Vorchten

Plaats
Dorp
Heerde
Veluwe
Gelderland

vorchten_plaatsnaambord_kopie.jpg

Vorchten is een dorp in de provincie Gelderland, in de streek Veluwe, gemeente Heerde.

Vorchten is een dorp in de provincie Gelderland, in de streek Veluwe, gemeente Heerde.

Vorchten veerpont Irma [640x480].JPG

Vorchten, het Wijhese Veer vaart dagelijks over de IJssel naar Wijhe, en weer terug natuurlijk

Vorchten, het Wijhese Veer vaart dagelijks over de IJssel naar Wijhe, en weer terug natuurlijk

Vorchten

Terug naar boven

Status

Vorchten is een dorp in de provincie Gelderland, in de streek Veluwe, gemeente Heerde.

Terug naar boven

Naam

Oudere vermeldingen
1176 kopie 17e eeuw Vorichten, 1270 in Vorethen, 1363 Varachtermate, -merssche, 1370 Vorachten, 1430 Vorgten, Voiraften, 1665 Vorchten.

Naamsverklaring
Etymologie onbekend. De verklaringen die uitgaan van het Germaanse furhitha* 'plaats waar pijnbomen staan' of van het Oostnederlandse vrucht 'omheining' overrtuigen niet.(1)
* Gereconstrueerde vorm.

Terug naar boven

Ligging

Vorchten ligt NO van Heerde en Veessen, en grenst, via het buitengebied, in het O aan de IJssel, tegenover Wijhe.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft Vorchten 46 huizen met 298 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 80 huizen met ca. 200 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Kasteel
Even ten noorden van de kerk in Vorchten lag vroeger Kasteel Zwanenburg of Swanenburgh. In de 16e eeuw was Zwanenburg in bezit van de familie Van Essen. Johan Godfried van Ensse (-1664) werd door zijn huwelijk in 1650 met Catharina Sophia van Essen, erfdochter van Zwanenburg, eigenaar van Kasteel Zwanenburg. Hij was al bezitter van havezate De Groote Scheere te Holthone bij Gramsbergen en Coevorden en drost van Coevorden en Salland. De zoon van Johan Godfried, Engelbert Riquin van Ensse, vestigde zich op de Zwanenburg nadat De Groote Scheere aan het eind van de Tweede Münsterse Oorlog (1672-1674) was opgeblazen.

De Van Ensses waren fel rooms-katholiek en Zwanenburg was een rooms toevluchtsoord op de overwegend protestantse Veluwe. Omstreeks 1630 vond een vervolgde RK priester bescherming op het kasteel. Een van de vertrekken werd in 1638 ingericht als kapel waarin de priester de mis hield en de sacramenten bediende. In het kasteel werden ook relikwieën van de Lebuïnuskerk van Deventer bewaard. Uiteindelijk kwam het kasteel in protestantse handen. In 1829 is het gesloopt. Op de plaats van de bijgebouwen verschijnt een boerderij. Een gedeelte van de gracht is nog te zien. Ondergronds bevinden zich mogelijk nog resten van het kasteel.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Vorchten heeft 6 rijksmonumenten.

- De eenvoudige Hervormde (PKN) Johannes de Doperkerk in Vorchten (Kerkweg 17) "is een eenbeukige dorpskerk, bestaande uit een waarschijnlijk 13e-eeuws schip, dat in de 19e eeuw is verbouwd, met een driezijdig gesloten, veel hoger opgetrokken koor. Het 15e-eeuwse koor is laat-gotisch en heeft kruisribgewelven. Het is gedeeltelijk met tufsteen bekleed. In de kerk een renaissance preekstoel uit 1630. De toren is omstreeks 1200 gebouwd en is bekleed met tufsteen. De toren en de smalle zijruimte aan weerszijden vormen samen een zogeheten gereduceerd westwerk. In de romaanse toren met zadeldak een luidklok uit 1641, gegoten door Hendryck ter Horst uit Deventer. Het oudste gedeelte van het kerkje stamt van vóór het jaar 900 en is van tufsteen gemaakt, dus nog niet van baksteen. Ook staat het op een terp en dateert het dus van vóór de bedijking. Een meer dan 1100 jaar oude, nog bestaande en functionerende kerk in Nederland.

Zoals overal in ons land verrezen de oudste kerkjes veelal op plaatsen waar voorheen een gewijde bron en/of een heidense offerplaats of zelfs een tempel(tje) was geweest. Voor wie in leylijnen (energiebanen op het aardoppervlak) gelooft: zulke oude magische offerplaatsen of heiligdommen bevonden zich altijd op zulke leylijnen, of nog beter: op de kruising van verschillende leylijnen (leycentra). Tot ongeveer 1350 zijn zelfs nieuwe christelijke kerken nagenoeg altijd op leylijnen gebouwd, en wel zo dat het altaar op het belangrijkste energiecentrum stond. De kerk werd opgetrokken rondom dit centrum en aan weerszijden van een hoofdleylijn. Ook onze kerk ligt precies op zo'n leylijn en zal dus vanouds wel magische betekenis hebben gehad." De kerk valt onder de Hervormde Gemeente Vorchten, waaraan de informatie over de kerk is ontleend.

- Diverse 19e-eeuwse boerderijen.

- Het Poppenspe(e)lmuseum in Vorchten is gehuisvest in een statige boerenwoning uit 1914. `Van harte welkom!' roepen Jan Klaassen en Katrijn de bezoeker bij binnenkomst toe. Deze hoofdfiguren uit de Oudhollandse poppenkast zijn, met al hun buitenlandse neven en nichten, gastheer en gastvrouw. In het museum treft men een bonte collectie aan van wayangfiguren, marionetten, hand-, stang- en stokpoppen, papieren theatertjes, schimmenspelen, foto's, boeken, posters, prenten en parafernalia. De basis van de poppentheatercollectie is de verzameling van poppenspeler/ theatermaker Otto van der Mieden, die vanaf 1970, al snuffelend op vlooienmarkten en in winkeltjes, alles op het gebied van het poppentheater begon te vergaren. Zo bracht hij in enkele decennia tijd een rijk geschakeerde collectie tot stand. De unieke collectie boeken en tijdschriften in de bibliotheek bestaat uit ongeveer 4000 banden in verschillende talen en enkele tientallen tijdschrifttitels over het poppentheater en aanverwante kunsten.

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- Het Wijhese Veer vaart dagelijks over de IJssel tussen Vorchten en Wijhe. Voor tijden en tarieven zie de link.

- Direct naast het MFC ligt een mooi aangelegd park met een waterspeelplaats, zandbak, natuurlijke klimtoestellen en een pannakooi. Er is een hoogstamboomgaard, een insectenhotel en een Jeu de boules baan.

Terug naar boven

Agrarisch

De Schellenberg
"In Vorchten staat vlak langs de IJssel op Losweg 3 boerderij De Schellenberg. Deze boerderij is gebouwd in 1623. Het bedrijf is eigendom van Herbert en Gera van Werven en sinds 2014 zijn zij met hun zonen Gerben en Chris in maatschap gegaan. Een jaar later is er op 300 meter afstand een 2e bedrijf bijgekocht, zodat in de toekomst beide broers met hun partners Krista en Yvonne een eigen bedrijf kunnen runnen. De meeste werkzaamheden worden gezamenlijk opgepakt, maar er wordt wel op beide locaties gemolken. Op de Schellenberg zijn recentelijk 2 melkrobots geïnstalleerd en op de nieuwe locatie wordt traditioneel gemolken. In totaal worden er 200 koeien gemolken waarbij beide bedrijven weidegang en VLOG voedering toepassen.

Dierenwelzijn en natuurbeheer. In het voorjaar van 2019 is een nieuwe stal gebouwd en zijn er twee melkrobots in gebruik genomen. De koeien worden continue voorzien van ruwvoer door een voeraanschuifrobot en ze kunnen rusten in ligboxen die voorzien zijn van een dikke laag strooisel. De nieuwe stal heeft vooral meer licht en lucht toegevoegd, wat erg goed uitpakt voor de gezondheid van het vee. Wij verbouwen enkel gras en mais op onze percelen in Vorchten. In het Wapenveldse broek werken we samen met een Agrarische natuurvereniging om het aantal weidevogels op peil te houden. Zij brengen jaarlijks de biodiversiteit van onze boerderij in beeld en adviseren ons over het nemen van andere maatregelen ter bescherming van weidevogels. We zijn graag eigen baas over onze percelen, maar staan open voor alle adviezen. Langs de rivier de IJssel wordt een groot perceel natuurland van april tot oktober beweid door ons drachtig jongvee. Een geweldig gezicht en tevens erg goed voor het vee.

Waarom zijn wij deelnemer aan 'IJsselvallei boert en eet bewust'? De Schellenberg ligt op een unieke locatie in Vorchten, gebouwd op een terp en toegankelijk voor de vele fietsers die hier langs komen. Sinds de aanleg van de Hoogwatergeul Veessen-Wapenveld is het gebied drastisch veranderd, wat in het verleden op veel weerstand van ons en onze collega-veehouders heeft kunnen rekenen. Desalniettemin is het project nu een aantal jaren afgerond, het biedt kansen voor meer toerisme en wij willen ons bedrijf daar dan ook voor openstellen. We vinden het heel belangrijk om ons bedrijf en onze werkzaamheden open en transparant aan de buitenwereld te laten zien. Er worden veel kritische verhalen over de Nederlandse agrisector verspreid. Dit terwijl wij een geweldige sector vertegenwoordigen. De vrijheid in ondernemerschap, het inplannen van je eigen dagindeling en het werken met dier en milieu geeft ons de meeste voldoening. We proberen ons steentje bij te dragen aan een betere erkenning van de burgers. We willen u daarom uitnodigen om bij ons te kijken en te zien hoe wij werken." (bron: website 'IJsselvallei boert en eet bewust')

Terug naar boven

Links

- MFC: - Multifunctioneel centrum MFC De Verbinding is in 2017 gerealiseerd. DAAD Architecten ontwierp het multifunctioneel centrum als onderdeel van een herinrichtingsplan rondom het oude kerkje van Vorchten. Naast het multifunctioneel centrum horen hier ook speelvoorzieningen voor kinderen en een hoogstamboomgaard bij. DAAD heeft tijdens het ontwerp- en realisatieproces nauw samengewerkt met de klankbordgroep om tot een passend ontwerp te komen. "Het MFC wil op eigen wijze bijdragen aan de sociale leefbaarheid van het dorp. Het MFC is mede mogelijk gemaakt vanuit de gelden voor 'Gebiedsontwikkeling Veessen-Wapenveld,' en kan worden gezien als compensatie voor de aanleg van de Hoogwatergeul. Het MFC is het eerste compensatieproject dat binnen de Hoogwatergeul is gerealiseerd.

De uitvoering hiervan is mogelijk dankzij de samenwerking tussen provincie, de gemeente van de lokale Nederlands Hervormde Kerk en de saamhorige inzet van de inwoners van het dorp. Daarnaast heeft Stichting MFC Vorchten zelf financiële middelen verworven uit donaties voor de inrichtingskosten en materialen van de gemeenschappelijke ruimten in het MFC. Het MFC kent een breed scala aan activiteiten voor alle leeftijden. Natuurlijk zijn ook passanten en recreanten van harte welkom. Loop eens binnen voor een lekkere verse kop koffie of iets fris. En wil je iets organiseren voor je straat, buurt of wijk? Aarzel dan niet om contact op te nemen en wij overleggen met jou welke mogelijkheden er zijn. Daarnaast bieden wij voor organisaties en bedrijven de mogelijkheid een of meerdere ruimtes te huren. Indien gewenst verzorgen wij ook een vergaderarrangement."

"Op 17 januari 2019 is tijdens de nieuwjaarsreceptie van de gemeente door wethouder Wolbert Meijer de jaarlijkse Cittaslow prijs van Heerde uitgereikt. Winnaars zijn geworden de vrijwilligers van multifunctioneel centrum MFC De Verbinding in Vorchten. Zij werken aan de sociale cohesie binnen het dorp en organiseren zeer uiteenlopende activiteiten, die allemaal laagdrempelig en openbaar zijn. Met de Cittaslow prijs wil de gemeente mensen of bedrijven in het zonnetje zetten die zich onderscheiden in de waarden waar Cittaslow voor staat. Cittaslow is een internationaal keurmerk voor gemeenten die zich onderscheiden op het gebied van gastvrijheid, leefomgeving, landschap, streekproducten, milieu, infrastructuur, cultuurhistorie en behoud van identiteit. Het bestuur bedankt alle vrijwilligers voor hun inzet en feliciteert ze met dit mooie resultaat."

- Bedrijfsleven/ondernemen: - De eind 2017 opgerichte Ondernemersvereniging VVM behartigt de belangen van de ondernemers in de buitengebied-kernen Veessen, Vorchten en Marle. Ze houden zich bezig met onderwerpen als agrobusiness ontwikkeling, glasvezel in het buitengebied, arbeidsparticipatie, MFC, samenwerken, goede doelen, en de organisatie van evenementen.

Reacties

(1)

In den beginne was er sprake van de vermelding Vorichten, zou kunnen zijn Vorrichten waarvan afgeleid Vorrichtung. Vorrichtung kan betekenen: Ein Hilfsmittel zu einem bestimmten Zweck... een tweede verklaring: Das Vorrichten im landschaflichen Sinn.
Vorchten is misschien wel ooit een handelspost geweest voor met name het achterland en werd er een kapel gebouwd voor de kerstening van de oorspronkelijke bewoners. De gevonden put is misschien wel gebruikt voor het dopen van de bekeerlingen, wat ook de naam van de kapel / kerk zou kunnen verklaren: Johannes de Doper. In Brabant / Limburg / Vlaanderen kennen wij de Willibrordusputjes die voor het dopen gebruikt zouden zijn.

Reactie toevoegen