Sliedrecht

Plaats
Dorp en gemeente
Sliedrecht
Alblasserwaard Drechtsteden
Zuid-Holland

sliedrecht_plaatsnaambord_640x480_kopie_kopie.jpg

Sliedrecht is een dorp en gemeente in de provincie Zuid-Holland, in de streek Alblasserwaard en de regio Drechtsteden.

Sliedrecht is een dorp en gemeente in de provincie Zuid-Holland, in de streek Alblasserwaard en de regio Drechtsteden.

gemeente_sliedrecht_anno_ca._1870_kaart_j._kuijper_kopie.jpg

Gemeente Sliedrecht anno ca. 1870, kaart J. Kuijper (collectie www.atlasenkaart.nl)

Gemeente Sliedrecht anno ca. 1870, kaart J. Kuijper (collectie www.atlasenkaart.nl)

Sliedrecht heerlijkheid brief 1801 (Kopie).jpg

Sliedrecht bestond tot 1795 uit de heerlijkheden (Over-)Sliedrecht, Naaldwijk en Niemandsvriend. Deze brief uit 1801 laat zien dat de heerlijkheden ook na 1795 soms in naam nog bleven bestaan. Bestuurlijk hadden zij echter geen betekenis meer.

Sliedrecht bestond tot 1795 uit de heerlijkheden (Over-)Sliedrecht, Naaldwijk en Niemandsvriend. Deze brief uit 1801 laat zien dat de heerlijkheden ook na 1795 soms in naam nog bleven bestaan. Bestuurlijk hadden zij echter geen betekenis meer.

sliedrecht_hervormde_pkn_kerk.jpg

Het oudste rijksmonument van Sliedrecht, de imposante Hervormde (PKN) Grote Kerk, dateert uit 1763. In dat jaar vond, na een brand, een herbouw van de kerk plaats. (© Joost Verweij / https://alblasserwaardfotograaf.nl)

Het oudste rijksmonument van Sliedrecht, de imposante Hervormde (PKN) Grote Kerk, dateert uit 1763. In dat jaar vond, na een brand, een herbouw van de kerk plaats. (© Joost Verweij / https://alblasserwaardfotograaf.nl)

sliedrecht_baggermolen_bambino_op_rotonde.jpg

Sliedrecht is wereldwijd befaamd om de lokale bedrijven die grootschalige internationale baggerwerken verrichten. Het is dan ook niet verwonderlijk dat als symbool hiervan op 6-4-2017 baggermolen Bambino in het dorp is geplaatst. (© Joost Verweij)

Sliedrecht is wereldwijd befaamd om de lokale bedrijven die grootschalige internationale baggerwerken verrichten. Het is dan ook niet verwonderlijk dat als symbool hiervan op 6-4-2017 baggermolen Bambino in het dorp is geplaatst. (© Joost Verweij)

sliedrecht_dijksynagoge.jpg

De vermoedelijk enige Dijksynagoge ter wereld staat in Sliedrecht. In 2002 is hij steentje voor steentje afgebroken en weer opgebouwd, omdat hij in de weg stond bij de dijkversterkingswerkzaamheden. Zie verder het kopje Bezienswaardigheden. ©Joost Verweij

De vermoedelijk enige Dijksynagoge ter wereld staat in Sliedrecht. In 2002 is hij steentje voor steentje afgebroken en weer opgebouwd, omdat hij in de weg stond bij de dijkversterkingswerkzaamheden. Zie verder het kopje Bezienswaardigheden. ©Joost Verweij

sliedrecht_dijkwoning_met_aanbouwsels.jpg

Net als bij boerderijen werden ook bij dijkwoningen, zoals hier in Sliedrecht, vaak enkele huisjes op het erf aangebouwd, voor de kinderen, of juist voor pa en ma. Tegenwoordig is dat weer een trend en heet dat 'mantelzorgwoning'. (© Joost Verweij)

Net als bij boerderijen werden ook bij dijkwoningen, zoals hier in Sliedrecht, vaak enkele huisjes op het erf aangebouwd, voor de kinderen, of juist voor pa en ma. Tegenwoordig is dat weer een trend en heet dat 'mantelzorgwoning'. (© Joost Verweij)

sliedrecht_museum_raadhuis_en_kantongerecht.jpg

Het Sliedrechts Museum is gevestigd in twee monumentale buurpanden: het voormalige (eerste) Raadhuis en het voormalige Kantongerecht. (© Joost Verweij)

Het Sliedrechts Museum is gevestigd in twee monumentale buurpanden: het voormalige (eerste) Raadhuis en het voormalige Kantongerecht. (© Joost Verweij)

sliedrecht_nationaal_baggermuseum.jpg

In het Nationaal Baggermuseum in Sliedrecht is niet alleen binnen maar ook buiten het nodige te bewonderen. Ook dit museum is in een fraai rijksmonumentaal pand gevestigd, nl. de voormalige woning van de befaamde baggeraar A. Volker. (© Joost Verweij)

In het Nationaal Baggermuseum in Sliedrecht is niet alleen binnen maar ook buiten het nodige te bewonderen. Ook dit museum is in een fraai rijksmonumentaal pand gevestigd, nl. de voormalige woning van de befaamde baggeraar A. Volker. (© Joost Verweij)

sliedrecht_station.jpg

Het fraaie Station Sliedrecht uit 1885 is een gemeentelijk monument. Het is niet meer in gebruik, omdat het te prijzig werd om het als station te blijven exploiteren en vanwege de afstand naar het centrum. Het is nu een restaurant. (© Joost Verweij)

Het fraaie Station Sliedrecht uit 1885 is een gemeentelijk monument. Het is niet meer in gebruik, omdat het te prijzig werd om het als station te blijven exploiteren en vanwege de afstand naar het centrum. Het is nu een restaurant. (© Joost Verweij)

sliedrecht_watertoren.jpg

De voormalige watertoren van Sliedrecht verkeert helaas al vele jaren in vervallen staat. Er wordt eveneens al jaren geijverd voor restauratie en om er een gemeentelijk monument van te maken. Zie verder het hoofdstuk Bezienswaardigheden. (© Joost Verweij)

De voormalige watertoren van Sliedrecht verkeert helaas al vele jaren in vervallen staat. Er wordt eveneens al jaren geijverd voor restauratie en om er een gemeentelijk monument van te maken. Zie verder het hoofdstuk Bezienswaardigheden. (© Joost Verweij)

sliedrecht_winkeltje_kerkbuurt.jpg

Net als in buurdorp Papendrecht is ook in Sliedrecht naast de grootschalige nieuwbouw de oude lintbebouwing gelukkig bewaard gebleven. Zoals dit chamante winkelpandje aan de Kerkbuurt. (© Joost Verweij / https://alblasserwaardfotograaf.nl/informatie)

Net als in buurdorp Papendrecht is ook in Sliedrecht naast de grootschalige nieuwbouw de oude lintbebouwing gelukkig bewaard gebleven. Zoals dit chamante winkelpandje aan de Kerkbuurt. (© Joost Verweij / https://alblasserwaardfotograaf.nl/informatie)

sliedrecht_kerkstraat_met_zicht_op_de_hervormde_kerk.jpg

Sliedrecht, Kerkstraat met zicht op de Hervormde kerk

Sliedrecht, Kerkstraat met zicht op de Hervormde kerk

sliedrecht_gm_kerkstraat_10-12_voormalig_enecokantoor_kopie.jpg

Sliedrecht, het voormalig Enecokantoor op Kerkstraat 10-12 is een gemeentelijk monument.

Sliedrecht, het voormalig Enecokantoor op Kerkstraat 10-12 is een gemeentelijk monument.

sliedrecht_gm_merwestraat_55_cafe-restaurant_bellevue_kopie.jpg

Sliedrecht, ook Café-restaurant Bellevue (Merwestraat 55) is een gemeentelijk monument.

Sliedrecht, ook Café-restaurant Bellevue (Merwestraat 55) is een gemeentelijk monument.

Sliedrecht

Terug naar boven

Status

- Sliedrecht is een dorp en gemeente in de provincie Zuid-Holland, in de streek Alblasserwaard en de regio Drechtsteden.

- De gemeente Sliedrecht is per 1-7-1970 bijna de helft van haar grondgebied kwijtgeraakt (1.183 ha met slechts 74 inwoners) aan de gemeente Dordrecht. Het betreft de Sliedrechtse Biesbosch, de langgerekte strook land onder het dorp ten zuiden van de Merwede. Daarmee kwam de hele Hollandse* Biesbosch onder de gemeente Dordrecht te vallen. Op de oude plattegrond onderaan deze pagina is goed te zien welk stuk grondgebied dit betrof.
* Waar de provincie Zuid-Holland mee wordt bedoeld. De Biesbosch ligt namelijk ook nog voor een deel in Noord-Brabant.

- Wapen van de gemeente Sliedrecht.

- Foto's van de plaatsnaamborden in de gemeente Sliedrecht.

- Onder het dorp Sliedrecht valt ook de buurtschap Baanhoek.

Terug naar boven

Naam

In het dialect
Slierech.

Benaming inwoners
Een inwoner van Sliedrecht is een Sliedrechter, hoewel je ook de benaming Sliedrechtenaar tegenkomt. Onder de link kun je lezen waarom Sliedrechter de correcte aanduiding is.

Oudere vermeldingen
1203 kopie 1704 Overslydrecht, 1217 kopie 1627-1641 Ouerslydrecht, 1381 kopie Slidrecht, 1391 Slydrecht, 1514 Slydrecht, 1573 Slijdreecht.

Naamsverklaring
Samenstelling van drecht 'overtoom, veer, waterloop' en misschien een waternaam Slie*, ontstaan uit het Germaanse slîwa*?, van dezelfde woordstam als het Nieuwnederlandse slijm en het Middelnederlandse slie 'zeelt' (vissoort), of anders het Germaanse sli- 'slijk'. De aanvankelijke benaming Over-Sliedrecht dankte de plaats aan de ligging tegenover het oude, thans verdronken Sliedrecht (in 1105 vermeld als Schlidreth).(1)
* Gereconstrueerde vorm.

Terug naar boven

Ligging

Sliedrecht ligt W van Hardinxveld-Giessendam, O van Papendrecht, NO van Dordrecht en grenst in het Z aan de Beneden Merwede. De gemeentegrens loopt midden door de rivier.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft de gemeente Sliedrecht, die slechts het gelijknamige dorp en de buurtschap Baanhoek omvat 720 huizen met 4.840 inwoners. Tegenwoordig hebben dorp en gemeente ca. 10.000 huizen met ca. 25.000 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Oud en 'nieuw' dorp
Het oorspronkelijke Sliedrecht lag op de zuidoever van de Beneden Merwede. Door wateroverlast is de nederzetting verplaatst naar de noordzijde van de rivier. De bewoners kregen in het nieuwe dorp de verplichting om ieder zelf een stuk dijk aan te leggen en te onderhouden. Uit een giftbrief van Floris V blijkt dat het huidige dorp omstreeks 1277 binnen de dijk kwam te liggen. Om veiligheids- en verkeerstechnische redenen werd vooral langs de dijk gebouwd en zo ontstond de kenmerkende lintbebouwing.

Heerlijkheden en gemeente
Vóór de Franse Tijd (1795-1813) was er in het huidige dorp sprake van 3 zogeheten heerlijkheden, namelijk Over-Sliedrecht (ook wel Sliedrecht of Lockhorst genaamd), Naaldwijk (ook wel Naaltwijk) en Niemandsvriend. Dit waren bestuurlijke eenheden met een 'heer' die het desbetreffende gebied bestuurde. Nadere informatie hierover vind je onder de link. In 1795, toen de Fransen het in ons land voor het zeggen kregen, zijn de heerlijkheden als bestuurlijke eenheid opgeheven en introduceerden de Fransen het begrip gemeente (toen nog onder de benaming mairie). De gemeente is dus in 1795 ontstaan. Soms bleven de heerlijkheden in naam wel bestaan, maar zullen dan vooral nog een ceremoniële en 'status'-betekenis hebben gehad. Zo vinden we bijv. in 1801 nog een brief gericht aan 'de Heere van Naaldwijk, Sliedrecht en Niemandsvriend' (zie afbeelding).

Wereldbefaamd Baggerdorp
In de 13e eeuw werd er al een hoogheemraadschap opgericht om dijken aan te leggen en het gebied droog te maken. Veeboeren werden hierdoor dijkwerkers. Door de vele watersnoden, overstromingen en dijkdoorbraken in de loop der eeuwen, en de bijbehorende strijd tegen het water, werden de Sliedrechtenaren, door de omstandigheden gedwongen, goed in waterbouwkunde. Zij maakten van de nood een deugd zou je kunnen zeggen. Uit de archieven blijkt dat arbeiders uit Sliedrecht in de 15e eeuw al betrokken waren bij het graven van havens in Dordrecht. Rond 1600 ontstond baggerbedrijf Prins. Vooral sinds de 18e eeuw is de Sliedrechtse aannemerij gestaag gegroeid. Sliedrecht is de geboorteplaats van de bekende aannemer in baggerwerken en uitvinder van de stoombaggermolen Adriaan Volker. Rond 1860 nam hij de eerste stoombaggermolen in gebruik.

Sindsdien hebben vele Sliedrechters in de baggerij gewerkt, nationaal, maar vooral ook internationaal. Tegenwoordig is Sliedrecht nog altijd bekend om de vele waterbouwkundige werken over de hele wereld, die door haar baggerbedrijven zijn gerealiseerd. Het zal dan ook niet verbazen dat deze plaats bekend staat als Baggerdorp en dat in dit dorp het Nationaal Baggermuseum is gevestigd, welk museum ook het predikaat Internationaal zou kunnen krijgen, want het is het enige museum van dit type in de wereld. Ook vandaag de dag zijn er in Sliedrecht nog veel bedrijven actief in de baggerij, offshore, waterbouw en andere maritieme sectoren. Bekende Sliedrechtse baggerbedrijven zijn Boskalis en IHC Merwede.

Tweede Wereldoorlog: Merwedegijzelaars
In de nacht van 9 op 10 mei 1944 schiet het verzet bij de Helsluis in Sliedrecht twee landwachters dood. Als represaille worden in de week daarna aan beide zijden van de rivier de Merwede honderden veelal jonge mannen opgepakt en door de bezetter weggevoerd. Van deze mannen keren er 25 niet terug. "In de zomer van 2005 maakte ik een korte reis naar het dorpje Walbeck in Duitsland. Ik trad hiermee in de voetsporen van mijn vader, Bas van der Starre, die deze reis in 1944 ook maakte. Helaas was het voor hem geen vrije keuze, en ging het ook niet om een kort verblijf. Op 16 mei 1944 is hij (met nog honderden andere jongemannen) in Sliedrecht tijdens een vergeldingsrazzia door de Duitsers opgepakt, waarna hij is afgevoerd naar Kamp Amersfoort. In de nacht van 6 op 7 juli van dat jaar vindt vanuit Amersfoort een groot transport naar Duitsland plaats. In deze trein zitten meer dan 600 mannen: de Merwedegijzelaars (waaronder mijn vader) en een grote groep mannen uit Beverwijk en Bedum, die in april 1944 tijdens soortgelijke razzia’s in deze plaatsen zijn opgepakt. In Braunschweig wordt de groep gesplitst en afgevoerd naar diverse kampen. Mijn vader komt terecht in Kamp Walbeck, waar hij tewerk wordt gesteld in een 360 meter onder de grond gelegen zoutmijn (Schacht Gerhard). In april 1945 wordt hij daar door de Amerikanen bevrijd.

Het bezoek aan Walbeck heeft diepe indruk op mij gemaakt. Ik heb er de afschuwelijke periode uit het leven van mijn vader eindelijk een plaatsje in mijn eigen leven door kunnen geven. Mede daarom besloot ik bij thuiskomst om er wat mee te doen. Een site op het internet bleek het meest voor de hand liggend. Cor Bart uit Beverwijk bleek al eerder eenzelfde idee te hebben gehad, namelijk het opzetten van een site voor de groep mannen die op 16 april 1944 in Beverwijk en Velsen-Noord waren opgepakt. Zijn site Razzia Beverwijk is een prachtig digitaal monument. Ik was er bijzonder van onder de indruk en heb contact met Cor gezocht. Zo is het balletje gaan rollen en sinds 5 december 2005 heeft Cors site een ’zusje’: Merwedegijzelaars.nl. Deze site is in de eerste plaats een eerbetoon aan de mannen die op 16 mei 1944 hun vrijheid en in sommige gevallen hun leven verloren. Bij veel overlevenden zijn de wonden, die de kampperiode bij hen sloeg, nooit genezen. Maatschappelijke steun of erkenning was er niet of nauwelijks. Mede daardoor hebben velen de traumatische ervaringen niet kunnen verwerken. Dat dit hen in hun latere gezinsleven parten speelde, behoeft geen betoog. Aan de echtgenotes en kinderen van deze mannen wil ik deze site daarom eveneens graag opdragen. Tenslotte hoop ik dat dit digitale monument tot nadenken stemt en dat dit stukje trieste geschiedenis niet in de vergetelheid raakt.
Anja van der Starre, Dordrecht, december 2005."

Voor nadere informatie over de geschiedenis van deze gemeente en dit dorp, kun je terecht bij de volgende instanties en sites:

- De in 1981 opgerichte Historische Vereniging Sliedrecht heeft op haar site o.a. een pagina Geschiedenis met daaronder ca. 100 artikelen over de geschiedenis van het dorp en de gemeente. "De oprichters realiseerden zich maar al te goed dat de zorg en belangstelling voor het Sliedrechts erfgoed nimmer verloren mag gaan. Een karakteristiek dorp, met een zo rijke geschiedenis, moet dit veiligstellen voor het nageslacht. De voornaamste doelstelling van de vereniging is het bevorderen van de belangstelling voor de historie van ons dorp. De vereniging zet zich onder meer in voor het behoud van karakteristieke dorpsgezichten en de daarbij behorende bebouwing. Soms zijn de gemeenschappelijke belangen groter en moeten er helaas stukjes van het oude dorp wijken voor nieuwe ontwikkelingen.

De vereniging hoopt ertoe bij te dragen dat instanties en ook inwoners eerst nog eens goed nadenken voordat men tot drastische maatregelen overgaat. Immers, weg = weg. De karakteristieke lintbebouwing van ons “Baggerdorp” is uniek en moet dat ook blijven. Onze “Dijk” hoeft er niet uit te zien als welke willekeurige winkelstraat waar ook in Nederland. Vind jij dat ook, word dan lid van onze vereniging. Wij hebben je heel wat te bieden. Activiteiten: Tijdens de wintermaanden organiseert de vereniging een aantal boeiende lezingen. Deze zijn voor de leden gratis toegankelijk. Introducés zijn van harte welkom. Elk jaar vindt een aantal excursies plaats die goed aansluiten bij de doelstellingen van de vereniging. De leden worden via nieuwsbrieven geïnformeerd over de lezingen en andere wetenswaardigheden. Tweemaal per jaar verschijnt er een verenigingsblad. Bovendien is veel informatie van en over onze vereniging en over de geschiedenis van het dorp te vinden op de website.

De vereniging is bijzonder trots op haar werkgroepen die, dankzij een aantal zeer gedreven leden, zijn uitgegroeid tot wat het “kloppend hart” van de vereniging mag worden genoemd. Geregeld treden zij met hun onderzoeksresultaten naar buiten. Werkgroep Dialect houdt zich bezig met het vastleggen van het Sliedrechts dialect, zowel in krantenartikelen, radio-uitzendingen, in boekvorm als op bandjes en op cd. In 1998 is een Sliedrechts Woordenboek verschenen. Daarnaast verzorgt de werkgroep geregeld lezingen en diapresentaties over Sliedrecht in vroeger tijden. Werkgroep Genealogie beschikt over zeer veel in computerbestanden opgeslagen genealogische gegevens betreffende de Alblasserwaard. Het doel is, via een in de Alblasserwaard opgezet netwerk, leden en overige belangstellenden te voorzien van de gewenste gegevens. Het is mogelijk gegevens per e-mail bij de werkgroep aan te vragen. Werkgroep Bebouwing en Bewonersgeschiedenis houdt zich bezig met het in kaart brengen van oude bebouwing (vaak al verdwenen) en doet onderzoek naar de bewoners. Veel informatie wordt gevonden in de archieven van de gemeente. Indien gewenst, wordt tevens archeologisch onderzoek verricht.

Werkgroep Informatie in Beeld en Geluid zet zich in om vooral bewegende beelden van vroeger te bewaren voor het nageslacht. Oude 8 mm films worden, indien de kwaliteit het toelaat, overgezet op video. Andere resultaten van deze werkgroep kun je op de website van de vereniging bekijken. Veel fotomateriaal, o.a. schoolfoto’s en dorpsgezichten, zijn te vinden op een aantal ‘zustersites’ die via deze site te bereiken zijn. Werkgroep Fotocollectie Ter Laak beheert een uitgebreid fotoarchief waaronder de Collectie Ter Laak. De werkgroepen van Historische Vereniging Sliedrecht zijn altijd op zoek naar enthousiaste vrijwilligers die graag bezig zijn met de geschiedenis van het dorp en zijn bewoners. Interesse? Vraag vrijblijvend informatie. Verder is de vereniging vertegenwoordigd in het Historisch Overleg Alblasserwaard en Vijfheerenlanden, de Monumentencommissie van de gemeente en het Genealogisch overlegorgaan van de Alblasserwaard en Vijfheerenlanden.

De vereniging beschikt over een bezoekersruimte in de Van Goghstraat, in de nieuwbouw achter het Sliedrechts Museum. We zijn elke maandagmiddag van 14:00-16:00 uur aanwezig. In de bezoekersruimte kunt u o.a.: - De Fotocollectie Ter Laak inkijken. - De jaargangen 1984-2003 van Het Kompas inzien. - De foto’s van Sliedrecht via het Internet bekijken. - Op zoek gaan naar uw voorouders. U bent van harte welkom."

- Het Sliedrechts Museum bestaat uit twee gebouwen met historische waarde en betekenis. Op Kerkbuurt 99 staat het eerste raadhuis van de gemeente. Het is van 1853 tot 1923 in gebruik geweest. Hiervoor kwam het dorpsbestuur bijeen in het Rechthuis, dat uit een grote kamer in de herberg bestond. De topgevel wordt gesierd door een timpaan met het wapenschild van de gemeente Sliedrecht. De verdieping op dijkniveau heeft een burgemeesterskamer, een bodekamer en de raadzaal. In de lager gelegen verdieping was destijds het woonhuis van de bode gevestigd. Er was ook een ruimte die "De Nor" werd genoemd, waarin de veldwachter lieden in bewaring kon nemen. De burgemeesterskamer is nu in gebruik als stijlkamer, de bodekamer wordt nu gebruikt als bibliotheek. Op de benedenverdieping is de vaste tentoonstelling. Hier krijg je een indruk van het leven en werk van Sliedrechters in de vorige eeuw. Je vindt er een kruidenierswinkeltje, een klaslokaaltje, een woonkamer en een stoephuisje met heuse bedstee. Onderin de kelder is een prachtig diorama van de spoorbrug bij Baanhoek omstreeks 1880 en vitrines met kinderspeelgoed.

Op Kerkbuurt 101 staat het gebouw van het Kantongerecht. Dit gebouw is ontworpen door architect J. Metzelaar. Hij was Rijksbouwmeester, die o.a. ook de Koepelgevangenis van Breda en het oude gerechtsgebouw van Rotterdam heeft ontworpen. Het kantongerecht is in 1884 in gebruik genomen. Later is het Kantongerecht overgeplaatst naar Dordrecht. De voorgevel is niet meer de oorspronkelijke. De timpaan met de Davidstervensters zijn bewaard gebleven. In dit gebouw zijn op de zolder de depots aangebracht. De verdieping op dijkniveau bevat de entree, de toiletgroep, het museumwinkeltje en de ir. W. Bos-zaal, waar de Tijdlijn van Sliedrecht in beeld wordt gebracht. In de lager gelegen verdieping treffen we de ing. J.B. A. Visser-zaal aan waar een tentoonstelling van oude gereedschappen en ambachten is te zien. De touwbaan is zeer bijzonder. Op een beeldscherm bij de touwbaan draait een film waardoor je kunt zien hoe de touwbaan werd gebruikt. Openingstijden: woensdag en zaterdag 14:00-17:00 uur. De entree is slechts 2 euro, kinderen 1 euro.

- Het Baggermuseum is in 1964 gestart als onderdeel van het hierboven beschreven Sliedrechts Museum in het raadhuis. De collectie groeide al snel zodanig dat behoefte ontstond aan een eigen, groter pand. In 1973 ging het museum daarom verder in het pand op Molendijk 16. Door overlijden van de laatste bewoonster, kwam in 1974 het prachtige 19e-eeuwse pand op Molendijk 204 leeg. Dit huis van de familie Volker leek uitermate geschikt voor het Baggermuseum. Het bleek mogelijk het pand te huren van de nieuwe eigenaar, Stichting De Baggeraar - inmiddels Stichting Vrienden van het Nationaal Baggermuseum. Deze stichting heeft het huis van de erven ter beschikking gekregen voor het museum. In 1976 is het museum hier verder gegaan. In 1978 wordt het Koetshuis, zo genoemd vanwege de gevelversiering, gerestaureerd en van een waterbassin voorzien, zodat werkende modellen kunnen worden gedemonstreerd.

In 1980 wordt het voormalig kantoor van de Koninklijke Maatschappij tot Uitvoeren van Openbare Werken Adriaan Volker op Molendijk 208 aangekocht. In 1982 wordt het gebouw officieel in gebruik genomen als archief en bibliotheek. Inmiddels biedt dit gebouw plaats aan de bibliotheek, het archief, depots en kantoren. In 1995 is het museum uitgebreid, wederom dankzij de steun van vele bedrijven. Deze nieuwbouw herbergt onder andere een riante entreehal, een koffiezaal, toiletten, een filmzaal en een goede ruimte voor wisselexposities. In dit geheel is het inmiddels Nationaal Baggermuseum, mede door de inzet van de vele vrijwilligers, donateurs, begunstigers en subsidiegevers, uitgegroeid tot een uniek museum. Het museum biedt je gelegenheid kennis te maken met het heden en het verleden van het baggerbedrijf, in de bakermat Sliedrecht. Historische en moderne modellen van baggervaartuigen vormen de kern van de vaste opstelling. Deze worden aangevuld door een fantastische verzameling oude prenten, foto’s en tekeningen. Bovendien zijn er door het museum heen opgebaggerde voorwerpen te vinden, van kanonskogels tot pijpenkoppen. De filmzaal biedt toegang tot een brede collectie films van baggerwerkzaamheden, vanaf de Zuiderzeewerken tot aan Dubai en het Palmeiland.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

Rijksmonumenten
- Sliedrecht heeft 8 rijksmonumenten, zijnde het voormalige raadhuis, thans Sliedrechts Museum, op Kerkbuurt 99, de Hervormde kerk op Kerkbuurt 131, het herenhuis uit 1e kwart 19e eeuw op Rivierdijk 470, het Raadhuis met muziektent uit 1923 op Dr. Langeveldplein 30, de boerderij uit begin 20e eeuw op Parallelweg 8, het woonhuis uit midden 19e eeuw op Molendijk 181, het voormalige woonhuis van A. Volker, tegenwoordig Nationaal Baggermuseum, uit 1885, op Molendijk 204, en het pand uit ca. 1860 op nr. 208, eveneens onderdeel van het Nationaal Baggermuseum.

Gemeentelijke monumenten
- Sliedrecht heeft 42 gemeentelijke monumenten.

Hervormde Grote Kerk
Het oudste rijksmonument van het dorp, de Hervormde (PKN) Grote Kerk (Kerkbuurt 131), dateert uit 1763. In dat jaar vond, na een brand, een herbouw van de kerk plaats. De toren is sinds 1855 eigendom van de burgerlijke gemeente. De fundering dateert uit circa het jaar 1000. Het ondergedeelte is middeleeuws. Het bovengedeelte stamt uit 1825 (herbouw). De luidklok uit 1604 is gegoten door Heynricus Meurs te Utrecht. De klok heeft een middellijn van 91,3 cm. Het eerste uurwerk stamt uit 1751. Het huidige is elektronisch. Bij een grote restauratie van de toren in 1953 is een sarcofaag gevonden op vier meter onder de dijkvoet. Het deksel hiervan ligt achter het Sliedrechts Museum. De sarcofaag met het skelet is overgebracht naar de Rijksuniversiteit te Utrecht. De glas-in-loodramen in 1940 vervaardigd door glazenier Berg te Dordrecht. Het linkerraam toont Mozes met de Stenen Tafelen der Wet komende van de berg Horeb en de hemelvaart van de profeet Elia. Het rechterraam toont Johannes dopende in de Jordaan en de prediking van Jezus, met op de achtergrond de kruisheuvel. De preekstoel, met doophek en psalmborden in Lodewijk XV stijl, dateert uit 1764. Naast de hoofdingang bevindt zich een gedenkplaat ter herinnering aan de “Merwedegijzelaars” die op 16 mei 1944 zijn weggevoerd. Voor nadere informatie daarover zie het hoofdstuk Geschiedenis. De kerk valt onder de Hervormde Gemeente Sliedrecht.

Het Naber-orgel uit 1852 behoort tot Nabers grootste orgels. De ruimtelijke verhoudingen in de kerk boden niet de mogelijkheid de hoogte in te gaan, vandaar dat hij het in de breedte moest zoeken. De decoratie is tamelijk rijk. Typerend voor Naber zijn de acanthusbladeren in de torenkappen. Ook de bekende Naber-krul als bekroning ontbreekt niet, deze bestaat geheel uit bladvormen. De blinderingen bij de scheidingen tussen de etages hebben de vorm van een bebladerde S-rank. De bij veel Naber-orgels te vinden bebladerde takken boven de zijvelden hebben hier geen navolging. Men ziet hier klimmende takken waaruit krullen ontspruiten die doen denken aan ionische voluten. De boven- en benedenblinderingen bestaan uit gestileerde plantaardige vormen, gecombineerd met voluten. De vleugelstukken zijn wel typisch voor Naber en hebben de vorm van een transparante rank die eindigt in een forse S-vorm. De consoles onder de zijtorens hebben bladwerk, waarin de door Naber voorheen veel toegepaste bladkransen nog slechts voorzichtig worden aangeduid. Op de zijtorens ziet men bazuinblazende engelen. - Fotoreportage van het imposante exterieur en interieur van het Naber-orgel in de Grote Kerk te Sliedrecht.

Hervormde Maranathakerk
Toen het dorp qua aantal inwoners significant toenam was de Hervormde Grote Kerk niet meer in staat het aantal kerkgangers een plaats te bieden. Naast de kapel in de Tolsteeg, die in 1968 in gebruik was genomen, kreeg men in 1975 tevens de beschikking over de Maranathakerk (Lijsterweg 2). Voordat het huidige gebouw werd gebouwd, heeft van 1961 tot en met 1974 de houten Hervormde Kapel Oostwijk dienst gedaan. De naam Maranathakerk is afkomstig van het nog veel vroeger in gebruik geweest zijnde gebouw Maranatha, langs de huidige Rivierdijk, op de plaats waar de oprit van de huidige Thorbeckelaan kruist met de dijk. De Maranathakerk heeft in 2002 een ingrijpende verbouwing ondergaan. Gedurende deze verbouwing is hoofdzakelijk het interieur aangepast zodat het gebouw weer voldoet aan de eisen van de tijd. Het orgel is in 1978 gebouwd door de fa. Vierdag uit Enschede. In 1990 is het door fa. De Jongh uit Lisse geherintoneerd. De kerk valt onder de Hervormde Gemeente Sliedrecht.

Synagoge
"De synagoge in Sliedrecht (Rivierdijk 51) staat bekend als de Dijksynagoge. In de eerste plaats omdat zij aan de dijk is gebouwd, in de tweede plaats om zich daarmee te onderscheiden van alle andere synagogen ter wereld, waarvan - voor zover Stichting Dijksynagoge bekend - er geen bestaat die ook aan een dijk is gevestigd. De stichting heeft zich bij haar oprichting ten doel gesteld het gebouw voor de toekomst te bewaren en in de eerste plaats geschikt te maken voor de eredienst. Gelet op het relatief gering aantal joodse inwoners in de streek, en het feit dat er slechts incidenteel een dienst wordt gehouden, ligt de nadruk van de activiteiten op het gebruik voor andere doeleinden. De Dijksynagoge is een gemeentelijk monument.

In 2002 is het gebouw - na bewuste, zorgvuldige afbraak in verband met de dijkversterkingen, waarvoor het in de weg stond - herplaatst, heringericht en inmiddels vinden er tal van activiteiten plaats die al dan niet door het stichtingsbestuur worden georganiseerd en/of gefaciliteerd. Op de website van de synagoge vind je onder meer informatie over de geschiedenis van het gebouw en de joodse gemeenschap, en ook over het huidige gebruik van het gebouw en de gebruiksmogelijkheden. Ook een actuele presentatie is te downloaden. Voor nog meer informatie nodigen wij je van harte uit een bezoek aan onze synagoge te brengen. Met trots laten wij je graag onze mooie sjoel zien, met veel expositiemateriaal op relatief weinig ruimte. Bijzonder informatief zowel voor wie op zoek is naar informatie over Jodendom in het algemeen als de lokale geschiedenis in het bijzonder. Je bent van harte welkom!"

Watertoren
De watertoren van Sliedrecht is ontworpen door architect Jan Schotel, die in totaal maar liefst 16 watertorens heeft ontworpen. In 1886 is in het dorp waterleiding aangelegd, en daarom is toen ook deze toren gebouwd. Hiervóór was men aangewezen op sloot- en rivierwater. Aan de waterleidingbuizen in de dijk zijn toentertijd ook brandkranen aangesloten. De watertoren heeft een hoogte van 28,5 meter en heeft een waterreservoir van 250 m3. De toren staat op het terrein van De Zaai. De watertoren verkeert al jaren in 'erbarmelijke' staat. Lastig daarbij is dat het object particulier eigendom is en dat het geen rijks- of gemeentelijk monument is. Daarom is de gemeente vooralsnog formeel geen partij hierin. De projectontwikkelaar heeft voor dit gebied in de afgelopen decennia diverse woningbouwplannen ingediend. In dat kader is er in 2010 een Voorontwerpbestemmingsplan Watertorenterrein en Rivierdijk 2 t/m 338 verschenen, die de bouw van ruim 200 woningen mogelijk moet maken, met behoud van de watertoren. Vooralsnog zijn de woningbouwplannen echter niet goedgekeurd.

Eind november 2018 heeft een grote meerderheid van de gemeenteraad een motie aangenomen waarin het college van b en w wordt opgeroepen om maatregelen te nemen die een verdere achteruitgang van de watertoren moeten voorkomen. De raad wil de toren zo snel mogelijk tot gemeentelijk monument benoemen. Maar daarvoor is eerst een advies nodig van de Monumentencommissie Sliedrecht. Dit advies zou er beoogd eind 2018 nog moeten komen. Verder moet op korte termijn, in overleg met de projectontwikkelaar van terrein De Zaai, bekeken worden welke maatregelen nodig zijn om de watertoren te behouden en verder verval te stoppen. De raad wilde hierover uiterlijk 1 februari 2019 uitsluitsel. De intentie is dat er ook een voorstel komt waarin de gemeentelijke betrokkenheid bij een eventuele restauratie staat beschreven. Inwoner Romy den Otter meldt in februari 2019 in Het Kompas dat ze voor haar studie aan de Universiteit van Utrecht een onderzoek gaat doen naar herbestemde watertorens. Ze meldt tevens dat ze het wel ziet zitten om van de watertoren in haar dorp een restaurantje/koffiehuis/B&B te maken. Maar ook dát vergt natuurlijk nog nader onderzoek...

Station
Station Sliedrecht ligt aan de MerwedeLingelijn, een onderdeel van de Betuwelijn. Er rijden treinen richting Dordrecht en Geldermalsen. Het traject bestaat grotendeels nog uit enkelspoor. Er is een extra spoor ter hoogte van het station, zodat treinen in beide richtingen elkaar hier kunnen passeren. Het stationsgebouw dateert uit 1885 en is een gemeentelijk monument. Het was identiek aan het, inmiddels afgebroken, allereerste station Hardinxveld-Giessendam. Het nog bestaande station Leerdam is er een verkleinde versie van. In 1985 is een nieuw, kleiner stationsgebouw in kubistische stijl geopend. Reden hiervoor was dat de exploitatie van het oude gebouw te duur was vanwege de grootte en de afstand tot het centrum. Het oude gebouw is wel behouden gebleven. Er is tegenwoordig een restaurant in gevestigd genaamd Heeren van Slydregt. Het nieuwe stationsgebouw is inmiddels gesloopt.

Baggermolen
Op 6 april 2017 is baggermolen Bambino, geplaatst op de rotonde Sportlaan/Schapedrift, op de grens van het dorp en buurdorp Hardinxveld-Giessendam, feestelijk onthuld. De onthulling van de Bambino was de start van het herkenbaarder maken van Sliedrecht, door het plaatsen van objecten langs belangrijke toegangswegen die passen bij de identiteit van het dorp en de gemeente. Het college van B&W wil na de Bambino dus ook op andere markante plekken in het dorp objecten plaatsen. De Bambino is in de jaren zestig gebruikt als baggermolen bij het uitbaggeren van het Tjeukemeer in Fryslân. Het idee voor het plaatsen van de Bambino is afkomstig van het Nationaal Baggermuseum, toen de gemeente een prijsvraag uitschreef voor het ontwerpen van een herkenbaar beeld voor Sliedrecht. De Bambino is eigendom van het bedrijf Van Oord, dat de baggermolen voor tien jaar aan de gemeente ter beschikking heeft gesteld en gedurende die tijd ook voor het onderhoud zorgt. (bron en voor nadere informatie zie de gemeentesite)

Gevelstenen
- Gevelstenen in Sliedrecht.

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

- Schaapscheerfeest, half mei, op de Kinderboerderij.

- Rommelmarkt en Kinderkleedjesmarkt, op een woensdag half juni, op de Kinderboerderij.

- Het Baggerfestival (do/vr/za/zo eind juni) is een tweejaarlijks evenement - tegenwoordig in de oneven jaren - voor en door Sliedrechters. De eerste editie vond plaats in 1990 en al sinds die tijd nemen verleden, heden en toekomst van de baggerij, waterbouw en de overige maritieme sectoren een centrale plaats in op het festival. Logisch dus dat de haven van Sliedrecht en het aanpalende dr. Langeveldplein het centrum van gezelligheid vormen tijdens dit evenement. Het programma omvat onder meer zeilwedstrijden, schepen bezichtigen, de Baggerbradeie, een show- en muziekprogramma, de Bagger Obstacle Run, Open Huis IHC, kinderspeelpleinen,

- Braderie en Wielerronde (eind juni).

Terug naar boven

Natuur en recreatie

- Kinderboerderij Sliedrecht.

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Sliedrecht, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Beeld

- "Het Digitale fotoarchief Sliedrecht is een samenwerking tussen de gemeente en de Historische Vereniging. Zowel de gemeente als de vereniging beschikken over veel fotomateriaal, dat ze door middel van deze site aan een breder publiek beschikbaar willen stellen. Het bestand is nog in opbouw en de foto’s zijn nog niet van alle benodigde kenmerken voorzien. Intussen zijn ruim 8000 foto’s opgenomen. In de komende tijd zullen deze door het toekennen van kenmerken toegankelijk worden gemaakt. Het materiaal is afkomstig uit verschillende collecties en omvat foto’s van gebeurtenissen vanaf ca. 1900 tot heden. Daarnaast is veel materiaal beschikbaar van straten en panden in de gemeente. Het is mogelijk dat de beschrijvingen niet compleet zijn of verbeterd moeten worden. Wellicht kun jij ons daarbij helpen door de aanvulling op de omschrijving aan ons te mailen. Je kunt hiervoor gebruik maken van de knop “Contact” op deze site. Graag hierbij het nummer van de bewuste foto vermelden."

- Fotoreportage van Sliedrecht, door Alblasserwaardfotograaf.nl.

Terug naar boven

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Sliedrecht (online te bestellen).

- Het boek 'Slierechs van A tot Z. Woorden, uitdrukkingen en taaleigen van het Sliedrechts dialect' (2006) is via de link ook online te lezen.

Terug naar boven

Links

- Gemeente: - Officiële site van de gemeente Sliedrecht.- Nieuws van de gemeente op Facebook.

- Nieuws: - Nieuws uit Sliedrecht, Hardinxveld-Giessendam en omgeving van De Merwestreek.

- Jeugd en jongeren: - "Elektra is een goedlopend open jongerencentrum. Het centrum wordt sinds 1979 bestuurd door een jongerenzelfbestuur; de in 1968 opgerichte Stichting Open Jeugdwerk Sliedrecht. Het centrum functioneert o.a. als een klein maar drukbezocht Poppodium en beschikt over een eigen fitnessruimte, bandrepetitiefaciliteiten, diverse workshops en verschillende werkgroepen, waarvan een groot gedeelte nauw verbonden is met de weekend- en podiumactiviteiten."

- Muziek: - "Muziekvereniging Crescendo Sliedrecht is een enthousiaste en vernieuwende harmonievereniging, opgericht in 1892. Het A-orkest bestaat uit circa 50 muzikanten. Daarnaast heeft de vereniging drie jeugdorkesten: het instaporkest voor de allerjongsten die net een instrument spelen, het C-orkest voor jeugd die meer dan een jaar een instrument speelt en daarop volgend het B-orkest voor de gevorderde jeugd. Alle orkesten staan onder leiding van professionele dirigenten. De vereniging beschikt ook over een muziekschool. Hier worden leerlingen opgeleid door professionele docenten met een conservatorium opleiding. Voor kinderen van 1-10 jaar zijn er speciale cursussen in groepen van maximaal 10 kinderen, zodat de docenten voldoende aandacht aan ieder kind kunnen geven.

Zoek je een muzikale invulling voor een gelegenheid of evenement bij een bedrijf, kerk of andere instelling, maar heb je geen plaats voor een volledig orkest? Dan ben je bij Crescendo’s Ensembleservice aan het goede adres! Alles is mogelijk. Diverse ensembles zoals een feestband en koperkwintet. Begeleiding. Alle ensembles worden begeleid door een professional. Zang. Ook kunnen wij een band met zang regelen. Contact. Mail voor meer info naar ensembles@crescendosliedrecht.nl."

- Duurzaamheid: - "Om de gevolgen van de klimaatverandering te beperken, moet de CO2-uitstoot omlaag. Bijvoorbeeld door minder aardgas te verbranden. Daarom gaat Nederland op weg naar een aardgasvrije toekomst. Als een van de 'proeftuinen aardgasvrije wijken' loopt Sliedrecht-Oost hierin voorop. Het rijk heeft -Oost geselecteerd voor het Programma Aardgasvrije Wijken (PAW). De gemeente kreeg hiervoor een subsidie van € 3.850.000,-. "Het overgrote deel hiervan gebruikt de gemeente om het aardgasvrij maken van particuliere woningen voor de eigenaren betaalbaar te maken", zegt projectleider Lucien van der Plaats. "Daarnaast gaat een klein deel naar Tablis Wonen, als ondersteuning bij het aansluiten van huurwoningen op het warmtenet. Ook gaat er subsidiegeld naar Waardeburgh voor het aansluiten van verzorgingstehuis Parkzicht."

Buurtaanpak. De subsidie is dus vooral bedoeld om woningeigenaren te stimuleren over te stappen op het warmtenet. Van der Plaats: "We doen dit per buurt. Woningeigenaren ontvangen per buurt een aanbod om de woning aardgasvrij te maken. Ze betalen een eigen bijdrage van maximaal € 2.000,-, of € 500,- als ze al elektrisch koken. Voor dit bedrag vinden alle noodzakelijke aanpassingen in en rond de woning plaats. Bijvoorbeeld nieuwe radiatoren of extra isolatiemaatregelen, of het afwerken van muren en vloeren." De Horst. Begin 2021 is de buurtaanpak gestart in De Horst. De eigenaren van de 46 koopwoningen in deze wijk konden meedoen aan kennissessies. Zo kregen ze veel informatie over aardgasvrij wonen. Niet alleen over het warmtenet, maar ook over een warmtepomp en isoleren. Een buurtgroep dacht mee. Lucien van der Plaats: "Uiteindelijk hebben 8 woningeigenaren gevraagd om een maatwerkaanbod. Hierin staat wat er in de woning nodig is om de overstap naar het warmtenet te maken." Sperwerstraat 1-80. Ondertussen onderzoeken de eigenaren van de flat Sperwerstraat 1-80 de mogelijkheden voor een andere warmtevoorziening. Een daarvan is aansluiting op het warmtenet. Begin 2022 maken de woningeigenaren hun keuze.

Vogelenzang. Najaar 2021 zijn we in gesprek gegaan met de woningeigenaren in de Vogelenzang. "We kiezen in deze buurt voor een meer persoonlijke, vraaggerichte aanpak", zegt projectleider Van der Plaats. "Bewoners blijken vooral vragen te hebben over aansluiting op het warmtenet. Ze zien dit eerder als een eventuele optie voor aardgasvrij dan bijvoorbeeld een warmtepomp. Vooral door de vele isolatiemaatregelen en hoge kosten die bij een warmtepomp nodig zijn. Dit zagen we ook in De Horst. Ook in de Vogelenzang kunnen bewoners een woningopname krijgen voor een maatwerkaanbod." Warmtenet. HVC heeft in Sliedrecht-Oost een hoofdnet aangelegd voor het warmtenet. De eerste flats van Tablis Wonen nemen hier al warmte van af. Het warmtenet draait nu nog op een tijdelijke gascentrale. In 2023/2024 gaat het warmte gebruiken die vrijkomt bij slibverbranding. De bedoeling is om daarna ook gebruik te maken van aardwarmte." (bron: gemeente, 2021)

- Veiligheid: - "De Jeugdbrandweer in het dorp staat open voor zowel jongens als meisjes. De Jeugdbrandweer is de kweekvijver voor de latere “echte” brandweer." - In 1970 heeft de lokale Brandweer een DAF Autospuit in gebruik genomen*. Na 17 jaar trouwe dienst is hij in 1987 verkocht aan de firma Lips in Dordrecht. Na de opheffing van die vestiging is hij naar Lips in Raamsdonksveer verhuisd. De Brandweer vroeg zich in 2015 toevallig net af waar de wagen gebleven zou zijn, toen ze gebeld werden door collega's uit Gorinchem, dat hij op Marktplaats te koop stond! Enfin, ze hebben hem gekocht (dat was wel een 'wereldreis' naar Wieringerwerf en met de DAF weer terug natuurlijk), gerestaureerd, Stichting DAF Brandweer Sliedrecht opgericht, en nu rijdt 'ie weer als een zonnetje en is hij te huur/wordt ingezet voor evenementen, open dagen, parades en dergelijke.
* Voor de liefhebbers: het gaat om een DAF A1300BA360 Lagedruk/middeldruk tankautospuit van het type TS9 MD/LD2750 T1000 met Bikkers-opbouw.

- Genealogie: - "Genealogische Vereniging De Stamboom is opgericht in 1980, met als werkgebied Sliedrecht en omgeving. De activiteiten van de vereniging omvatten onder meer: het verzamelen, bewerken en toegankelijk maken van gegevens die nuttig zijn t.b.v. familieonderzoek; het beheren, ordenen, conserveren en toegankelijk maken van door haar verkregen collecties; het transcriberen, of helpen hierbij, van oude documenten; het publiceren van diverse, door haar leden uitgezochte bronnen; het publiceren van genealogische gegevens; het helpen en adviseren bij onderzoek en maken van een genealogie of familiekroniek; het uitgeven van het, voor leden gratis, kwartaalblad De Stamboom. In onze verenigingsruimte in de nieuwbouw van het Sliedrechts Museum bevinden zich zeer veel gegevens, boeken (waarvan een digitale inventaris aanwezig is), kaart- en fotomateriaal, familieadvertenties, cd's, dvd's en microfiches met gegevens uit Sliedrecht en omgeving. Veel van dit materiaal is door onze vrijwilligers door digitaliseren, transcriberen en indexeren toegankelijk gemaakt. Bezoekers kunnen beschikken over een netwerk van 5 computers met internetaansluiting, 2 leesapparaten voor microfiches en een lees- en scanapparaat waarmee microfiches kunnen worden afgedrukt en/of digitaal worden overgenomen."

Reactie toevoegen