Tommel

Plaats
Buurtschap
Baarle-Nassau
West-Brabant Baronie en Markiezaat
Noord-Brabant

Tommel

Terug naar boven

Status

- Tommel is een buurtschap in deels de provincie Noord-Brabant, in de regio West-Brabant, en daarbinnen in de streek Baronie en Markiezaat, gemeente Baarle-Nassau, en deels België, in de provincie Antwerpen, gemeente Baarle-Hertog.

- De buurtschap Tommel valt, voor wat het Nederlandse gedeelte betreft, ook voor de postadressen, onder het dorp Baarle-Nassau.

- Zowel in het Nederlandse als in het Belgische deel heeft de buurtschap Tommel geen plaatsnaamborden, zodat je slechts aan de gelijknamige straatnaambordjes kunt zien dat je er bent aangekomen.

Terug naar boven

Naam

Oudere vermeldingen
1430 Tommelen, 1540 Aende Tommel.

Naamsverklaring
De naam gaat terug op het Latijnse tumulus 'kleine heuvel, grafheuvel' (eigenlijk diminutief bij tomba 'graf', vergelijk het Nederlandse tombe). Inderdaad zijn hier meerdere grafheuvels gevonden.(1)

Terug naar boven

Ligging

De buurtschap Tommel ligt rond de gelijknamige weg, (in het) ZW van Baarle-Nassau. De buurtschap ligt deels op Belgisch grondgebied. Het deel rond de pijl op de plattegrond hierboven is een Nederlands deel, links en rechts ervan (N van de grijze lijn) is Belgisch.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In de Volkstelling van 1840 wordt de buurtschap Tommel niet apart vermeld. Tegenwoordig heeft (het Nederlandse deel van) de buurtschap ca. 10 huizen met ca. 25 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Dat de streek rond Baarle al vroeg werd bewoond, blijkt onder meer uit het feit dat bij Tommel vier grafheuvels uit de Bronstijd zijn gevonden.

De buurtschap lag oorspronkelijk aan een drukke doorgaande weg van Turnhout naar Breda. In Baarle ter dood veroordeelden werden in Breda opgehangen en vervolgens aan de galg gehangen te Tommel, om langstrekkend verkeer met eventele verkeerde bedoelingen af te schrikken.

Tommel had vroeger een Frankische driehoek als plein. Door veranderingen in de wegen is deze structuur niet meer te herkennen.

Terug naar boven

Natuur en recreatie

- Z van Tommel ligt de Tommelse Heide, vandaag de dag een combinatie van bossen en landbouwgebied. Een deel van de oude zandbaan op de Tommelse Heide heeft in 2009 officieel de naam Strontbaan gekregen. De gemeenteraad heeft hiertoe op voorstel van heemkundige Frans Vermeer besloten. Die had per brief geprotesteerd tegen de volgens hem 'nietszeggende' naam Stronkenbaan, die B en W hadden voorgesteld. Vermeer verwees onder meer naar het feit dat bij het ontginnen van de Tommelse en Turnhoutse Heide dit zandpad druk is gebruikt voor het verdere transport van stadsbeer en -gier, dat per trein via het Bels Lijntje werd aangevoerd. De oude bijnaam Strontbaan is in de volksmond altijd blijven voortbestaan. (bron: BN/De Stem, 13-12-2008)

Het is in dit terrein waar zich tijdens de bevrijdingsgevechten van begin oktober 1944 de Duitsers van de 719 infanteriedivisie van Generalleutnant Karl Sievers en de 346 infanteriedivisie van Generalleutnant Erich Diestel ophouden. Zij maken deel uit van het 15e Duitse leger onder General der Infanterie Gustav von Zangen. In het boekje 'Baarle in de branding' staat geschreven: “Komend uit de bossen van Schaluinen ratelen tanks, kannonen en gevechtswagens en sluipen gehelmde soldaten met mitrailleurs, pantservuisten en automatische wapens. Ze nestelen zich overal in het hout, de ruigte, de akkers, de weiden en de beemden tussen de Tommel en Baarle Brug.”

Reactie toevoegen