Status

- Vrouwenparochie is een dorp in de provincie Fryslân, gemeente Waadhoeke. T/m 2017 gemeente Het Bildt.

- Onder het dorp Vrouwenparochie valt ook de buurtschap Vrouwbuurtstermolen (grotendeels). Ook de huidige, nog betrekkelijk jonge dorpen Oudebildtzijl (met buurtschap Nieuwebildtzijl) en Alde Leie vielen oorspronkelijk als buurtschappen onder dit dorp; een klein deel van laatstgenoemd dorp ligt voor de postadressen nog altijd 'in' Vrouwenparochie.

Naam

In het Bildts
Froubuurt.

In het Fries
Froubuorren.

Oudere vermeldingen
Aanvankelijk heette dit dorp (nog in 1570 als zodanig vermeld) Kijfhoeck (wat volgens (1) zo genoemd was vanwege de plaats van herkomst van een van de eerste bewoners: Kijfhoek dus). Tegelijk met het herdopen van de andere oude dorpen in Het Bildt, in de loop van de 16e eeuw, waar men ook meer kerkelijk georiënteerde namen invoerde (Sint Annaparochie en Sint Jacobiparochie), kreeg ook dit dorp een naam die op -parochie uitgaat. Op de kaart van Van Deventer (1545) staat het ingekorte Onser Vrouwe en op die met de Friese varianten Onse L Vrou. In de 2e helft van de 16e eeuw komen we ook de varianten Ons lieve vrou en Onser Frauwen tegen. Dirck Jansz, een Bildtse boer, schrijft in 1626 Lijfrouwe prochie en hij noemt het dorp ook Lefrouwe buerdt. In 1664 en rond 1700 spelt men L. Vrouwen Parochie.

Sinds begin 20e eeuw begint men geleidelijk de beide naamdelen aan elkaar te schrijven en valt het voorvoegsel Lieve geleidelijk weg. Maar van begin 19e eeuw tot in de eerste helft van de 20e eeuw komen we het dorp onder allerlei verschillende naamsvarianten en spellingen tegen, bijv. in krantenartikelen en op ansichtkaarten. Met en zonder het voorvoegsel Lieve, Vrouwenparochie als 1 of 2 woorden, al dan niet met koppelteken ertussen, en Vrouwen met en zonder n. Zie de afbeeldingen op deze pagina. In een plaatsnamenlijst uit 1914 worden zowel Vrouwenbuurt als Vrouwenparochie vermeld (alsof het 2 verschillende plaatsen zouden zijn...). Verder werd en wordt het dorp ook wel Vrouwbuurt genoemd, vroeger ook Vrouwenbuurt, Lieve-Vrouwen-Buren en Mariaparochie.

Naamsverklaring
Het eerste element is vernoemd naar Onze Lieve Vrouwe (de heilige Maria, de moeder van Jezus), het tweede is parochie 'Rooms-katholieke kerkelijke gemeente'.(2) Maria is de naamgever van het dorp, omdat het grensde aan de landerijen van het toenmalige klooster Mariëngaarde (bron: Aldert Cuperus)

Ligging

De dorpskern Vrouwenparochie ligt NW van Stiens, O van Sint Annaparochie, ZO van Nij Altoenae en ZW van Oudebildtzijl en Alde Leie, als lintbebouwing, met bescheiden komvorming, aan de N393 (Stiens - Harlingen). Het dorpsgebied omvat zowel aan de N als aan de Z kant ook nog een groot stuk buitengebied, overigens aan beide kanten slechts dunbebouwd met een handvol boerderijen. De N kant loopt tot vlak Z van de bebouwing aan de Oudebildtdijk, de Z kant loopt tot aan het horizontale deel van de Langestraat.

Statistische gegevens

In 1840 heeft Vrouwenparochie 165 huizen met 1.202 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 280 huizen met ca. 700 inwoners.

Geschiedenis

Ontstaan nederzetting
In 1505 wordt een begin gemaakt met de inpoldering van het grondgebied van de huidige gemeente Het Bildt. De eerste dijk (de Oude Bildtdijk) wordt in dat jaar aangelegd. De werkzaamheden vinden plaats vanuit 3 werkkampen (parochies). Kyfhûeck was de naam van het meest oostelijk gelegen kamp/dorp, omdat veel dijkarbeiders uit de buurt van het Zuid-Hollandse dorp Kijfhoek. Later gaan de namen van de parochies over op de dorpen zelf. Zie verder het kopje Naam hierboven.

Station
Van 1902 tot 1940 was er de spoorlijn Stiens-Harlingen, waar Vrouwenparochie een station aan had. Helaas is het stationsgebouw in 1999 deels afgebrand en in 2000 gesloopt. De jaren daaraan voorafgaand was het door de laatste bewoner al 'aan de elementen overgelaten' en daardoor in vervallen staat geraakt.

Waling Dijkstra
Het Bildt is een populaire streek voor kunstenaars. Al eeuwen lang profiteren schilders er van het bijzondere licht en vinden dichters er rust en inspiratie. De wieg van de bekende Friese dichter Waling Dijksta stond in Vrouwenparochie. In zijn geboortehuis (Waling Dykstrastraat 21), waar hij een bakkerij heeft gehad, herinnert een gedenksteen in de westelijke muur hieraan. De Waling Dijkstra Stichting heeft als doel om het erfgoed van Waling Dijkstra veilig te stellen en uit te dragen.

Recente ontwikkelingen

Middenstand
Horeca en supermarkt in Vrouwenparochie zijn enkele jaren geleden opgeheven, waardoor de inwoners daarvoor op buurdorpen zijn aangewezen. 2x per week komt er nog een rijdende winkel door het dorp en 1x per week de bibliobus.

Dorpsvisie
- Dorpsvisie Vrouwenparochie 2009-2019.

Herinrichting N393
Vrouwenparochie bestaat voor een groot deel uit lintbebouwing langs de provincialeweg N393. Deze weg loopt daarom vlak langs de voortuinen van bijna de helft van de inwoners van het dorp. In 2015 is deze weg - wederom - heringericht. Dit moet de overlast van - vaak te hard rijdend - auto-, vrachtwagen- en landbouwverkeer voor de aanwonenden verminderen. De weg was sowieso aan groot onderhoud toe en had daarom een nieuwe asfaltlaag nodig. Dat kon mooi worden gecombineerd met de wens vanuit het dorp om de dijk een dorpser karakter te geven.

De rijbaan is opgeknapt en versmald. Voor fietsers en voetgangers is ruimte gemaakt met speciale fietsstoepen. Dit beoogt snelheidsremmend te werken voor het gemotoriseerde verkeer. Tegelijkertijd is ook het Kerkplein opgeknapt, het centrum van het dorp waar ook geregeld activiteiten plaatsvinden zoals teatsen (kaatsen met een racket). De klinkers zijn zo gelegd dat ze een verwijzing vormen naar de vaart die hier vroeger liep. En de nieuwe 'brugleuningen' verwijzen naar de vroegere brug over de vaart. Ook de lantaarnpalen zijn vervangen door smaakvollere exemplaren.

Bezienswaardigheden

Rijksmonumenten
- In het dorpsgebied van Vrouwenparochie bevinden zich 9 rijksmonumenten, zijnde in de dorpskern 6 woonhuizen en boerderijen en de Hervormde kerk, plus in de buurtschap Vrouwbuurtstermolen de gelijknamige molen en het transformatorgebouw uit 1916 op Vrouwbuurtstermolen 18.

Hervormde kerk
De huidige Hervormde (PKN) Bordenakerk in Vrouwenparochie is gebouwd in 1670 ter vervanging van de vorige, 16e-eeuwse, eerste kerk van het dorp. Het is een vijfzijdig gesloten zaalkerk. In het fronton van de classicistische ingangsomlijsting aan de westzijde van de kerk staat dat de eerste steen is gelegd op 19 april 1670 uit naam van grietman Willem van Haren. In de gevelsteen aan de zuidzijde staat dat de eerste steen is gelegd door Nicolaus Johannes Walewyck van der Mey, zoon van de predikant. In de geveltoren hangt een klok uit 1602 van klokkengieter Gregorius van Hall. De zuidgevel heeft spitsboogvensters en de noordgevel een rondboogvenster. Boven de deur in het koor aan de oostzijde staat het opschrift:" Hier straft en zegent men: Hier wordt elk ziel genood, In deeze vierschaar moet all vrolyk zijn of beven, Hier is het Huys, waarin Wij leeren van de Dood, Als een herboren zaad, te treeden tot het Leeven." Het interieur wordt gedekt door een tongewelf. Er is een overhuifde herenbank van de familie Van Haren en een rouwbord uit 1640, afkomstig uit de oude kerk, van grietman Boudwijn van Loo. Het orgel dateert uit 1843 en is gebouwd door L. van Dam & Zonen. De Bordenakerk is in 2014/2015 gerenoveerd. Er is veel opgeknapt, waaronder de muren, het dak, het kerkorgel en het interieur.

Evenementen

- Kermis (d.w.z. dorpsfeest met sport en spel) (weekend in augustus).

- Popfestival Frourock (op een zaterdag in oktober, niet per definitie jaarlijks). - Verslag Frourock 2012.

- Bij de Molenloop (hardlopen, op een zaterdag in november) kun je kiezen uit afstanden van ca. 5 tot ca. 21 km.

- Sinterklaas.

Natuur en recreatie

- Sport- en recreatiecentrum De Buurfrou heeft 2 tapijttennisbanen, een fitnesscentrum, een zonnebankruimte en een gezellig sportcafé.

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Vrouwenparochie, met laagsteprijsgarantie!

Links / voorzieningen / verenigingsleven

- Nieuws: - Nieuws uit het dorp op Facebook.

- Belangenorganisatie: - Dorpsbelang Vrouwenparochie. Contactpersoon: Ruurd Tadema, tel. 0518-402837, e-mail ruurdtadema@hotmail.com. DB heeft geen eigen website meer, maar communiceert via de site van het MFC.

- MFC: - "Het heeft heel wat voeten in de aarde gehad, maar het oude dorpshuis de Kyfhûeck in Vrouwenparochie heeft in 2020 plaats gemaakt voor het gloednieuwe MFC Froubuurt. Het nieuwe Multifunctionele Centrum is verrezen op het sportcomplex. Het bestuur van MFC Froubuurt bestaat uit vijf leden, waarvan een gedeelte voortkomt uit de sportverenigingen. Doarpswurk belde met de voorzitter van MFC Froubuurt Atje Tadema voor een toelichting op het een en ander. Het dorpshuisbestuur en verschillende sportverenigingen zijn opgegaan in het nieuwe bestuur van MFC Froubuurt, waarom is er besloten om onder één dak te gaan? 'In 2009 is er een dorpsvisie opgesteld. Een van de speerpunten van de dorpsvisie en een wens van het dorp was -vanuit het licht van vergrijzing en ontgroening -een voorziening onder één dak. Ook omdat het bestaande dorpshuis in flink verouderde staat verkeerde. Tel dat bij elkaar op. We zijn niet over één nacht ijs gegaan: tussen presentatie en realisatie zat 10 jaar. Na de dorpsvisie zijn we ook bezig gegaan met een interim dorpshuisbestuur, want er zat bestuurlijk geen leven meer in. Er is een commissie gevormd die deze plannen op de agenda van de gemeenteraad moest zien te krijgen. In 2015 kregen we voor het eerst voet tussen de deur bij de gemeente. Er moest budget zijn en de raad moest een afweging maken. In 2015 kregen we een toezegging, maar dat was niet genoeg.'

Het was lastig om de financiën rond te krijgen, waardoor de werkgroep MFC Froubuurt niet eerder dan in 2019 kon starten met de bouw van het nieuwe MFC. De bouwkosten waren in de tussentijd met maar liefst 21% gestegen, wat een gat op de begroting opleverde. De gemeente sprong bij, waarop alsnog met de bouw kon worden gestart. 'In september zijn we begonnen met de bouw en met de kerst is het opgeleverd. 17 januari 2020 was de officiële oplevering. We konden toen nog niet los, er zijn dan altijd nog punten die uitgevoerd moeten worden. Voor de bestaande activiteiten en het materiaal moest een plekje worden gevonden. Het gebouw moest nog worden aangekleed. We kregen nog heel laat een toezegging van het Waddenfonds, zodat we ook de keuken en het meubilair konden bestellen. De grote zaal was klaar gemaakt, zodat het korps daar kon oefenen. Die ruimte was aangekleed, terwijl in de andere ruimte waar ook de sport gebruik van maakt, nog een bar getimmerd moest worden en koelelementen moesten worden aangebracht. Met veel zelfwerkzaamheid zijn we knap binnen het bouwbudget gebleven.'" (bron: Doarpswurk)

- Onderwijs en kinderopvang: - "SWS De Fierljepper is een dorpsschool in Vrouwenparochie die in 2012 is ontstaan door een fusie tussen de openbare en de christelijke school. Dat komt tot uitdrukking in de naam SWS, wat 'samenwerkingsschool' betekent. We vinden het belangrijk dat de school zijn plaats in het dorp inneemt. De peuterspeelzaal heeft bij ons onderdak gevonden en binnenkort vestigt ook de buitenschoolse opvang (BSO) zich in ons gebouw. Hierdoor is de school in staat een brede voorziening te bieden. Ieder kind heeft recht op goed onderwijs in een veilige omgeving om zich optimaal te ontwikkelen. Wij werken met GDO (groepsdynamisch onderwijs), waarmee we kinderen leren dat ze verantwoordelijk voor elkaar zijn, dat ze elkaar respecteren en met elkaar samenwerken. Ieder kind is uniek en mag zijn zoals die is, we vinden het belangrijk dat kinderen trots zijn op zichzelf en de wereld om hen heen. Ons team zet zich iedere dag met volle overgave in om dat te realiseren. Dat maakt onze kleine school groot. Onze school is dus een samenwerkingsschool, wat betekent dat wij openstaan voor en bijdragen aan de ontwikkeling van onze leerlingen met aandacht, begrip en respect voor alle godsdienstige, levensbeschouwelijke en maatschappelijke normen en waarden die samen de Nederlandse multiculturele samenleving vormen. We zijn een ontmoetingsplaats waar iedereen van en met elkaar leert, met waardering voor andere opvattingen."

- Bijzonder aan Kinderdagverblijf Kids & Animals is dat het gevestigd is op een melkveehouderijbedrijf, wat betekent: samen spelen in de natuur, dieren verzorgen, ravotten en genieten van de landelijke rust. Het doel is, naast het bevorderen van de ontwikkeling van de kinderen, ze kennis te laten maken met de natuur: van bloemen en planten tot aan dieren groot en klein. - Peuteropvang It Hummelhûecky.

- Sport: - "Voetbalvereniging CVO (= 'Combinatie Vrouwenparochie Oude Leije') is opgericht in 1964. De club heeft drie seniorenteams: CVO 1, 2 & VR1 en heeft 3 jeugdteams. In de jaren ’90 van vorige eeuw speelde de vereniging op hoog niveau. Zo werd er in seizoen ’98/’99 zelfs derde klasse gevoetbald! Daarna raakte de club in een neerwaartse spiraal, maar de club lijkt na een aantal stabiele jaren én met het kampioenschap in 2015 er weer boven op te komen. CVO is een levendige vereniging, waar iedereen welkom is en sportiviteit hoog in het vaandel staat."

- Paardensportvereniging De Molenruiters.

- Kaatsvereniging KV Klaine Izak is opgericht in 1896 en kent bekende partijen zoals de Froumet en de Ouwe Griep.

- Schaatsvereniging EMM is voor zover ons bekend nog niet met een website of -pagina op het internet aanwezig.

- Uitvaart: - "Uitvaartvereniging Vrouwenparochie en Oudebildtzijl 'De Laatste Eer' is een vereniging zonder winstoogmerk. De uitvaart word voor de leden voor kostprijs geregeld. De uitvaart wordt verzorgd door J. van de Galieen. Hij zorgt voor levering van goederen en diensten voor de uitvaartverzorging. De vereniging wordt geleid door 5 bestuursleden en er is 1 vaste bode. Gemiddeld heeft de uitvaartvereniging 15 uitvaarten per jaar, waarvan de meeste begrafenissen zijn. De vereniging heeft ca. 800 leden. Kinderen uit een gezin tot 18 jaar zijn gratis lid. In 2013 is een nieuwe aula geopend in Sint Annaparochie (samen met een aantal andere verenigingen) op J.J. Costerstraat 3."

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Vrouwenparochie.

• 1. Nederlandse plaatsnamen verklaard,
  van Berkel, Gerald, and Samplonius Kees
  , (2018)
  
• 2. Friese plaatsnamen. Alle steden, dorpen en gehuchten.,
  Gildemacher, dr. K. F.
  , p.288, (2007)