Spijk (Groningen)

Plaats
Dorp
Eemsdelta
Hoogeland
Groningen

spijk_groningen_andreaskerk_en_molen_ceres.jpg

De twee blikvangers van Spijk gebroederlijk naast elkaar: de oorspronkelijk 13e-eeuwse Andreaskerk met de sierlijke en kleurrijke toren uit 1902, en Molen Ceres. (© Harry Perton/https://groninganus.wordpress.com)

De twee blikvangers van Spijk gebroederlijk naast elkaar: de oorspronkelijk 13e-eeuwse Andreaskerk met de sierlijke en kleurrijke toren uit 1902, en Molen Ceres. (© Harry Perton/https://groninganus.wordpress.com)

spijk_gr_windvaan_toren_andreaskerk_leeuw.jpg

Het torentje van de Andreaskerk in Spijk heeft als windvaan een leeuw met maarschalk- of admiraalstaf. Het betreft de leeuw van Ubbena, een vroeger geslacht (met borg) in dit dorp en omgeving. (© Harry Perton)

Het torentje van de Andreaskerk in Spijk heeft als windvaan een leeuw met maarschalk- of admiraalstaf. Het betreft de leeuw van Ubbena, een vroeger geslacht (met borg) in dit dorp en omgeving. (© Harry Perton)

Spijk (Groningen)

Terug naar boven

Status

- Spijk is een dorp in de provincie Groningen, in de streek Hoogeland, gemeente Eemsdelta. T/m 1989 gemeente Bierum. In 1990 over naar gemeente Delfzijl, in 2021 over naar gemeente Eemsdelta.

- Spijk heeft een eigen dorpswapen en dorpsvlag.

- Onder het dorp Spijk vallen ook de buurtschappen Dekkershuizen, Nooitgedacht, Polen, Tweehuizen en Vierhuizen.

Terug naar boven

Ligging

Spijk grenst in het ZW aan Godlinze, in het W nog net aan buitengebied van Oosternieland, in het NW aan Oosteinde en Oudeschip, in het NO aan de haven en het bedrijventerrein Eemshaven, in het O nog net aan de rivier de Eems, in het ZO aan Bierum en in het Z aan Losdorp, en ligt OZO van Uithuizermeeden en Uithuizen, ZO van Roodeschool, ZZO van het Duitse Waddeneiland Borkum, WNW van de Duitse plaats Emden, NW van Holwierde, Uitwierde en Delfzijl, N van Krewerd en Appingedam en NO van 't Zandt en Loppersum.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft Spijk 72 huizen met 409 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 550 huizen met ca. 1.400 inwoners.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- Het project Havenweg/Nesweg is het eerste project dat gerealiseerd wordt in het kader van Groen Spijk, een aanpak vanuit het dorp voor een vitale leef- en woonomgeving. Tijdens een ideeëncafé in 2017 schaarden inwoners zich achter een gezamenlijk plan om de haven opnieuw in te richten als een toekomstbestendig, avontuurlijk en cultuurhistorisch verblijfsgebied voor inwoners en bezoekers. Een landschapsarchitect gaat in 2019 aan de slag met het ontwerp. De provinciale opdracht richt zich op het maken van een ontwerp voor de gedempte haven. Daarnaast wordt het door de provincie toegekende budget (van 25.000 euro) deels gebruikt voor de uitvoering van het ontwerp. (bron: Provincie Groningen)

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Spijk heeft 18 rijksmonumenten.

- De Hervormde (PKN) Andreaskerk ('t Loug 1) stamt oorspronkelijk uit de 13e eeuw. In de 17e eeuw gaat de kerk echter grotendeels in vlammen op en wordt opnieuw opgebouwd. Het rechtgesloten koor krijgt dan een driezijdige sluiting. De kerk is omringd door een gracht. Waar bij veel middeleeuwse kerken in de loop der tijden de kerktoren wegens bouwvalligheid is afgebroken en dan vervangen werd door een dakruiter, is in Spijk het omgekeerde gebeurd; de dakruiter uit 1711 verdween in 1902 om plaats te maken voor de huidige sierlijke open toren, duidelijk geïnspireerd op de toren van Uithuizermeeden. In 2014 is de kerk overgedragen aan Stichting Oude Groninger Kerken.

"De 13e-eeuwse Andreaskerk is gebouwd op het hoogste punt van de meer dan 2000 jaar oude dorpswierde, en rondom omgeven door een ringvijver en een weg. Het oude godshuis staat dus als het ware op een eilandje midden in ‘t Loug van het dorp. Mede door deze unieke ligging, met daarbij Molen Ceres, en de karakteristieke concentrische aanleg, is Spijk wel een van de mooiste kerkringdorpen van Nederland te noemen," aldus de pagina over de kerk op de lokale dorpssite.

- Koren- en pelmolen Ceres ('t Loug 15) is in 1839 gebouwd door de familie Houtman. Tot ca. 1987 is een nazaat van deze familie op de molen actief geweest. Sindsdien zijn er vrijwillige molenaars actief. De molen is qua inrichting uniek en wordt als lesmolen voor het pellen gebruikt. Bijzonder aan de molen is verder dat de houten onderbouw rust op stenen stiepen, taps toelopende blokken die fungeren als fundamenten voor het molenlichaam. Benevens een rietgedekte kap. De molen is vernoemd naar Ceres, de Romeinse godin van de akkerbouw en het graan, en is tegenwoordig eigendom van Stichting Het Groninger Landschap.

Terug naar boven

Beeld

- Oude ansichtkaarten en foto's van Spijk.

Terug naar boven

Links

- Algemeen: - Site van en over Spijk.

- Nieuws: - Nieuws uit Spijk op Facebook.

- Onderwijs: - Basisschool De Borgstee. - Hoe Basisschool Fiepko Coolman aan zijn bijzondere naam komt is een mooi verhaal dat wij hier graag weergeven: "In Spijk hebben drie lagere scholen gestaan, waarvan er nog twee resteren. De openbare lagere school was de eerste school in het dorp. Deze school stond aan ’t Loug. De school kreeg in 1838 de classificatie “hoogste klasse”, wat betekende dat er kwalitatief goed onderwijs werd geboden. In 1889 verhuisde de school naar het gebouw ernaast, omdat de school niet meer voldeed aan de eisen. In 1879 werd aan het Schoolpad de gereformeerde school gesticht en in 1905 kwam er een hervormde school aan de Ubbenasingel.

25 maart 1929 was een historische dag voor het openbaar onderwijs in Spijk. Een aantal voorstanders van het openbaar onderwijs vergaderde over de oprichting van een eigen schoolvereniging. Deze vereniging moest de belangen van het plaatselijk openbaar onderwijs behartigen. Landelijk gezien was dit de eerste plaats waar dit gebeurde. De stap werd min of meer uit nood genomen, omdat het voortbestaan van de school - en daarmee van het openbaar onderwijs - op het spel stond. Tussen de openbare en de hervormde school (met de meeste leerlingen) bestond een onderlinge naijver, een soort “schoolstrijd” in het klein. Hetzelfde gold voor de hervormde school en de gereformeerde school. Op 30 maart 1929 was de schoolvereniging een feit. Fiepko Coolman maakte deel uit van de schoolvereniging. De school telde toen 26 leerlingen.

In 1934 werd de openbare basisschool in buurdorp Bierum opgeheven. Daardoor kwamen er meer leerlingen naar de openbare lagere school in Spijk. Het leerlingenaantal liep op tot 60. Tot 1942 bleef dit aantal stabiel. Na de oorlogsjaren daalde het leerlingenaantal. De schoolvereniging zorgde ervoor dat de school een extra leerkracht kon aanstellen, gefinancierd uit eigen middelen. Het leerlingenaantal bleef zorgwekkend. Men kreeg geen schoolhoofd voor langere tijd, ook omdat er geen woning beschikbaar was. Fiepko Coolman zorgde ervoor dat de statuten van de schoolvereniging werden aangepast. Hoofdweg Zuid 23 werd geschikt bevonden als woning voor de hoofdmeester.

Fiepko Coolman was wethouder van de gemeente Bierum. In deze functie en als voorzitter van de Vereniging voor Volksonderwijs heeft hij veel voor het openbaar onderwijs in Spijk betekend. Toen na de verbouwing de school op 8 mei 1959 werd heropend, kreeg de school zijn huidige naam, als eerbetoon aan de in 1957 overleden Fiepko Coolman. Door de wet op het basisonderwijs moesten kleuteronderwijs en lager onderwijs worden samengevoegd. De school aan ’t Loug kon niet worden verbouwd. Er werd uitgekeken naar een andere locatie. De nieuwe school aan de Mevr. Evers Dijkhuizenlaan 55 is op 7 oktober 1981 gereed gekomen." (bron: het boek 'De school aan ’t Loug in Spijk')

- Muziek: - Muziekvereniging CBS is in 1973 ontstaan door het samengaan van de muziekkorpsen Luinga uit Bierum en Concordia uit Spijk. De vereniging omvat een fanfareorkest met hout, koper en slagwerk en een tamboerkorps waar wordt gespeeld op ongestemd slagwerk. Het repertoire dat ze ten gehore brengen is breed en varieert van marsmuziek tot actuele popmuziek en licht klassiek. Muziekvereniging CBS is een gezellige, actieve vereniging die met regelmaat van zich laat horen. De activiteiten bestaan uit wekelijks repetitie op de maandagavond, de drumband op dinsdagavond, concerten, concerten met andere verenigingen, marsen in eigen dorpen maar ook daarbuiten, begeleiding van kerkdiensten, studieweekend en diverse activiteiten om de kas te vullen voor aanschaf van o.a. instrumentarium en kostuums.- Spiekster Laid.

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Spijk.

Reactie toevoegen