- Sitebuorren is een buurtschap in de provincie Fryslân, gemeente Smallingerland. T/m 1983 gemeente Idaarderadeel. Bij de herindelingen van 1984 is de gemeentegrens ter plekke door de waterloop de Grêft getrokken, waardoor het deel van de buurtschap W van de Grêft (2 boerderijen, op het eiland De Burd) onder Grou bleef en onder de nieuwe gemeente Boarnsterhim kwam te vallen (in 2014 is dit deel opgegaan in de gemeente Leeuwarden), en het deel van de buurtschap O van de Grêft (3 boerderijen) onder de gemeente Smallingerland, kern Oudega kwam te vallen.
Terug naar bovenIn het Nederlands
Siteburen.
Spelling
De straatnaam O van de Grêft heet tegenwoordig Sytebuorren. De buurtschap heeft onder Grou echter altijd bekend gestaan onder de spelling Sitebuorren (en nog altijd, zie daarvoor bijv. de link naar het boek en pontje hieronder). Die spelling houden wij hier dan ook aan.
Oudere vermeldingen
1840 (1) Sijtteburen.
De buurtschap Sitebuorren ligt NO van Grou, ZW van Oudega, aan de voor gemotoriseerd verkeer doodlopende weg Sytebuorren, te bereiken vanuit Oudega (via de in elkaars verlengde liggende wegen Wolwarren, Headammen en Hegewarren). Fietsers en voetgangers kunnen dan nog (alleen in de zomermaanden) met een pontje naar het eiland De Burd (zie hieronder bij Natuur en recreatie) en daarvandaan met een ander pontje naar Grou.
Terug naar boven- In 1840 omvatte de buurtschap Sitebuorren 3 huizen met 18 inwoners.
- Tegenwoordig wordt - althans adresmatig - alleen het deel O van de Grêft nog tot Sitebuorren gerekend. Dat zijn 3 boerderijen, vallend onder het dorp Oudega. De 2 boerderijen W van de Grêft liggen op het eiland de Burd en hebben ook een dienovereenkomstig postadres, vallend onder het dorp Grou.
Terug naar bovenDe Friese schrijfster Auck Peanstra (eigenlijke naam: Aukje Peenstra, wier voorouders zich noemden naar de buurtschap Pean) heeft in 2007 het boek 'Sitebuorren, myn eigen paradys' geschreven, over haar jeugd in de buurtschap (via de link ook online te lezen) (zie ook recensie boek van Auck Peanstra over deze buurtschap). Ook broer Anne Peenstra heeft in 2007 zijn jeugdherinneringen in tekst en beeld verwoord in 'Herinneringen aan Sitebuorren 48 onder Grou' (70 pag.), dat eveneens via de link ook online is te lezen. Het geeft een boeiend beeld van het leven in de buurtschap in vroeger tijden, maar ook van de omliggende buurtschappen Headammen en De Burd en het dorp Grou.
Terug naar boven- Fiets- en voetveer De Snoekcbears* vaart alleen in de zomermaanden over de Grêft van Sitebuorren naar het eiland De Burd v.v. Voor dagen en tijden zie de link. Zie ook de videoreportage van GPTV over het pontje.
*Hoewel dit wat vreemd oogt, leerde navraag ons dat dit wel degelijk de juiste spelling is van de naam van dit veer; wij hebben hier namelijk te maken met de familienaam "Snoekc" waar de naam van dit veer naar verwijst.
- Buurtschap Sitebuorren (met gelijknamige straatnaam in het W van de polder) ligt in de ca. 400 grote polder Hegewarren (met gelijknamige straatnaam in het O van de polder). De polder vormt een ZW 'uitloper' van het dorpsgebied van Oudega (Smallingerland), wat ons doet denken aan de vergelijkbare ZW 'uitloper' Castelré in de gemeente Baarle-Nassau. De polder ligt ten zuiden van Nationaal Park de Alde Feanen. De polder is omsloten door water, natuur- en recreatiegebieden. De primaire problematiek in de polder betreft de veenweideproblematiek. Daarom is deze locatie aangemerkt als een ‘kansrijk gebied’ in het Veenweidedossier. De bodem bestaat uit een veenpakket van gemiddeld twee meter dik. Door oxidatie van het veen daalt de bodem. Dit heeft verregaande consequenties voor het waterbeheer van de polder en leidt tot verdere verdroging van omliggende natuurgebieden, waaronder het N-2000 gebied De Alde Feanen.
Bij de oxidatie van het veen komt CO2 vrij. Als al het veen verdwijnt, bevindt het maaiveld zich op circa 2,5m onder boezemniveau (3-3,5m onder de kade). Jaarlijks stoot het gebied van 400 ha bijna 16.000 ton CO2 uit (uitgaande van een uitstoot van ruim 40 ton CO2 /ha/ jaar, conform getallen van de WUR, 2017). Bij peilen tot aan maaiveld of hoger wordt de gehele potentiële CO2-uitstoot tegengegaan. Het veenpakket zal in het huidige tempo in 100 tot 200 jaar verdwijnen (bij een bodemdaling van 1 tot 2 cm/jaar). In de recent uitgekomen ‘Grondwateratlas van Fryslân’ (september 2019) wordt de verwachting uitgesproken dat bij gelijkblijvende functie en peilen van het gebied, het grondwater in de veenpolder sterk zal dalen. Dat beïnvloedt het grondwaterpeil in Nationaal Park De Alde Feanen negatief.
In 2012 is in het kader van Kennis voor Klimaat door Alterra (tegenwoordig Wageningen Environmental Research) de snelheid van de bodemdaling berekend voor het Friese Veenweidegebied. Voor een groot deel van de Hegewarren was dat 1 tot 1,2 cm per jaar. Op Sitebuorren (in het westen) is het met 0,6-0,8 cm per jaar een stuk lager. Er is echter ook een deelgebied waar het maaiveld met een snelheid van 1,4-1,8 cm per jaar daalt. Mogelijk versnelt de klimaatverandering (droogte) dit tempo. Veehouders in de polder ervaren dat de ligging van de polder, tegen het stikstofgevoelige N-2000 gebied de Alde Feanen aan, grote beperkingen oplevert voor hun bedrijfsvoering. Dit geeft onzekerheid voor de toekomst. Zeker in het licht van de ontwikkelingen in het kader van het Programma Aanpak Stikstof (PAS).
Om uit te kunnen breiden binnen de wet- regelgeving moeten de veehouders binnenkort fors investeren. Of hiervoor vergunningen worden afgegeven is momenteel uiterst onzeker. De veehouders hebben investeringen uitgesteld vanwege de steeds terugkerende discussie over het gebied. De toekomst van het gebied ligt met enige regelmaat ‘onder vuur’: in het kader van de (kostbare) periodieke versterking van de kades door het waterschap, een alternatief tracé voor de vaarweg Drachten door dit gebied, de begrenzing van de EHS (nu NNN) en de begrenzing van het Nationaal Park. Ondertussen is het nemen van maatregelen in het kader van het Veenweidebeleid en PAS urgent geworden. Wanneer de huidige peilen en drooglegging in het gebied de komende 30 jaar niet gegarandeerd kunnen worden - wat niet zeker is (zie hierna) - hebben de veehouders aangegeven dat collectieve verplaatsing voor hen een alternatief is en dat zij bereid zijn daar aan mee te werken.
Het handhaven van de huidige situatie op de lange termijn (tot ongeveer 2100) kost in de Hegewarren circa € 40 miljoen. Dit komt neer op een bedrag van € 1.000 per hectare per jaar, ten opzichte van een gangbare polder in het veenweidegebied à € 50 tot €100 ha/jaar. Dit zijn kosten voor het waterbeheer (het herhaaldelijk versterken van de kades die het gebied droog houden) en het herstellen van de infrastructuur. Daarmee is het in stand houden van deze polder vergeleken met andere polders erg duur. Daar komt bij dat er twijfels zijn of het fysiek mogelijk is het gebied goed te blijven beheren wanneer het zo ver wegzakt ten opzichte van de omgeving. Bovendien zijn er twijfels of het gebied goed beheerd/voldoende droog gehouden kan worden bij hogere peilen.
In de voorverkenning zijn veel (meekoppel)kansen in beeld gebracht. Deze worden hierna beknopt toegelicht: 1) Een gebiedsontwikkeling kan bijdragen aan de opgave van Wetterskip Fryslân om de Friese boezem voor 2035 met in totaal 600 hectare te vergroten of op een andere manier bijdragen aan een toekomstbestendig watersysteem (klimaatadaptatie), bijvoorbeeld retentie. 2) Er zijn mogelijkheden voor het vergroten van de biodiversiteit en het versterken van de robuustheid van het N-2000 gebied de Alde Feanen, door de realisatie van (dubbelfunctie) nieuwe natuur. 3) Alternatief voor een nieuwe route voor vaarweg naar Drachten. De vaarweg voor beroepsvaart loopt door De Alde Feanen. Daar zijn zorgen over de veiligheid voor de recreatie. PS hebben op 20 juni 2018 besloten dat er geen grotere schepen dan worden toegestaan door De Alde Feanen. Als het vanwege de bereikbaarheid van Drachten op de langere termijn belangrijk blijkt te zijn om toch grotere schepen (klasse Va) toe te staan, is het een optie om een alternatieve route via de Hegewarren te bekijken. Daarmee kan de beroeps- en recreatievaart gescheiden worden op het punt waar dit nu knelt (kruising bij Earnewâld). Een nieuw tracé zal wel zodanig ontworpen moeten worden dat bij nieuwe kruisingen tussen beroeps- en recreatievaart de veiligheid is gegarandeerd.
4) Een gebiedsontwikkeling leent zich ook voor nieuwe recreatieve voorzieningen (slimme groei), zodat de recreatiedruk vanuit de Alde Feanen wordt teruggebracht. Ook valt de Hegewarren binnen de “Oostelijke Poort Friese Meren” (OPFM): plannen om de verbinding tussen de Veenhoop naar Drachten via Oudega aantrekkelijker te maken. Een gebiedsontwikkeling van de Hegewarren kan hierop aansluiten en biedt kansen om de verbinding met de Burd en Grou te versterken. Er liggen ook kansen om bijdragen te leveren aan kwaliteitsverbetering en leefbaarheid van bestaande kernen rond de Hegewarren. Daarmee kan ook bijgedragen worden aan Nationaal Park 2.0; mogelijkheden voor zonneweiden voor het opwekken van duurzame energie via meervoudig ruimtegebruik." (bron en voor nadere informatie zie: Startnotitie gebiedsontwikkeling Hegewarren, oktober 2019. Onder de link vind je ook alle mogelijke andere documenten m.b.t. dit project)
Reactie toevoegen