Spaanshuisken

Plaats
Buurtschap
Echt-Susteren
Midden-Limburg
Limburg

spaanshuisken_plaatsnaambord_kopie.jpg

Spaanshuisken is een buurtschap in de provincie Limburg, in de regio Midden-Limburg, gemeente Echt-Susteren. T/m 2002 gemeente Echt.

Spaanshuisken is een buurtschap in de provincie Limburg, in de regio Midden-Limburg, gemeente Echt-Susteren. T/m 2002 gemeente Echt.

spaanshuisken_actuele_kaart.jpg

Buurtschap Spaanshuisken ligt Z van - en valt onder - het dorp Koningsbosch, tegen de Duitse grens, tegenover de Duitse plaats Saeffelen. (© www.kadaster.nl)

Buurtschap Spaanshuisken ligt Z van - en valt onder - het dorp Koningsbosch, tegen de Duitse grens, tegenover de Duitse plaats Saeffelen. (© www.kadaster.nl)

Spaanshuisken

Terug naar boven

Status

- Spaanshuisken is een buurtschap in de provincie Limburg, in de regio Midden-Limburg, gemeente Echt-Susteren. T/m 2002 gemeente Echt.

- De buurtschap Spaanshuisken valt, ook voor de postadressen, onder het dorp Koningsbosch.

- De buurtschap Spaanshuisken heeft - in tegenstelling tot de meeste andere buurtschappen in ons land - een 'bebouwde kom' en heeft daarom blauwe plaatsnaamborden (de meeste buurtschappen hebben witte plaatsnaamborden omdat ze buiten de bebouwde kom liggen).

Terug naar boven

Naam

In het Limburgs
Sjpaanshuske.

De buurtschap staat in de volksmond bekend als ‘Op de Boom’. Volgens de overlevering stond hier vroeger een oude lindenboom die zo dik was dat zelfs drie volwassen mannen hem met gestrekte armen niet konden omspannen. Nadat de boom in de Tweede Wereldoorlog was kapotgeschoten, en iets later werd omgezaagd omdat hij dreigde om te vallen, werd het een verzamelplaats voor de jeugd. Ze ontmoetten elkaar ‘Op de Boom’, want de omgezaagde stam was zo dik dat je er met een heleboel personen tegelijk op kon gaan zitten. Al gauw werd de hele buurtschap in de omgeving van de voormalige lindeboom ‘Op de Boom’ genoemd. Tot op de dag van vandaag heeft het Spaanshuisken die bijnaam behouden. Ook het lokale café-cafetaria heet zo.

Oudere vermeldingen
Spaanschhuisken, Spaanschhuiske, 1770 Spaensche Huizen, 1803-1820 Spanisches Huisgen, 1838-1857 Spaansche Huisken, 1847 Spaanshuisken, Spaanschehuisje, Spaanschehuiske.

Naamsverklaring
De aanleg van deze buurtschap dateert van 1598, aan de grens tussen toenmalig Spaans en Guliks grondgebied.(1)

Terug naar boven

Ligging

De buurtschap Spaanshuisken ligt rond de gelijknamige weg, Z van Koningsbosch, aan de Duitse grens, tegenover Saeffelen.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 omvat de buurtschap Spaanshuisken 10 huizen met 46 inwoners. Tegenwoordig heeft de buurtschap ca. 20 huizen met ca. 50 inwoners.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- De Mariakapel op Spaanshuisken 8 is in 1859 gesticht door inwoners van het nabijgelegen Duitse dorp Saeffelen. Het is een forse, neogotische, witgeschilderde kapel met vijfzijdig gesloten koor en dakruiter. Het interieur is gestuukt en witgeschilderd. De kapel bevat een neogotisch houten altaarstuk. Een glas-in-loodraam van pater Victor uit abdij Lilbosch herinnert aan de restauratie van 1976-'77. "Vòòr de bouw van deze kapel moesten de bewoners van deze buurtschap, wilden zij hun zondagse plicht vervullen, naar de St. Landricuskerk in Echt. De pastoor van Echt was op zijn beurt dagenlang onderweg om de zieken in het afgelegen gehucht van zijn parochie de H. Communie te brengen. Daarom was het te begrijpen dat de parochianen zich bij het bisdom inzetten voor een tweede kapelaan, wat in 1826 lukte.

Toen gedurende de zogeheten 'Kulturkampf' het geloofsleven over het algemeen sterk tanende was, bouwden de Saeffelenaren de kapel in eigen regie. Opdrachtgever was Heinrich Bodens, een in 1733 in Obspringen geboren heerboer met drie boerderijen, waarvan een gelegen te Spaanshuisken. De kapel zou van 1859 zijn, en gebouwd zijn voor de bewoners van Saeffelen in verband met de Kulturkampf. Als initiatiefnemers worden genoemd L. Houben en H. Ridderbeks. De opdrachtgever moet Theodoor Bodens zijn, dezelfde die de molen van Waterloo heeft gekocht. Boven de deur staat een Mariabeeldje, dat misschien van omstreeks 1700 is. Het altaar en de banken zijn gemaakt door Peter Bodens, uit dankbaarheid dat zijn zus van een ernstige ziekte genas; waarschijnlijk rond de eeuwwisseling. Die zus was gehuwd met Wilhelm Dahlmanns, die in Saeffelen een beeldhouwwerkbedrijf had, waar Peter Bodens werkte.

Altaar en banken werden per kruiwagen overgesmokkeld, maar de beide mannen die dit deden, Peter Hendrix en Jozef Bodens, werden aan de grens door een protestantse commies gepakt. Maar de zaak liep na 14 dagen toch met een boete af en altaar en banken werden geplaatst. Enkele mannen, onder wie W. Brandts, reisden naar de bisschop en ontvingen een altaarsteen. Er wordt verteld dat bij het overlijden van een ongehuwde in het Spaanshuisken, zijn nabestaanden iets aan het kapelletje moesten schenken. De nog aanwezige smeedijzeren lampen zijn een geschenk van de familie van de overleden vrijgezel Christiaan Dauven. Niet meer aanwezig zijn de gesmokkelde banken. Die er nu in staan zijn afkomstig uit de oude kerk (het patronaat). Ook niet meer aanwezig is het vroegere doodsbrett, een smalle lange plank, zwart geverfd (vermoedelijk 1,50 à 2 m. bij 0.40 m.), die bij sterfgevallen voor het huis van de overledene werd geplaatst. Dit liekbrett had als opschrift: "Heute mir, morgen dir". En er stond de afbeelding van een doodshoofd op met er onder gekruiste botten.

De kapel is bij het gouden bestaansfeest van de kerk op 1 mei 1977 opnieuw ingezegend, na een grondige restauratie die de inlossing was van een belofte. Tengevolge van de grote droogte in de zomer van 1976 pelgrimeerden een honderd mensen samen met pastoor E. Huisman negen dagen naar de kapel. Zij baden dan vanaf het begin van de dr. Fellsweg het rozenhoedje. Tegen het einde van de noveen had de pastoor beloofd voor de restauratie zorg te dragen, als er regen kwam. "En als die niet komt, breken we het kapelletje af", had hij voor de grap gezegd. Na het rozenhoedje van de negende dag begon het ineens te regenen, maar... dankzij een sproeier, óók als grap door enkele bewoners van de buurtschap op het dak van de kapel gezet. Blijkbaar heeft Onze Lieve Vrouw de grap weten te waarderen, want een paar uur later begon het echt te regenen. En zo is de kapel het sieraad van het Spaanshuisken geworden. Deze gebeurtenis is vervolgens vastgelegd in een gebrandschilderd venster dat is aangebracht in de rechtergevel van de kapel. Het venster is vervaardigd door pater Victor van Abdij Lilbosch in Pepinusbrug. Op 28 oktober 2001 is de kapel her-ingezegend." (bron: dorpssite Koningsbosch.nl)

Reacties

(2)

De naam in het Limburgs is tegenwoordig "op de boom". Deze naam is te danken aan een boom die tot na de Tweede Wereldoorlog in de buurt van het kapelke stond. Deze boom had een enorme omvang, drie volwassenen waren niet genoeg om deze te omarmen. Na het kappen van de boom trof de jeugd van Spaanshuisken zich jarenlang op de stomp van de afgezaagde boom, vandaar de naam "op de boom". Deze naam wordt tegenwoordig nog gebruikt door de plaatselijke friture.

Dank voor uw aanvulling! Mooi verhaal, dat hoort er zeker bij. Ik heb het verwerkt. Bij alle 6.500 plaatsen ligt nu een stevige inhoudelijke basis, waar ik in totaal 10 jaar aan heb gewerkt. Mijn hoop en doel is vanaf nu dat lokale ingewijden met aanvullingen, actualiseringen en/of correcties de laatste puntjes op de i helpen zetten, dus dank hiervoor! Ik vermoed dat het alleen een naam is die in de lokale volksmond zo wordt gehanteerd, of is het ook zo op de plaatsnaamborden verschenen? Op de foto die onze plaatsnaambordoloog er in 2014 heeft gemaakt (zie de afbeelding) stond in ieder geval nog Sjpaanshuske als Limburgse versie.

Met vriendelijke groet, Frank van den Hoven, hoofdredacteur Plaatsengids.nl

Reactie toevoegen