke kwesties en roepingsvragen. Het programma van de Odiliabedevaart start om 9.30 uur met een plechtige Hoogmis in de Basiliek van de H.H. Wiro, Plechelmus en Otgerus. - Fotoreportages en teksten m.b.t. de Odiliazondag en Odiliabedevaart.
Terug naar boven- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Sint Odiliënberg, met laagsteprijsgarantie!
Terug naar boven- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Sint Odiliënberg (online te bestellen).
Terug naar boven- Onderwijs: - Basisschool 't Kempke in Sint Odiliënberg is van oorsprong een katholieke basisschool (maar ook 'andersdenkende' kinderen en ouders zijn er welkom). Dat betekent dat ze volgens een aantal geldende waarden en normen hun onderwijs inhoud en vorm geven en aandacht schenken aan de tradities die van oudsher passen binnen het katholicisme. Kernwoorden die voor hen gelden zijn o.a. respect, solidariteit, optimisme en vrijheid. Naast de aandacht voor het katholieke geloof en haar tradities schenken ze eveneens aandacht aan de andere geloofsovertuigingen en de daarbij behorende tradities, waarden en normen.
Denkend vanuit kansen wordt opbrengstgericht gewerkt met als doel elke persoon optimaal te laten ontwikkelen binnen zijn/haar cognitieve, creatieve en sociaal-emotionele mogelijkheden. De school is een plek waar kinderen kennis, vaardigheden en attitudes ontwikkelen die ze nodig hebben in hun verdere leven om goed te kunnen presteren en functioneren. Elk kind wordt zo goed mogelijk toegerust voor zijn/haar toekomst, waarbij het voldoen aan de vastgestelde kerndoelen voor hen een uitgangspunt is. Zowel leerkrachten als leerlingen dragen verantwoordelijkheid voor de eigen ontwikkeling, voor de groep en voor de school. Ze zetten in op creëren van zelfstandigheid van het kind, waarbij met hulp verantwoorde keuzes kunnen worden gemaakt.
- Muziek: - "Harmonie Juliana uit Sint Odiliënberg is in 1897 begonnen als fanfare en sinds 1915 een harmonie. In 1973 promoveert de harmonie naar de afdeling Uitmuntendheid. Later volgt promotie naar de Ere afdeling. In 2009 neemt Harmonie Juliana voor het eerst deel aan het Wereld Muziek Concours te Kerkrade. Deze deelname resulteert in een promotie naar de eerste divisie. Vandaag de dag is Harmonie Juliana nog altijd een bloeiende vereniging met actieve leden, ereleden en veel jeugdige muzikanten. Naast het geijkte repertoire voor harmonieën wordt gewerkt volgens een formule met projecten. In die projecten worden allerlei muzikale stromingen eigen gemaakt. Getracht wordt daarbij de muziek te leren begrijpen. Dit resulteert in diverse optredens op andere muziekgebieden zoals jazz, klassiek, Latin of een revue. Daarbij integreren we soms met bands of solisten in die gebieden. De beperking op repertoire gebied is losgelaten, wat leidt tot beleving van muziek in al zijn vormen, wat aantrekkelijker is voor zowel de muzikanten als het publiek."
- Sport: - In 2018 zijn de voetbalverenigingen VV Vesta uit Melick en RKVV Sint Odiliënberg gefuseerd tot FC Roerdalen. De club heeft ruim 500 leden.
- "De laatste jaren heeft de wielersport in Nederland sterk aan populariteit gewonnen. Ook in onze eigen omgeving is dit goed zichtbaar. Steeds meer personen schaffen een fiets aan en rijden regelmatig een ‘rondje Meinweg’ of een ‘rondje Zuid-Limburg’. In de regio zijn diverse wielerverenigingen, echter Sint Odiliënberg moest die tot voor kort ontberen. Na overleg met enkele personen is besloten dat het hoog tijd werd dat hier verandering in zou komen. Daarom is in december 2014 Wielervereniging 't Derailleurke opgericht."
- Overige verenigingen: - Schutterij Prins Hendrik is opgericht in 1904. Door het jaar heen organiseren zij allerlei evenementen en activiteiten, en nemen zij deel aan evenementen en activiteiten van andere verenigingen. Zie daarvoor hun Agenda.
- Zorg: - Zorggroep HD biedt in Sint Odiliënberg zorg en ondersteuning aan kinderen en jongeren die extra zorg nodig hebben. Zowel individueel als in groepsverband. Onder andere naschoolse opvang, weekendopvang, logeeropvang, 12+ avond- en weekendgroepen.
- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Sint Odiliënberg Kerkplein.
Reactie toevoegen