Tolhuislanden

Plaats
Buurtschap
Zwolle
Salland
Overijssel

tolhuislanden_plaatsnaambord_kopie.jpg

Tolhuislanden is een buurtschap in de provincie Overijssel, in de streek Salland, gemeente Zwolle. T/m 2000 gemeente Nieuwleusen. De buurtschap valt onder de stad Zwolle. De buurtschap ligt buiten de bebouwde kom en heeft daarom witte plaatsnaamborden.

Tolhuislanden is een buurtschap in de provincie Overijssel, in de streek Salland, gemeente Zwolle. T/m 2000 gemeente Nieuwleusen. De buurtschap valt onder de stad Zwolle. De buurtschap ligt buiten de bebouwde kom en heeft daarom witte plaatsnaamborden.

tolhuislanden_op_actuele_kaart_openstreetmap.jpg

De buurtschap Tolhuislanden ligt in de NO uithoek van de gemeente Zwolle, en grenst in het Z aan bedrijventerrein Hessenpoort, in het W aan de A28, in het N aan de provinciale weg Hasselt - Coevorden (N377) en in het O aan de spoorlijn Zwolle - Meppel.

De buurtschap Tolhuislanden ligt in de NO uithoek van de gemeente Zwolle, en grenst in het Z aan bedrijventerrein Hessenpoort, in het W aan de A28, in het N aan de provinciale weg Hasselt - Coevorden (N377) en in het O aan de spoorlijn Zwolle - Meppel.

Tolhuislanden

Terug naar boven

Status

- Tolhuislanden is een buurtschap in de provincie Overijssel, in de streek Salland, gemeente Zwolle. T/m 2000 gemeente Nieuwleusen. In 2001 is, bij de opheffing van de gemeente Nieuwleusen, een deel van het buitengebied van die gemeente, waaronder deze buurtschap, door een grenscorrectie overgegaan naar de gemeente Zwolle (de kern Nieuwleusen zelf is overgegaan naar de gemeente Dalfsen).

- De buurtschap Tolhuislanden valt, ook voor de postadressen, onder de stad Zwolle.

- De buurtschap Tolhuislanden ligt buiten de bebouwde kom en heeft daarom - in ieder geval sinds 2016, maar wellicht al eerder - witte plaatsnaamborden.

Terug naar boven

Naam

Oudere vermeldingen
1830-1855 Tolhuislanden. De naam heeft tot heden altijd alleen als streeknaam in de atlassen gestaan en niet als plaatsnaam/buurtschap. Maar het is dus wel degelijk een buurtschap en daarmee dus ook een plaatsnaam.

Naamsverklaring
De buurtschap is genoemd naar een tolhuis aan de Tolweg naar Nieuwleusen. In 1416 is de Hermelijn of Tolgracht gegraven vanaf de Vecht bij Zwolle in de richting van het latere Nieuwleusen.(1)

Terug naar boven

Ligging

De buurtschap Tolhuislanden ligt in de NO uithoek van de gemeente Zwolle, en grenst in het Z aan bedrijventerrein Hessenpoort*, in het W aan de A28, in het N aan de provinciale weg Hasselt - Coevorden (N377) en in het O aan de spoorlijn Zwolle - Meppel. * Voor de grenscorrectie van 2001 liep de grens tussen de gemeenten Zwolle en Nieuwleusen hier door de Steenwetering, die langs de gelijknamige weg loopt. Door het gebied lopen o.a. de Tolhuisweg en Z daarvan de Midden Tolhuisweg.

Terug naar boven

Statistische gegevens

De buurtschap Tolhuislanden heeft ca. 70 huizen met ca. 180 inwoners.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

Bestemmingsplan
- In 2012 is voor deze omgeving het Bestemmingsplan Haerst - Tolhuislanden vastgesteld. De belangrijkste punten van dit plan zijn conservering van het landelijk karakter, dat gekwalificeerd wordt als "agrarisch met waarden - natuur en landschap". Door het gebied lopen hoogspanningsleidingen. Ook is een maximale bebouwingshoogte vastgesteld van 40 meter, in verband met de militaire laagvliegroute die over een deel van het gebied loopt.

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

Flora en fauna algemeen
- Overzicht van waargenomen dier- en/of plantensoorten in buurtschap Tolhuislanden (tip: als je onder de tab 'Waarnemingen' weinig of geen resultaten ziet, leg de datum dan een stuk, bijvoorbeeld een jaar, terug).

Weidevogels
- "Weidevogelgroep Tolhuislanden is opgericht in 1998. Wij zijn begonnen met twee personen en inmiddels uitgegroeid tot een groep van 9 vrijwilligers. De meesten hebben via Landschap Overijssel de cursus Weidevogelbescherming gevolgd. Het doel van de weidevogelgroep is in eerste instantie weidevogelnesten beschermen en proberen de jongen groot te laten worden."

- "Agrarische natuurvereniging ANV Tolhuislanden is een vereniging die zich inzet voor natuur en landschap zowel voor boeren als burgers. Van oorsprong is dit een agrarisch gebied en voor een groot deel is dit nog altijd zo. Het gebied is door de provincie aangemerkt als weidevogelgebied. De weidevogels zijn voor hun bestaan afhankelijk van het agrarisch gebied. De volgende soorten weidevogels komen in het gebied voor: tureluur, veldleeuwerik, grutto, watersnip, kieviet, graspieper, gele kwikstaart, wulp, scholekster en patrijs. Overlevingsplek voor vogels. De overheid (provincie) beoogt in deze gebieden via het sluiten van een beheersovereenkomst een gunstige broedplaats en een goede overlevingsplek voor de kuikens van deze vogels te creëren. Dat kan enige gevolgen hebben voor de bedrijfsvoering, maar deze worden gecompenseerd door de te ontvangen beheersvergoeding.

Collectief beheer. Om als agrariër of landeigenaar in aanmerking te komen voor het nieuwe subsidiestelsel ANLB in dit gebied, was het nodig een collectief beheerplan te maken. Belangrijkste reden hiervoor is dat door samenwerking tussen de beheerders betere resultaten voor de natuur kunnen worden behaald. Het gaat hierbij om de afstemming tussen alle betrokken beheerders in het gebied. Dit alles dient wel goed te worden gecoördineerd. Omdat in het gebied geen bestaande organisatie was die deze taak op zich kon nemen, is besloten een agrarische natuurvereniging ANV Tolhuislanden op te richten. Onze ANV beoogt met behulp van een beheerregisseur de mogelijkheden voor de weidevogels om te broeden en hun jongen groot te brengen zo goed mogelijk te maken, en waar het kan uit te breiden. Jonge weidevogels hebben belang bij kruidenrijk gras, omdat daar veel verschillende insecten in zitten waar de jongen van leven. In overleg met de agrariërs/grondeigenaren wordt beoogd kuikenland dáár te krijgen waar de meeste kritische vogels (grutto, tureluur en wulp) meestal broeden."

- "Weidevogelboerderij Tolhuislanden in de gelijknamige buurtschap in de gemeente Zwolle houdt zich in hoofdzaak bezig met agrarisch natuurbeheer, door het in de watten leggen van boerenlandvogels op kruidenrijk grasland en plasdrassen."

- Rapportage over weidevogels in het Haersterbroek, De Ruiten-Veenekampen en de Tolhuislanden anno 2001.

- Vossen hebben in 2016 en 2017 in de Overijsselse beschermde weidevogelgebieden Lierderbroek (bij Heino), Staphorsterveld en Tolhuislanden massaal nesten leeggeroofd. Grootschalig onderzoek met camera’s heeft dat aangetoond. Meer dan de helft van de nesten die met camera’s in de gaten werden gehouden in de weidevogelgebieden is tijdens het onderzoek leeggeroofd. In 70 procent van de gevallen bleken vossen de eieren uit de nesten te halen en op te eten. Bij 140 nesten van kieviten, grutto’s, tureluur, wulp en scholekster (de ‘big five’ onder de weidevogels) werden cameravallen geplaatst. Naast de vos was ook de steenmarter (10 procent) actief, net als de zwarte kraai (10 procent) en in mindere mate egel, bunzing en das. Collectief Agrarisch Natuurbeheer Noordwest-Overijssel, andere natuurbeheerders en de provincie zijn naar aanleiding hiervan in 2018 om de tafel gegaan om te inventariseren welke maatregelen nodig zijn om roofdieren als de vos te slim af te zijn. Jacht op het dier zal nodig zijn, maar men kijkt nadrukkelijk ook naar andere manieren. "We weten uit Brits onderzoek dat afrastering met bijvoorbeeld schapengaas en stroomdraad ook heel effectief kan zijn. En ook ingrijpen in het landschap - de vos en andere roofdieren minder dekking en schuilmogelijkheden bieden - kan goed werken", aldus projectleider van het onderzoek Joachim van der Valk van genoemd Collectief.

Terug naar boven

Links / voorzieningen

- Belangenorganisatie: - "Streekvereniging De Marsen is de bewonersvereniging voor het NO buitengebied van de gemeente Zwolle, gelegen NO van de rivier de Vecht, en omvat de buurtschappen Haerst (in het ZW), Tolhuislanden (in het ZO), De Ruiten (in het NW), en delen van de buurtschappen De Meele (in het NO, rond de Meeleweg) en Ankum (waarmee men zal doelen op de bebouwing rond de Hessenweg, voor zover gelegen op grondgebied van de gemeente Zwolle = Z van de elektriciteitscentrale en dan naar het W toe, red.). De vereniging is in ca. 1985 opgericht door de bewoners en regelt zoveel mogelijk de zaken voor de bewoners in ieders leefgebied. In de beginjaren was de vereniging nodig om de vuilstort tegen te houden die gepland was in De Marsen, dat is het gebied wat nu zo ongeveer Hessenpoort-Zuid is. Deze vuilstort is toen met succes door de leden tegengehouden.* Toen de rust was weergekeerd kwamen er al snel nieuwe plannen voor onze buurt bovendrijven, namelijk industrieterrein Hessenpoort. Bewoners werden van hun geboortegrond verdreven door de uitbreiding van de industrie rondom Zwolle.
* In dit artikel uit 1990 staat nog dat de gemeenteraad volhardt in de keuze voor locatie De Marsen voor de vuilstort. Kennelijk heeft men dat in een later stadium alsnog kunnen tegenhouden.

Inmiddels zijn we daar ook aan gewend geraakt en hebben we een kwalitatief hoogwaardig industrieterrein Hessenpoort in onze 'achtertuin'. We kunnen er inmiddels ook winkelen bij Ikea en koffiedrinken bij Van der Valk. In het noordoosten van ons gebied, langs de grens met de gemeente Dalfsen, zijn rond 2012 windmolens verrezen, die gezichtsbepalend zijn geworden. Toch is ons leefgebied nog altijd een gebied met veel landschappelijke waarden en is het fijn toeven op ons platteland. Als we wakker worden en de weidevogels jubelen of er staat een ree in de tuin die gewoon op zijn gemak de bloemetjes plukt dan geeft dat een geweldig gevoel."

Op verzoek van de vereniging wordt het NO buitengebied van de gemeente, zoals hierboven beschreven dus het werkgebied zijnde van deze vereniging, in gemeentelijke stukken benoemd als Haerst - Tolhuislanden, naar de twee grootste / bekendste buurtschappen in het gebied. De berichten op de site van de vereniging zijn al 'even' niet meer bijgewerkt (het laatste bericht dateert uit 2016). Toch bestaat de vereniging kennelijk nog altijd (getuige de ledenvergadering die er op 4 december 2019 nog is geweest).

- Duurzaamheid: - Windpark Tolhuislanden ligt in het N van de gelijknamige buurtschap, nabij de spoorlijn Zwolle-Meppel. Het park is een initiatief van en wordt geëxploiteerd door drie agrarische ondernemers onder de naam Tolhuis Wind BV, en bestaat uit vier driebladige Enercon E82-turbines, drie van 2,3 MW en een van 3 MW, die in 2012 zijn geplaatst. De molens hebben een ashoogte van 85 meter. Bij omwonenden bestond grote weerstand tegen de bouw, vanwege verwachte geluidsoverlast, horizonvervuiling en verstoring van een vogelbroedgebied. Een omwonende heeft een planschadevergoeding gekregen, wegens waardedaling van zijn woning. Dat daar nog heel wat overwegingen bij komen kijken, kun je lezen in deze uitspraak van de Raad van State betreffende deze casus. Bezwaarschriften tegen de komst van het windpark zijn door de Raad van State gemotiveerd niet-ontvankelijk dan wel ongegrond verklaard. Naast het park ligt Windpark Nieuwleusen-West/Westenwind (gemeente Dalfsen), dat bestaat uit vier windmolens van hetzelfde type. Daarnaast ligt in de gemeente Staphorst nog Windpark Spoorwind met drie molens. Michiel 't Jong uit Nieuwleusen heeft een mooi dronefilmpje gemaakt waarmee je al deze windparkjes vanuit de lucht kunt bekijken.

- Buurtproces De Zwolse Energiegids (2017) en het Coalitieakkoord 2018-2022 van de gemeente Zwolle zijn voor de inwoners van buurtschap Tolhuislanden de aanleiding geweest om de handen ineen te slaan. In 2018 hebben ze een regiegroep opgericht. In verschillende werkgroepen zijn ze aan de slag gegaan om zich een beeld te vormen van hoe en met welke omvang duurzame energie in hun buurtschap een plek zou kunnen krijgen. "We hebben een regiegroep opgericht toen het collegebesluit viel dat onze buurtschap wel volgeplant kon worden met windmolens, omdat in deze omgeving toch al windturbines staan op grondgebied van de gemeenten Zwolle, Staphorst en Dalfsen (waarvoor zie de vorige alinea, red.), en de rest van de gemeente er zo van gevrijwaard kon blijven. Alle huisadressen zijn persoonlijk benaderd. Hieruit kwam naar voren dat de bewoners op zich niet zitten te wachten op landschapontsierende vormen van duurzame energieopwekking. Maar nu de kans bestaat dat partijen van buiten dit gebied een plan voor grootschalige wind- of zonneparken gaan ontwikkelen, maken de bewoners van de nood een deugd en zijn ze bereid de duurzame opwekking zelf vorm te geven, in goed overleg met de gemeente Zwolle.*

Door zelf te gaan verkopen, kunnen we de geleden schade compenseren. Op deze manier willen we partijen van buiten het gebied een stap voor zijn; bedrijven die hier alleen de winst weg komen halen, houden we op deze manier buiten de deur", stelde woordvoerder Jan Vonder namens de inwoners in december 2018. Eind 2019 heeft buurtschap Tolhuislanden de gemeente Zwolle een aanbod gedaan om in haar gebied een deel van de duurzame energieproductie van de gemeente Zwolle voor haar rekening te nemen. Het aanbod is het resultaat van een gedegen buurtproces, waarbij de bewoners vanuit de regie over hun eigen leefomgeving hebben onderzocht binnen welke bandbreedte zij wind- en zonne-energie in hun gebied kunnen en willen realiseren.

Als volgende stap is in maart 2020 Coöperatie Duurzaam Tolhuislanden opgericht. Eind maart 2020 hebben de gemeente en de coöperatie hun samenwerking vastgelegd in een gebiedsovereenkomst. Voorzitter Jenny van der Horst: "Het is fijn dat er nu een mooie gezamenlijke basis ligt, waarmee we als buurt in samenwerking het energieaanbod kunnen vertalen naar een gezonde balans tussen de lusten en lasten. Nu kan het echte werk beginnen." Met het aanbod van schone energie uit de buurtschap kunnen tussen de 10.000 en 24.000 huishoudens in Zwolle van stroom worden voorzien. Dat is een bandbreedte van circa 10 á 25 procent van de totale doelstelling duurzame opwekking voor 2025 die in het Plan van Aanpak Energietransitie voor 2025 is vastgesteld.

Wethouder Energie Monique Schuttenbeld: “Ik ben zeer verheugd dat het de inwoners van deze buurtschap is gelukt om gezamenlijk te komen tot het energieaanbod en dat er nu een gebiedsovereenkomst ligt. Daar is veel inzet voor gepleegd door velen. Complimenten aan 'Duurzaam Tolhuislanden'." Ook de lokale ChristenUnie liet weten blij te zijn met deze overeenkomst. In de gebiedsovereenkomst krijgt de coöperatie als buurt de ruimte om de invulling van het aanbod te onderzoeken en vast te stellen. De gemeente werkt mee om processen zo goed mogelijk te laten verlopen. In de loop van 2020 werkt de coöperatie een ontwikkelplan uit met de voorkeursvariant voor de locaties voor windturbines en zonneparken in het gebied.

Het college van B en W heeft de gemeenteraad in december 2021 voorgesteld garant te staan voor een lening van coöperatie Duurzaam Tolhuislanden. Met de lening, die de coöperatie kan gaan aantrekken, kunnen de plannen voor de realisatie van duurzame energie in het gebied verder worden vormgeven. Het geld dat hiermee vrijkomt maakt het voor de coöperatie mogelijk om zoveel mogelijk in eigen beheer procedures te doorlopen, vergunningen aan te vragen, netwerkcapaciteit te reserveren en de daarbij benodigde kennis en kunde in te huren.

* Natuurlijk snappen alle politieke partijen ook dat niemand graag windmolens in zijn 'achtertuin' wil. Maar tegelijkertijd moet ook de 'gaskraan' in Groningen z.s.m. dicht en daarvoor is een snelle en grootschalige opschaling van zon- én windenergie nodig. Lokale partij Swollwacht verwoordde dit dilemma t.g.v. de totstandkoming van het coalitieakkoord in mei 2018 als volgt: "Swollwacht is heel tevreden over dit bereikte akkoord. Een akkoord waar wij op heel veel belangrijke onderwerpen onze inbreng duidelijk terug zien. Maar ook een akkoord waar partijen concessies hebben moeten doen om andere onderwerpen binnen te halen of juist veilig te stellen. Dat geldt ook voor Swollwacht. Zo hebben wij - en dat was een dilemma - de concessie moeten doen om op tenminste één locatie windmolens toe te staan, in dit geval de Tolhuislanden.

Waarbij wij door onze onderhandelingsinbreng ervoor hebben kunnen zorgen dat er in alle eerder genoemde kansrijke of voorkeurslocaties in en om Zwolle - door dit nieuwe College waar Swollwacht deel van uit maakt - geen windmolens worden geplaatst. Concreet betekent dit geen windmolens in Windesheim, Mastenbroek, Wijthmen, Marslanden, Harculo, Zwolle Zuid, Wijthmen en Spoolde/Voorst. Wij zien dit als winst. We hebben een moeilijke afweging moeten maken, maar hebben die vervolgens naast een groter geheel gelegd. Dat neemt niet weg dat wij ons terdege beseffen dat de bewoners van de Tolhuislanden hier, en dat is heel begrijpelijk, anders over zullen denken.

Wat bij onze overweging ook heeft meegespeeld, is de vergrote urgentie van grootschalige energieopwekking door het besluit van het Kabinet op 29 maart jl. Met dit kabinetsbesluit wordt de gaskraan in Groningen vanaf 2030 helemaal dicht gedraaid en in de aanloop jaren naar 2030 sterk afgeschaald. Wij hadden voor 21 maart jl. niet kunnen bevroeden dat het Kabinet zo snel tot dit besluit zou komen. Dit besluit heeft dan ook de werkelijkheid veranderd en rechtvaardigt in onze ogen daarom een nuancering op eerder ingenomen standpunten en het daarbinnen uitdrukkelijk nemen van verantwoordelijkheden. Ons eerdere verzoek - ruim tijd te nemen om te zoeken naar alternatieven voor windenergie - is dan ook niet meer haalbaar. Met de keuze voor de locatie Tolhuislanden wordt in dit gebied aangesloten bij de reeds aanwezige concentratie van windmolens en bij bestaande distributienetwerken. Bij de verdere ontwikkelingen in dit gebied hecht het nieuwe College groot belang aan draagvlak onder - en betrokkenheid van - omwonenden. Waarbij ook heel serieus gekeken zal worden naar hoe bewoners in het gebied op enige wijze voordeel van windmolens in hun gebied (moeten) kunnen krijgen." (bron: Swollwacht)

- Weer: - Weerstation Tolhuislanden.

Reacties

(2)

Getuige oudere versies van Street View heeft de buurtschap kennelijk al minstens sinds augustus 2016 plaatsnaamborden i.p.v. genoemde 2020.

(goo.gl/maps/1armXNd4M2roDtb57)

Dank voor de tip! Ik heb het aangepast.
Met vriendelijke groet, Frank van den Hoven, hoofdredacteur Plaatsengids.nl

Reactie toevoegen