Spannum

Plaats
Dorp
Waadhoeke
Fryslân

spannum_plaatsnaambord_met_gouden_gurbe.jpg

Een traditie in ca. 15 Friese dorpen is het jaarlijkse Iepenloftspul (Openluchtspel). Spannum heeft dit in 2017 eenmalig gedaan en heeft daar gelijk de Gouden Gurbe voor de beste vormgeving mee gewonnen, en daar zijn ze natuurlijk terecht trots op!

Een traditie in ca. 15 Friese dorpen is het jaarlijkse Iepenloftspul (Openluchtspel). Spannum heeft dit in 2017 eenmalig gedaan en heeft daar gelijk de Gouden Gurbe voor de beste vormgeving mee gewonnen, en daar zijn ze natuurlijk terecht trots op!

spannum_collage.jpg

Spannum, collage van dorpsgezichten (© Jan Dijkstra, Houten)

Spannum, collage van dorpsgezichten (© Jan Dijkstra, Houten)

Spannum dorpsgezicht JD [640x480].JPG

Spannum, fraaie twee-onder-een-kapwoning (Tsjerkebuorren 2-4), met de dorpskerk op de achtergrond

Spannum, fraaie twee-onder-een-kapwoning (Tsjerkebuorren 2-4), met de dorpskerk op de achtergrond

Spannum zicht op JD [640x480].JPG

Spannum, dorpsgezicht

Spannum, dorpsgezicht

Spannum kerk JD [640x480].JPG

Spannum heeft vier rijksmonumenten, waaronder uiteraard de kerk uit oorspronkelijk ca. 1500, met eind-15e-eeuwse toren.

Spannum heeft vier rijksmonumenten, waaronder uiteraard de kerk uit oorspronkelijk ca. 1500, met eind-15e-eeuwse toren.

Spannum kerk cartouche JD [640x480].JPG

Spannum, cartouche aan de kerktoren

Spannum, cartouche aan de kerktoren

Spannum

Terug naar boven

Status

- Spannum is een dorp in de provincie Fryslân, gemeente Waadhoeke. T/m 1983 gemeente Hennaarderadeel. In 1984 over naar gemeente Littenseradiel, in 2018 over naar gemeente Waadhoeke.

- Onder het dorp Spannum valt ook de buurtschap Bonkwert.

- De inwoners van Spannum en buurdorp Iens werken op veel gebieden samen. Zo is er een gezamelijk Dorpsbelang, website etc.

Terug naar boven

Ligging

Spannum ligt ZO van Franeker, ZW van Winsum.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft Spannum 30 huizen met 177 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 120 huizen met ca. 300 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Ontsluiting van het dorp
In 1875 telde het dorp 319 inwoners. Zoals je hierboven kunt zien, zijn dat er 35 jaar eerder nog maar 177. Dat komt omdat men in die tijd amper met een bespannen wagen in het dorp kan komen, zo ontoegankelijk is het dan nog gelegen. Men kan het dorp slechts van één kant bereiken en weer verlaten omdat er door het dorp zelf geen enkele weg loopt, maar uitsluitend voetpaden. De transport van vracht gaat over water, langs de Spannumer Opvaart. Er is alleen een beurtdienst per schip op Sneek en Franeker. De toename van de bevolking rond 1875 is mede te danken aan de nieuw aangelegde provinciale weg van Spannum naar Wommels, waaraan verscheidene tot enige welstand gekomen boeren en kooplieden huizen hebben laten bouwen.

Dameskostschool
In Spannum is van 1876 tot 1905 een dameskostschool geweest, waarin leerlingen afkomstig uit alle delen van het land onderwijs genoten. Rijke boeren stuurden er hun kinderen naar toe en spoedig moest het internaat worden uitgebreid. De meisjes stonden 's morgens om half zeven op, en pas om zeven uur 's avonds was het afgelopen, waarna er tot negen uur nuttige handwerken werden bedreven. Tussen de middag mochten ze een uurtje uit wandelen, keurig in rotten van drie, uiteraard onder toezicht van hun lerares. Vooral de Franse taal werd belangrijk gevonden. De gevorderde leerlingen mochten door de week alleen maar Frans spreken. Wie betrapt werd op conversatie in het Nederlands, kreeg een koordje om de hals met daaraan een sleutel. De draagster van de boeteketting mocht dan helemaal niets meer zeggen tot het ogenblik waarop zij een medeleerlinge betrapte op het clandestiene gebruik van de Nederlandse taal. Die moest dan het kruis verder dragen.

Het Fries was uiteraard helemaal taboe. Op zondag was het Nederlands weer toegestaan. Ds. Krull kwam dan preken en de meisjes moesten na de dienst een uittreksel van de preek maken in aanwezigheid van de directrice. Een doodenkele keer maakten de meisjes een uitstapje naar Wommels en dat was een ware attractie. De jongens van Spannum en omstreken kregen geen kans de vrouwenburcht binnen te dringen. De enige man die zij op afstand wel eens zagen was de overjarige tuinman, die ook huishoudelijke klusjes opknapte waarvoor de jongedames te fijn gebouwd waren. Contact met de lokale bevolking was er al evenmin. Zelfs als ze naar de kerk gingen kwamen ze apart te zitten. De school heeft florissante jaren gekend, maar rond de eeuwwisseling veranderde er nogal wat, ook op het Friese platteland. In 1905 werd het internaat wegens gebrek aan belangstelling gesloten. (bron en voor nadere informatie: zie de link)

Sybrant Roorda
Bij de restauratie van de Spannumer kerk in 2014 wordt de grafzerk van jonkheer Sybrant Roorda (1465-1550) gevonden. Hij blijkt een vooraanstaand man te zijn geweest. Sybrant wordt in 1465 geboren in Tzummarum. Rond 1500 komt hij met zijn vrouw Haringh Hottinga in Spannum te wonen op de, nog altijd bestaande, Donia State (tegenwoordig Zorgboerderij Donia State Wester). Sybrant is als Schieringer bevriend met Keimpe van Martena, die behoort tot de raad van het Hof van Friesland. Zij spelen een belangrijke rol bij het begraven van de strijdbijl tussen de Schieringers en de Vetkopers. Schieringer Sybrant en Vetkoper Grutte Pier staan regelmatig tegenover elkaar.

Sybrant staat samen met Keimpe van Martena aan de kant van de heersende machthebbers in Friesland. Het is daarom niet vreemd dat Sybrant en Keimpe in 1521 door de Staten van Friesland zijn uitgezonden naar de Rijksdag in Worms. Hier moeten zij strijden voor de Friese zaak en spreken zij met Keizer Karel V. Deze Karel V heeft tijdens de Rijksdag Maarten Luther uitgenodigd. Sybrant en Keimpe zijn erbij als Karel V het 'Edict van Worms' uitvaardigt waarin Maarten Luther vogelvrij wordt verklaard.

- Geschiedenis van Spannum.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Spannum heeft 4 rijksmonumenten.

Hervormde kerk
"De Hervormde (PKN) kerk in Spannum (Tsjerkebuorren 8, op kerkhof) is in aanleg een laatgotisch gebouw waarvan de koorsluiting en zuidmuur in de tweede helft van de 19e eeuw vernieuwd of bemetseld zijn. Zware westtoren met nissengeleding in de tweede en derde geleding en gedekt door zadeldak. Aan de zuidelijke cartouche met wapen Sminia herinnerend aan herstel van de kerk in 1743. De kap is echter reeds in 1726 vernieuwd. In de kerk mooie 17e-eeuwse preekstoel met achterschot en klankbord. Gesloten doophek en twee overhuifde herenbanken. Avondmaalstafel. Lambrisering.

Twee banken met balusterleuning; veertig banken met gesneden eindstukken, twee tekstborden met gesneden omlijsting; tiengebodenbord met geschilderde voorstelling van Mozes met de Tafelen der wet in gesneden omlijsting. Drie koperen kronen. Tweeklaviers orgel in 1911 door Bakker en Timmenga gemaakt in plaats van het Radersma-orgel dat werd overgeplaatst naar de Herv. Kerk te Metslawier. Klokkenstoel met gelui van twee klokken, waarvan een van T. Both, 1590, diam. 125 cm. en een van H. Falck, 1620, diam. 115 cm. Mechanisch torenuurwerk van D. Wielinga, Franeker, 1922, is buiten gebruik gesteld." (bron: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed) De kerk valt onder de Hervormde Gemeente Spannum - Iens.

Gevelstenen
- Gevelstenen in Spannum.

Terug naar boven

Evenementen

- Naar aanleiding van de onder Geschiedenis beschreven historische gebeurtenissen rond Sybrant Roorda, is in juni 2017 in Spannum het belevings-locatie-theater (in Fryslân heet dat een Iepenloftspul) 'It Kistke fan Sybrant Roorda' opgevoerd, waaraan een groot deel van de dorpelingen heeft meegedaan. Alle 5 de voorstellingen waren uitverkocht. Het was een duidelijk staaltje van 'waar een klein dorp groot in kan zijn'. Onder de link kun je er het e.e.a. over nalezen en -zien. Voor de liefhebbers die het hebben moeten missen en het alsnog willen zien, is er een DVD van verkrijgbaar. De Spannummers hebben met hun Iepenloftspul-debuut gelijk de Gouden Gurbe binnengehaald voor de beste vormgeving van alle ca. 15 Iepenlofstpullen van 2017, waar ze terecht trots op zijn. In principe was dit overigens een eenmalig evenement (in tegenstelling tot sommige Friese dorpen die jaarlijks een Iepenloftspul opvoeren).

- Kleintje Dorpsfeest Spannum (weekend eind juli).

- Dorpsfeest (weekend eind augustus).

Terug naar boven

Links

- Algemeen: - Site van en over Spannum.

- Nieuws: - Nieuws uit het dorp op Facebook.

- Onderwijs: - Basisschool PCBS De Tarissing in Spannum is een kleine, moderne dorpsschool met enkele jaren geleden nog ca. 30 leerlingen, verdeeld over 3 combinatiegroepen en anno schooljaar 2021-2022 nog 14 leerlingen, verdeeld over 2 combinatiegroepen. Hun visie op onderwijs en opvoeding vatten ze samen in drie kernwoorden: Ontmoeten, ontdekken en ontwikkelen. Ontmoeten is de basis voor ontdekken. Ontdekken is de basis voor ontwikkelen. Ontwikkelen is de basis voor ontmoeten. Kinderen ontmoeten de wereld op school. Een complexe wereld met andere grote mensen, kinderen, regels en vrijheden, verplichtingen, opdrachten, competitie. Ze ontmoeten hun beperkingen en hun mogelijkheden, ze ontmoeten andere grenzen, culturen, normen en waarden, taalgebruik en andere belevingen. Leerkrachten zorgen voor een veilige en vertrouwde sfeer waarin het kind die "grote" wereld kan ontmoeten. Ze helpen het kind ook zelf verantwoordelijk te worden voor het eigen leerproces, in kleine stapjes. Met veel aandacht voor het individuele kind. "Per 1 augustus 2021 maken wij onderdeel uit van it Fûnemint te Wommels. Helaas is dit het laatste schooljaar dat de school zijn deuren voor leerlingen uit het dorp heeft geopend."

- Muziek: - "CMV Oranje Spannum is een fanfareorkest. Dat is een orkest dat bestaat uit koperblazers en slagwerk, aangevuld met saxofoons. Ons repertoire bestaat uit toegankelijke muziek zoals actuele popmuziek, filmmuziek of evergreens. Maar we spelen ook serieuze concertwerken. Op de concerten van Oranje is er voor iedere luisteraar wat wils. Blaze blinder! Elke dinsdagavond komen de leden van Oranje van 19.45 tot 21.45 uur naar Dorpshuis Us Gebou om met elkaar te repeteren. Oranje treedt meestal op in het eigen dorp of in buurdorp Winsum. Oranje laat van zich horen tijdens concerten, begeleidt kerkdiensten, geeft serenades en verzorgt optredens bij Koningsdag en dorpsfeesten etc. Daarnaast proberen we elk jaar deel te nemen aan concoursen en/of festivals. Uit alle windstreken. Oranje bestaat op dit moment uit ca. 32 leden. Bestond het korps in 1898 nog enkel uit Spannummers, vandaag de dag komen ze daarnaast ook nog uit 12 andere dorpen en steden, te weten Aldeboarn, Berltsum, Bolsward, Dronryp, Exmorra, Iens, Groningen, Tzum, Wergea, Winsum, Witmarsum en Wommels."

- Sport: - Korfbalvereniging Spannum is een kleine, maar actieve vereniging uit de Greidhoeke. Ze spelen hun veldwedstrijden op sportpark De Boppeslach in het dorp en de zaalwedstrijden in de zalen van Easterein (zaterdagteams) en Franeker (midweek).

- Keats Feriening KF Set Troch is opgericht in 1959.

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Spannum.

Reactie toevoegen