Status

- Vaassen is een dorp in de provincie Gelderland, in de streek Veluwe, gemeente Epe. Het dorp is in 1812 van de gemeente Epe afgesplitst tot een zelfstandige gemeente, en in 1818 daar weer aan toegevoegd.

- Onder het dorp Vaassen vallen ook de buurtschappen Geerstraat, Hegge, 't Laar, Niersen, Oosterhof en een klein deel van de buurtschap Jonas. Dit zijn 6 buurtschappen in totaal.

Naam

In het dialect
Vaossen.

Oudere vermeldingen
Ca. 800-850 kopie 1170-1175 in villa Fasna, 1118-1127 vervalst 1180-1190 kopie 14e eeuw de Vasnon, 1176 kopie 17e eeuw Fassen, 1294-1295 apud Vasyn, 1665 Vaessen, Vasen, 1830-1855 Vaassen.

Naamsverklaring
Etymologie onbekend. Naar de vorm een afleiding met het plaatsaanduidende -n- suffix in datief meervoud. De oude vormen wijzen niet in de richting van een grondwoord fahs* 'haar, ruw soort gras'; ook de lange vocaal van Vaassen maakt dit onwaarschijnlijk. Evenmin is het een samenstelling met heem 'woonplaats, woning'. Vergelijk Vasse.(1)
* Gereconstrueerde vorm.

Carnavalsnaam
Tijdens carnaval heet het dorp Rossumdaerp. Waar die naam vandaan komt, kun je lezen onder Jaarlijkse evenementen > Carnaval.

Ligging

Vaassen ligt N van Apeldoorn, Z van Epe en grenst in het O aan de A50.

Statistische gegevens

In 1840 heeft Vaassen 78 huizen met 594 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 5.000 huizen met ca. 12.500 inwoners, en is daarmee nauwelijks kleiner dan de hoofdplaats Epe.

Geschiedenis

Celtic Fields / raatakkers
"Bij dit dorp liggen zogeheten Celtic Fields (raatakkers). Dit zijn kleine, min of meer vierkante of rechthoekige akkertjes die op elkaar aansluiten. Deze akkers werden vanaf de Late Bronstijd tot in de Romeinse tijd als landbouwsysteem gebruikt. In de gemeente Epe zijn redelijk veel restanten bewaard gebleven. Met name het celtic field ten westen van Vaassen is heel bijzonder. Deze heeft een oppervlakte van maar liefst 76 hectare en bestaat uit enige honderden omwalde akkertjes. Celtic fields zijn beschermd als archeologisch monument. Deze kleine akkertjes werden afwisselend bebouwd met verschillende gewassen en een deel lag braak. Zo was er altijd vruchtbare landbouwgrond. Deze Celtic Fields dateren uit de IJzertijd. De bewoners waren Germaanse boeren en leefden daar nog voor de Romeinse tijd. Ze woonden in houten hutten en leefden van de landbouw, veehouderij, kruiden en de jacht op herten en zwijnen." (bron: gemeente)

Museum
De stichtingen Broken Wings '40-'45, Oud-Vaassen en Vaassen Reünie zijn in 2006 gestart met besprekingen met als doel om samen een historisch museum op te richten, zodat de verzamelde memorabilia aan het publiek getoond kunnen worden. Het materiaal lag opgeslagen op diverse locaties in het dorp. De conditie waaronder deze materialen werden bewaard was niet ideaal. Gevreesd werd dat behoud ervan voor de toekomst niet kon worden gewaarborgd. Visualisatie van de Vaassense historie zou daarmee ernstig in het gedrang komen. Eind 2008 heeft men het pand op Dorpsstraat 73 betrokken. In april 2009 is daar Museum Vaassen Historie van start gegaan.

"Museum Vaassen Historie stelt exposities samen over de geschiedenis van het dorp en omgeving. In het museum worden enkele vaste thema's belicht zoals de geschiedenis van de lokale industrie en nijverheid. Daarnaast aandacht voor de gebeurtenissen tijdens de Tweede Wereldoorlog, met name de neergehaalde vliegtuigen, de gevallenen, de overlevenden en de nabestaanden. Jaarlijks worden 3 a 4 thema-exposities samengesteld met wisselende onderwerpen. Ook wordt lokale verzamelaars en verenigingen de gelegenheid geboden materiaal aan te leveren voor een kleine expositie. Heeft u iets te exposeren neem dan contact met ons op."

- Op de lokale nieuwssite zijn inmiddels meer dan 300 artikelen m.b.t. de geschiedenis van Vaassen te vinden.

- Op de lokale nieuwssite is ook een rubriek 'Verdwenen', waar verdwenen panden worden getoond met toelichting wanneer en waarom ze zijn verdwenen. Inmiddels zijn het al ca. 50.

Bezienswaardigheden

Rijksmonumenten
- Vaassen heeft 22 rijksmonumenten.

Gemeentelijke monumenten
- Vaassen heeft 18 gemeentelijke monumenten.

Dorpskerk
"De Hervormde (PKN) Dorpskerk in Vaassen (Marktplein 7) heeft een toren die stamt uit de 15e eeuw. Het schip dateert van 1853. De kerk staat op de plek waar vanaf ongeveer het jaar 800 steeds een kerk heeft gestaan. Deze eerste kerk werd door Brunhold of Brunhilde aan het Duitse klooster Lorsch (Lauresham) geschonken. De Dorpskerk was in eerste instantie gewijd aan de heilige Ursula. De Reformatie van de Vaassense kerk liet door verschillende omstandigheden lang op zich wachten. Pas in 1610 werd de eerste protestantse voorganger benoemd. Dit werd mede veroorzaakt doordat de heren van het Vaassense kasteel de Cannenburch rooms-katholiek bleven en bescherming boden aan de rondtrekkende geestelijken. De Dorpskerk is door de jaren heen een aantal malen uitgebreid, maar vanwege de slechte staat van het schip is dit in 1852 afgebroken en opnieuw gebouwd. Het exterieur van de kerk is sindsdien niet meer ingrijpend gewijzigd. Wel is in 1934 nog een consistoriekamer bij de toren gebouwd en is in 1978 de toren ingrijpend gerestaureerd.

In 2007 is het dak gerestaureerd. De dakconstructie is zodanig aangepast dat er geen zijdelingse druk meer op de muren kan worden uitgeoefend. Daarvoor zijn extra trekstangen in de kerk aangebracht en zijn andere dakpannen op het dak gelegd. Daarnaast zijn de voegen van het metselwerk, het schilderwerk, het stucwerk en de afvoer van regen aangepast. Het interieur is in 1962 ingrijpend gewijzigd omdat de staat van het interieur slecht was en de kerk, door de nog in de kerk aanwezige grafkelders, erg stonk. In 2013 is het interieur opnieuw gerestaureerd. Het orgel is in 1821 gebouwd door Jacobus Armbrost uit Haaksbergen. In eerste instantie slechts gedeeltelijk, maar na enkele jaren was er voldoende geld bij elkaar om het orgel volledig op te leveren. Na de nieuwbouw van het schip is het orgel verder uitgebreid met twee torens aan weerszijden en een aantal beelden boven op het orgel."(2)

RK Martinuskerk
"De RK Martinuskerk in Vaassen (Deventerstraat 98) is een kerk van het type kruisbasiliek, gebouwd in 1917 naar ontwerp van architect Kroes. De kerk is: - Van architectuurhistorische waarde als gaaf en goed voorbeeld van een katholiek kerkgebouw in late neogotische stijl, dat wordt gekarakteriseerd door een basilikale hoofdvorm en een westtoren en gedetailleerd is met eenvoudig siermetselwerk en gotische spitsboogvensters met maaswerk. Het interieur vormt ondanks de wijzigingen na het Tweede Vaticanum nog een goed voorbeeld van een kerkinterieur uit het begin van de twintigste eeuw en bezit voorts een fraai orgel van de hand van Van Maarschalkerweerd. - Van stedenbouwkundige waarde als hoofdonderdeel van het parochiecomplex aan de Deventerstraat. De kerk vormt het middelpunt van het historisch gegroeide buurtschap Oosterhof en is beeldbepalend door de hoofdvorm met toren voor de wijde omgeving. - Van cultuurhistorische waarde als hoofdonderdeel van het complex dat verbonden is met een religieuze en sociaal-maatschappelijke ontwikkeling en waaraan een lange geschiedenis verbonden is. Het kerkgebouw is typologisch gezien en wat stijl betreft een laat voorbeeld van de toepassing van neogotiek en laat zien dat deze stijl in katholieke kringen nog lang in zwang bleef." (bron: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed)

Molens
- De Cannenburger Molen (ook wel Cannenburgher Molen of Cannenburcher Molen) is een watermolen op de Hartense Molenbeek in Vaassen. De eerste vermelding van een molen op deze plaats dateert van 1387. De rechten van deze en veel andere molens behoorden toe aan kasteel De Cannenburgh. De Cannenburger Molen is de oudste van deze molens. In 1872 koopt Gerrit 'Gait' te Riele de molen. Tegenwoordig is de molen nog altijd eigendom van een telg van deze familie. Na een brand is de oorspronkelijk grotendeels houten molen in 1942 in steen herbouwd. Hierbij is een turbine aangebracht in plaats van het waterrad. Hiermee is de Cannenburger Molen tot 1978 op waterkracht in bedrijf geweest. Bij de restauratie in 2009 is een bovenslagrad geplaatst, maar de turbine blijft gehandhaafd. In de molen bevindt zich een gespecialiseerde maalderij voor het malen van groenten, kruiden, specerijen en boekweit. De molen is niet voor bezoekers geopend.

- De oorspronkelijke Daams' Molen is in 1870 gebouwd. Tot 1934 is de molen bij een veevoederbedrijf als windkorenmolen in gebruik. In dat jaar is de molen onttakeld. In de overgebleven romp, ingericht met een silo, mengketel, elevator, stortkelder, koekenbreker en hamermolen, is sindsdien alleen nog elektrisch gemalen. Op deze manier is de molen tot ca. 1965 in gebruik geweest. Daarna dient de molen alleen nog als opslagsilo. Rond 1985 zijn er plannen om molenromp en onderachtkant te slopen. Zover komt het gelukkig niet. De al bestaande stichting ‘Op eigen wieken’ wordt omgevormd tot Stichting Vaassens Molen met als doel de molen weer maalvaardig te maken. De reconstructie begint in 1989 en op Nationale Molendag 1990 draait de molen weer in volle glorie als windkorenmolen. Het herstel was zeer ingrijpend en kwam grotendeels neer op herbouw. Zo bleek het oude achtkant erg slecht en moest dat geheel worden vernieuwd.

Vanaf 2008 is de molen volop in discussie, vanwege plannen om de dorpskern deels te renoveren en van nieuwbouw te voorzien. Als consequentie wil men, vanwege de te verwachten verminderde windvang, de molen verhogen. Hierover blijken de meningen ernstig verdeeld. Uiteindelijk wordt toch tot verhoging besloten, middels het maken van een nieuwe fundering met kelder. Op 7 september 2012 is de verhoogde en weer geheel maalvaardige molen officieel in gebruik genomen. Over de bestemming van de nieuwe begane grond zijn diverse ideeën gepasseerd. Zo heeft er een tijdje het VVV-kantoor in gezeten. Sinds 2014 is Koffie- en Theehuys De Korenmolen er gevestigd. Met o.a. weer een kleine VVV-afdeling.

Kasteel
- Kasteel Cannenburch in Vaassen is in het midden van de 16e eeuw gebouwd door de Gelderse maarschalk Maarten van Rossem. Het kasteel ademt de sfeer van een eeuwenlang bewoond edelmanshuis. De vertrekken zijn in bewoonde sfeer ingericht met een belangrijke collectie meubels, porselein, schilderijen, etc. Het is net of de bewoners elk moment binnen kunnen komen. De fraaie ligging van het kasteel, het eeuwenoude muurwerk en de historische inrichting nodigen als vanzelf uit tot een nadere kennismaking. Kasteel Cannenburch is de afgelopen jaren grondig gerestaureerd. De restauratie is in 2010 gereed gekomen. Je kunt Kasteel Cannenburch ook op verschillende manieren 'digitaal bezoeken', bijvoorbeeld met deze 'virtuele tour'. Maar liefst meer dan 40 verhalen over Cannenburch zijn nu voor iedereen digitaal beschikbaar. Kijk, lees of luister en laat je door de voormalige kasteelbewoners mee terugvoeren in de tijd. En ruim 3500 collectiestukken van beheerder Geldersch Landschap & Kasteelen zijn ook online te bewonderen. Ga naar de site 'Collectie Gelderland' en zoek bijvoorbeeld op ‘Cannenburch’ (onder de link hiervoor hebben wij dat al voor je ingevuld).

Gevelstenen
- Gevelstenen in Vaassen.

Jaarlijkse evenementen

Carnaval
- Carnavalsvereniging De Rossumdaerpers. De vereniging is vernoemd naar de bekendste bewoner van het middeleeuwse kasteel Cannenburgh: de voormalige veldheer van de Hertogen van Gelre: Maarten van Rossum. Zijn nazaten waren in de 18e en 19e eeuw de initiatiefnemers van het carnaval in Vaassen. Bij de oprichting van de carnavalsverenging in 1967, is zij eerst vernoemd naar de Roje Hane (= de haan op de nieuwe brandweerauto die tijdens de eerste optocht van de club is gepresenteerd). Als deze naam in de jaren zeventig een politieke lading krijgt, is gezocht naar een andere naam voor de club. Dat is Rossumdaerpers geworden, "de dorpelingen van Maarten van Rossum", met de bijbehorende naam Rossumdaerp als naam van het dorp tijdens carnaval.

- "De Oranjecommissie stelt zich ten doel in het dorp op traditionele wijze invulling te geven aan de festiviteiten op Koningsdag en de herdenkingen op 4 mei."

- "Vaassen Reünie brengt iedere 2e donderdag van oktober (oud-)Vaassenaren bij elkaar om oude foto's te bekijken."

Landschap, natuur en recreatie

Zwem- en sportcentrum
"Zwem- en Sportcentrum De Koekoek Vaassen is een multifunctioneel sportcomplex. De accommodatie beschikt over een zwemgelegenheid bestaande uit een wedstrijdbad en meerdere recreatiebaden met diverse voorzieningen, een spraypark, sporthal, vergaderruimte en gezellige horeca. Maak een bommetje van de duikplank, roetsj van de glijbaan, geniet van de bubbels in de whirlpool of speel samen met je baby of peuter in de ondiepe badjes tijdens de uren recreatief zwemmen. Naast een wedstrijdbad en diverse warme recreatiebaden (32-34 graden Celcius) beschikt zwembad De Koekoek ook over een stoomcabine en sauna. Een ideaal zwemmoment voor het hele gezin dus! De sporthal is voorzien van een professionele sportklasse A vloer. De hal kan verdeel worden in 3 delen en is te huur per deel en in zijn totaliteit. " Zwem- en Sportcentrum De Koekoek is in 2014 verkozen tot beste zwembad van Nederland in de categorie 100.000 tot 200.000 bezoekers.

Rode Beek en Nieuwe Beek
De Rode Beek en de Nieuwe Beek bij Vaassen, volgens Waterschap Veluwe het meest bijzondere sprengenstelsel van de Veluwe, zijn in 2009 heringericht. De geschiedenis herhaalt zich hier, waar eeuwen geleden sprengen werden gegraven om steeds meer molens van energie te voorzien. Molens die in de loop van de achterliggende eeuwen werden gesloopt en waarvan vaak niet veel meer dan een versleten waterrad, een oud geschrift of een fundering rest. Behoud van het ingewikkelde beken- en sprengenstelsel is van groot cultuurhistorisch en ecologisch belang.

De droge beddingen zijn uitgebaggerd, op de bodem is leem aangebracht zodat het water langer wordt vastgehouden, met planken is een scheiding aangebracht tussen de Rode Beek en de Nieuwe Beek en er zijn bomen aangeplant. Verder zijn er vistrappen aangelegd, waarlangs de beekprikken, bermpjes en stekelbaarsjes in het vervolg stroomopwaarts en stroomafwaarts kunnen zwemmen. Forellen en blauwbanden zijn exoten die de inheemse vissoorten bedreigen en dus moeten verdwijnen.

Hartense Molenbeek
In 2011 is de Hartense Molenbeek gesaneerd. De sanering was noodzakelijk om kwik en koper in de verontreinigde waterbodem en oevers te verwijderen. Andere herstelmaatregelen zoals het plaatselijk aanbrengen van duikers en nieuwe palen, die uitspoeling en instorten van de kade moeten voorkomen, zijn tegelijkertijd uitgevoerd. De Hartense Molenbeek maakt onderdeel uit van de Vaassense Beken.

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Vaassen, met laagsteprijsgarantie!

Beeld

- Oud Vaassen is een Facebookpagina van en voor Vaassenaren waar iedereen leuke oude foto's, ansichtkaarten en/of verhalen over het dorp in vroeger tijden kan plaatsen.

- Op de Facebookpagina 'Vaassen, ons dorp' worden actuele mooie foto's van het dorp en omgeving geplaatst.

- Op de lokale nieuwssite is een pagina waar onder de titel 'Vrogger en Nu' regelmatig een oude foto of ansichtkaart van het dorp wordt geplaatst, met een actuele foto van die locatie ernaast, zodat je kunt zien hoe het er nu uitziet. Inmiddels zijn het er al meer dan 80.

Links

- Nieuws: - Vaassens Weekblad Online. - Nieuws uit het dorp op Facebook.

- Dorpshuis: - Dorpscentrum De Wieken is al sinds 1985 een begrip, als dé gelegenheid bij uitstek om allerhande activiteiten te organiseren voor jong en ouder. Sinds 2016 is De Wieken onderdeel van Stichting Sport- en Dorpscentrum Vaassen, waar ook Sportcentrum De Koekoek onder valt.

- Muziek: - Shantykoor Kantje Boord in Vaassen is opgericht in 1996. Zij zingen traditionele shanty's die vroeger op de oude zeilschepen werden gezongen om het werk gelijkmatig te laten verlopen.

- Vrouwen Popkoor Nenoni heeft ca. 35 leden en is eveneens in 1996 opgericht.

- (Woon)zorg: - "Zorginstelling Viattence biedt de mogelijkheid van wonen én zorg in woonzorgcentrum De Speulbrink. De naam van de locatie is niet zo maar gekozen. ‘De Speulbrink’ wordt al in de middeleeuwen aangetroffen in de protocollen van bezwaar van het Ambt Epe, karspel Vaassen en heeft betrekking op een zaailand van 5 schepel groot in de directe omgeving van de huidige locatie. U wilt graag zelf invulling kunnen geven aan uw leven: wonen in een zelfgekozen omgeving en uw eigen dagindeling bepalen. Ook wanneer u door ouderdom of een chronische ziekte ondersteuning nodig heeft. Viattence geeft u deze zorg en ondersteuning zoals u die wenst. Het is belangrijk dat u uw leven zoveel mogelijk kunt voortzetten zoals u dat gewend was: met uw eigen normen en waarden, uw eigen gewoonten en met behoud van uw privacy. Regelmatig bespreken we met u of onze zorg nog aan uw wensen en behoeften voldoet. Daarnaast bemiddelen wij in zorgwoningen aan de Brunholdplaats en aan de Marijkeweg. Deze woningen voor ouderen zijn eigendom van Woonzorg Nederland. Bovendien treft u Viattence dagbesteding en de thuiszorg van Viattence aan in De Speulbrink."

- Duurzaamheid: - Hoe kan bedrijventerrein Eekterveld in Vaassen energieneutraal worden? Wat kunnen we doen aan energiebesparing, -opwekking en -opslag? De aftrap van het Collectief Energieplan dat deze vragen om wil zetten in daden, was in maart 2019. Wethouder Erik Visser is trots op dit initiatief: “Dit project vloeit voort uit de ondertekening van het convenant Verduurzamen bedrijventerrein. De gemeente Epe is een prachtige plek om te wonen, werken en te recreëren. Gezien de ligging in de oksel van de A50 is het gebied ook onderdeel van een economische regio. Dit project versterkt de positie van Eekterveld en kan een prachtig voorbeeld zijn voor andere bedrijventerreinen in de regio.”

Mike Tijdink, van het bestuur van Industriekring Eekterveld en trekker van het project, geeft aan: “We willen als eerste in de Cleantech Regio starten met het collectief verduurzamen van het gehele bedrijventerrein. Dit doen we in samenwerking met de gemeente Epe en provincie Gelderland en onder begeleiding van stichting BE+. Met slimme investeringen kan er verduurzaamd worden zonder inbreng van eigen geld. Ook leveren we op deze manier een mooie bijdrage aan een schone toekomst voor de generatie na ons. Dit project biedt de kans om samen iets moois neer te zetten dat ook nog eens geld oplevert. Een mooie kans die we nu moeten benutten!” Stichting BE+ staat voor Bedrijventerreinen Energiepostitief en bestaat uit TNO, WM3 Energy, SKBN, Oost NL en Kortman DGO. De Omgevingsdienst Veluwe IJssel (OVIJ) is ook bij het project betrokken.

In november 2018 startte het initiatief om het bedrijventerrein te verduurzamen met het inventariseren van het energieverbruik. Om dit te realiseren konden bedrijven zich aanmelden voor een gratis energiescan. Ruim veertig bedrijven deden mee, met als resultaat dat nu ruim 70% van het energieverbruik van Eekterveld in beeld is gebracht. Deze gegevens zijn meegenomen in het Collectief Energieplan. Peter van Tuijl van WM3 Energy die de scans uitvoerde: “Alle bedrijven die een energiescan hebben gehad, bezoeken we om de individuele resultaten door te nemen en te bespreken wat de individuele en collectieve mogelijkheden zijn.” Alle bedrijven wordt gevraagd om mee te denken in de vervolgstappen. In mei 2019 is er een vervolgbijeenkomst. Wil je meer weten over dit initiatief, neem dan contact op met Bart Mulder van de gemeente Epe. (bron: Cleantech Regio, april 2019)

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Vaassen Oosterhof, - idem Wanenk en - idem Zwanenweg.

• 1. Nederlandse plaatsnamen verklaard,
  van Berkel, Gerald, and Samplonius Kees
  , (2018)
  
• 2. Wikipedia,
  
  , (2020)