Sterksel

Plaats
Dorp
Heeze-Leende
Zuidoost-Brabant Kempen
Noord-Brabant

Sterksel

Terug naar boven

Status

Sterksel is een dorp in de provincie Noord-Brabant, in de regio Zuidoost-Brabant, en daarbinnen in de streek Kempen, gemeente Heeze-Leende. T/m 1924 gemeente 'Soerendonk, Sterksel en Gastel'. In 1925 over naar gemeente Maarheeze, in 1997 middels grenscorrectie over naar de nieuwe gemeente Heeze-Leende (de rest van de gemeente Maarheeze ging toen op in de nieuwe gemeente Cranendonck).

Terug naar boven

Ligging

Sterksel ligt ZO van Heeze, O van Leende.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft Sterksel 11 huizen met 99 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 700 huizen met ca. 1.750 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van Sterksel, kun je terecht bij de volgende instanties, sites en literatuur:

- "Ons dorp kan bogen op een unieke plaats in de dorpsgeschiedenissen van Noord- Brabant. Over de geschiedenis van ons dorp zijn al meerdere boeken verschenen. Een studie/ onderzoek is volledig gewijd aan de tijd Averbode. De werkgroep Historie Sterksel legt zich toe op het digitaliseren van deze informatie voor de dorpssite. De werkgroep is opgericht met het doel de unieke geschiedenis van ons dorp voor iedereen toegankelijk te maken. Ook de schoolkinderen kunnen met dit materiaal aan de slag! De werkgroep haalt haar informatie uit de reeds bestaande boeken en studies, uit archiefmateriaal en ook uit interviews met Sterkselnaren, die nog over de laatste eeuw kunnen vertellen.

In dorpshuis Valentijn zijn, voor iedereen te bezoeken, reeds enkele oude vondsten uitgestald in een vitrinekast. De werkgroep stelt zich ook ten doel het zichtbaar maken van 'onze' geschiedenis. Naast teksten hebben we daarom ook plaatjes nodig! Dus wanneer u foto’s, brieven, aktes, nota’s en/of ideeën voor toeristische aandachttrekkers heeft, laat het dan weten aan de werkgroep via een mailtje aan historiesterksel@gmail.com. Met uw medewerking kunnen wij het een gezamenlijk dorpswerk laten worden!" Op deze pagina van de werkgroep vind je vele verhalen over de geschiedenis van Sterksel.

- "Heemkundekring De Heerlijkheid Heeze - Leende - Zesgehuchten is opgericht in 1961. Het werkgebied omvatte aanvankelijk alleen het gebied van de oude heerlijkheid Heeze - Leende - Zesgehuchten. In 1963 is dit uitgebreid met het gebied van de oude heerlijkheid Geldrop en later ook met de oude heerlijkheid Sterksel. Doelstelling van de heemkundekring: bevorderen van de belangstelling voor het cultureel erfgoed in het heemgebied; het onderzoeken en bestuderen van de verschillende aspecten die tot het begrip heemkunde behoren (zoals de plaatselijke geschiedenis, volksleven, landschap en dergelijke); het vastleggen en uitdragen van deze resultaten; het bevorderen van het behoud van het cultureel erfgoed in het heemgebied, zoals heemkundig belangrijke terreinen, roerende en onroerende zaken en/of voorwerpen. Onze heemkamer is gevestigd aan de Pompenmaker te Heeze. De Bibliotheek is ondergebracht in onze Heemkamer en bevat honderden boeken en tijdschriften die betrekking hebben op onze geschiedenis en ver daarbuiten. De collectie wordt permanent geactualiseerd met nieuwe boeken en/of onderzoeksrapporten. Leden kunnen hier gratis gebruik van maken (boeken inzien en lenen)."

- Verhalen over de geschiedenis van Soerendonk, Sterksel en Gastel op de site van het Brabants Historisch Informatie Centrum (BHIC).

- In zijn doctoraalscriptie 'Sterksel 1197-1653, een domein van de abdij van Averbode in de volle en late middeleeuwen. Verwerving, bestendiging en uitbating van een Premonstratenzer domein in de Brabantse Kempen in het krachtenveld van de hertog van Brabant, de bisschop van Luik en de lokale adel' (1993) beschrijft Peter Dekkers (1964-1997) de Werdegang van de regionale elite in de Brabantse Kempen, in samenspel met de hertog van Brabant, de graaf van Loon en de bisschop van Luik. Het domein Sterksel behoorde oorspronkelijk aan de heren van Heeze, die vermoedelijk gelieerd waren aan de aartsbisschop van Keulen. Na een overzicht van het goederenbezit van de abdij van Averbode spitst de studie zich toe op de merkwaardige verwerving van dit domein door de abdij, door het aanvankelijk, vanaf 1197, van de aartsdiaken van Kempenland in pacht te houden. De voornaamste bron wordt gevormd door een zestigtal oorkonden, waarvan een derde tot nu toe niet uitgegeven is. De studie sluit af met een agronomische analyse van de uitbating van dit domein van de 14e tot de 17e eeuw aan de hand van pachtcontracten, domeinrekeningen en het kaartboek van de abdij. De scriptie is te raadplegen in de universitaire bibliotheken van de Universiteit Antwerpen (Stadscampus), de KU Leuven en het Streekarchief Kempenland te Eindhoven.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- In het integraal Dorpsontwikkelingsplan (iDOP) Sterksel (2008) staan alle onderwerpen waar het dorp zich de komende jaar sterk voor gaat maken, in het kader van behoud en verbetering van de leefbaarheid van het dorp.

Providentia en Kloostervelden
Het terrein van Providentia, een woongemeenschap voor mensen met epilepsie en aanverwante beperkingen in het bosrijke gebied aan de Albertlaan NO van Sterksel, wordt de komende jaren omgebouwd tot een regulier dorp. Alle 180 zorgappartementen worden afgebroken en vervangen door reguliere huur- en koopwoningen, waar de bewoners geïntegreerd tussen andere burgers komen te wonen. Het klooster, de kapel en de galerie blijven gehandhaafd. "De komende jaren wordt volop gebouwd op het Providentia terrein van Stichting Kempenhaeghe. Providentia als nieuw dorp waarin de huidige bewoners met hun nieuwe buren en buurtgenoten 'gewoon' wonen. CRA Vastgoed en Huybregts Relou zullen uitvoering en vorm geven aan respectievelijk de ontwikkeling en realisatie van het nieuwe dorp Kloostervelden op het Providentia terrein. Van een vrij geïsoleerd gelegen instelling naar een kleinschalige levendige woonwijk, waar mensen met en zonder (verstandelijke) beperking samen wonen en samen leven.

Het is de opgave voor CRA Vastgoed om hiervoor de ideale omstandigheden te creëren. Deze opgave daagt CRA Vastgoed uit om zich te verplaatsen in de behoeften van de nieuwe buren. Tegelijkertijd is er het besef dat hoewel iedereen anders is, we vooral veel overeenkomsten hebben; prettig wonen in een fijne en veilige omgeving. Voor de cliënten van Stichting Kempenhaeghe in Sterksel wordt nieuwbouw gerealiseerd. Totaal zes clusters verdeeld over twee bouwlagen. Zodra die gereed is, worden de bewoners overgeplaatst naar de nieuwbouw en zullen de huidige paviljoens worden afgebroken. Daarnaast wordt een groot gedeelte van het gebied ingevuld door marktwoningen. Dit zijn woningen (vrije verkoop) in diverse prijscategorieën: vrije kavels, appartementen, patiobungalows, rijwoningen, vrijstaande en twee-onder-een-kap woningen. Deze worden per deelgebied gebouwd. Omgekeerde integratie is het sleutelwoord." (bron: Huybregts Relou Bouw)

"De winnaar van de Brabantse Stijlprijs 2021 ‘een thuis voor iedereen’ is Kloostervelden in Sterksel. Kloostervelden ligt op het voormalige instellingsterrein Providentia en is omgevormd tot een gevarieerde woonomgeving, waar mensen met en zonder beperking samen leven, wonen en zorgen. De woonwijk heeft allerlei voorzieningen, zoals een moestuin, een wijkboerderij, een natuurpad, een kunstroute en een bloementuin. De winnaar krijgt een speciaal door kunstenares Simone van Bakel ontworpen trofee.

De Brabantse Stijlprijs van de provincie Noord-Brabant geeft aandacht aan de manier waarop Brabanders samenwerken aan een mooie en fijne leefomgeving. Voor deze 3e editie zocht de provincie naar vormen van wonen die net even anders zijn. Die inspelen op de behoeften van deze tijd. Initiatieven waar samen leven een belangrijke rol speelt en waarbij iedereen kan meedoen. Betaalbaar en met oog voor de omgeving en voor de medemens. Uit 30 inzendingen zijn 5 finalisten gekozen. Naast winnaar Kloostervelden in Sterksel waren dat Gezinshuis El Noor in Breda, De Lindehoeve in Tilburg, het NRE-terrein in Eindhoven en Bewust Wonen Werken Boschveld in 's-Hertogenbosch.

Kloostervelden: een écht thuis voor iedereen. “Doorzettingsvermogen, de kracht van samenwerken, innovatie, lef, passie en ontwerpkracht: er is één project waarin dit volgens de jury optimaal samenkomt”, aldus gedeputeerde Ronnes over de winnaar. “Een project met oog voor zowel de grote ruimtelijke samenhang als voor het kleinste detail. Waar gedreven mensen elkaar jarenlang hebben vastgehouden om het samen voor elkaar te krijgen. Waar vanuit waarden van het verleden een nieuwe woongemeenschap is ontstaan, een écht thuis voor iedereen.”

Hilke Huysinga, ambassadeur van het project Kloostervelden, is heel blij met deze erkenning: "Er zijn zoveel dingen nu te zeggen. Maar het belangrijkste is dat ik aan de hele achterban, dus van cliënten tot familie tot ouders, van mensen in Sterksel tot de gemeente Heeze-Leende en alle betrokken aannemers kan zeggen 'we hebben het allemaal samen gedaan dus deze prijs is voor jullie allemaal'. - Bekijk hier het digitale magazine van het juryrapport. - Lees hier het volledige juryrapport. - Bekijk hier de videoreportage van de finale." (bron: Provincie Noord-Brabant, december 2021)

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Sterksel heeft 14 gemeentelijke monumenten.

- De doelstelling van het Peter van den Braken Centrum is het exposeren van figuratieve Brabantse schilderkunst uit de vorige eeuw. In het centrum is een vaste collectie aanwezig van onder andere Peter van den Braken, Hen Euverman, A.J. Groenewegen, Jan Kruijsen, Antoon Kruijsen, Cornelis Le Mair en Henriëtte Pessers.

Terug naar boven

Evenementen en activiteiten

- Muziekvereniging De Heerlijkheid uit Sterksel heeft in 2015 een jubileum gevierd: 70 jaar fanfare, 60 jaar drumband en 20 jaar jeugdfanfare, maakte samen 150 jubileumjaren. Onder het motto ‘Muziek Verbindt’ wilde de muziekvereniging mensen laten genieten van muziek, de inwoners bewust maken van de diversiteit aan muziekcultuur die het dorp bezit, een boost geven aan het verenigingsleven in het dorp en Sterkselnaren trots laten zijn op hun kleine kerkdorp. Samen met diverse organisaties en de vele verenigingen uit het dorp heeft de muziekvereniging gedurende het jubileumjaar onder de naam @SterkselCity allerlei evenementen en activiteiten georganiseerd. Muziek stond daarbij steeds centraal, maar de insteek was elke keer anders. Het was zo'n succes, dat de 'merknaam' @SterkselCity is blijven bestaan en men onder die noemer evenementen blijft organiseren. - Nieuws van @SterkselCity op Facebook.

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Sterksel, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Sterksel (online te bestellen).

Terug naar boven

Links / voorzieningen

- Algemeen: - Site van en over Sterksel.

- Nieuws: - Nieuws uit het dorp op Facebook.

- Belangenorganisatie: - Stichting Dorpsraad De Heerlijkheid Sterksel is een stichting van vrijwilligers die staat voor behoud en waar mogelijk verbetering van de leefbaarheid in het dorp. Met de beschikbare middelen beogen ze het maximale voor het dorp te bereiken, klankbord te zijn voor bewoners en gesprekspartner met het bevoegd gezag. Hun aandacht gaat o.a. uit naar hoofdthema’s: Maatschappelijk (wonen, welzijn en zorg); Infrastructuur; Burgerinitiatieven; Luchtkwaliteit; en Algemene zaken.

- Dorpshuis: - Dorpshuis Valentijn is een multifunctionele accommodatie (MFA) die tot doel heeft het gehele verenigingsleven op Sterksel een onderdak te verschaffen voor hun activiteiten. Het Dorpshuis is geschikt voor alle leeftijdsgroepen. Er zijn mogelijkheden voor ontmoeting, ontspanning, sport en spel, vorming, educatie en zorg en hulpverlening. Maar ook voor het houden van tentoonstellingen, theatervoorstellingen, culturele en muzikale activiteiten, onderwijs, workshops etc. Al ruim 50 jaar is het Dorpshuis 'de huiskamer van Sterksel', waar ze als dorp trots op zijn.

- Dorpswinkel: - "Het verdwijnen van een reeds lang bestaande supermarkt betekende in het jaar 2002 een aanslag op de leefbaarheid voor ons dorp Sterksel. Het duurde dan ook niet lang eer destijds een aantal vertegenwoordigers van maatschappelijke organisaties uit het dorp de handen ineen sloegen om aan deze ongewenste situatie een eind te maken. Immers, naast de winkel waren meerdere voorzieningen al eerder aan de dorpsgemeenschap onttrokken, zoals een bank en postkantoor. Het betekende tegelijk een stevige sociale aderlating, zeker met een sterke vergrijzing van de dorpsbewoners op de achtergrond. Met het verdwijnen van deze voorzieningen verdween ook ‘de loop’ uit het dorp. Na uitgebreid onderzoek, oriëntatie en overleg kwam de initiatiefgroep, onder aanvoering van de lokale Katholieke Bond van Ouderen, tot de conclusie dat er een nieuwe winkelvoorziening in het dorp moest komen. Met enige voortvarendheid werd dan ook een nieuwe supermarkt op poten gezet. Deze winkel is onder beheer van een coöperatie opgestart. De vaktechnische inbreng is destijds door de Spar-organisatie verzorgd o.m. middels een bedrijfs- en een financieringsplan. De feestelijke opening heeft plaatsgevonden op 24 maart 2004 in aanwezigheid van onder meer burgemeester mevrouw Noor Planje en de heer Roel Augusteijn, gedeputeerde Welzijn van de Provincie Noord-Brabant.

Dorpswinkel Sterksel draait op omstreeks vijftig vrijwilligers, met daarnaast een betaalde bedrijfsleider. De ‘buurtsuper’ is niet alleen een noodzakelijke voorziening voor de dagelijkse levensbehoeften, maar neemt tevens een belangrijke plaats in waar het gaat om sociale contacten, levendigheid en leefbaarheid binnen de gemeenschap. Het gegeven dat de dorpswinkel inmiddels al weer meer dan 15 jaar succesvol haar bestaansrecht uitdraagt, bevestigt nog eens dat de initiatiefgroep destijds terecht en op goede motieven tot actie is overgegaan. Waarom het beheer in een coöperatieve vorm? Het beheer in de vorm van een coöperatie van een supermarkt/winkel is in ons land geheel onbekend, hoewel algemeen een bedrijfsvoering onder beheer van een coöperatie wel alom als gebruikelijk is aanvaard. Ondanks de onbekendheid binnen het winkelgebeuren is toch gekozen voor de vorm van een coöperatie, omdat: a. alle leden hun inbreng (kunnen) hebben over het reilen en zeilen van de winkel; b. leden, door aankoop van certificaten, een start- of werkkapitaal bijeenbrengen; c. leden een bestuur kiezen, dat volgens een statuut de verantwoording wordt opgedragen voor de algemene gang van zaken; d. deze verantwoording in algemeen jaarvergadering tot uiting wordt gebracht middels jaarverslag, resultatenrekening, verlies- en winstrekening etc. Kortom, alle leden kunnen hun inbreng hebben met betrekking tot de voortgang van het winkelservicepunt.

De coöperatie heeft omstreeks 250 leden, wat betekent dat zo’n 60% van het aantal Sterkselse huishoudens eigenaar is van de Spar dorpswinkel. Een unieke formule in Nederland." (bron: site van de dorpswinkel) Dorpswinkel Sterksel is een gezellige middelgrote SPAR supermarkt met een volledig assortiment aan producten waaronder veel verse (streek)producten zoals dagelijks vers brood, inclusief luxe broodjes en gebak, groenten, fruit, vlees- en visproducten en verder huishoudartikelen, enz. Verder zijn er service voorzieningen als stomerij, TNT-post, VVV, drogisterijartikelen, wenskaarten, kopieerfaciliteiten, buurtbusinformatie en telefoonkaarten. Wellicht uniek voor ons land is de 'omgekeerde boodschappenservice': naast een thuisbezorgservice is er de service dat mensen die niet zelf naar de supermarkt kunnen komen, desgewenst worden gehaald en gebracht. In 2016 was de Dorpswinkel de eerste Attent supermarkt die is omgebouwd naar de nieuwe Spar formule. Alle huidige Attent winkels worden op termijn verbouwd naar Spar.

- Zorg: - "Op Zorgboerderij De Peelven in Sterksel willen wij onze deelnemers een plek bieden waar ze zich op hun eigen tempo en op individueel niveau kunnen ontwikkelen. Door de diversiteit aan activiteiten is er voor iedereen wel een manier te vinden om op een goede manier de dag door te komen. Naast het houden van onze paarden fokken wij ook goldendoodles en labradoodles. Dit is een middelgroot, vriendelijk hondenras waarvan we zowel de honden als de pups samen verzorgen. Er is te allen tijde gediplomeerde begeleiding aanwezig. Wij bieden onder andere de volgende activiteiten aan: Dierverzorging. Het verzorgen van de honden, de paarden & andere dieren. Onder verzorgen verstaan wij niet alleen het voeren en mesten maar ook het knuffelen, borstelen en beweging geven aan de dieren.

Tuinonderhoud. Het onderhouden van een erf & de bloemen en planten in onze tuin is vooral in het voorjaar en de zomer een veel voorkomende activiteit. We kunnen samen planten en bloemen uitzoeken en planten. Moestuin. Het aanleggen & werken in de moestuin. Zaaien, onderhouden en oogsten van onze eigen maaltijd. Houtbewerking. Samen een picknicktafel of een hooiruif voor de dieren maken of een kleine overkapping voor de pony’s. Houtbewerking is een leuke activiteit om samen te ondernemen. Met alle bezoekers genieten we uiteraard van het resultaat. Rust nemen. Ook rust nemen is een belangrijke activiteit. Wanneer je hard aan het werk bent heb je ook je rust nodig. Samen in de tuin of in de kamer zitten waar alle ruimte wordt geboden om te praten, te luisteren of juist te zwijgen."

Reactie toevoegen