Stompetoren

Plaats
Dorp
Alkmaar
Kennemerland
Noord-Holland

stompetoren_gr_stempel_naar_oterleek_kr_1904_kopie.jpeg

Vroeger had ieder dorpje een postkantoortje, en was er geen sprake van een omweg via sorteercentra elders in het land. Deze kaart, verstuurd op 31-5-1904 van Stompetoren naar het twee km N gelegen buurdorpje Oterleek, komt dan ook dezelfde dag nog aan.

Vroeger had ieder dorpje een postkantoortje, en was er geen sprake van een omweg via sorteercentra elders in het land. Deze kaart, verstuurd op 31-5-1904 van Stompetoren naar het twee km N gelegen buurdorpje Oterleek, komt dan ook dezelfde dag nog aan.

Stompetoren

Terug naar boven

Status

- Stompetoren is een dorp in de provincie Noord-Holland, in de streek Kennemerland, gemeente Alkmaar. T/m 31-7-1970 gemeente Oterleek. Per 1-8-1970 over naar gemeente Schermer, in 2015 over naar gemeente Alkmaar.

- Onder het dorp Stompetoren valt ook een klein deel van de buurtschap Omval.

Terug naar boven

Naam

Oudere vermeldingen
1680 herdruk 1745 Kerck, 1840(1) De Schermer (N zijde), 1847 De Stompe-toren. Op de Kuijperkaart van de gemeente Oterleek uit 1866 staan hier dikgedrukt, als kennelijke plaatsnamen, van W naar O langs de Noordervaart: Noordervaart, Noord Schermer (Stompetoren) en Schermerbuurt.

Naamsverklaring
"Naam die men buiten de Schermer* doorgaans geeft aan de kerkbuurt"(2), naar de vorm van de kerktoren.(3)
* D.w.z. in de tijd dat het dorp dus nog niet officieel zijn huidige naam had, red.

Terug naar boven

Ligging

Stompetoren ligt ZO van Alkmaar, als compacte kern langs de weg en waterloop Noordervaart, met zowel W als O ervan nog een bescheiden lintbebouwing.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft Stompetoren 20 huizen met 123 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 700 huizen met ca. 1.800 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Het dorp is ontstaan na de droogmaking met het bouwen van een schooltje op het kruispunt Noordervaart/Oterlekerweg. Dat gebeurt in 1645. De school doet zondags voorlopig dienst deed als 'preeckhuys'. De school stond naast de plaats waar nu de kerk staat. Naast de school wordt een herberg gebouwd en er vestigen zich ambachtslieden. In 1663 wordt aan de Buurt - zoals Stompetoren in het begin steeds wordt genoemd - de kerk gebouwd met zijn stompe toren waaraan de Buurt later zijn huidige naam overhoudt. De Buurt was het centrum van Noord-Schermer.

In 1932 wordt een nieuwe vierklassige school met gymnastieklokaal gebouwd aan de Oterlekerweg, ter vervanging van de oude school te Stompetoren en het dorp Oterleek. In 1977 wordt in uitbreidingsplan De Vier Morgen de huidige Basisschool De Wiekslag gebouwd.

Veranderingen binnen het dorp zijn zeer geleidelijk gegaan. Tot 1953 toe is slechts gebouwd aan de Noordervaart en de Oterlekerweg. Eerst wordt aan de zuidzijde meer gebouwd, omdat deze zijde in 1860 van klinkers was voorzien en hier dus het verkeer langs ging. In 1917 verrijst aan die kant zuivelfabriek Neerlandia, een zeer grote uitbreiding, vooral omdat er nog zes dubbele woningen achter gebouwd worden. Deze zijn inmiddels alle weer gesloopt. In 1930 wordt de noordzijde verbreed en voorzien van een geasfalteerde autoweg en fietspad. In 1953 wordt door de gemeente Oterleek land aangekocht en worden Buurtplein en Schermeerstraat in regelmatig tempo volgebouwd. (bron: gemeente Alkmaar)

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- "In de dorpskern van Stompetoren ontbreekt een duidelijk dorpscentrum met voorzieningen. Veel inwoners doen nu hun dagelijkse boodschappen in Alkmaar. Na jarenlange discussie over verschillende plannen is in 2018 door de gemeenteraad een bestemmingsplan vastgesteld. Dit bestemmingsplan maakt de ontwikkeling van een dorpshart mogelijk. Voor de realisatie van het project is de gemeente samenwerkingsovereenkomsten aangegaan met Bouwbedrijf Nat, Quartet Projecten en Dreef Beheer. Het nieuwe dorpshart wordt gerealiseerd aan de Oterlekerweg, op de locatie van de voormalige sportvelden van sportclub SSV en het inmiddels gesloopte Schermerwapen.

Het nieuwe dorpshart omvat de realisatie van onder andere: horeca- en verenigingsgebouw; supermarkt en kleinschalige detailhandel; maatschappelijke voorziening; 56 woningen (waarvan 24 appartementen en 32 eengezinswoningen); dorpsplein; centrale parkeerplaats. In 2019 is de bouw van het dorpshart gestart. Het horeca- en verenigingsgebouw en de koopwoningen zijn in 2019/2020 opgeleverd. In september 2020 is de bouw van de supermarkt gestart (Dekamarkt, tot dan als buurtwinkel gevestigd aan de Schermeerstraat) met daarboven huurwoningen. Na oplevering van dit bouwblok is in het najaar van 2021 het project met de aanleg van het dorpsplein afgerond.

Het dorpsplein wordt de centrale ontmoetingsplaats, het hart van Stompetoren. Het ontwerp voor het nieuwe dorpsplein is in overleg met de Dorpsraad en een aantal bewoners tot stand gekomen. In het impressieboekje krijg je een indruk van de indeling en vormgeving van het plein. Bij het horeca/verenigingsgebouw is ruimte voor een buitenterras. Er zijn bomen met vaste zitelementen en verplaatsbare boompotten. Er is ruimte voor een staanplaats voor ambulante handel en in de zomer kan op het plein de jaarlijkse dorpskermis plaatsvinden. Het dorpsplein wordt verder nog verfraaid met een kunstwerk. Ook bij de keuze van de kunstenaar en het ontwerp van het kunstwerk is de dorpsraad en een aantal bewoners betrokken." (bron: gemeente Alkmaar)

- Op een deel van het voormalige A-veld van Sportvereniging SSV zijn in 2019 12 energiezuinige woningen gerealiseerd. De woningen maken onderdeel uit van een nieuw dorpshart van Stompetoren. Het project 'Binnen de Lijnen' koppelt wooncomfort aan minimale energielasten. In het nieuwe dorpshart is verder ruimte voor appartementen, 2 onder 1 kap woningen, een supermarkt, horeca, parkeren en een dorpsplein. De woningen hebben geen gasaansluiting, zijn energiezuinig en onderhoudsarm. Door de optimale isolatie is er veel minder warmteverlies dan bij gemiddelde nieuwbouwwoningen. Er wordt efficiënt geventileerd door middel van een zeer zuinige Warmte Terug Win (WTW) installatie. De installatie circuleert de lucht in huis, waarbij frisse buitenlucht wordt verwarmd door warme lucht die wordt afgevoerd.

Entree, keuken en woonkamer zijn voorzien van vloerverwarming. Deze warmte wordt geleverd door een warmtepompboiler, die tevens voorziet in warm tapwater. De warmtepompboiler heeft geen bewegende buitendelen, is aangenaam stil en wordt op de zolderverdieping geplaatst. Het systeem werkt volgens het omgekeerde principe van een koelkast. De badkamer en slaapkamers hebben infraroodverwarming. De energie wordt opgewekt door minimaal 10 zonnepanelen per woning. Het totale energieverbruik van de woningen ligt fors (gemiddeld 75%) lager dan dat van een traditionele woning. Er is immers geen gasverbruik en de goed geïsoleerde woning gebruikt de zelf opgewekte energie. Omdat er meer energie wordt opgewekt dan de installaties van de woning verbruikt kan deze energie gebruikt worden voor het 'gezinsgebonden verbruik' zoals energie voor elektrische huishoudelijke apparaten, koken en dergelijke.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Stompetoren heeft 5 rijksmonumenten, zijnde de Hervormde kerk met toren (dat zijn er 2), Poldermolen D, Poldermolen E, en de stolpboerderij uit 3e kwart 19e eeuw op Ursemmerweg 4.

- De Hervormde (PKN) kerk in Stompetoren (Noordervaart 122), die tegenwoordig De Ark heet, is gebouwd in 1663, naar ontwerp van architect Pieter Post. De maten komen exact overeen met de afmetingen van de kerk in Schermerhorn. De kerk heeft de vorm van een kruiskerk en bestaat uit een beuk. Hoewel de kerk als protestantse kerk is gebouwd, is zij toch gebouwd in de trant van de laatgotiek. Het schip heeft een tongewelf als plafond. De vensters zijn spitsboogvensters en het kruis is een Latijns kruis. De toren is gebouwd zonder torenspits, wel is er een balustrade op de toren aangebracht. De dubbele galmgaten bevatten galmschotten. De ingang naar de kerk bevindt zich in de toren. Boven de rondboogdeur is een cartouche geplaatst met daarop het jaartal 1663. Bijzonderheden in het interieur, die onder de rijksbescherming vallen: preekstoel en banken, koperen predikantslessenaar, doopvonthouder en drie kroonluchters (alle 17e-eeuws) en het orgel uit 1862, gemaakt door F.S. Naber.

In 1937 wordt vastgesteld dat de kerk gerestaureerd moet worden, maar het duurt 'even' voor de financiën rond zijn. De restauratie heeft plaatsgevonden van 1950 tot 1955, onder leiding van architect Herman Knijtijzer. In het schip zijn toen de dichtgemetselde ramen weer geopend en voorzien van glas. In 2013 is het 350-jarig bestaan van de kerk gevierd, o.a. met een spectaculaire abseilactie. En burgemeester Floor Vletter onthulde het jubileumcadeau: het aanlichten van het monumentale kerkgebouw, een geschenk van Stichting Vrienden van de Stompetoren, de gemeente Schermer en een aantal sponsoren. De verlichting vormt een blijvende herinnering aan het 350-jarig bestaan. Een landelijk bekende predikant in deze kerk was Nico ter Linden. Op de begraafplaats bij de kerk bevindt zich het urnengraf van de vroegere minister-president Wim Schermerhorn en zijn echtgenote.

- Poldermolen D (Noordervaart 49) is een in 1635 gebouwde poldermolen. De molen is later voorzien van een vijzel. Het is een rietgedekte achtkantige molen van het type grondzeiler. De molen is, zoals meer Noord-Hollandse poldermolens, een binnenkruier. De molen bemaalde de voormalige afdeling D van de Schermer. Deze indeling in afdelingen bestaan niet meer. Sinds de Schermer overging op elektrische bemaling, zijn de diverse afdelingen bij elkaar gevoegd. Na de in 2006 gereedgekomen restauratie is de voorwaterloop uitgegraven, zodat de molen het water uit de polder weer in de binnenboezem van de Schermer kan uitmalen. De molen is samen met de andere Schermermolens eigendom van de Schermer Molens Stichting en is niet te bezoeken.

- Poldermolen E (Noordervaart 105) dateert uit 1634. Voor het overige geldt hetzelfde verhaal als hierboven bij Poldermolen D, met als afwijkende bijzonderheid dat Poldermolen E eerst geplaatst is als ondermolen van een driegang tussen Rustenburg en Oterleek. Toen hij daar zijn functie verloor, is hij verplaatst naar zijn huidige locatie.

- Gevelstenen in Stompetoren.

Terug naar boven

Evenementen en actviteiten

- Feestvereniging Stompetoren organiseert door het jaar heen diverse evenementen en activiteiten, met name Bingo, Paaseieren zoeken, Keezen, Koningsdag, Kermis, Halloween en Sinterklaasviering.

- Carnaval. - Carnavalsvereniging De Stompestampers.

- Als het in de winter hard genoeg vriest, kun je schaatsen op de ijsbaan van IJsclub Stompetoren.

Terug naar boven

Eten en drinken

- Stompetoren kaas dankt zijn naam aan het gelijknamige dorp. "In deze omgeving grazen onze koeien. De kazen worden gemaakt in de CONO kaasmakerij in Westbeemster. In deze kaasmakerij, die bekend staat als de groenste ter wereld, wordt het oude traditionele ambacht gecombineerd met innovatieve techniek. De rijping vindt plaats in het rijpingspakhuis van Kaashandel Remijn. Dit familiebedrijf heeft zichzelf door de jaren heen bewezen als bijzonder gespecialiseerd in het rijpen van Hollandse kazen. De unieke combinatie van temperatuur en luchtvochtigheid in het rijpingspakhuis zorgen ervoor dat de smaak van de kazen zich optimaal kan ontwikkelen. En dat proef je! Niet voor niets vallen deze kazen regelmatig in de prijzen bij (inter)nationale productwedstrijden." Aldus site van deze kaas.

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Stompetoren, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Links

- Nieuws: - Nieuws uit Stompetoren van de Dorpsraad op Facebook.

- Belangenvereniging: - "Dorpsraad Stompetoren is opgericht om de belangen de inwoners te behartigen. Doel is het op een actieve wijze beheren en behouden van het dorpskarakter van het dorp. Wij komen op voor de dorpsbelangen en de leefbaarheid in ons dorp. Daarnaast geven wij zowel gevraagd als ongevraagd advies aan het college. Wij verkorten de lijn tussen gemeenteraad en inwoners waardoor de mensen betrokken worden en blijven bij het wel en wee in het dorp. We bieden een platform aan burgers om mee te praten over hun woonomgeving en de leefbaarheid. We maken ons sterk voor het vasthouden, verbeteren of vernieuwen van de bestaande voorzieningen, zoals de bibliobus, Basisschool De Wiekslag, peuterspeelzaal, kinderopvang, sportaccommodaties, brandweer, speelplekken in het dorp, plaatselijke middenstand/ondernemingen en verenigingen. Wij staan daarbij open voor nieuwe en bestaande activiteiten ter bevordering en instandhouding van de algemene leefbaarheid in het dorp. We organiseren inspraakavonden over zaken die van belang zijn voor de inwoners, zoals openbaar groen, verkeersdrempels, snelheid bebouwde kom, aanpassing en wensen aangaande infrastructuur, openbaar vervoer en sociale veiligheid. En we treden coördinerend op (indien gewenst) tussen verenigingen, zodat deze bijvoorbeeld niet op dezelfde dag of avond iets organiseren voor de leden/inwoners."

- Onderwijs en kinderopvang: - "De Wiekslag is een openbare school. We bieden een veilige, warme sfeer waardoor de kinderen met plezier naar school gaan en tot optimale resultaten kunnen komen. Alle kinderen krijgen uitstekende zorg en we vergeten ook zeker de creatieve en culturele ontwikkeling niet. Samen met de ouders streven we naar een gelukkige basisschooltijd voor alle kinderen. Je bent van harte welkom om met ons kennis te komen maken."

- "Peuteropvang De Wiekslag (voorheen ‘De Pullelat’) is, samen met KDV en BSO De Wiekslag, gevestigd in het recent geopende (nieuwbouw)pand ‘De Wiekslag’ en maakt samen met OBS De Wiekslag (ISOB) onderdeel uit van het nieuwe Integrale Kindcentrum (IKC). Samen met KDV en BSO De Wiekslag werken we op deze locatie nauw samen met het onderwijs en bieden wij de kinderen uit Stompetoren op deze manier alle voordelen van opvang en onderwijs onder één dak. Op de nieuwe locatie is de Peuteropvang gehuisvest in een prachtige eigen ruimte en volledig nieuw ingericht! Ook is er een eigen buitenruimte waar de kinderen kunnen rennen, spelen en ontdekken. Samen met het KDV hebben we hier een prachtig aangelegde buitenruimte met o.a. zandbak, natuurlijke materialen, babytuin en doolhof." - Kinderdagverblijf De Wiekslag. - BSO De Wiekslag.

- Sport: - SSV (= Schermer Sport Vereniging) Stompetoren is opgericht in 1946. De vereniging kent een voetbal- en een handbalafdeling en heeft momenteel ca. 25 teams.

- Welzijn: - In Stompetoren kennen ze het Slootenfonds, in het kader waarvan jaarlijks een vereniging en een 'vrijwilliger van het jaar' wordt onderscheiden voor hun inzet voor het dorp. In 2018 was Dick Blokker vrijwilliger van het jaar, voor zijn jarenlange inzet voor gebouw de Pullelat.

Reactie toevoegen