Swolgen

Plaats
Dorp
Horst aan de Maas
Noord-Limburg
Limburg

swolgen_plaatsnaambord.jpg

Swolgen is een dorp in de provincie Limburg, in de regio Noord-Limburg, gemeente Horst aan de Maas. T/m 30-6-1969 gemeente Meerlo. Per 1-7-1969 over naar gemeente Meerlo-Wanssum, in 2010 over naar gemeente Horst aan de Maas. (© H.W. Fluks)

Swolgen is een dorp in de provincie Limburg, in de regio Noord-Limburg, gemeente Horst aan de Maas. T/m 30-6-1969 gemeente Meerlo. Per 1-7-1969 over naar gemeente Meerlo-Wanssum, in 2010 over naar gemeente Horst aan de Maas. (© H.W. Fluks)

Swolgen

Terug naar boven

Status

- Swolgen is een dorp in de provincie Limburg, in de regio Noord-Limburg, gemeente Horst aan de Maas. T/m 30-6-1969 gemeente Meerlo. Per 1-7-1969 over naar gemeente Meerlo-Wanssum, in 2010 over naar gemeente Horst aan de Maas.

- Onder het dorp Swolgen vallen ook de buurtschappen Gun, Legert en Osterbos.

- Het dorp Swolgen werkt op veel gebieden samen met buurdorp Tienray (zo zijn er bijv. gemeenschappelijke verenigingen en een gemeenschappelijk sportcomplex).

Terug naar boven

Naam

In het Limburgs
Zwolge.

Oudere vermeldingen
Ca. 1100 Suulginon, 1323 Swolghen, 16e eeuw Swollegem, 1573 Swollegen, Zwollegen, 1662 Swollegem, 1665 Zwollegem, 1803-1820 Swolgen.

Naamsverklaring
Datief meervoud ter aanduiding van een nederzetting. Gaat vermoedelijk terug op een oude waternaam, verwant met het werkwoord zwelgen. De verklaring uit het Oudsaksische swulg-a 'draaikolk' is, gezien de ligging, onmogelijk.(1)

Terug naar boven

Ligging

Het dorp Swolgen grenst in het W aan Tienray en Meerlo, in het N aan Blitterswijck, in het NO aan Broekhuizenvorst, in het O aan Broekhuizen en in het ZW aan Melderslo, en ligt O van de A73, ZO van Venray, ZZO van Wanssum, ligt in de W nabijheid van de rivier de Maas en ligt verder WZW van de Duitse plaats Geldern, WNW van Arcen, NW van Lottum, Lomm en de Duitse plaats Straelen, NNW van Venlo en NO van Horst.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 omvat het dorp Swolgen 58 huizen met 320 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 500 huizen met ca. 1.250 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Molens
In 1824 koopt Gerard Aerts de molen die in 1778 in (waarschijnlijk) buurtschap De Bisselt bij Mook is gebouwd, en bouwt deze in 1833 op in Swolgen, aan de huidige Molenstraat, op de hoek met de Molenzijweg. Het is een houten achtkant op een gemetselde onderbouw, die als graan- en pelmolen wordt ingericht. In buurdorp Tienray lag op de (Grote) Molenbeek een watermolen, die in slechte staat verkeerde en werd stilgelegd. De nieuwe molen kon daardoor voor tenminste twee dorpen malen. In 1879 wordt Augustinus Aerts eigenaar van de molen. Hij laat in 1885 naast de molen nog een stoommolen bouwen, later vervangen door een dieselmotor. Tot 1902 zijn de molens in bezit van leden van de familie Aerts.

In dat jaar worden de molens met huis en toebehoren bij openbare verkoop toegewezen aan de broers Albert en Franciscus Josephus Hubert Geurts, landbouwers in Swolgen, die ieder voor de helft eigenaar worden. Albert Geurts heeft in het dorp ook nog een dorpswinkel, waar hij o.a. prentbriefkaarten van het dorp, die hij voor eigen rekening laat vervaardigen, verkoopt. Albert Geurts is getrouwd met Antonetta Aerts, kleindochter van de eerste molenaar Gerard Aerts. De molen wordt bemalen door Hendrik Geurts, die na boedelscheiding in 1915 eigenaar wordt. Hij blijft tot 1924 op de molen, en verkoopt hem dan aan Antoon of Antonius Wilhelmus Gerrits, molenaar te Vortum.

Gerrits laat de molenaarswoning afbreken en oud-molenaar Hendrik Geurts vertrekt naar Canada. Op 28 oktober 1944 wordt de windmolen, die door Gerrits 'Te Goeder Trouw' was gedoopt, door de terugtrekkende Duitsers in brand gestoken. Op de plaats waar de molen heeft gestaan, is in 1947 een nieuwe, elektrisch aangedreven maalderij gebouwd. De oude maalinrichting met dieselmotor wordt verkocht. Kort daarna wordt het bedrijf overgenomen door de Boerenbond, die in Swolgen een pakhuis met maalderij exploiteert. In 1949 worden de gebouwen verkocht aan Gerard Hubert Cox, landbouwer en houtkoopman in het dorp. (bron en voor nadere informatie zie de beschrijving van Molen Te Goeder Trouw in de Molendatabase)

Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van Swolgen, kun je terecht bij Heemkundevereniging Meerlo-Wanssum.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Swolgen heeft 1 rijksmonument, zijnde de RK Sint-Lambertuskerk (Mgr. Aertsstraat 6). De oudst aangetoonde kerk op deze plaats was een zaalkerkje, gebouwd in ijzersteen. Iets later wordt er een koor aangebouwd. In de 14e eeuw wordt er tegen dit kerkje een bakstenen toren aangebouwd. In de 15e eeuw wordt een driezijdig gesloten koor en een middenschip gebouwd. In de 16e eeuw worden twee zijbeuken aangebouwd en ontstaat een hallenkerk. In 1910 wordt een nieuwe sacristie en doopkapel aangebouwd, door Caspar Franssen. In 1921 is de kerk gerestaureerd door Joseph Cuypers.

Eind 1944 is de kerk opgeblazen, waarbij de toren, het dak, de gewelven en een pilaar verloren gaan. In 1952 begint het herstel, naar ontwerp van Jules Kayser. Het schip wordt verbreed ten koste van de zijbeuken en de pilaren worden ranker. Het laatgotisch koor wordt gerestaureerd in de oude staat en in het pseudobasilicaal schip blijven resten van het oorspronkelijke bouwwerk verwerkt. De kerk wordt ook in de lengterichting vergroot. Ze wordt aldus vrijwel tweemaal zo groot, en er komt een nieuwe toren. In 1953 is de herstelde kerk ingewijd. Het orgel is een Vermeulen-orgel uit 1955. Op het kerkhof o.a. het graf van de bekende schrijver, dichter en publicist Bertus Aafjes (1914-1993) en zijn vrouw. Onder de link vind je zijn omvangrijke bibliografie. De laatste twintig jaar van zijn leven woonde hij in Swolgen met zijn vrouw Tine Wesseling. In het dorp is ook een Bertus Aafjesveldje.

- Mariakapellen.

Terug naar boven

Evenementen en activiteiten

- Activiteitenkalender Swolgen voor de komende maanden.

- Carnaval. - Carnavalsvereniging d´n Bok.

- Koningsdag.

- "Bokstock (weekend in juni) is in 2006 voor het eerst georganiseerd door enkele vrienden uit de vriendengroep "Nie Mèr Te Redde" uit Swolgen en is sinds de eerste editie direct een groot succes en een bekend evementent in de regio geworden. Na enkele jaren is het enthousiasme overgeslagen op de "jeugd" en wordt het jaarlijks terugkerende evenement georganiseerd door leden van meerdere vriendengroepen. Bokstock bestaat elk jaar uit twee onderdelen; op zaterdag een groot muziekfestival in een feesttent en op zondag een sportief evenement voor de inwoners en iedereen die het verder gezellig vindt om mee te strijden voor de eerste plaats."

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- Z van Swolgen ligt de Tienrayse en Swolgenderheide. Het bosgebied grenst aan de oostkant aan natuurgebied het Schuitwater. De zandgronden zijn samen met de schuitwaters lange tijd als jachtterrein in particulier bezit geweest. Het landschap bestaat uit een natuurreservaat met sterke afwisseling van bodemsoorten. Opvallende overgang van hoge zandgrond en heide naar de oude Maasmeander, moeras en open water. Sommige dennenakkers worden weer ontwikkeld tot heide. Het reservaat is rijk aan reptielen, paddenstoelen en vogels, waaronder de zeldzame nachtzwaluw. Door de gemeente en Staatsbosbeheer zijn diverse boswandelingen uitgezet. Een daarvan is 'Stempel van de Maas'. Onder de link vind je een mooie, in tekst en beeld beschreven, 8 km lange wandelroute door dit gebied, gemaakt door Menno Slaats.

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Swolgen, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Links

- Belangenorganisatie: - Dorpsraad Swolgen.

- MFA: - In augustus 2011 is multifunctionele accommodatie (MFA) Kerkebos officieel en feestelijk opgeleverd. Deze accommodatie is tot stand gekomen door een samenwerking tussen sportvereniging Sporting ST, Tennisvereniging 't Löbke en Stichting Gemeenschapshuis. De MFA is er dan ook primair om voor deze instellingen een thuisbasis te vormen. Daarnaast is de accommodatie dusdanig opgezet dat ook andere verenigingen en groepsactiviteiten hier uitstekend hun plek kunnen vinden. MFA Kerkebos is er voor de dorpen Tienray en Swolgen en is ook als zodanig gepositioneerd tussen beide dorpskernen in. De accommodatie heeft twee fraaie ruimten met beide een eigen barvoorziening, een uitgebreide keuken en twee terrassen met uitzicht op de voetbalvelden of tennisbanen. In het soutterain zijn kleedlokalen, massageruimte en materialenruimte voor de sporters die gebruik kunnen maken van de sportvelden of tennisbanen.

- Onderwijs: - Net als gemeentefusies duren ook scholenfusies weleens langer dan aanvankelijk beoogd. Zo was in januari 2015 nog het plan om Basisschool De Klimboom in Swolgen en de Mariaschool in Tienray te laten fuseren per 1-8-2016, maar is het uiteindelijk 1-8-2018 geworden. De voorlopige werknaam was Fusieschool ST, de definitieve naam is Kindcentrum STip geworden. De gemeente en de partners van basis- en voortgezet onderwijs verwachten dat het aantal schoolgaande kinderen de komende jaren, net als in veel andere gemeenten, zal dalen. Ook verwachten ze dat er in de bestaande basisschoolgebouwen onvoldoende kan worden ingespeeld op het geven van modern onderwijs en de aansluiting op het voorgezet onderwijs.

De intentie was om op één locatie verder te gaan. Uit onderzoek is gebleken dat de bestaande schoolgebouwen van Tienray en Swolgen verouderd waren en niet meer aan de kwalitatieve eisen voldeden. Als oplossing heeft scholenkoepel Dynamiek de voorkeur gegeven aan één gezamenlijk nieuw schoolgebouw op de in 2011 gereed gekomen MFA/sportcomplex Kerkebos. Op deze locatie worden functies op één plek gebundeld en kan bovendien gebruik worden gemaakt van reeds aanwezige ruimten. Dit past helemaal binnen de visie van het nieuwe accommodatiebeleid van de gemeente. Het College onderschrijft dan ook deze argumenten en de keuze voor een nieuwe basisschool bij Kerkebos. In december 2017 heeft ook de voltallige gemeenteraad zich achter de plannen geschaard.

Het samengaan van de scholen geeft hen de kans (sneller) nieuwe keuzes te maken. Keuzes waardoor het onderwijs ook weer in een hedendaags jasje past. Want dat een school voor de 21e eeuw niet meer hetzelfde is als een school van de 20e eeuw is hen duidelijk. Leren in de 20e eeuw ging vooral over het krijgen van antwoorden. Tegenwoordig gaat het leren veel meer over het stellen van vragen. Bij Kindcenrum STip vinden ze het belangrijk dat kinderen zich in de volle breedte kunnen ontwikkelen. Uitblinken waar je goed in bent en ondersteund worden in dat wat je lastig vindt. Hierbij maken ze gebruik van de modernste leermiddelen. Bij Kindcentrum STip werken ze thematisch en leren ze onderzoekend vanuit de nieuwsgierigheid en de onderzoeksvragen van de kinderen.

- Muziek: - "De 'roots' van de huidige fanfare liggen bij een zangvereniging die in 1918 werd opgericht. De zangvereniging droeg de naam Vriendenkring. Eind 1935 meenden enige Swolgenaren dat het beter was in plaats van een zangvereniging een fanfare op te richten. Hier en daar, onder andere uit Melderslo en Horst, werden wat oude instrumenten bijeen gehaald en vol ijver ging men aan het repeteren in een leegstaande boerderij. Nu, meer dan 80 jaar later, neemt Fanfare Vriendenkring nog altijd een prominente plaats in in de dorpsgemeenschap van Swolgen en geeft zij bij tal van activiteiten acte de presence. Jarenlang heeft het korps onder de bezielende leiding gestaan van Chris Cuppen uit America. Onder leiding van Chris is in 1988 met deelname aan het concours in Susteren het hoogtepunt van de vereniging bereikt. Er werd een eerste prijs met 315,5 punten behaald, met promotie naar de Superieure afdeling.

De Vriendenkring heeft voor de laatste maal aan een concours deelgenomen in 1992. Helaas was kort daarna een tendens zichtbaar van een dalend ledenaantal. Hierdoor was het erg lastig om het muzikale peil op superieur niveau te handhaven. De druk van ‘het tijdens een concours moeten presteren’ werd meer en meer losgelaten. Er werd daarom gaandeweg de jaren negentig nadrukkelijk ingestoken op het spelen van lichte en populaire muziek afgewisseld met concertwerken. Mede als gevolg van het herhaaldelijk niet deelnemen aan concoursen, komt de Vriendenkring momenteel uit in de derde afdeling, beter bekend als de vroegere afdeling Uitmuntendheid. De nieuwe insteek verminderde de druk en het vergrootte het plezier in het samen muziek maken; iets wat de vereniging vandaag de dag nog altijd “hoog in het vaandel” heeft staan. De vereniging telt ca. 40 leden. Het huidige korps met ca. 25 actieve muzikanten staat onder de vakkundige en inspirerende leiding van Bas Clabbers uit Blerick."

- Toneel: - "Toneelvereniging Ernst & Humor in Swolgen bestaat al meer dan 75 jaar. We organiseren om de 2 jaar voor de jeugd een Sprookjestocht in het Swolgense bos."

- Sport en bewegen: - Voetbalvereniging Sporting ST is in 2010 ontstaan uit een fusie van de verenigingen VV TOP '27 uit Tienray en SV Swolgense Boys uit Swolgen.

- "Een tijd geleden kwam het idee om een plek in Swolgen te realiseren om mensen samen te brengen. Jong, oud, groot, klein het zou niet uit mogen maken. Een plek waar mensen gezond bezig kunnen zijn, niet alleen door te sporten maar ook een plek om elkaar te ontmoeten en te ondersteunen. Een werkgroep werd gevormd en het plan begon in de loop van 2019 zijn vorm te krijgen." Na de nodige voorbereidingen en fondsenwerving is Beweegpark Kerkebos in 2021 gerealiseerd.

- Weer: - Weerstation Swolgen.

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Swolgen.

Reactie toevoegen