Vorden

Plaats
Dorp
Bronckhorst
Achterhoek
Gelderland

vorden_pinetum_de_belten_640x480.jpg

Vorden, Pinetum De Belten omvat ca. 1.000 verschillende soorten coniferen. Het pinetum is in principe gratis toegankelijk, maar een vrijwillige bijdrage voor het onderhoud van het pinetum wordt wel gewaardeerd.

Vorden, Pinetum De Belten omvat ca. 1.000 verschillende soorten coniferen. Het pinetum is in principe gratis toegankelijk, maar een vrijwillige bijdrage voor het onderhoud van het pinetum wordt wel gewaardeerd.

gemeente_vorden_anno_ca._1870_kaart_j._kuijper_kopie.jpg

Gemeente Vorden anno ca. 1870, kaart J. Kuijper

Gemeente Vorden anno ca. 1870, kaart J. Kuijper

Vorden

Terug naar boven

Status

- Vorden is een dorp in de provincie Gelderland, in de streek Achterhoek, gemeente Bronckhorst. Het was een zelfstandige gemeente t/m 2004.

- Wapen van de voormalige gemeente Vorden.

- Onder het dorp Vorden vallen ook de buurtschappen Delden, Linde, VeldwijkWientjesvoort en Wildenborch en alleen voor de postadressen ook het dorp Kranenburg.

Terug naar boven

Naam

In het Nedersaksisch
Vodden.

Oudere vermeldingen
1121 kopie 13e eeuw Wrdene, 1225 Vurden, 1273 de Vordene, 1290 kopie 1351 de Vorden, 1345 Voerden.

Naamsverklaring
Afleiding van het Oudnederlandse vurde 'voorde', in de betekenis nederzetting bij de voorden 'doorwaadbare plaatsen'; bij deze plaats lagen drie voorden in de Vordense Beek.(1)

Terug naar boven

Ligging

Vorden ligt ZO van Zutphen, ZW van Lochem.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft de gemeente Vorden 397 huizen met 2.837 inwoners, verdeeld in het gelijknamige dorp 89/681 (= huizen/inwoners) en de buurtschappen Delden 68/464, Veldwijk 89/636, Mossel 80/579 en Linde 71/477. Opvallend is dat de 4 buurtschappen destijds allemaal bijna net zo groot waren als de hoofdplaats. Tegenwoordig heeft het dorp, inclusief de buurtschappen, ca. 3.500 huizen met ca. 8.500 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van dit dorp, kun je terecht bij de volgende instantie en sites:

- De in 1981 opgerichte Oudheidkundige Vereniging Oud Vorden streeft de volgende doelstellingen na: het verzamelen, onderzoeken, inventariseren, beheren en tentoonstellen van zaken van oudheidkundig belang, alsmede het behoud van karakteristieke dorpsgezichten betrekking hebbend op en/of afkomstig uit deze voormalige gemeente. Twee keer per jaar verschijnt verenigingsblad De Vordense Kronyck. Via de link is een aantal oudere nummers ook online te lezen.

- "De website Vordensverleden.nl heeft als doel om zoveel mogelijk historische bronnen betreffende het oude kerspel Vorden (= het dorp plus de buurtschappen Delden, Linde, Mossel en Veldwijk), lopende van de 14e tot de  20e eeuw, te ontsluiten, digitaal beschikbaar te stellen en  voor de toekomst vast te leggen. "Non nobis, ses posteris" (niet voor ons, maar voor wie na ons komen). U vindt er een veelheid aan aktes, bijv. over goederenoverdracht (verkoop, hypotheken, beslagleggingen, testamenten), kerkelijke aangelegenheden en andere historische wetenswaardigheden die zijn getranscribeerd en hertaald in modern Nederlands. Ook historische stukken in het oorspronkelijke oude schrift worden weergegeven en zijn indien nodig voorzien van een toelichting. Bronnen worden, indien aanwezig, altijd weergegeven. Ben Wullink, Lochem."

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- De gemeente heeft een plan gemaakt voor de herontwikkeling van het centrum van Vorden. Het betreft o.a. de ontwikkeling van het Dorpscentrum tot een Kulturhus en herinrichting van de openbare ruimte. De ontwikkelingslocaties moeten de woning- en winkelgebieden in het centrum versterken. De gemeente Bronckhorst wil in het dorp een centrum ontwikkelen met meer parkachtig groen, pleinachtige straatjes, meer gezellige terrasjes en minder auto's. (2009)

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Vorden heeft 154 rijksmonumenten.

- Vorden heeft 105 gemeentelijke monumenten.

- Hoe oud Kasteel Vorden precies is, is niet helemaal bekend. De oudste vermelding dateert uit de 12e eeuw. Destijds zag het kasteel er echter heel anders uit dan nu. Het grootste deel van het kasteel zoals dat nu is te bezichtigen, dateert uit de 16e eeuw. Aanvankelijk had het kasteel een militaire functie. Later is de vesting omgebouwd tot landhuis. Het kasteel was in het verleden onder meer eigendom van de families Van Vorden (tot 1405), de familie Van Hackfort (tot 1561), de beroemde Groningse familie Van Ripperda (1771) en de familie Van der Borch (tot 1956). Na de Tweede Wereldoorlog staat het kasteel langere tijd leeg en raakt het meer en meer in verval. In de jaren zeventig komt het kasteel in handen van de gemeente, die het na een restauratie in gebruik neemt als gemeentehuis. Na de gemeentelijke herindeling van 2005 wordt het kasteel verkocht aan Karin de Rouw en haar man, die zich voor een enorme restauratie-operatie gesteld zien om het kantoor dat het als gemeentehuis was, weer zo veel mogelijk om te bouwen naar een historisch verantwoorde situatie.

Tijdens de restauratie strandt de relatie en wordt het kasteel te koop gezet. Gelukkig kan Karin haar ex uitkopen, waardoor de Vrouwe van Vorden op het kasteel kan blijven wonen. Tegenwoordig werkt ze samen met haar huidige partner, Jos Hoenen, aan het beheer van het kasteel en het bijbehorende landgoed. Het onderhoud en beheer van het kasteel kost veel geld. Financieel is men onder meer afhankelijk van betalende bezoekers. Het grootste deel van het 25 kamers tellende kasteel is tegenwoordig dan ook toegankelijk voor het publiek. Tegen betaling kun je op eigen houtje het schitterende kasteel ontdekken, desgewenst met zeer informatieve audio-tour. Hierin wordt niet alleen stilgestaan bij de geschiedenis van Kasteel Vorden, maar wordt ook uitgebreid verteld over allerhande kunstwerken die je in de verschillende ruimtes aantreft. Ook is het kasteel te huur voor huwelijksvoltrekkingen en sfeervolle kinderfeestjes. (bron en voor nadere informatie zie de reportage op Historiek.nl) Voor nadere informatie over de bezoekmogelijkheden e.d. zie de link in de eerste alinea.

- Twee stoere torens herinneren aan de burcht die landdrost Gerrit van Hackfort in de 14e eeuw liet bouwen. Sinds die tijd is Kasteel Hackfort in Vorden in bezit geweest van de adellijke families Van Hackfort en Van Westerholt. De laatste telgen uit de adellijke families waren Arend en zijn drie zusters. Alle vier bleven zij kinderloos. Toen de laatste barones in 1981 overleed, viel het landgoed toe aan Natuurmonumenten. Baron Arend had bepaald dat het landgoed met al zijn landerijen en boerderijen één geheel moest blijven. Hackfort bestaat uit een kasteel met bijgebouwen en boerderijen in een gevarieerd landschap. Het landgoed is ruim 700 hectare groot. Naast het kasteel vind je er o.a. een gerestaureerde watermolen, die nog altijd dienst doet als graanmolen. Het kasteel is omgeven met imposante eikenlanen. Verder vind je op Hackfort authentieke boerderijen met hooibergen, boomgaarden en bolle akkers. Dat alles omgeven door bossen, houtwallen en kronkelige zandweggetjes.

Na de overdracht aan Natuurmonumenten in 1981 had het kasteel zijn functie als kloppend hart van het landgoed verloren. Het hek was altijd op slot en het was, behalve voor de bewoners, feitelijk ontoegankelijk. Toen de laatste huurder in 2015 Kasteel Hackfort verliet ontwikkelde Natuurmonumenten de ambitie om het kasteel weer deel te laten uitmaken van het landgoed en de onderlinge relatie te verbeteren. Ook wilde men het landgoed toegankelijker maken, zodat meer mensen gebruik zouden kunnen maken van zowel het landgoed als het kasteel. Een grote restauratie moest die ambities waarmaken.

De belangrijkste verandering was de omschakeling van vaste appartementen naar suites voor vakantie of een weekendje weg. In plaats van permanente bewoning in een privé setting is het kasteel zo toegankelijk voor iedereen. Er pasten 5 suites in. Vier vierpersoonskamers en een bruidssuite voor twee personen. Ook is er een gemeenschappelijke woonkamer en keuken, waar bijvoorbeeld families gezamenlijk gebruik van kunnen maken. In het souterrain kunnen bezoekers meer te weten komen over de geschiedenis van het kasteel en zijn bijzondere bewoners. Door de gewelven en dikke muren ervaart de bezoeker hier goed de middeleeuwse sfeer. Ook kan het souterrain dienen als start- en eindpunt voor rondleidingen. Tot slot is er ook een Grote Zaal die geschikt is voor zo’n 100 personen. Deze zal gebruikt worden voor huwelijksvoltrekkingen, evenementen en bijeenkomsten. Al met al een divers aanbod, waarmee het kasteel interessant is voor iedereen, van dagjesmensen tot aan een bruidspaar inclusief het gehele gevolg. Ondanks dat het kasteel nog steeds een plek is om te slapen, kun je hier werkelijk spreken van een complete herbestemming. “Dit alles natuurlijk alleen zolang en voor zover het kasteel het aankan”, aldus Natuurmonumenten.

Het werk is door een erkende restauratiearchitect uitgevoerd, zodat de historie goed gewaarborgd is. Er zijn nieuwe kleuren aangebracht, die zijn gebaseerd op de resultaten van uitvoerig kleuronderzoek. De originele kleuren geven het kasteel veel meer grandeur. Het gerestaureerde en herbestemde Kasteel Hackfort is op 27 juni 2019 feestelijk geopend. In de naastgelegen horeca, de Keuken van Hackfort, kunnen de gasten van het kasteel en de andere bezoekers terecht voor ambachtelijke gerechten. Al naar gelang het seizoen komen ingrediënten uit de historische moestuin, die door een grote groep vrijwilligers van Natuurmonumenten met liefde wordt onderhouden. Een lust voor het oog!" (bron: De Erfgoedstem, juni 2019) - Nadere informatie over landgoed Hackfort op de site van Natuurmonumenten.

- Korenmolen de Hackfortsche Windmolen (ook wel Op 't Hoge genoemd) (Het Hoge 66) is in 1851 gebouwd. De molen was vanaf de bouw tot en met 1960 eigendom van de baronnen Van Westerholt van Hackfort van het nabijgelegen Kasteel Hackfort. In 1960 is de molen aangekocht door de toenmalige gemeente Vorden. De huidige eigenaar is de gemeente Bronckhorst. De roeden van de molen zijn 23 meter lang. Een vrijwillig molenaar maalt af en toe op windkracht met de molen. "Stichting Vrienden van de Hackfortsche Windmolen heeft in samenwerking met Natuurmonumenten een folder uitgebracht met de titel “Wind en Water”. Het betreft een wandeltocht van circa 5 kilometer van de Hackfortsche Windmolen aan Het Hoge naar Watermolen Hackfort bij kasteel Hackfort. Hiermee willen we de verbinding tussen beide molens nieuw leven inblazen. De folder vertelt tevens het verhaal van de lange geschiedenis van beide molens. Een verleden dat ze delen met de Baakse Beek, vandaar de titel “Wind en Water”. De folder is tegen betaling van € 0,50 verkrijgbaar bij de VVV, Restaurant “De Keuken van Hackfort” en natuurlijk de Hackfortsche Windmolen aan het Hoge en Watermolen Hackfort bij kasteel Hackfort tijdens openingsuren."

- Molen De Hoop.

- Watermolen Hackfort.

- Gevelstenen in Vorden.

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- "Zwem- en recreatiebad In de Dennen (IDD) te Vorden vervult een belangrijke maatschappelijke functie op het gebied van sport en gezondheid, zwemonderwijs en recreatie en leefbaarheid. Met ons zwembad willen wij iedereen de mogelijkheid bieden op een leuke manier te werken aan zijn of haar gezondheid. Bewegen en sporten heeft een positieve invloed op de fysieke en mentale gesteldheid. We willen kinderen en volwassenen zwemveiligheid en zwemvaardigheid bijbrengen. Het zwembad fungeert ook als een centraal punt voor ontmoetingen tussen mensen en is belangrijk voor een goede sociale cohesie in het dorp. Factoren die daartoe bijdragen zijn de ligging van het zwembad, de accommodatie zelf, de goede sfeer en de prettige omgangsvormen. Mede vanwege de vele campings in de directe nabijheid is het zwembad ook een aantrekkelijke locatie voor zowel dag- als verblijfrecreanten van buiten de regio als voor de lokale bevolking.

In 2013 is het zwembad overgenomen door Stichting IDD. Met de afkoopsom van de gemeente is de destijds sterk verouderde accommodatie in 2014 gemoderniseerd en verduurzaamd. De twee zwembassins zijn voorzien van afdekdekens, waardoor warmteverlies in de nacht zo veel mogelijk wordt voorkomen. Samen met de aanschaf van zonnecollectoren is het aardgasverbruik voor het verwarmen van de zwembaden met zo’n 80% gereduceerd. Sinds 2014 is de jaarlijkse gemeentelijke subsidie vervallen. Dit betekent voor stichting IDD een grote uitdaging op het vlak van het verlagen van de kosten en het verhogen van de inkomsten. De afgelopen jaren is een grote slag gemaakt bij het terugbrengen van de energiekosten. De personeelskosten zijn sterk gereduceerd door een groter beroep te doen op vrijwilligers, en door gebruik te maken van vakantiekrachten. Daarnaast wordt ingezet op het vergroten van het bestand aan 'Vrienden van zwembad In de Dennen te Vorden' die jaarlijkse een vaste bijdrage aan het zwembad doneren en proberen we meer sponsors van het zwembad te vinden. We beogen de horeca-inkomsten te verhogen door het organiseren van speciale activiteiten in en om het water, zoals een beachvolleybal toernooi, meerdaagse arrangementen voor de jeugd, kinderfeesten en door het faciliteren van bijeenkomsten."

- De gemeente Bronckhorst kijkt samen met Waterschap Rijn en IJssel en de provincie Gelderland met de landgoedeigenaren hoe zij in de Landgoederenzone Baakse Beek bij Vorden kunnen inspelen op klimaatverandering. Om het gebied voor de langere termijn duurzaam en rendabel te houden is een gezamenlijke aanpak nodig. Een aanpak met aandacht voor erfgoed, natuur, landbouw en toerisme. Bestuurders ondertekenden hiervoor in juli 2019 een intentieverklaring. De landgoederenzone is een gebied met grote cultuurhistorische, ecologische, agrarische en recreatieve kwaliteiten. Maar de Baakse Beek, die door de Landgoederenzone loopt, is niet goed voorbereid op een toekomst met bijvoorbeeld langdurige droogte of heftige regenbuien. Om erfgoed, natuur, landbouw en toerisme duurzaam te behouden en te versterken, is het nodig het grondwaterpeil in het beekdal structureel te verhogen. Lokale watergangen worden daarom gedempt of ondieper gemaakt. Zo kan het lokale water in het voorjaar langer worden vastgehouden. Water krijgt langer de tijd om de bodem in te zakken en het grondwater aan te vullen.

De verbeterde spons- en bufferwerking van de bodem leidt tot gunstiger condities voor de natuur. Met aanvullende maatregelen kan ook de landbouw in droge perioden van deze betere condities profiteren. Dit biedt tevens nieuwe mogelijkheden voor de landbouw in de overgang naar kringlooplandbouw. Hiervoor zoeken de partijen de samenwerking met het Ministerie van Landbouw en met kennisinstellingen in Wageningen en Velp. Waterschap, gemeente en provincie hebben samen met gebiedspartners LTO Noord en de landgoederen de Ontwikkelvisie Landgoederenzone Baakse Beek gemaakt. In deze visie zijn oplossingsrichtingen voor het gebied in kaart gebracht. Per landgoed zijn kansen uitgewerkt. Grondeigenaren bepalen zelf de invulling op hun landgoed. De landgoederen Wildenborch en ’t Medler zijn voorlopers binnen het project. Het gebied loopt van de oost- en zuidkant van Vorden tot aan de kern Ruurlo. Landgoed ’t Zelle hoort er ook bij. (bron: gemeente Bronckhorst, juli 2019)

- Op Pinetum De Belten is een verzameling van ca. 1.000 verschillende soorten coniferen in een prachtige collectie bijeengebracht op het terrein van landgoed De Belten te Vorden. Het woord pinetum is afgeleid van Pinus, dennenboom. Een boom die kegels draagt zoals die vele andere kegeldragers (coniferen) die de natuur kent. Particuliere verzameling coniferen uit vele landen, opgestart in 1961, gelegen op een glooiend terrein van bijna 2 ha. Oase van rust en groen, vijver, veel vogels, verborgen pareltje in de Achterhoek. Geniet van deze altijd groene bomen tijdens een mooie wandeling.

- Landschapsbeheer Gelderland heeft bewoners van Gelderse landgoederen geïnterviewd, die vertellen over het leven op het landgoed in kwestie in vroeger tijden. Eén van hen is Willem Breuker, zoon van de tuinbaas van landgoed 't Enzerinck.

Terug naar boven

Links

- Lokale links: - Vorden linkspagina.

- Muziek: - Frank de Haan en Maartje Epema geven onder de titel 'Muziek op Venhorst' respectievelijk gitaar- en zangles op hun boerderij Venhorst. Je kunt individueel les krijgen, maar je kunt ook meezingen in kinder-, tiener- of popkoor Venhorst.

- Sport: - Touwtrekvereninging TTV Vorden is gevestigd in buurtschap Medler. Elke dinsdagavond wordt er door de jeugd getraind van 19:30-20:30 uur en door de senioren van 20:30-22:00 uur. Dit vindt plaats bij het clubgebouw (Ruurloseweg 110).

- Zorg: - Zorgboerderij 't Vroessink. - Zorgboerderij Groot Windenberg.

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Vorden.

Reactie toevoegen