Twello

Plaats
Dorp
Voorst
Veluwe
Gelderland

twello_plaatsnaambord_kopie.jpg

Twello is een dorp in de provincie Gelderland, in de streek Veluwe, gemeente Voorst. Het dorp viel vanouds reeds onder de gemeente Voorst, is in 1812 daarvan afgesplitst tot een zelfstandige gemeente, en in 1818 wederom opgegaan in de gemeente Voorst.

Twello is een dorp in de provincie Gelderland, in de streek Veluwe, gemeente Voorst. Het dorp viel vanouds reeds onder de gemeente Voorst, is in 1812 daarvan afgesplitst tot een zelfstandige gemeente, en in 1818 wederom opgegaan in de gemeente Voorst.

gemeente_twello_kadastraal_anno_ca._1870_kaart_j._kuijper_kopie.jpg

Kaart van de in 1818 opgeheven gemeente Twello, situatie anno ca. 1870, kaart J. Kuijper

Kaart van de in 1818 opgeheven gemeente Twello, situatie anno ca. 1870, kaart J. Kuijper

Twello

Terug naar boven

Status

- Twello is een dorp in de provincie Gelderland, in de streek Veluwe, gemeente Voorst. Het dorp viel vanouds reeds onder de gemeente Voorst, is in 1812 daarvan afgesplitst tot een zelfstandige gemeente (waar ook Teuge onder viel), en in 1818 wederom opgegaan in de gemeente Voorst. Het is dus slechts 6 jaar een zelfstandige gemeente geweest. Het dorp is de hoofdplaats van de gemeente Voorst.

- Wapen van de voormalige gemeente Twello.

- Onder het dorp Twello valt ook de buurtschap Duistervoorde.

Terug naar boven

Ligging

Twello ligt NO van Apeldoorn, ZW van Deventer.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 omvat het dorp Twello 146 huizen met 1.193 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 5.000 huizen met ruim 12.500 inwoners.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

Woningbouwplannen en landgoederenzone
"De Nederlandse Kastelenstichting (NKS), stichting Kastelen historische Buitenplaatsen en Landgoederen (sKBL) en Erfgoedvereniging Heemschut maken zich grote zorgen om de vergevorderde plannen van de gemeente Voorst om woningen te bouwen op de Basseltse Enk en in het Fliertdal in Twello. Beide locaties maken onderdeel uit van de zogenoemde Groene Carré, de landgoederenzone rond het dorp, bestaand uit een parkachtig landschap met vele rijksbeschermde boerderijen en buitenplaatsen. Met de plannen van de gemeente Voorst wordt vrijwel het gehele open gebied bebouwd.

De landgoederen aan de noordzijde van Twello, de beoogde woningbouwlocatie, zijn veelal vanaf de 17e eeuw ontwikkeld. De aanwezige bossen, lanen en pachtboerderijen waren vaak onderdeel van de buitenplaats, en vormen daarmee een waardevol ensemble. Enkele provincies in Nederland maken daarom gebruik van buitenplaatsbiotopen in hun erfgoedbeleid. Dit instrument is ontwikkeld om buitenplaatsen en hun ruimtelijke context te beschermen tegen kwaliteitsverlies door bijvoorbeeld stedelijke druk. Zodoende worden de cultuurhistorische en ruimtelijke kwaliteiten van buitenplaatsen behouden, versterkt en waar nodig kwalitatief verder ontwikkelt. Een de(r)gelijk onderzoek ontbreekt in de voorbereiding van het bestemmingsplan van Twello. Genoemde cultuurhistorische en ruimtelijke aspecten worden daardoor in de planontwikkeling teniet gedaan.

De geplande woningbouwlocaties vallen binnen het beschermde Gelders Natuurnetwerk (GNN), binnen de Groene Ontwikkelzone (GO) en het Nationaal Landschap Veluwe, dat het accent legt op het belang van verdere versterking van het open landschap. Voor een cultuurhistorisch en landschappelijk waardevolle enk geldt dat juist openheid, het niet bebouwd zijn, tot de essentie van de plek en haar kernkwaliteiten behoort. Juist in de eenheid en betrekkelijke gaafheid ligt de grote kracht, kwaliteit en levensvatbaarheid. Zowel de Basseltse Enk als het Fliertdal is beperkt ontsloten en kent een rijke flora en fauna.

De NKS, sKBL en Heemschut roepen de provincie Gelderland en de gemeente Voorst dan ook dringend op om, gezien de bovenomschreven kwetsbaarheid van de landgoederenzone van Twello, af te zien van de voorgenomen bebouwing, het karakter van de buitenplaatsbiotoop te waarderen en zorgvuldig mee te wegen in besluitvorming over de toekomst van het gebied. De Nederlandse Kastelenstichting is onafhankelijk pleitbezorger voor kastelen en buitenplaatsen. SKBL zet zich in voor kastelen, historische buitenplaatsen en landgoederen, onder meer door het vergroten van het maatschappelijk draagvlak voor behoud. Erfgoedvereniging Heemschut is de grootste en één van de oudste particuliere verenigingen voor bescherming van cultuurmonumenten." (bron: Nederlandse Kastelen Stichting, april 2022)

Voormalig tuincentrum
Het voormalige tuincentrum aan de Burgemeester van der Feltzweg in Twello staat er verlaten bij, nadat het eind 2018 verhuisde naar Deventer. De firma RetailPlan uit Drachten wilde er een mega-supermarkt van 5.500 m2 - twee keer zo groot als de grootste supermarkt in Deventer - realiseren, met ook kampeer- en watersportartikelen, doe-het-zelf spullen, fietsen, bromfietsen en scooters. Het college van burgemeesters en wethouders van Voorst vond dat geen goed plan en wilde daarom geen omgevingsvergunning verlenen, omdat wij winkels liever concentreert in de dorpskernen en bij complexen als deze vreest voor leegloop van de dorpscentra. De ondernemer ging meermaals in hoger beroep. In februari 2020 heeft de Raad van State definitief bepaald dat de gemeente in haar recht staat om geen vergunning af te geven.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Twello heeft 33 rijksmonumenten.

- Twello heeft 37 gemeentelijke monumenten.

- De Havekes Mölle (Havekespad 13) is een in 1898 gebouwde windmolen. De molen vervangt een eerdere bouwvallig geworden standerdmolen uit de 14e eeuw op dezelfde plaats. De stellingmolen bestaat uit een achtkante houten molen, geplaatst op een gemetselde achtkante voet. De stellinghoogte bedraagt 6,80 m. Na verkoop van de molen in 1919 is het grootste deel van het gaande werk verwijderd om plaats te maken voor silo's en is er in de molen alleen nog maar elektrisch gemalen. In 1975 is Havekes Mölle maalvaardig gerestaureerd, waarna hij een tijdlang in gebruik is geweest. Nadat de molen in 1982 was stilgezet, is in 1983 Stichting Behoud Havekes Mölle opgericht. Deze stichting is nu eigenaar van de molen. De Havekes Mölle is de enig overgebleven windkorenmolen van Twello. Iedere zaterdag is de molen geopend om je te ontvangen voor een rondleiding of een bezoek aan de winkel. De openingstijden voor zowel de winkel als voor bezichtigingen zijn: elke zaterdag van 10.00-12.00 uur en van 13.30-17.00 uur. In de maanden december, januari en februari is de molen om 16.00 uur gesloten. - Site van Havekes Mölle. - Nieuws van de molen op Facebook.

- Mariakapel.

- Gevelstenen in Twello.

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- "Kringloop Twello is opgericht in 2008. Doelstellingen: het stimuleren en exploiteren van het hergebruik van goederen en materialen; het bieden van scholings- en werkervaringsmogelijkheden aan mensen die moeilijker plaatsbaar zijn op de reguliere arbeidsmarkt; het sponseren van een of meerdere goede doelen. We zijn destijds begonnen met zes vrijwilligers en van daaruit doorgegroeid. Met de groei van de spullen en meubels groeide ook het aantal mensen dat werkzaam is bij de kringloop. Op dit moment zijn dat er zo'n 85. Er zijn 20 betaalde krachten, een aantal leerlingen in opleiding (BBL), mensen die gedetacheerd zijn, stagiaires, en de grootste groep werkt vrijwillig (tegen een kleine onkostenvergoeding). Dit zijn mensen die gepensioneerd zijn, tijdelijk werkloos of mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Voor sommigen is een ‘echte’ baan niet meer mogelijk en voor anderen kan het werken in de kringloop een manier zijn om weer te oefenen met werken en zogeheten arbeidsvaardigheden te leren. We werken samen met de gemeente Voorst en bieden ook werkplekken voor sociale activering en dagbesteding vanuit de WMO. Ook zijn er taalstages voor mensen die de Nederlandse taal onder de knie willen krijgen.

Op onze website vindt je informatie over wat wij voor jou kunnen betekenen, onze diensten zoals het halen en brengen van producten, onze maatschappelijke bijdrage en onze biologische lunchroom. Nog leuker is het natuurlijk om naar onze winkel te komen. Dat is een belevenis. De hele dag door worden er nieuwe meubels en kleine spullen in de winkel gezet, het zoemt er van de vrijwilligers en andere hard werkende mensen die hun best doen om de winkel zo mooi en aantrekkelijk mogelijk te maken. Die retro-lamp, een toffe stoel, een nieuwe outfit, boeken, huisraad en snuisterijen allemaal collecties die steeds veranderen en altijd uniek zijn. Kringloop Twello maakt iedere dag verse biologische taart in onze eigen keuken. De taart kun je zowel in ons restaurant eten als meenemen naar huis. Wij maken ook op bestelling. Wij serveren ook fantastische biologische koffie, en wij maken ieder weekeinde verse biologische soep. In onze lunchroom vind je ook een ruim aanbod van biologische broodjes en tosti's."

- In 2011 is de Twellose Beek heringericht. In het gedeelte tussen de Zuiderlaan en de Rijksstraatweg heeft Waterschap Veluwe plaatselijk de bodembreedte van de beek versmald. Tevens zijn er op diverse plekken natuurvriendelijke oevers en flauwe waterkanten gekomen. De herinrichting maakt efficiënter beheer en onderhoud van de beek mogelijk. Het is de bedoeling dat de Twellose Beek in de toekomst een groenblauwe ader vormt door de kern van Twello. Door de oevers natuurvriendelijk te maken wordt de beek een interessant leefgebied voor diverse kikkers, salamanders, planten en nabij de Eikenlaan ook voor vleermuizen. Ontwikkelen de oevers zich kruidenrijk, dan trekken deze vlinders, libellen en bijen aan.

- "Om te zorgen dat water in de beek en grondwater beter wordt vastgehouden en de stroming van water wordt bevorderd, heeft Waterschap Vallei en Veluwe de Fliert in 2020 opnieuw ingericht. Vissen, planten en kleine diersoorten, die in het beekgebied voorkomen, verblijven en verplaatsen zich er graag en planten zich er voort. Door de nieuwe inrichting kan de biodiversiteit zich verder ontwikkelen, zodat er een ecologisch waardevol beeklandschap ontstaat. Maatregelen. Ten noorden van de Voordersteeg, O van Twello, is over een lengte van 1,8 km een ecologische verbindingszone gerealiseerd met een breedte van 12 meter.

Om meer schaduw en om een verbinding te creëren voor kleine dieren, zijn langs de Fliert op verschillende locaties bomen en struiken geplant. De beek is hiervoor minder diep gemaakt en verbreed. Op sommige stukken is de beek smaller gemaakt. Het zand dat hiervoor gebruikt wordt heeft Leisurelands uit recreatieplas Bussloo gegraven. In de beek zijn nieuwe duikers geplaatst en oude zijn vervangen. Een duiker is een buis voor waterafvoer, onder een weg of dam. Een aantal duikers heeft een faunapassage gekregen, zodat kleinere dieren zich beter kunnen verplaatsen. Het traject waar is gewerkt loopt van de Bussloselaan bij Bussloo tot waar de Fliert samenkomt met de Terwoldse Wetering Zuid, bij de Quabbenburgerweg/Wellinkhofweg in Terwolde." (bron: Waterschap Vallei en Veluwe, september 2020)

Terug naar boven

Eten en drinken

- "Hof van Twello wil boeren die niet meedoen aan de schaalvergroting een alternatief bieden. De algemene boodschap aan boeren is dat uitbreiden noodzakelijk is om te overleven. Voor boeren met kleinere bedrijven is de diagnose van anderen dat ze maar snel moeten stoppen. Wij vinden dat niet nodig. Er zijn veel antwoorden op dezelfde vraag. Een andere oplossing vraagt wel studie en in hun ogen is een praktijktest daarbij belangrijk. Wij gaan die test aan door als actief boerenbedrijf zelf de testcase voor eigen ideëen te zijn. De basis voor de alternatieven die ze uitwerken is het gewas. Het kan daarbij gaan om nieuwe, soms zelfs exotische gewassen, waar weinig over bekend is, om de herintroductie van veelbelovende oude gewassen of om het gebruik van bekende gewassen voor nieuwe toepassingen.

De eigen verkoop is van belang voor de inkomsten, maar nog meer om het contact met de afnemers te onderhouden. Dat contact is van belang om de klant uit te leggen wat er met de producten kan en om van de klant te horen hoe de ervaringen met die producten waren. Is die groente lekkerder als salade of gekookt? Wat vonden de klanten van de salade met paarse aardappelen? Is het glutenvrije brood lekker? Zo verenigen wij onderzoek, productie en consumptie onder één dak. Omdat er steeds wat nieuws te beleven is op de boerderij, is het zo leuk om regelmatig een kijkje te komen nemen. En zeg nou zelf: welk onderzoeksbedrijf vindt het nu goed dat er zoveel mensen komen kijken? 'Hof van Twello' juicht bezoek juist toe. Zij vinden het leuk dat mensen komen kijken hoe al dat bijzondere voedsel groeit! Af en toe een wandelingetje langs de singels van de hoeve is leuk en leerzaam."

Terug naar boven

Links

- Algemeen: - Promotionele site over Twello van de ondernemersvereniging van het centrum.

- Voortgezet onderwijs: - "Op het Veluws College Twello kun je terecht voor het volledige programma van de mavo en de onderbouw van de havo en het vwo. Op onze school hebben sommige brugklassen twee niveaus. Bijvoorbeeld de mavo/havo brugklas. Je krijgt daar les op het hoogste niveau. Na twee jaar kies je of je verdergaat op de mavo, de havo of het vwo. Mavoleerlingen doen bij ons examen en havo en vwo-leerlingen gaan vanaf klas 4 naar een andere school in Deventer of Apeldoorn. Bijvoorbeeld naar het Veluws College Walterbosch. Op het Veluws College kunnen alle onderbouwleerlingen kiezen voor een PlusVak. Twee uur per week krijg je dan les in een vak dat aansluit bij jouw interesse, zonder dat de schoolweek langer wordt.

Veluws College Twello is een kleine school waar iedereen elkaar kent. Het draait er om jou. Wat kun jij al en wat wil je nog graag leren? We houden rekening met jouw interesses, ambities, talenten en niveau. Je krijgt onderwijs dat bij jou past: op maat. Je volgt ‘gewone’ lessen op school, maar we trekken er ook vaak samen op uit. Want buiten de school, dáár is de wereld. ‘Levensecht’ onderwijs noemen we dat. We hebben duidelijke regels op school. Daardoor is de sfeer veilig en prettig. Ben je nieuwsgierig naar onze school? We hebben gedurende het jaar verschillende momenten waarop je met ons kunt kennismaken!"

- Jeugd en jongeren: - "Scouting Gelre Groep is direct na de Tweede Wereldoorlog opgericht door de heer C. Lina, toen onderwijzer in Twello. In de loop der jaren is de groep in zeer uiteenlopende onderkomens gehuisvest geweest. Zo werd er begonnen in een verbouwd kippenhok aan de Rijksstraatweg. Via een schaapskooi op de Kleine Noordijk en diverse zaaltjes in cafés kan men in de vijftiger jaren terecht in een noodwoning uit de Tweede Wereldoorlog gelegen aan de Binnenweg. Toen het pand zo bouwvallig werd dat opkomsten er nauwelijks meer mogelijk waren, werd in 1978 uitgeweken naar de boerderij gelegen aan Achter `t Holthuis 4. Deze boerderij kwam beschikbaar voor de Gelre Groep omdat de gemeente Voorst de boerderij met omliggende landbouwgrond had aangekocht om daar sportvelden aan te leggen voor 2 Twellose sportclubs. Na een flinke verbouwing kon het achterhuis van de boerderij in 1980 officieel in gebruik worden genomen door de Gelre groep. In 1994 volgende nog een flinke verbouwing toen ook het voorhuis voor de groep beschikbaar kwam. Sindsdien is de groep flink gegroeid met een absoluut hoogtepunt rond 1995 met ruim 250 leden. Vandaag de dag telt de groep ongeveer 165 leden in 9 zogeheten speltakken. In 2012 heeft de Gelre Groep een geheel nieuw, ruim en licht clubhuis betrokken op Stinzenlaan 80 in Twello. Een nieuw hoogtepunt in de geschiedenis van de groep!

Scouting staat voor uitdaging! Bij Scouting Gelre Groep in Twello besteden kinderen en jongeren op een actieve en uitdagende manier hun vrije tijd in de natuur. Zij hebben veel plezier met elkaar en leren om samen te werken en respect te hebben voor de ander. Zo ontwikkelen de kinderen en jongeren zich op een natuurlijke manier tot zelfstandige mensen en krijgen ze de ruimte om te ontdekken en te leren. Ouderwets? Nee hoor! GPS of SMS speurtochten, fotografie, film en bijvoorbeeld internet gaan prima samen met vuur maken, hutten bouwen en in tenten slapen. Onze vrijwilligers maken het dan ook elke week mogelijk dat onze jeugdleden, al vanaf vijf jaar, een afwisselend, actief en spannend programma aangeboden krijgen. Dit gebeurt in de zogenoemde speltakken, groepen verdeeld naar leeftijd."

- Muziek: - "Wil je muziek (leren) maken? Dan ben je bij Cadenza in Twello op de juiste plek! We hebben een slagwerkensemble en een harmonie-orkest. En natuurlijk hebben we opleidingsorkesten en goede docenten die je graag muziek leren maken. Al na een paar weken les mag je meespelen. Harmonie. Klarinet, trompet, saxofoon, euphonium en hoorn. Het hoort allemaal thuis in een harmonie-orkest. Cadenza heeft er maar liefst twee. En als je nog geen instrument speelt, dan leren we je dat graag. Regelmatig geven we optredens waarbij we graag bijzondere samenwerkingen aangaan. Soms met een koor, maar soms ook met een DJ of zanger. Onze muziekkeuze is net zo divers.

Slagwerksensemble. Marimba, xylofoon, pauk en trommels. Een paar instrumenten uit het slagwerkensemble. Cadenza heeft een opleidingsensemble en een slagwerkgroep van wereldniveau. Regelmatig doen we mee aan concoursen en het Wereld Muziek Concours (WMC) in Kerkrade om ons te meten met andere ensembles*. Kom je een keer kijken? Leuk! Kom vooral een keer langs om te kijken of we bij elkaar passen. Natuurlijk staat de koffie of thee altijd voor je klaar. Vooraf aanmelden is niet nodig. Alle repetities zijn in ons eigen gebouw de Möll’n Schure (Havekespad 13 in Twello). De (vanaf-) repetitietijden van de harmonie zijn: woensdag 15.30 uur beginnersorkest, 18.00 uur opleidingsorkest, 19.45 uur harmonieorkest. Slagwerkensemble: donderdag 19.00 uur opleidingsorkest, 20.00 uur slagwerkensemble.
* Ze zijn zelfs een keer Wereldkampioen geworden!, red.

Cadenza heeft een droom: een muziekcentrum in en voor Twello met plek voor iedereen die muziek wil maken. Van blaasorkest tot koor en van beginnende band tot slagwerkensemble. Het gebouw staat op een unieke locatie middenin het dorp en is niet alleen voor muziek belangrijk. Het vervult een brede maatschappelijke functie met ook ruimte voor onder meer plattelandsvrouwen, kleindierensport, en bridge als gebruikers. Met de uitbreiding realiseren we; voldoende repetitieruimte voor harmonie en slagwerk; ruimte om meer muziekles te geven; ruimte voor andere muzikale clubs; een gebouw dat de komende decennia gebruikt kan worden om muziek te maken en zijn maatschappelijke functie kan behouden. De verbouwing. Deze plannen zijn de afgelopen jaren tot stand gekomen in samenwerking met Stichting Havekes Mölle, buurtbewoners en gemeente Voorst. De planning voor realisatie is medio 2020.

Het betreft: 40 m2 extra ruimte om muziek te maken; voor iedereen toegankelijke toiletgroep; modernisering van het interieur. Hoe kun je bijdragen? De verbouwing van de Molenschuur kost veel geld. Hiervoor heeft Cadenza lang gespaard. Daarnaast gaan leden en vrijwilligers zo veel mogelijk werkzaamheden zelf uitvoeren. Toch blijft er nog een gat in de begroting. Hiervoor zijn we een bouwstenenactie gestart en gaan we op pad om fondsen te werven. Ook een bijdrage in geld of natura vanuit het bedrijfsleven is zeer welkom en brengt onze droom van een nieuw muziekcentrum in Twello snel dichterbij. Neem hiervoor en voor onze tegenprestaties contact op met onze voorzitter (voorzitter@cadenzatwello.nl, tel. 06-53222751)." - In deze video vertellen ze en laten ze zien waarom muziek maken bij Cadenza zo leuk is.

- Sport: - Voetbalvereniging v.v. Activia.

- Zorg: - Zorgboerderij Sterrenland.

- "Aan de rand van Twello ligt het prachtige Huis Hunderen. Het monumentale landhuis, gebouwd in de eerste helft van de 17e eeuw, is het onderkomen van ouderen met dementie. De grandeur is met een marmeren schouw, rijke ornamenten en oude steunbalken bewaard gebleven. Verder is het kleinschalige woonhuis van alle gemakken voorzien en krijgen bewoners hier de liefdevolle zorg en persoonlijke aandacht die zij op hun kwetsbare oude dag zo nodig hebben. Wij bieden partners de mogelijkheid om mee te verhuizen. Een thuisgevoel. Mensen die bij September wonen, zijn thuis. Zij kunnen het leven dat ze gewend zijn, zo lang mogelijk voortzetten en bepalen zelf hoe hun dag eruitziet en met wie en waar ze de dag doorbrengen. Buiten een wandeling maken, de krant lezen, meehelpen met het opvouwen van de was of een spelletje doen? We hebben voldoende betrokken zorgprofessionals die dag en nacht klaarstaan om iedereen een fijne dag te bezorgen."

- Bedrijfsleven / ondernemen: - "Ondernemersvereniging Twello Centrum (TC) is trots op ons dorp en natuurlijk op onze ondernemers. Een vereniging van ruim 80 ondernemers uit verschillende branches gevestigd in het centrum van het dorp. Gezamenlijk hebben wij een belangrijk doel: werken aan de versterking van het centrum. Waarbij samenwerken en communicatie centraal staan. Als ondernemersvereniging faciliteren wij onze leden bij commerciële activiteiten in het centrum, zoals de organisatie van promotionele activiteiten, reclame acties en het bedrijven van public relations. En worden contacten onderhouden met daarvoor in aanmerking komende overheids- en particuliere instanties. Uiteraard zetten wij ons in om het contact, beraad en samenwerking tussen de leden onderling te bevorderen. Naast de ledenvergaderingen worden er regelmatig informatieve avonden en brainstormsessies georganiseerd. Om onze doelen te bewerkstelligen wordt er zeer nauw samengewerkt met gemeente, stichtingen en verenigingen."

Reactie toevoegen