Status

- Veenhuizen is een buurtschap in de provincie Groningen, in de streek Westerwolde, gemeente Stadskanaal. T/m 1968 gemeente Onstwedde.

- De buurtschap Veenhuizen valt, ook voor de postadressen, onder het dorp Onstwedde.

Ligging

De buurtschap ligt NO van Stadskanaal, ZW van Onstwedde, rond het deel van de provincialeweg Stadskanaal-Onstwedde (N974) dat ter plekke Veenhuizen heet.

Statistische gegevens

In 1840 omvat de buurtschap Veenhuizen 20 huizen met 110 inwoners. Tegenwoordig heeft de buurtschap nog altijd ca. 20 huizen, het aantal inwoners zal nu ca. 50 bedragen.

Bezienswaardigheden

- Veenhuizen heeft 2 rijksmonumenten, zijnde 19e-eeuwse boerderijen van het Westerwoldse type, op de huisnrs. 12 en 19.

Landschap, natuur en recreatie

- De Veenhuizerstukken is een vloeiveldencomplex van voormalige aardappelzetmeelfabriek De Twee Provinciën. De fabriek is opgericht in 1914 en in 1968 gefuseerd met aardappelmeelfabriek De Toekomst. Toen De Toekomst-Twee Provinciën eind jaren 70 de productie stopte, bleven de vloeivelden liggen. Ze werden eigendom van Staatsbosbeheer (SBB), die het sindsdien beheert als natuurgebied. Het natuurgebied is genoemd naar en gelegen WZW van buurtschap Veenhuizen. Oost-Groningen heeft meerdere vloeiveldencomplexen gehad met als functie het biologisch zuiveren van afvalwater uit de aardappelzetmeelindustrie. Door aanleg van bedijkte bassins kunnen vaste bestanddelen in het industriewater bezinken. In de campagnetijd vonden lozingen van afvalwater plaats, waarbij door rottingsprocessen een enorme stank vrijkwam. Het bezinksel (onder andere aardappeleiwitten) was zeer stikstofrijk. Na de aardappelcampagne in het voorjaar droogden de bassins geleidelijk in, zodat slikvelden ontstonden. De droogste delen raakten rijk begroeid met eenjarige ruigtekruiden. In augustus startten de aardappelzetmeelfabrieken weer op en begon de bevloeiing met afvalwater over de kale of begroeide bassins. Dit leverde een aantrekkelijk foerageergebied op voor watervogels en steltlopers.

De Oost- Groningse vloeiveldencomplexen zijn buiten gebruik geraakt en hierdoor verruigd of omgevormd tot landbouwgrond. De Veenhuizerstukken vormt hierop een uitzondering: dit complex van water, moeras en land is ingericht als natuurgebied. Bevloeiing met afvalwater vindt niet meer plaats maar de waterstand wordt, optimaal gericht op natuurwaarden, beheerd door inlaat van oppervlaktewater vanuit het A.G. Wildervanckkanaal. Door aanleg van dit kanaal en de N366 is het gebied in tweeën gedeeld. Hiervan is het oostelijk deel veruit het grootst en bevat het meeste open water. "Het is nu een paradijs voor watervogels waar we af en toe maaien of nieuw water binnen laten lopen, vanuit een kanaal en dat we verder met rust laten. Daarom staan er ook slagbomen voor", aldus boswachter Anneke Epping. Delen van de Veenhuizerstukken zijn beleefbaar vanuit een observatiehut aan de Onstwedder kant van de N366, van achter een kijkscherm en tijdens excursies onder begeleiding. "In de vogelijkhut zitten bijna dagelijks vogelliefhebbers. Ze kunnen er uren de vogels bestuderen. Die kijkhut hebben we enige tijd geleden helemaal vernieuwd." Vanuit de vogelobservatiehut kun je o.a. lepelaars, zomertalingen, berg- en slobeenden bespieden. Welke vogels er recent zijn gezien, kun je zien op Vogelkijkhut.nl.

Natuurgebied Veenhuizerstukken is in december 2019 deels opengesteld. Aan de Onstwedder kant heeft Staatsbosbeheer namelijk een wandelpad aangelegd. Een pad van ruim twee kilometer dat door het natuurgebied loopt, op zo’n manier dat de vogels niet worden gestoord. Maar vogelaars en andere liefhebbers kunnen nu wel dichter bij dat paradijs voor watervogels komen. "Waarom dit wandelpad? Nou, het is zo’n bijzonder en uniek gebied dat we mensen toch de kans willen geven het beter te leren kennen. Dat kan op deze manier zonder de vogels te schaden", aldus boswachter Anneke Epping. Er is ook een informatiepaneel bij geplaatst.