't Hoekske (Ulvenhout)

Plaats
Buurtschap
Breda Alphen-Chaam
West-Brabant Baronie en Markiezaat
Noord-Brabant

't Hoekske (Ulvenhout)

Terug naar boven

Status

- 't Hoekske is een buurtschap in de provincie Noord-Brabant, in de regio West-Brabant, en daarbinnen in de streek Baronie en Markiezaat, in grotendeels de gemeente Breda, en voor een klein deel (= de Heistraat) de gemeente Alphen-Chaam. T/m 1941 gemeente Ginneken en Bavel, in 1942 over naar gemeente Nieuw-Ginneken, in 1997 grotendeels over naar gemeente Breda en voor een klein deel over naar gemeente Alphen-Chaam.

- Buurtschap 't Hoekske valt, grotendeels ook voor de postadressen, onder het dorp Ulvenhout; t/m 1996 viel ook de Heistraat in deze buurtschap postaal onder het dorp Ulvenhout. Omdat de dorpskern van Ulvenhout, samen met het grootste deel van de buurtschap 't Hoekske, daarna naar de gemeente Breda, maar de Heistraat naar de gemeente Alphen-Chaam ging, en de bewoners van onder meer de Heistraat in 't Hoekske toch 'in' Ulvenhout wilden blijven wonen, is er voor de postadressen van onder andere die straat een plaatsnaam Ulvenhout AC (Alphen-Chaam) gecreëerd met een eigen postcode.

- Overigens was er rond 1870 in de omgeving sprake van (nog) een buurtschap Het Hoekje, namelijk Z van Galder, W van Kerzel en Z van Balleman.

- Buurtschap 't Hoekske heeft geen plaatsnaamborden, zodat je slechts aan de gelijknamige straatnaambordjes kunt zien dat je er bent aangekomen.

Terug naar boven

Naam

Naamsverklaring
“De naam is ontleend aan de hoek waar de Molenstraat, Strijbeekseweg en de (oude) Chaamseweg bij elkaar kwamen. Deze hoek is thans vervallen” (82).

Terug naar boven

Ligging

Buurtschap 't Hoekske ligt Z en ZO van Ulvenhout, in het buitengebied tussen Ulvenhout en de A58, ten dele ook Z van de A58 (= de Heistraat). De buurtschap omvat naast de gelijknamige weg de wegen Oude Beekhoek, J.F. Kellyweg, Tolweg en Vlasaard en delen van de Chaamseweg, Strijbeekseweg, Molenstraat, Heistraat en Slotlaan. De begrenzing wordt gevormd door de rivier de Mark, de Chaamse Beek, de weg Oude Beekhoek, het eerste gedeelte van de Heistraat en de Strijbeekseweg tot de weg Koekelberg.

Terug naar boven

Statistische gegevens

Buurtschap 't Hoekske omvat ca. 90 huizen met ca. 250 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

De buurtschap is – onder deze naam – pas officieel ontstaan in 1974. De streek en de bewoning in die streek zijn uiteraard al veel ouder. Een deel van de streek stond voor 1974 bekend als Beekhoek en de rest was min of meer naamloos. De buurt heeft derhalve de buurtvereniging én de buurtschap ’t Hoekske opgericht in 1974.

“Het plan voor het oprichten van onze buurtschap is ontstaan tijdens de diamanten bruiloft van de familie Brouwers in 1972. Dit feest vond plaats in de geheel ontruimde garage van Wim Schraven, waarbij de grote opkomst van vooral de nieuwe bewoners opvallend was. Dit leidde tot de concrete vraag van enkele jongeren, zoals de jongens van Van Oosterhout, Meeren, Van Hooydonk et cetera: ‘Hoe kunnen wij de integratie van de nieuwe buurtbewoners bevorderen?’. Dit resulteerde in een bijeenkomst in café ’t Hoekske. Hier werd besloten tot oprichting van Buurtschap ’t Hoekske” (82).

De aanleg van rijksweg A58 in 1989 heeft de buurtschap in drieën gesplitst, omdat niet alleen de rijksweg zelf maar ook de afrit Ulvenhout de buurtschap doorsnijdt. Eveneens betreurenswaardig is het verdwijnen van café ’t Hoekske in 1994, omdat dat het hart uit de buurtschap heeft gehaald. Het café functioneerde namelijk als een soort ‘dorpshuis’, waar vele activiteiten en festiviteiten plaatsvonden. Het pand heeft nu de functie van woonhuis. Gelukkig heeft de buurtschap sinds 1999 voor de nieuwjaarsreceptie onderdak kunnen vinden op de camping van de familie Rops.

Van 1859 tot 1875 werd er bij ’t Hoekske tol geheven op de Strijbeekseweg. De pachter van de tol, Cornelis Mathijssen, begon in een reeds bestaand huisje op ’t Hoekske een café. Zijn opvolger J. Smeekens herbouwde dit huis in 1887, in de vorm zoals dit thans nog te zien is, op de punt van twee wegen. Sedertdien begint het café ook de naam ’t Hoekske te krijgen. Omstreeks 1920 luidde de naam ‘café ’t Hoekske, In Den Veehandel, A. Brosens-Jansen’. In 1994 werd het café gesloten en werd het een woonhuis (Strijbeekseweg 1). Helaas verdween hiermee ook de naam op de gevel van dit meer dan honderd jaar oude pand.

Café ’t Hoekske was vroeger een herberg. Het jubileumboek*3 bevat een aangrijpend verhaal over Jan Mathijssen, die in 1849 in de herberg geboren is. Jan was zeer godvruchtig en wilde graag broeder worden bij de trappisten in Westmalle. Hij moest echter al op elfjarige leeftijd ‘de kost gaan verdienen’, om het karige inkomen van zijn ouders te helpen aanvullen. Toen de ouders enige tijd later wegens hun hoge ouderdom met de herberg stopten, moest Jan zelfs voor het hele gezin een inkomen bij elkaar werken. Zijn vader overleed in 1883, en pas na het overlijden van zijn moeder in 1894 was Jan eindelijk ‘vrij’ om zijn roeping te volgen. Hij is toen op 45-jarige leeftijd nog trappist geworden en ging sinds die tijd verder door het leven onder de naam broeder Hilarion. Hij is in 1921 in Westmalle overleden.

Aan de Molenstraat 67 (op de hoek met het nieuwbouwwijkje Beekdal) heeft melkfabriek ‘Hoop op Zegen’ gestaan, opgericht in 1906, gesloten in 1967. In 1926 werd de naam, op verzoek van pastoor Vermunt, gewijzigd in ‘R.K. Coöperatieve Stoomzuivelfabriek Sint Laurentius’. Het linkergedeelte is in 1989 afgebroken in verband met de nieuwbouw van Beekdal, het rechtergedeelte is nog intact. Een van de oprichters van de zuivelfabriek was Adrianus Rops. Hij was voorzitter van de fabriek van 1913 tot 1940 en is hiervoor in 1956, bij het 50-jarig bestaan, koninklijk onderscheiden.

De voormalige winkel annex theehuisje van ‘vrouw Frijters’ (To Frijters-Peeters) aan de Slotlaan 112 is thans een woonhuis.

De buurtschap is een echte buurtschap in de klassieke zin des woords. Dat wil zeggen dat het een gemeenschap is waar niet alleen iedereen elkaar kent, maar ook waar nodig voor elkaar klaar staat. Voorzitter van de buurtvereniging Toon van Ekert verwoordt dit in zijn voorwoord bij het jubileumboek*3 als volgt: “Persoonlijk ben ik er trots op deel te mogen uitmaken van de buurtschap. Het is een fijne gedachte te wonen in een omgeving waar vrijwilligers voortdurend inspanningen doen om ervoor te zorgen dat wij oog houden voor elkaar. ‘In voorspoed en in tegenspoed’, zoals dat dan zo mooi heet. Op de drempel van het derde millennium spreek ik dan ook de hoop uit, dat dit de komende vijfentwintig jaar kan worden voortgezet. Met ieders enthousiasme zal dat zeker lukken.”

De buurtvereniging organiseert tal van activiteiten zoals Sint-Nicolaas, schaatsen, zwemmen, paardrijden, droppings, feestavonden, fietstochten, barbecues, een bloemetje voor de zieken en kerstpakketten voor de ouderen. In 1999 is het 25-jarig bestaan gevierd met een feest voor de bewoners en een reünie voor oud-bewoners.

*1 Zie verder aldaar.
*3 Zie bij Literatuur.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- De langgevelboerderij (van het Kempische type) van Ad en Mieke Peeters-van Boxel aan de Strijbeekseweg 12 kreeg een eervolle vermelding bij de uitreiking van de Monumentenprijs Noord-Brabant 1998. De jury constateerde over dit pand: “Fraaie ligging in het landschap. Gebinten in schuren. Ook is geconstateerd dat soms, met behoud van de historische buitenkant, de binnenkant van de oorspronkelijke boerderij volledig anders is ingericht. In feite is een dergelijk gebouw dan te beschouwen als een zogenoemde woonboerderij. Dat kan variëren van eenvoudige splitsing en verbouwing tot een tweegezinswoning, tot het binnen de oorspronkelijke bouwmassa maken van een (luxe) woning die tot ver in de 21e eeuw als zodanig zal blijven voldoen. Door een dergelijke aanpak is dan toch in ieder geval de meestal fraaie landschappelijke situatie gered.” “Bijzonder zijn de topgevel waarin vensters met een boogveld en de Vlaamse schuur” (82). De circa tweehonderd jaar oude ‘karkooi’ is in 1996 grondig gerestaureerd. Dit rijksmonument was na een zware januaristorm in 1993 beschadigd. Gelukkig kon dit, voor de boer onrendabele, gebouw dankzij subsidies van gemeente en Rijksdienst voor de Monumentenzorg behouden blijven.

Terug naar boven

Natuur en recreatie

De Heistraat is een kilometerslange deels onverharde weg met fietspad, die begint bij ‘t Hoekske en dwars over de Strijbeekse Heide*1 naar Chaamdijk*1 loopt.
*1 Zie verder aldaar.

Terug naar boven

Cartografie

- De oudst bekende gedetailleerde kaart van het gebied, waarop de eigenaars van de verschillende stukken grond staan aangegeven, dateert uit 1783 en is getekend door landmeter J.P. Colognac. De kaart is vervaardigd in opdracht van de toenmalige burgemeester van Breda. Een deel van de kaart is afgebeeld in bovengenoemd jubileumboek. “Op de kaart is aangegeven dat rond ’t Hoekske overal al bebouwde landen lagen. In de richting van Strijbeek lagen de heidevelden. Er werd een verharde weg geprojecteerd vanaf De Roskam via de Oude Beekhoek en het eerste deel van de Heistraat en voorts midden over de Strijbeekse Heide. Onder meer door de inval van de Fransen op het einde van de 18e eeuw is de weg er nooit gekomen” (82).

Terug naar boven

Literatuur

- In 1999 is het fraai verzorgde boek ‘Buurtschap ’t Hoekske. Fotoboek uitgegeven bij het 25-jarig bestaan van de buurtschap in 1999’ verschenen (redactie Kees van Alphen). In 86 pagina’s (A4-formaat) worden geschiedenis en recente ontwikkelingen van de buurtschap weergegeven. Blijkbaar is het een gezonde omgeving, want er figureren nogal wat gouden huwelijken in het boek. Eén echtpaar heeft er zelfs zijn 65-jarige huwelijk gevierd (Sjefke Brouwers en Dien v.d. Broek in 1977). Het boek is rijkelijk voorzien van illustraties.

Terug naar boven

Links

- Algemeen: - Blijkens dit artikel uit 2019 bestaat Buurtschap/Buurtvereniging 't Hoekske nog wel, maar helaas lijkt de site over buurtschap 't Hoekske onder Ulvenhout met o.a. geschiedenis en actualiteiten, te zijn opgeheven? Of ligt hij er tijdelijk uit wegens onderhoud?

Reactie toevoegen