Op Texel hebben ze geen boswachters, maar wadwachters.
Gemeente Texel in ca. 1870, kaart J. Kuijper
- Texel is een eiland en gemeente in de provincie Noord-Holland, in de regio's Kop van Noord-Holland en Waddengebied. De hoofdplaats van de gemeente is Den Burg.
- Texel is tegenwoordig nog het enige Noord-Hollandse waddeneiland. T/m 31-8-1942 vielen de Friese eilanden Vlieland en Terschelling ook onder Noord-Holland.
- De gemeente Texel omvat de dorpen De Cocksdorp, De Koog, De Waal, Den Burg, Den Hoorn, Oosterend en Oudeschild en de buurtschappen Bargen, De Nes, De Westen, Dijkmanshuizen, Driehuizen, Harkebuurt, Het Noorden, 't Horntje, Midden-Eierland, Molenbuurt, Nieuweschild, Noord Haffel, Noorderbuurt, Ongeren, Oost, Spang, Spijkdorp, Tienhoven, Westergeest, Westermient, Zevenhuizen, Zuid-Eierland en Zuid Haffel. In totaal zijn dit 7 dorpen en 23 buurtschappen.
- Wapen van de gemeente Texel.
- Foto's van de plaatsnaamborden in de gemeente.
Terug naar bovenTaalkundige bijzonderheden
Door een oude klankwet is het consonantcluster -ks- tot -s- gereduceerd. Daarom spreken 'Hollanders' het uit als 'Tessel'. In het Fries wordt echter nog steeds 'Teksel' gezegd. Een inwoner van dit eiland is een Texelaar / Tesselaar. En omdat het een eiland is, woon je niet in maar op Texel.
Oudere vermeldingen
772 of 776 kopie 1183-1195 in Tesla, 772 of 776 kopie 1170-1175 in Thesla, ws. 2e helft 9e eeuw kopie 1150-1159 Tysele, 918-948 kopie 11e eeuw insulae Texlae, 918-948 kopie 11e eeuw in Tlex, 918-948 kopie 11e eeuw in Texle, 985 kopie 13e eeuw Texla, 1309 van Tessele, 1573 Texel, 1883 Tessel.
Naamsverklaring
Waarschijnlijk een afleiding van of samenstelling met het Germaanse tehswa*- 'rechts', respectievelijk 'zuidelijk'. Een andere, minder waarschijnlijke verklaring, knoopte aan bij het Germaanse þehslô*-, het Oudnoorse þexla, en het Vroegnieuwnederlandse dissel 'soort van bijl' en dan 'bijlvormige verhevenheid' of 'bijlvormig eiland' (?).(1)
Texel ligt N van Den Helder en is het meest westelijke en zuidelijke Waddeneiland.
Terug naar bovenIn 1840 heeft de gemeente Texel 770 huizen met 4.924 inwoners, verdeeld in de dorpen Den Burg 235/1.523 (= huizen/inwoners), Het Oude-Schild 172/1.058, De Hoorn 95/569, Oosterend 91/572, De Waal 29/236, De Koog 15/81 en De Cocksdorp 41/293 en de buurtschappen Oost 34/244, Zevenhuizen 11/65, Het Nieuwe-Schild 5/32, De Westen 30/182 en Zuidhaffel 12/69. Tegenwoordig heeft de gemeente ca. 6.000 huizen met ca. 14.000 inwoners.
Terug naar bovenHet huidige eiland bestond oorspronkelijk uit twee eilanden: Texel in het zuiden en Eierland in het noorden. In 1630 zijn de eilanden door de Zanddijk met elkaar verbonden. In 1835 richt een aantal heren waaronder Nicolas Joseph de Cock een maatschappij op met als doel de kwelder tussen de eilanden in te polderen. Dat wordt de polder Eierland. Naar deze hr. De Cock is later het in 1836 gestichte dorp Nieuwdorp genoemd (De Cocksdorp dus).
Na de bedijking van de polder Eierland blijft tussen deze polder en het aan de oostkant gelegen oude land van Texel een grote diepe inham over, waardoor de zee diep landinwaarts kon binnendringen. Gezien de risico's daarvan wordt daarom in 1871 besloten om deze 791 hectare grote Noordwaard in te polderen tot de polder Het Noorden, waarmee de huidige vorm van het eiland een feit wordt.
De scheepvaart is lange tijd belangrijk geweest voor Texel. In de 17e en 18e eeuw betreft dit de scheepvaart door de VOC naar het Verre Oosten, later wordt dit vervangen door walvisvaart en andere visserij, alles vanuit de haven van Oudeschild. Tegenwoordig is Oudeschild nog de thuishaven van ca. 30 Noordzeekotters en enkele kleinere kotters voor de garnalenvisserij op de Noordzee.
Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van dit eiland, kun je terecht bij de volgende instanties:
- "Historische Vereniging Texel heeft als doel: de historie van het eiland in de ruimste zin te onderzoeken, te beschermen en voor het nageslacht te bewaren; belangstelling te wekken voor en bekendheid te geven aan de historie van het eiland. De vereniging beoogt haar doel te bereiken door: historisch archiefonderzoek; bestudering van het Texels dialect; stamboomonderzoek; archeologisch onderzoek; het zich bezighouden met dragers van beeld en geluid; het behulpzaam zijn bij of het verzorgen van historische evenementen; het benutten van alle andere wettelijke middelen die aan het doel van de vereniging bevordelijk kunnen zijn."
- Museum Waalstee in De Waal geeft een veelzijdig beeld van het leven op Texel in het verleden. Je vindt in het museum diverse authentieke boerenwagens en koetsen, gebruiksvoorwerpen en oude landbouwmachines, die op het eiland dienst hebben gedaan. Daarnaast allerhande machines en voorwerpen voor melkverwerking en kaas- en boterbereiding. Ook kun je zien hoe men 100 jaar geleden woonde en werkte op een boerderij. Met name de rol van de vrouw op het boerenbedrijf, in de zuivelbereiding en in de vlas- en wolverwerking wordt belicht. In de smederij worden, naast producten ten behoeve van ondernemers, souvenirs voor verkoop in het museum gemaakt. In het museum staat ook een houten rosmolen. Regelmatig zijn er demonstraties van oude beroepen en exposities van kunstwerken. Faciliteiten: rolstoelvriendelijk (ook de toiletten); rondleidingen; puzzeltocht voor kinderen; museumwinkel met Texelse producten; koffie met Texelse koek; frisdranken; oplaadpunt E-bikes; ruime parkeerplaats voor je fiets; parkeren voor auto’s en bussen op loopafstand.
- In het centrum van Den Burg bevindt zich in een fraai gerestaureerd huis de Oudheidkamer Texel. Het is een van de oudste huizen van het eiland. De Oudheidkamer is in 1599 gebouwd als gasthuis. Boven de deur staat te lezen ´Wie zijn oren stopt voor het roepen der armen, God zal hem niet ontfarmen´. In het gasthuis had men wel oren voor de armen, men bood hen zelfs onderdak. Mensen die tijdelijk dakloos waren en vreemdelingen mochten gratis drie nachten in het gasthuis verblijven. In de Oudheidkamer is een indrukwekkende verzameling kunst- en gebruiksvoorwerpen, oude prenten, klederdrachten en folklore te zien. De vaste tentoonstelling bestaat uit het huis en alles wat zich daarin bevindt. De kamers zijn in oudhollandse stijl ingericht. Het geheel geeft een goed beeld van hoe mensen vroeger leefden. Een van de favoriete objecten van vrijwilliger Nieteke Roeper is een oude speeldoos uit 1860. Hij is recentelijk gerestaureerd en doet het weer prima. Via een slim mechaniek speelt hij een mooi wijsje als je hem opwindt. Als je hem wilt horen spelen, vraag het dan gerust aan de gastvrouw of -heer. Hij speelt prachtig! Op de zolder worden wisselende tentoonstellingen gehouden.
"“Als er minder te zien is, zie je meer”. Deze wijsheid hebben wij in de Oudheidkamer ter harte genomen. We hebben zóveel mooie spullen die we graag willen laten zien, dat het museum eigenlijk te vol stond. Met gevolg dat je je niet meer op de details kon concentreren. Door gerichte keuzes te maken, hebben we veel meer rust gecreëerd. Ik ben blij met het resultaat. De vitrines van de Oudheidkamer hebben allemaal een thema. Zo hangt er een in de keuken die helemaal gewijd is aan rookwaar en een ander aan glaswerk. In de kast onder de trap zijn allerlei objecten te zien die gebruikt werden bij het bereiden van eten. De opkamer - de ‘mooie kamer’ - die gereserveerd werd voor bezoek, staat grotendeels in het teken van het drinken van thee. Op de tafel hebben we een porseleinen theeservies met Chinees motief uitgestald en in de spinde (de inbouwkast) staan allerlei thee-benodigdheden." Aldus vrijwilliger Majella Reijnders.
Klein maar fijn. "De Oudheidkamer is klein, maar mensen die meerdere keren op bezoek komen zien toch steeds nieuwe dingen. We zijn blij dat we ons enthousiasme voor het historische huis, de prachtige tuin en alle mooie objecten kunnen delen met bezoekers. Dus kom vooral eens langs, proef de sfeer van vroeger en geniet van al het moois!" De Oudheidkamer in Den Burg geeft tevens toegang tot de kleinste openbare kruidentuin van Nederland. Hier kun je genieten van ruim honderd verschillende soorten planten en struiken, elk met een eigen verhaal. De tuin is 70 vierkante meter groot en straalt een serene rust uit. De grote trots van de tuin is de schermbloemige zwartmoeskervel. Deze oudste Hollandse wilde groente werd in vroeger tijd in de soep verwerkt, maar verdween in 1781, tot hij in 1944 werd herontdekt door Jac.P. Thijsse.
Terug naar boven- Grote delen van de Waddenzeedijk op Texel voldoen op dit moment niet aan de wettelijke veiligheidseisen. Om in de toekomst aan deze eisen te kunnen voldoen is een versterking van de waterkering noodzakelijk. Daarom is in 2016 een project van start gegaan behelzende het ontwerpen en realiseren van de versterking voor 14 kilometer waddenzeedijk en de nieuwbouw van een aantal kunstwerken, waaronder 3 gemalen. In 2020 beoogt het project gereed te zijn.
Terug naar bovenStichting Dorpsherstel
"Stichting Dorpsherstel Texel zet zich in voor het restaureren van woonhuizen, schapenboeten en stolpschuren. De gelden hiervoor komen van het Waddenfonds en de gemeente. Dit in het kader van het behoud van monumenten en cultureel erfgoed op het eiland." - Op deze pagina kun je zien welke panden ze al gerestaureerd hebben.
Beelden
Overzicht van beelden op Texel (zowel losstaande beelden als gevelstenen).
Schipbreuk- en Juttersmuseum
Schipbreuk- en Juttersmuseum Flora in De Koog is naar eigen zeggen het leukste familiemuseum van Texel* en tevens het grootste juttersmuseum ter wereld. "Bij ons vind je een diversiteit aan strandvondsten van meer dan 75 jaar! Beleef bij ons de stoere wereld van het strandjutten, het loods-en reddingwezen en de visserij. In de verschillende sfeervolle ruimtes worden, naast de exposities, doorlopend diverse films vertoond over scheepsstrandingen, reddingsacties en de jutterij. Ook vind je vele bijzondere voorwerpen op ons uitgebreide buitenterrein. Wij hebben een knus museumcafé, een grote speeltuin, er zijn diverse spelletjes te doen, er is een leuke speurtocht door het museum, een souvenirshop en er is een gezellige picknickplaats." Een collectie oude tractoren, motoren en landbouwwerktuigen maakt ook deel uit van de omvangrijke collectie van het museum.
* Dat er in brede kring zo over wordt gedacht tonen diverse awards die zij door de jaren heen hebben gewonnen, waaronder in maart 2019 de bronzen award "Leukste uitje van Noord-Holland 2019" van de ANWB.
"In 2014 hebben wij, André Eelman en Judith van der Zee, het Juttersmuseum overgenomen. Beide zijn geboren en getogen Tesselaars en komen uit een échte juttersfamilie. André: “mijn opa was al strandjutter, hij woonde in De Koog, aan de bosrand, dus het ‘duuntje’ over en hij was zo op het strand. Toen mijn vader een kleine jongen was ging hij altijd met zijn vader mee naar het strand te jutten en toen ik klein was, ging ík met mijn vader mee te jutten.” “Ik heb het jutten van mijn moeder”, aldus Judith. “Als het hard waaide en ging stormen en wij als kinderen een beetje wild werden, zei mijn moeder: kom op, lekker mee naar het strand. We strûûnden de waterlijn af en namen van alles mee naar huis, zó word je er mee besmet”. Toen Jan Uitgeest, de oprichter van het museum, er mee wilde stoppen en het museum te koop aanbood, hebben wij die kans genomen. We hebben er een echt familiemuseum van gemaakt waar jong en oud zich prima kan vermaken! En als het hard waait en stormt... zijn wij op het strand te vinden om lekker te jutten!"
Terug naar boven- Cultuurnacht Texel (in 2021 voor de 4e keer) is een nacht vol muziek, poëzie, film, dans, kunst en erfgoed, op onverwachte locaties.
- "Om ’t Eiland (weekend in mei of juni, in 2022 voor de 14e keer) is een wandel kampeertocht om het eiland Texel. Het is een afwisselende route met een hoog gehalte van vakantiegevoel. Deze tocht is in samenwerking met de Texelse wandelvereniging ’t Gouden Boltje tot stand gekomen en is deels afgeleid van de bestaande route het Texelpad van het Nivon. Om’t Eiland start in de veerhaven. Hier kun je je bagage inleveren en ontvang je de route voor de komende dag. De eerste dag leidt de route via de oostkant van het eiland naar De Cocksdorp en is circa 31 kilometer. In de Cocksdorp wordt er overnacht in vakantiepark De Krim in door de deelnemers zelf meegenomen tentjes. De tweede dag zal de westkust, deels over het strand, door de Slufter en via de bossen, ons weer brengen bij het eindpunt; de veerhaven. De kosten voor deze tocht zijn € 48,50 per persoon. Hiervoor verzorgen wij een ‘voetgangers’ kaartje voor de overtocht met de boot van de TESO, vervoer van bagage, koffie en thee, een kampeerplek op de vijfsterren camping De Krim, een warme maaltijd en een ontbijt- en lunchpakket op de zondag."
- Zwitserleven Zeilweek (juni) met o.a. de Ronde om Texel (catamaran) met ca. 500 deelnemers.
- Texel Blues Festival (weekend in oktober).
Ouwe Sunder
"Ieder jaar op 12 december gaan de Texelaars helemaal los. Er wordt gespeuld wat er in het afgelopen jaar gebeurd is, of gewoon verkleden en feesten als een dolle. Traditie. Ouwe Sunderklaas is een verkleedfeest waarbij de eilanders zich onherkenbaar vermommen en een vreemde stem opzetten. In deze uitdossing gaan zij in alle dorpen op Texel langs de deuren en nemen zo bekenden in de maling. Ook de actualiteit wordt op de hak genomen. Dit wordt in dialect speule ("spelen") genoemd. Na deze verkleedpartij wordt onthuld wie wie was en wordt er nog lang doorgefeest. Behalve satire is Ouwe Sunderklaas natuurlijk ook gewoon gezelligheid en worden er de nodige biertjes gedronken.
Tegenwoordig. Hoewel Ouwe Sunderklaas een oud feest is, is de traditie op Texel nog altijd erg actueel. Het is een belangrijk onderdeel van de eilander identiteit. Hoewel de laatste jaren meer en meer bezoekers van het vasteland naar het eiland komen om het feest te ervaren, blijft het ook voor veel eilanders toch bij uitstek een feest voor echte Texelaars. Juist hierdoor heeft de traditie zich zo kunnen handhaven. Ook wordt het gewone Sinterklaasfeest gevierd. Voor- en Naklazen. De dag na Ouwe Sunderklaas wordt tegenwoordig meer en meer gebruikt voor het 'Naklazen', waarbij de flesjes bier en de andere versnaperingen die op 12 december niet opraakten, alsnog worden genuttigd. Indien alles is opgegaan met Ouwe Sunderkllaas wordt er gewoon een nieuwe voorraad ingeslagen. Tevens wordt er de dag voor Ouwe Sunder alvast voorgeproefd met het 'Voorklazen'."(2) - Bekijk hier een filmpje m.b.t. Ouwe Sunder. - Foto's en filmpjes m.b.t. Ouwe Sunder op Facebook.
Terug naar boven- Veerdienst TESO onderhoudt de verbinding tussen Den Helder en Texel.
Cinema
"Verleden. In de Gouden (17e) Eeuw was het pand in Den Burg waarin tegenwoordig Cinema Texel gevestigd is, bekend als 'De Vergulde Kikkert'. Het was een logement dat regelmatig onderdak bood aan hooggeplaatsten, VOC kooplieden en scheepsofficieren. Tegelijkertijd stond het bedrijf onder de Texelaars bekend om zijn Bourgondische maaltijden, uiteraard vergezeld van een goed glas. Niet te vergeten was dit hèt trefpunt voor toneel, dans en zang. Kortom toen al de plek voor breed kostelijk vermaak. De eigenaar was Albert Lambertz Kikkert, die nog enkele andere zeer goed bekend staande eet- en drinkgelegenheden bezat.
Heden. Om enigszins in de gedachte van Kikkert te treden, biedt Cinema Texel in Den Burg op vele manieren kostelijk vermaak. Tijdens de lunch serveren wij verfrissende combinaties op onder andere panini's, bagels en wraps. Ook serveren wij vanaf 17:00 uur Bourgondische vleesgerechten en maaltijdsalades, van eersteklas kwaliteit. Sinds 2014 hebben wij een schepijspunt, zodat wij op warme dagen in het voorbijgaan verkoeling kunnen bieden. Wij vertonen in onze 2 bioscoopzalen de meest recente films voor jong en oud. Van 'Blockbusters' tot 'Artfilms'. Wij zijn volledig ingesteld op het organiseren van bedrijfspresentaties, publieksbijeenkomsten, debatten, verenigings- en eigen filmvertoning, (kinder)feestjes, events en vele andere soorten bijeenkomsten."
"Ecomare in De Koog is een leuk en boeiend dagje uit voor alle leeftijden. Je ziet er zeehonden, vogels, vissen en andere zeedieren van heel dichtbij. In het natuurmuseum van Ecomare ontdek je alles over Werelderfgoed Waddenzee, de Noordzee en nauurlijk ook het eiland zelf. Ecomare ligt midden in het Nationaal Park ‘Duinen van Texel'. Je kunt er uren rondstruinen! Ecomare brengt je dichtbij de natuur van de kust en zee, laat je begrijpen dat natuurlijke rijkdommen kwetsbaar zijn, en nodigt je uit bij te dragen aan de bescherming ervan. Aan deze missie wordt gewerkt via voorlichting, educatie en de opvang van vogels en zeehonden. Maar ook in het centrum zelf besteden we veel zorg aan de natuur en het milieu. Dat is de reden waarom we zijn beloond met het Green Key- certificaat. Vind je het leuk om te weten wat de dierverzorgers allemaal meemaken met de dieren van Ecomare? Ze schrijven er wekelijks een weblog over! De nieuwsberichten gaan over interessante gebeurtenissen in de natuur op het eiland. Informatie over onder meer zeedieren, de Texelse natuur en de wadden vind je bij Leesvoer."
- Texels Straatnamen Spel: vul op de puntjes een Texelse straatnaam in en de zin is compleet.
- Tot aan de 17e eeuw kent het eiland een vrij natuurlijke duinontwikkeling. Daarna wordt deze steeds meer een samenspel tussen mens en natuur. Inwoners stimuleerden de duinontwikkeling door stuifdijken aan te leggen. De veelzijdige duinvormen en de rijke flora en fauna maken het eiland uniek. Vrijwel het hele duingebied (inclusief zandplaat de Hors, de Texelse bossen en de Slufter) is daarom in 2008 uitgeroepen tot Nationaal Park Duinen van Texel. Later is de westelijke kuststrook ook nog uitgeroepen tot Aardkundig Monument. Dit park is in beheer bij Staatsbosbeheer en omvat o.a. de Eierlandse Duinen, De Slufter, De Muy, De Dennen, Westerduinen, Loodsmansduinen, De Geul, De Hors en de Mokbaai.
Kalkrijke duinen en uitgestrekte strandvlaktes, kalkarme binnenduinen, natte duinvalleien, een slufter waar de zee regelmatig het duingebied binnendringt en verschillende soorten bossen zorgen voor een ongekende rijkdom aan planten- en diersoorten. Staatsbosbeheer beheert ook in andere delen van Texel wat natuurgebiedjes, maar over het algemeen zijn de natuurgebieden buiten het Nationaal Park in beheer bij Natuurmonumenten. De samenwerking tussen Natuurmonumenten en Staatsbosbeheer is uitstekend, wat bijvoorbeeld tot uiting komt in het gezamenlijke beheerkantoor in Den Burg.
Nationaal Park Duinen van Texel is ca. 4.000 ha groot. Het Rijk streeft vandaag de dag naar grotere Nationale Parken met een omvang van ca. 10.000 ha of meer. Voorzitter Jan van de Venis van het Nationaal Park (NP) ziet daar goede mogelijkheden voor. Volgens hem kan het NP worden uitgebreid tot meer dan 15.000 ha land en 30.000 ha zee, en kan het NP goed worden gecombineerd met natuur-inclusieve landbouw. De Texelse landbouwvoorman Arnold Langeveld van LTO Noord vindt dat geen goed plan. Volgens Langeveld is het huidige landbouwareaal van 8.000 hectare - waarvan bijna een kwart al met allerlei praktische beperkingen - het absolute minimum om goed te kunnen functioneren. "Er zijn veel jonge boeren op het eiland, die door willen. Om die goed te kunnen blijven faciliteren is een bepaalde kritische massa nodig." Bovendien stelt hij dat de boeren uit eigen beweging al veel rekening houden met de natuur. En zo hebben beide heren nog een aantal argumenten waarom ze het wel respectievelijk juist niet willen, die ze hebben ingebracht in een gemeenteraadsvergadering d.d. april 2018. (bron: LTO Noord, 6-4-2018. Zie de link voor nadere informatie over deze kwestie)
- Texel is een van de plekken waar Natuurmonumenten direct na de oprichting in 1905 gebieden verkrijgt. In 1909 wordt het eerste gebied gekocht in polder Waal en Burg en nog steeds koopt Natuurmonumenten landbouw- en andere grond om de gebieden tot een parelsnoer in het lage land aaneen te rijgen. De gebieden van Natuurmonumenten bevinden zich voornamelijk langs de waddendijk binnendijks maar ook De Schorren buitendijks en daarbij een deel van de wadden. Ook op de Hoge Berg, een duidelijk hoger deel in de buurt van Den Burg, heeft Natuurmonumenten natuurgebieden. De natuurgebieden zijn De Schorren, het Lage Land, Drijvers Vogelweid de Bol met daarin Molen Het Noorden, Eendenkooi bij Spang, Fort de Schans, een verdedigingsweg uit de VOC tijd, Dijkmanshuizen, Ottersaat, De Petten, de Zandkes, Wagejot, De Zandkuil, het enige insectenreservaat in West Europa op de Hoge Berg, polder Waal en Burg en de laatste aanwinst het natuurontwikkelingsproject Utopia.
De binnendijkse natte natuurgebieden zijn een belangrijke broedplaats van kluten en visdiefjes geworden. Die gebieden zijn makkelijk vanaf de weg te bekijken zonder de vogels te verstoren. Ook zijn die plekken belangrijke hoogwatervluchtplaatsen voor vaak duizenden vogels die normaal op de wadden eten en verblijven. Ook de plantengroei in en rond de vaak brakwater bevattende plasjes is bijzonder. Brede orchis, rietorchis en harlekijnorchis bijvoorbeeld komen hier in het late voorjaar massaal tot bloei. De meeste natuurgebieden op Texel worden op deze site beschreven, en wel onder de woonplaatsen waar zij geografisch toe te rekenen zijn.
- De provincie Noord-Holland stelt subsidie beschikbaar voor beheer en onderhoud van tuinwallen op Texel. De provincie wil dat deze erfafscheidingen blijven bestaan omdat ze belangrijk zijn voor de biodiversiteit en omdat ze een cultuurhistorische waarde hebben. Eigenaren en erfpachters kunnen daarom sinds 2019 jaarlijks subsidie aanvragen voor instandhouding en onderhoud aan de tuinwallen. Voor de periode 2019-2024 is jaarlijks 320.000 euro beschikbaar.
Tuinwallen zijn erfafscheidingen die bestaan uit gestapelde plaggen van het naastliggende land. Ze zijn onder meer bedoeld om de schapen op het eigen perceel te houden. Op de tuinwallen groeien soms zeldzame planten. Hierdoor hebben ze waarde voor het landschap en de biodiversiteit in het gebied. De tuinwallen zijn net als de karakteristieke Texelse schapenboeten bepalend voor de cultuurhistorische identiteit van het eiland. De schapenboeten zijn zelfs beschermd als rijksmonument en komen in aanmerking voor restauratiesubsidie. (bron: Provincie Noord-Holland, 20-12-2018)
- "De gemeente Texel heeft in oktober 2020 de overlast van zwerfkatten in natuurgebieden aangepakt. Zwerfkatten vormen namelijk een steeds grotere bedreiging voor beschermde diersoorten zoals de noordse woelmuis, tapuit en grutto. Op het Waddeneiland struinen ruim 200 verwilderde katten rond. Ze leven al generaties in het wild of komen bij particulieren vandaan. De zwerfkatten doden jaarlijks naar schatting meer dan 50.000 dieren in de Texelse natuurgebieden. Vooral vogels en muizen zijn het slachtoffer. Om de opmars van de rovers te stuiten, werken Staatsbosbeheer, de gemeente, Natuurmonumenten, Stichting Zwerfkatten Nederland en LTO Nederland samen. De provincie Noord-Holland heeft vanuit haar taak als natuurbeschermer een financiële bijdrage aan de actie geleverd.
Vis en chip. Het initiatief was tweeledig. Onder het mom ‘vis en chip’ konden inwoners van Texel gratis hun huiskatten laten chippen. De organisatie verwachtte dat ruim 400 eigenaren met hun dieren naar de drive-through chipstraat in Den Burg zouden komen. Na de registratie kregen de baasjes een blikje vis mee voor Tijgertje, Minoes of Koedie. Aansluitend startte de aanpak van verwilderde katten in Texelse natuurgebieden. Vrijwilligers vingen de dieren met vangkooien, brachten ze naar een asiel op het eiland en controleerdn of ze waren gechipt. Zo maakten ze het onderscheid tussen huis- en zwerfkatten. Terug naar de baas. Gechipte dieren konden tegen een kleine vergoeding door hun baasje worden opgehaald. Niet-gechipte katten logeerden een tijdje in het asiel in de hoop dat de eigenaar zich zou melden. Als dit niet gebeurt, worden ze op termijn herplaatst. Sterk verwilderde katten verhuizen naar een gespecialiseerd opvangcentrum in Fryslân. Deze dieren kunnen na castratie bijvoorbeeld worden ingezet om ratten en muizen te vangen op boerderijen." (bron: Provincie Noord-Holland, oktober 2020)
- "Bijna iedereen weet wel wat een zeepaardje is. Héél soms ziet een duiker of een visser er een in Nederland, maar op ons strand spoelen ze vrijwel nooit aan. Totdat rond Kerst 2020 op Texel opeens meerdere Kortsnuitzeepaardjes aanspoelden. Tientallen diertjes volgden in de weken erna. Waar komt deze, toch wel trieste, invasie vandaan?"
Terug naar boven- Slideshow met oude ansichtkaarten van Texel.
Terug naar boven- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Texel (online te bestellen).
Terug naar boven- Gemeente: - Officiële site van de gemeente Texel.
- Media/nieuws: - Texelse Courant. Oude jaargangen vanaf 1887 zijn nu (alleen voor abonnees van de krant) ook online te bekijken.
- Radio Texel is de lokale omroep van het eiland. Sinds de oprichting in 1989 zenden zij dagelijks programma’s uit, dankzij zo'n vijftig vrijwilligers. De programma's variëren van nieuws en muziek tot sport, cultuur, natuur en historie. Ook religie (o.a. kerkdiensten op zondag) en de politiek (o.a. commissie- en raadsvergaderingen) komen uitgebreid aan bod. Jongeren krijgen de kans om ervaring op te doen en/of zelf programma's te maken. Kortom, een echte lokale omroep met aandacht voor alle facetten van de Texelse samenleving. De omroep kent ook diverse grote live uitzendingen van evenementen op het eiland. Denk daarbij aan de Ronde om Texel, de Halve Marathon, de Zestig, de MAB Autocross en de Waanzin. Ook bij andere bijzondere gelegenheden zijn ze van de partij. Zodat je er thuis ook een beetje bij bent!
- Sport: - In de huidige vorm bestaat Wielersport Texel formeel sinds 2011. De vereniging is ontstaan uit een fusie tussen Wielervereniging Texel, Toerclub Taxi 312000 en de Vrije Rijders, een groep mountainbikers die min of meer georganiseerd reden. De drie partijen zagen het belang van één grote vereniging met een breed draagvlak en al snel stonden alle neuzen dezelfde kant op. De club telt ruim 250 leden en organiseert regelmatig uiteenlopende wielerevenementen. De vereniging is actief op meerdere fronten. Vanaf het voorjaar zijn er bijna wekelijks wedstrijden op de wielerbaan voor junioren en senioren. Meerdere keren per week wordt in groepsverband (ingedeeld naar snelheid) op de weg gefietst. Beginnende mountainbikers gaan onder begeleiding de onverharde paden op en in de winterperiode wordt wekelijks getraind in het bos door beginners en gevorderde MTB'ers. De jeugdleden worden begeleid door actieve en ervaren trainers.
De vereniging zet in op de breedtesport: hun doel is om zo veel mogelijk mensen actief op de fiets te krijgen, waarbij het plezier de boventoon voert. Samen in beweging. Dat betekent overigens niet dat talent verloren gaat bij Wielersport Texel. Binnen de vereniging zijn volop mogelijkheden voor (jong) talent om zich verder te ontwikkelen. De vereniging is gehuisvest op Sportpark Den Burg-Zuid, waar een goed onderhouden betonbaan ligt. Bovendien vormt deze locatie een prachtig uitgangspunt voor tochten en wedstrijden over het eiland. Het ATB-pad in de Texelse Dennen maakt onderdeel uit van het trainingscircuit van de mountainbikers.
- Zorg: - "Hospice Texel in Den Burg is een Bijna Thuis Huis. Een gastvrije plek voor mensen die ongeneeslijk ziek zijn en de laatste maanden van hun leven niet thuis kunnen of willen doorbrengen. Wij bieden onze gasten persoonlijke zorg in een huiselijke omgeving. Zodat ze in alle rust afscheid kunnen nemen van het leven en hun naasten. Familieleden en vrienden zijn dag en nacht welkom; ze kunnen desgewenst blijven slapen. Het hospice heeft een algemene grondslag en een open karakter. De persoonlijke levenssfeer en de wensen van de gast worden gerespecteerd en staan in onze zorgverlening voorop. In ons hospice streven we naar een zo hoog mogelijke kwaliteit van leven in de laatste levensfase. De medische zorg is, net als thuis, in handen van de eigen huisarts en wijkverpleegkundige. Familieleden kunnen, indien gewenst, een belangrijke rol spelen bij de verzorging. Gemotiveerde en getrainde vrijwilligers ondersteunen daarbij."
- "Maya Pekel en Anne Zegers haalden door alle veranderingen binnen de zorg en de bijbehorende organisatiestructuur, steeds minder voldoening uit hun werk. Zij wilden terug naar zorg zoals die is bedoeld: zorg waarin niet de zorgverlener, maar de zorgvrager centraal staat. Zij wilden mantelzorgers ontlasten, als klein bedrijfje niet gebukt gaan onder overbodige administratieve rompslomp - gewoon werken met een ‘skriffie’, waarin ook mantelzorgers kunnen schrijven – en werken zonder managementlagen. Daarnaast wilden zij geen zorg verlenen met een voortdurende blik op de klok. Dat moest toch kunnen? Als klein bedrijfje zouden ze stukken minder log zijn dan grote organisaties. En er zou keuzevrijheid zijn voor de mensen op Texel, net zoals aan de ‘overkant’. Op het eiland was tenslotte maar een grote zorgorganisatie actief.
En daarom... Werd er stevig nagedacht. ‘Ik zag het helemaal voor me,’ vertelt Maya, ‘maar durfde het in m’n eentje niet aan. Ik benaderde m’n collega Anne Zegers en legde haar uit wat ik wilde. Zij omarmde de plannen onmiddellijk.’ Er werd ruim een jaar gewikt en gewogen over het concept van Lekker Tuus. Hoe kon er daadwerkelijk verschil worden gemaakt met bestaande organisaties? Hoe kon de zorg ‘op sien Tessels’ vorm krijgen? Durfden ze het aan om hun vaste baan na zoveel jaar op te zeggen en als ZZP-er hun idealen te gaan nastreven? Nou, dat durfden ze, want het ontbreekt het duo niet aan lef!
Nu: op 1 juni 2018 gingen ze officieel van start met Lekker Tuus op Texel. Het tweetal verleent nu zorg op een manier waar ze volledig achter staan, zowel voor de Texelaar als de vakantiegast. Het uitgangspunt van Lekker Tuus is: persoonlijke aandacht en cliëntgerichtheid. Wat maakt Lekker Tuus anders? Maya en Anne kijken verder dan regels en protocollen. Er wordt met aandacht gekeken naar de persoon achter de zorgindicatie en onderzocht of eventuele samenwerking met andere hulpverlenende instanties de cliënt ten goede komt. Maya en Anne staan, samen met hun gestaag groeiende team, garant voor zorg die het leven van de cliënten net wat fijner maakt. Lekker Tuus maakt het verschil!"
- Welzijn: - "Texels Welzijn is er voor jou! Als je vragen, wensen of ideeën hebt op het gebied van welzijn, leefbaarheid en maatschappelijke ondersteuning, als je vrijwilligerswerk zoekt dat bij je past, als je steun zoekt als mantelzorger, als je ideeën hebt voor een interessante cursus, als je op zoek bent naar activiteiten in je eigen dorp waar je makkelijk anderen kunt ontmoeten, als het niet meer lukt zelf voor de warme maaltijd te zorgen, als je informatie of advies nodig hebt, als... Iedere vraag aan ons is een terechte vraag. Wat de vraag ook is, je kunt erop rekenen dat wij samen met jou op zoek gaan naar antwoorden of oplossingen. Liefst zo dichtbij en eenvoudig mogelijk. Maar voor die oplossingen hebben wij jóú ook nodig. Want iedereen heeft soms iets of iemand nodig, en iedereen heeft ook altijd iets te bieden. Texels Welzijn streeft er daarom naar vraag en aanbod zo goed mogelijk te verbinden. Als iedereen meedoet, worden wij er samen beter van!"
- Duurzaamheid: - "De gemeente wil graag zelfvoorzienend en duurzaam zijn. De gemeente heeft een flinke energieambitie, die wij uitwerken via de 'Beleidsnotitie Texel zelfvoorzienend en duurzaam'. De verschillende projecten die hiervoor worden uitgewerkt vind je in het boekje Energieprojecten."
- "Texel is een eiland in beweging, niet alleen door eb en vloed maar vooral ook door de bewoners. Altijd al gingen de Texelaars hun eigen weg en dat is nog steeds zo. We pakken zelf dingen aan, kijken wat goed is voor het eiland en handelen daarnaar. Een schoon, mooi en duurzaam eiland waar we proberen allerlei verschillen te verenigen. Daar mogen we best trots op zijn en dat moeten we zeker ook laten zien, van de polder tot de dorpen en de duinen tot de dijk: er gebeurt hier van alles.
De betekenis van 'Texel geeft Energie' is tweezijdig. Aan de ene kant hebben we op ons eiland de ambitie om in 2020 energie- zelfvoorzienend te zijn, vooral door minder energie te verbruiken en meer duurzame energie op te wekken: letterlijk energie geven dus. Maar aan de andere kant geeft juist de diversiteit van verschillende projecten, van gezond voedsel tot waterbesparing en afvalvermindering, energie om door te gaan. Je vindt op onze website achtergronden en actuele informatie van duurzame projecten en voorbeelden van wat bewoners, ondernemers en gemeente allemaal doen om een duurzaam eiland te vormen. Daarnaast vind je ook tips en handige informatie om zelf aan de slag te gaan.
Samen aan de slag. TexelEnergie, de gemeente en Urgenda hebben samen de schouders gezet onder het project 'Texel geeft Energie'. Daarin komen alle projecten, groot en klein, samen die bijdragen aan ons streven om energieneutraal te worden. Dat betekent niet dat het alleen maar gaat om initiatieven van deze drie organisaties. Juist niet! Zij hebben een begin gemaakt, maar samen met de Texelaars, particulier of ondernemer, gaan we verder. Want uiteindelijk moeten we het samen doen.
Iedere inspanning, hoe klein ook, levert een belangrijke bijdrage aan ons streven om van ons eiland een duurzaam eiland te maken. Jouw bijdrage kan van alles zijn: de keuze voor zonnepanelen op het dak, extra isolatie in je huis, boodschappen halen bij de lokale groenteman, led-verlichting of een elektrische auto. Via 'Texel geeft Energie' heb je alvast een goed voorbeeld van wat er allemaal mogelijk is. Het zijn allemaal stapjes die bijdragen aan de schoonheid van ons eiland, zowel een mooi eiland als een schoon eiland.
Passend op Texel. Duurzaamheid past op ons eiland. Nergens is er zoveel zon, wind, getijstromen, golven en bijna nergens zoveel natuur vlakbij. Maar ook de klimaatverandering is hier heel dichtbij: modellen laten zien dat de gevolgen van klimaatverandering in Noord-West Nederland het sterkst tot uiting zullen komen. Bovendien: de zeespiegel ligt bij ons op het strand! Reden genoeg om voorop te lopen in duurzame ontwikkeling. Maar dan wel op z’n Texels. Bij alle ontwikkelingen op het eiland toetsen we standaard aan onze kernwaarden: rust en ruimte, rijkdom aan natuur- en cultuurlandschappen, grote afwisseling in landschappen en landgebruiksvormen, Texelse identiteit, het specifieke eilandkarakter, nachtelijke duisternis en maritieme monumenten."
- Milieu: - "Toeristische gebieden dragen enorm bij aan de mondiale plasticvervuiling. Maar zij kunnen ook een belangrijke rol spelen bij de oplossing van dit wereldwijde probleem. Texel, inmiddels een internationale vakantiebestemming, wil korte metten maken met wegwerpplastic in de natuur. Daarom heeft burgemeester Michiel Uitdehaag in februari 2021 de intentieverklaring ‘Plastic Smart Cities’ getekend, een initiatief van het Wereld Natuur Fonds (WWF) voor steden en vakantiebestemmingen in de strijd tegen plasticvervuiling. Samen met WWF en Stichting Texel Plastic Vrij gaat de gemeente plasticvervuiling aanpakken. Burgemeester Uitdehaag: “Het zou fantastisch zijn als er straks in onze prachtige natuur geen plastic meer te vinden is, dat vind ik een mooi streven”.
Elk jaar komt wereldwijd minimaal elf miljoen kilo plastic via het land in onze oceanen terecht. Een groot deel daarvan komt uit steden en toeristische hotspots. Zo wordt 30 procent van het Nederlandse strandafval veroorzaakt door strandtoerisme. Steden en andere toeristische locaties spelen dus een belangrijke rol bij het veroorzaken van plasticafval in zee, maar ze kunnen ook een grote rol spelen bij het oplossen van het probleem. Texel zet een mooie eerste stap door als eerste Waddeneiland de intentieverklaring te ondertekenen en Plastic Smart te worden. Wat is een Plastic Smart City? Plastic Smart Cities zijn steden en toeristische hotspots die meedoen aan het wereldwijde initiatief van het Wereld Natuur Fonds (WWF) tegen plasticvervuiling. Het initiatief helpt duidelijke en haalbare actieplannen te ontwikkelen. Samen met deze steden worden pilotgebieden aangewezen om specifiek dáár de plasticvervuiling terug te dringen. Als dit op kleine schaal lukt, kan het worden uitgebreid naar de hele stad, de hele stedelijke regio of het hele eiland.
‘De bejaarden tegen plastic’. Texel Plastic Vrij (TPV) juicht het Plastic Smart-initiatief toe. Deze vrijwilligersorganisatie is ontstaan uit ‘de bejaarden tegen plastic’: drie eilandbewoners die klaar waren met alle troep op hun eiland en die willen voorkomen dat de volgende generatie met onze plastic erfenis wordt belast. Gestart als klein initiatief wil TPV uitgroeien tot een vrijwilligersorganisatie die - naast het organiseren van beach clean ups - voorlichting wil geven op scholen en bij winkels en Texelse ondernemers wil betrekken bij het terugdringen van gebruik van plastic. De gemeente draagt ook bij. Zo wordt in evenementenvergunningen opgenomen dat het gebruik van wegwerpplastic wordt ontmoedigd. In elk dorp worden tappunten voor drinkwater gefaciliteerd en de gemeente ondersteunt TPV en WWF bij het verminderen van de plasticvervuiling op het eiland." (bron en voor nadere informatie zie Wereld Natuur Fonds, februari 2021)
- Weer: - Weerstation Texel.
Reactie toevoegen