Waddengebied

Streek
Waddengebied
GroningenFryslânNoord-Holland

Waddengebied

Terug naar boven

Status

Het Waddengebied beslaat de Waddenzee en de daarin gelegen eilanden. Het gebied loopt door tot in Duitsland en Denemarken. Het Nederlandse gedeelte omvat vanaf Den Helder gezien, in volgorde de eilanden Texel, Vlieland, Terschelling, Ameland, Schiermonnikoog, Rottumerplaat en Rottumeroog. De laatste twee eilanden zijn onbewoond.

Terug naar boven

Geschiedenis

Voor het ontstaan van het waddengebied moeten we terug naar de laatste ijstijd. Door de enorme oppervlakten landijs die het water vasthielden, was de zeespiegel veel lager dan tegenwoordig. Ongeveer 6.000 à 7.000 jaar geleden lag de zeespiegel nog ruim 3 meter lager dan tegenwoordig. De kustlijn van Noord-Nederland lag tientallen kilometers ten noorden van de huidige waddeneilanden. Langzaam en schoksgewijs steeg de zeespiegel echter. De waddeneilanden vormden een aaneengesloten strandwal. Uiteindelijk brak deze op verschillende plekken door. Het achterliggende veengebied stroomde vol met zout water: de huidige Waddenzee was geboren. Ook daarna konden zware stormvloeden het waddengebied aanzienlijk doen groeien. Een zware stormvloed in 1362 zorgde ervoor dat Dollard en de Zuiderzee ontstonden.

Een definitieve vorm bestaat niet bij het waddengebied. Na 1362 veranderde er nog heel veel in het gebied. Eilanden werden groter of kleiner, of verdwenen zelfs geheel in de golven. Mensen hebben bij dit proces soms ook een grote rol gespeeld; zeearmen, zoals de Lauwerszee en de Zuiderzee, werden afgesloten en aan de kust werden gebieden ingepolderd; de zogeheten landaanwinningen.

Zie verder:

- Waddengebied: ondergrond, ontstaan en klimaatverandering.

- Het doel van de Stichting Verdronken Geschiedenis is: 1) Het bevorderen van multidisciplinair onderzoek betreffende de natuurlijke ontwikkelingsgeschiedenis (geomorfologie, ecologie), de menselijke bewoning en gebruik, en van de cultuurhistorie van het trilaterale Waddenzeegebied. 2) Het toegankelijk maken en presenteren van de verkregen onderzoeksresultaten voor zowel beleidsmakers, wetenschappers als een breed publiek, en hierdoor bijdragen aan de waardering en de bescherming van het Waddenzeegebied in al zijn facetten.

Terug naar boven

Beschrijving

Het unieke, dynamische Waddengebied is nog jong. Het is ontstaan na de laatste ijstijd circa 7000 jaar geleden, maar er worden nog steeds zandplaten en duinen in snel tempo gevormd en afgebroken. Er zijn landschappen in alle fases van ontwikkeling en zelfs vandaag de dag is met eigen ogen te zien en mee te maken hoe ze in de ijstijd ontstonden.

Op eigen wijze laat de Waddenzee zien hoe natuur, planten en dieren zich steeds weer aanpassen aan de dagelijks wisselende omstandigheden op het wad. Daar waar zoet rivierwater zich mengt met het zoute zeewater en processen als het getij, wind en het afzetten van zand en slik nog voorkomen, hebben de dieren en planten zich vernuftig aangepast. Er is een uitzonderlijke variëteit aan leven in de Waddenzee; veel vaste bewoners, maar ook veel bezoekers. Ieder jaar komen er 10 tot 12 miljoen trekvogels naar het Waddengebied. Op het land en in het water leven ca. 10.000 verschillende planten en dieren. Zo'n enorme variatie is nergens ter wereld te vinden.

De mens is al duizenden jaren met het Waddengebied verbonden. Hij heeft dan ook mede bijgedragen aan de vorming van het gebied. Er werden onder andere kwelders ingepolderd om gras- en landbouwgrond van te maken en dijken gebouwd om het land te beschermen. Nog steeds maakt de mens gebruik van het gebied; de vaargeulen worden gebruikt om goederen te transporteren, er wordt op vissen, garnalen en mosselzaad gevist, op de droogvallende platen wordt wadgelopen, in de geulen wordt gezeild en veerboten varen van en naar de eilanden. De Waddenzee kent een belangrijke, grote, culturele geschiedenis. Door haar unieke natuurwaarden, waarvan het van wereldwijd belang wordt geacht het te behouden, is de Waddenzee uitgeroepen tot natuurlijk erfgoed.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- "Op 3 februari 2021 hehben 6 natuurorganisaties, net als een groot aantal andere partijen uit en rondom het gebied, de Agenda voor het Waddengebied 2050 ondertekend. ‘Maar het echte werk moet nog beginnen,’ stelt Fred Wouters namens de zes organisaties. Het Groninger Landschap, It Fryske Gea, Landschap Noord-Holland, Natuurmonumenten, Vogelbescherming Nederland en Stichting WAD zijn tevreden dat de hoofddoelstelling van natuur en het open landschap centraal staat in de Gebiedsagenda. Deze hoofddoelstelling moet ook het vertrekpunt zijn voor de verdere uitwerking van alle thema’s. Ook de uitgangspunten zijn volgens Wouters goed opgeschreven. ‘Maar waar het nu op aan gaat komen is handelen naar die principes. En dat betekent keuzes maken. En die keuzes, die maakt de agenda nu nog niet.’ De organisaties missen, net als de Waddenvereniging die niet tekent, een helder integraal beleids- en toetsingskader vanuit het Ministerie, waarbij ontwikkeling, bescherming en behoud van de natuur centraal staat.

Fred Wouters: ‘Om de Waddenzee weer robuuster, rijker en veerkrachtiger te maken moet deze weer meer ruimte krijgen en is het van essentieel belang de druk op de waddennatuur te verlagen. Dit doel behalen is voor ons het belangrijkste. Het zal een deel van onze inzet zijn bij de uitwerking van het uitvoeringsprogramma, maar ook bij beheerplannen die nog uitgewerkt moeten worden. Iedereen houdt van de Waddenzee, maar laten we niet vergeten dat het er slecht voorstaat.’ Tien jaar geleden was al bekend dat de natuurwaarde van de Waddenzee nog een kleine 40% is van wat die zonder medegebruik door de mens zou kunnen zijn. De natuurorganisaties willen dat er gehandeld gaat worden naar het natuurdoel dat met de agenda vastgelegd gaat worden. Wouters: ‘Onze inzet is er opgericht geweest alle dilemma’s en keuzes al binnen de agenda op te lossen. Dat is helaas nog niet gelukt. We moeten hard aan de slag met thema’s als visserij, baggeren, delfstoffenwinning en energie. En in de gesprekken daarover zullen we partijen houden aan de hoofddoelstelling en principes die we met deze agenda hebben afgesproken'." (bron: Natuurmonumenten, februari 2021)

- Het investeringsprogramma Naar een Rijke Waddenzee - een samenwerkingsverband van 2 ministeries, 3 provincies, Rijkswaterstaat, Staatsbosbeheer en andere natuurorganisaties - wordt nog minimaal tot en met 2022 voortgezet. Bij de start van het programma in 2010 was de natuurverbetering in het gebied het belangrijkste doel. Van 2019 tot en met 2022 verschuift de blik naar de gevolgen van de klimaatverandering en naar duurzaam economisch medegebruik. De komende jaren wordt onderzoek gedaan naar de verlanding van de Waddenzee en de gevolgen van een stijgende zeespiegel. Ook komt er een studie naar de impact van slikvelden en de baggerproblematiek bij de veerhavens. Het ministerie wil in 2020 zicht hebben op concrete oplossingen voor een efficiënt en duurzaam jachthavenonderhoud. Ook komt er extra aandacht voor de onderwaternatuur van de Waddenzee. Wetenschappers gaan daarnaast kijken naar de rol en de toestand van algen, plankton, bacteriën en andere soorten die in het sediment van de geulen zitten. Voorts moet er in 2020 een stuk Waddenzeebodem van minimaal 12% bestaan dat niet wordt beroerd door vissers, baggeraars of schepen. De programmacommissie kiest bewust voor onderzoek naar duurzaam economisch medegebruik. In 2020 moet er een verkenning zijn uitgevoerd naar een innovatief en duurzaam vervoersconcept dat in 2050 de huidige veerboten kan vervangen. En langs de Waddenkust worden nieuwe zilte teelten geïntroduceerd.

- "Kansrijke ontwikkelingen in dit gebied een steun in de rug geven. Dát is de inzet van het Investeringskader Waddengebied (IKW) 2016-2026 van de provincies Noord-Holland, Fryslân en Groningen. De afgelopen jaren is het programma flink op stoom gekomen. In het kader van het IKW zijn 6 majeure opgaven benoemd. Sinds de start is inmiddels via initiatiefnemers, Waddenfonds en overheden meer dan 100 miljoen euro beschikbaar gekomen voor investeringen in de ecologie én economie van de Wadden. De september-editie 2019 van de IKW-nieuwsbrief belicht alle projecten die tot nu toe zijn gehonoreerd. Heeft het IKW-programma je interesse? Via onze Nieuwsbrief blijf je op de hoogte."

- "We moeten af van het uitgangspunt dat mensen en natuur elkaar beconcurreren om ruimte, ook in het Waddengebied. Beide - mensen en natuur - zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden," aldus Olga van der Valk, onderzoeker Nieuwe verdienmodellen en ketensamenwerking aan Wageningen Universiteit en hoofdauteur van het in 2017 verschenen rapport 'Balanceren op het Wad. De private sector en de baten uit Waddenzeebeheer'. De Beheerraad Waddengebied wil voor de financiering van het natuurbeheer van de Wadden een beroep doen op de private sectoren die in het gebied opereren. Wageningen Economic Research heeft hiervoor de omzet- en winstcijfers van de economische sectoren die in het gebied opereren in kaart gebracht. Dan gaat het om toerisme, recreatievaart, havens, visserij en delfstoffenwinning. Deze cijfers geven een indicatie van de bijdrage aan welvaart. Het culturele en maatschappelijke belang van deze sectoren in de vorm van een bijdrage aan het welzijn blijft echter onbelicht. Ook het effect van de economie op natuurbeheer blijft onbekend.

Wanneer private sectoren profijt hebben van beheeractiviteiten, kunnen zij aan de kosten ervan meebetalen. Een voorbeeld is het baggeren om de zeehavens bereikbaar te houden voor grote schepen. Dat valt buiten natuurbeheer. De private sector kan ook gevraagd worden een deel van de kosten te dekken die gemaakt worden ten behoeve van natuurbeheer, in dit geval in het Waddengebied. De meest logische vorm dat bedrijven daaraan bijdragen is door verlaging van de eigen milieudruk op de omgeving. Dit geeft de private sector controle over de kosten die in direct verband staan tot het eigen opereren en verlaagt de totale beheerkosten. Zij neemt de verantwoordelijkheid voor eigen grondstoffengebruik en uitstoot ook serieus. Van garnalenvisserij tot zeehavens wordt er geïnvesteerd in duurzaamheid en, via convenanten, in goed gedrag van klanten. Beheer van het Waddengebied blijft noodzakelijk en zal uit de economie gefinancierd moeten worden, binnen of buiten de Wadden. In een optimale situatie versterken economie, cultuur en natuur elkaar, ook op de Wadden. Dat vraagt om circulaire verdienmodellen en het vervagen van de schotten tussen de verschillende sectoren en belangengroepen. Overheden hebben hier een taak te vervullen. Dat kan met een ambitieuze innovatieagenda en door het faciliteren van samenwerking. Aldus een summiere samenvatting van het rapport, dat via de link ook online te lezen is. (bron: Friesch Dagblad, 2-5-2017)

- In november 2015 is de ANWB-Waddenheli (een Airbus H145) in gebruik genomen, voor patiëntenvervoer van en naar de Waddeneilanden.

- Het Gebiedskader Waddeneilanden 2007-2013 stimuleert lokale initiatieven gericht op een verbetering van de eigen leefomgeving.

Waddenzee Werelderfgoed
UNESCO, de natuur- en cultuurorganisatie van de Verenigde Naties, heeft in juni 2009 besloten dat de Waddenzee de status krijgt van Werelderfgoed. UNESCO onderstreept hiermee dat de Waddenzee zo’n grote natuurwaarde heeft voor de wereld dat deze bescherming verdient en voor toekomstige generaties behouden moet blijven.

UNESCO hanteert verschillende criteria om te beoordelen of een gebied of landschap in aanmerking komt voor het predicaat 'Werelderfgoed'. De Waddenzee is op drie van deze criteria uniek in haar soort gebleken. Allereerst kent de Waddenzee veel verschillende soorten leefomgevingen. De Waddenzee huisvest ruim 10.000 soorten land- en waterdieren, van eencellige organismen tot vissen, vogels en zoogdieren. Ieder jaar maken maar liefst 10 tot 12 miljoen vogels uit alle windstreken op doorreis een onmisbare tussenstop in het Waddengebied. Daarnaast laat de Waddenzee op indrukwekkende wijze zien hoe natuur, planten en dieren zich continu aanpassen aan de wisselende landschappen, in een gebied waar zoet water en zout water elkaar ontmoeten. Het is een uniek getijdengebied waar een vrijwel ononderbroken systeem van zand- en slikplaten is te vinden. Ook vertelt de Waddenzee veel over de geschiedenis van de aarde.

Kansen voor de regio
Nederland en Duitsland zijn ervan overtuigd dat plaatsing op de Werelderfgoedlijst kansen biedt voor de regio. Zo kan de status een impuls geven aan het toerisme. De Nederlandse en Duitse overheden werken al decennia samen aan het behoud en beheer van de Waddenzee, samen met diverse natuur- en belangenorganisaties. Plaatsing op de Werelderfgoedlijst is een bekroning op het werk van de samenwerkende overheden én bewoners- en natuur- en belangenorganisaties in het gebied. De Werelderfgoed-status van de Waddenzee is in juni 2010 officieel van kracht geworden. Voor nadere informatie zie de site Waddenzee Werelderfgoed. (bron: Ministerie van LNV, 26-6-2009)

Waddenacademie brengt elf wetenschappelijke verkenningen uit
Het waddengebied en zijn toekomst zijn al sinds de jaren zestig onderwerp van politiek-maatschappelijk debat. Sindsdien is het besef dat het gebied speciale zorg behoeft, gestaag gegroeid. Uitgangspunt is het behoud van natuurwaarden met ruimte voor duurzaam menselijk medegebruik. Sinds juni 2009 mag het waddengebied zich UNESCO Werelderfgoed noemen. De discussie is daarmee echter niet ten einde: welke natuurwaarden zijn het belangrijkst? Welke beperkingen stellen we aan menselijk medegebruik? Met de publicatie van elf wetenschappelijke verkenningen in 2009 legt de Waddenacademie, instituut van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen, het fundament onder deze discussie. Het betreft:
- De ontwikkeling van het gebied in tijd en ruimte - position paper geowetenschap.
- (Natuur)behoud in een veranderende wereld - position paper ecologie.
- Analyse van sociaal-economische problemen in het waddengebied - position paper sociale en ruimtelijke economie.
- Geschiedenis, herinnering en beleving: naar een cultuurhistorische en sociaal-wetenschappelijke onderzoeksagenda voor het gebied - position paper maatschappij en cultuurhistorie.
- Klimaatverandering en het waddengebied - position paper klimaat en water.
- Op het snijvlak van risico en kansen; over ruimtelijke processen en ontwikkelingen van het gebied.
- Metawad; de Waddenzee als zwakke schakel in een internationaal meta-ecosysteem.
- Je hebt nooit genoeg kennis; onderzoek naar de kennisbehoefte in het waddengebied.
- The Waddensea in an international perspective; current Wadden Sea research in Germany and Denmark.
- Paleogeografie van het Waddenzeegebied - een SWOT-analyse.
- De late prehistorie en protohistorie van holoceen Noord-Nederland, versie 2.0- hoofdstuk voor de nationale onderzoeksagenda archeologie.
Je kunt deze publicaties - en nog vele andere - downloaden van de website van de Waddenacademie.

Bedreigingen
Het waddengebied kent een groot aantal bedreigingen. De belangrijkste is de verontreiniging van water en bodem. In het gebied bezinken deeltjes die door de Noordzee worden meegenomen of via spuisluizen vanaf het vaste land worden geloosd. Verontreinigingen in het zee- of boezemwater komen dus direct terecht in de Waddenzee en hopen zich daar op. Dit vormt een grote bedreiging voor de planten- en dierenwereld van de wadden. Bovendien kan de toenemende voedselrijkdom van het water via uitbundige algengroei leiden tot zuurstofschaarste. Ook de combinatie van bodemdaling en zeespiegelstijging kan problemen veroorzaken. Daarnaast kunnen diverse menselijke activiteiten zoals visserij, schelpdierencultuur, gaswinning en recreatief en militair gebruik bij overmatige toepassing tot een bedreiging uitgroeien. Een extra aandachtspunt is het feit dat het waddengebied één ecologisch geheel vormt. Activiteiten die vervuiling en verstoring met zich meebrengen in een klein deel van de Waddenzee kunnen al snel gevolgen hebben voor andere delen van het gebied. Het is dan ook onmogelijk om een deel van het waddengebied af te schermen en als natuurgebied te beheren, zonder in het resterende deel dezelfde maatregelen te treffen. Anderzijds heeft de Waddenzee een groot zelfreinigend en -herstellend vermogen, doordat het een dynamisch en zich steeds weer vernieuwend gebied is.

- Lancewad staat voor Landschap en Cultureel Erfgoed van de Waddenregio. Van 1999 tot 2001 brachten de waddenlanden Nederland, Duitsland en Denemarken in dit internationale project samen alle waardevolle historische en landschappelijke elementen in het waddenlandschap in kaart. Als vervolg op Lancewad is het project LancewadPlan uitgevoerd van 2004 tot en met 2007. Hierbij ging het om het benutten van de kennis van het cultuurlandschap in nieuwe ruimtelijke plannen en zo onderscheidende kwaliteit te maken. Hoe kunnen volgende generaties blijven profiteren van de historische kenmerken in het waddenlandschap? Wanneer deze nog te herkennen zijn, maakt dat een gebied aantrekkelijk voor toeristen of bewoners. Omdat het 'eigen' is, omdat het zich onderscheidt van andere gebieden. En er valt meer te genieten als we het landschap begrijpen en de vele verhalen uit het verleden kennen.

- Rapport Waddengebied: natuurbescherming, natuurbeheer en ruimtelijke inrichting (Rekenkamer, 2013).

- Het Waddengebied is niet alleen een van de belangrijkste wetlands van de wereld, met unieke natuurwaarden. Het gebied is ook voor de veiligheid van groot belang. De buitendelta’s, de eilanden, de wadplaten en de vooroevers (kwelders) beschermen samen de kust van Noord-Nederland. Inzet van de Voorkeursstrategie Waddengebied voor de Waterveiligheid is dat de belangrijke waarden van het Waddengebied behouden blijven met zo natuurlijk mogelijke maatregelen. Het uitgestrekte intergetijdengebied in de ondiepe Waddenzee (wadplaten, kwelders en geulen) vormt een buffer tegen hoge golven van de Noordzee. Zonder deze buffer zouden de waterkeringen langs de vaste wal en op de eilanden sterker en hoger moeten zijn. Het intergetijdengebied van de Waddenzee heeft nu al extra zand nodig omdat de zeespiegel stijgt. Als de zeespiegel sneller stijgt, kan het intergetijdengebied de stijging misschien niet meer bijhouden en neemt de bufferende werking af. Daarnaast biedt ca. 100 km waterkeringen langs de vaste wal van de Waddenzee en op de eilanden niet het gewenste beschermingsniveau. Een deel van de waterkeringen moet bovendien beter beschermd worden vanwege de aanwezigheid van de gasrotonde. Ten slotte is het aardbevingsbestendig maken van de dijken van belang.

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

- De Eilandvijfdaagse Zomereditie (eind juli / begin augustus) is een onvergetelijke vakantie in eigen land met mooie wandel- en fietsroutes over ieder van de 5 bewoonde eilanden in het Waddengebied. Een geheel gemoderniseerd historische zeilschip brengt je iedere dag in een nieuwe haven en is je thuisbasis gedurende de reis. Aan te bevelen voor de avontuurlijke wandelaar en fietser, die van afwisseling in landschap en ondergrond houdt en niet bang is voor een klimmetje over een rijtje schepen uit de bruine vloot.

Bij de Eilandvijfdaagse Natuureditie (eind april / begin mei en eind juni) ga je met schipper Gerard mee, met zijn zeilklipper Anna Catharina. Deze tocht met maximaal 18 deelnemers staat in het teken van natuurbeleving. Dus droogvallen, uitleg krijgen over het Waddengebied en op de eilanden de specifieke, mooie plekjes bezoeken onder leiding van gidsen van Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten. Gastheer Kees is zelf IVN-gids en daarmee de aangewezen persoon om de groep tijdens deze unieke week te begeleiden. En dan is er ook nog de Eilandvijfdaagse editie 'Paint a picture'. Een uniek weekend met workshops van Waddeneiland kunstenaars en een professionele fotograaf. Op de boot beleef je de unieke natuur van de Waddenzee met zijn sterke eb en vloed, en met de kwast of het fototoestel ontdek je Vlieland en Terschelling.

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- Nederland is wereldwijd een van de landen met de meeste lichtuitstoot, meldt het Ministerie van Economische Zaken in juli 2018 in een persbericht. "Echte duisternis wordt steeds zeldzamer. Het Waddengebied behoort daarentegen tot de donkerste gebieden van Europa. Het behoud van deze duisternis is van groot belang voor het welbevinden van mens en dier." Daarom is in 2018 een maatregelenpakket opgesteld en in gang gezet om te komen tot een Dark Sky Werelderfgoed Waddengebied. Het gaat om een grootschalige aanpak waarbij maar liefst 44 partijen zijn betrokken. Deelnemende organisaties zijn onder meer de drie waddenprovincies, de waddenzeegemeenten, de Rijksoverheid, natuurverenigingen en bedrijven.

Enkele voorbeelden van maatregelen: de gemeente Hollands Kroon gaat tot 2024 maar liefst 1355 verouderde lichtarmaturen vervangen. Provincie Fryslân werkt sinds 2018 met lichtgevende wegmarkeringen op provinciale fietspaden, waardoor geen of veel minder verlichting aangebracht hoeft te worden. Groningen Seaports heeft in een lichtplan vastgelegd onnodige verlichting te verwijderen en veel meer te werken met dimverlichting. Ook de Afsluitdijk was een bron van lichtverstrooiing richting het Waddengebied. Daar heeft Rijkswaterstaat in samenwerking met Daan Roosegaarde grote verbeteringen in aangebracht. De gemeente Ameland en Philips hebben een plan opgesteld voor verbeteringen in de verlichting. Ook in en rondom Lauwersoog worden veel verbeteringen doorgevoerd, o.a. in de vakantieparken.

- "Het Waddenfonds draagt 1,5 miljoen euro bij aan het project 'Donkerte van het Waddengebied'. Door deze financiering is het mogelijk de uitvoering van het project te verwezenlijken. Dit programma heeft als doel bewoners, recreanten en toeristen de duisternis van het gebied te laten ervaren en nieuwe rustzoekende toeristen naar de waddenkust te trekken. Met behulp van belevingsplekken en jaarrond georganiseerde activiteiten wordt dit gerealiseerd. Het project is een initiatief van de de Natuur en Milieufederaties Noord-Holland, Friesland en Groningen, Rijksuniversiteit Groningen, Natuurmonumenten en Staatsbosbeheer. Daarnaast worden lokaal vele organisaties en ondernemers betrokken en gestimuleerd mee te doen. Donkerte is schaars. Lichtvervuiling neemt in Nederland steeds meer toe. Als er niks gebeurt, is het over 25 jaar nergens in Europa nog mogelijk de Melkweg te zien. Een van de weinige plekken waar de donkerte nog echt kan worden ervaren, is het Werelderfgoed Waddenzee. De komende vier jaar slaan de initiatiefnemers de handen ineen en zetten zich in om nieuwe ervaringen te bieden waarbij duisternis de hoofdrol speelt. Met de beleving van de donkerte willen ze duurzaam toerisme stimuleren.

Bijzondere beleefmomenten. Om deze ambitie te verwezenlijken worden het hele jaar activiteiten en beleefmomenten op zowel de eilanden als het vasteland georganiseerd. Zo wordt onder de noemer 'Nacht van het Wad' uiteenlopende nachtactiviteiten georganiseerd: nachtwandelingen en -waddenexcursies, diners bij kaarslicht, nachtmuziek, lezingen en workshops. Nacht van het Wad vindt vier keer per jaar plaats, rond astronomisch herkenbare nachten. Verder start op Wieringen een expositie over verlichting en navigatie in het donker en kunnen bezoekers bij de Helderse Vallei terecht voor een optimale nachtbeleving, onder meer door het plaatsen van observatiekijkers. Daarnaast worden er minimaal 15 nachttuinen gerealiseerd waar bezoekers nachtvlinders en andere nachtdieren kunnen spotten. Verder worden er informatiepunten, voorlichtingsmaterialen en live webcambeelden ontwikkeld. Hierop kunnen kijkers dieren zien die ’s nachts actief zijn. Bewustwording lichtvervuiling. Door een veelheid aan activiteiten wordt het voor bezoekers aantrekkelijk om naar deze nachten te komen. Ook willen de initiatiefnemers met het project 'Donkerte van het Waddengebied' de bewustwording over de noodzaak van het behoud van de duisternis vergroten. Onder meer recreatieondernemers worden gestimuleerd hun eigen verlichting te verduurzamen, en donkerte mee te nemen bij het beleefbaar maken van de bijzondere kwaliteiten van het gebied." (bron: De Natuur en Milieufederaties, 1-4-2020)

- In voorbereiding op de internationale Waddenconferentie tussen Duitsland, Denemarken en Nederland in mei 2018, lichtten 100 onderzoekers uit de drie landen het hele ecosysteem van het Waddengebied door. Op basis van dit omvangrijke rapport maakte de Waddenvereniging met ‘Staat van de Wadden - Een analyse van de grootste knelpunten en bedreigingen voor Werelderfgoed Waddenzee’ de balans op. Het gaat goed met de gewone zeehond. Bodemdieren, zoals wormen, schelpdieren en garnalen, doen het ook aardig. En datzelfde geldt voor de kwelders die aan het vaste land vastzitten. Maar de kwelders bij de eilanden komen in de knel als het waterpeil blijft stijgen. Zeker in combinatie met zeebodemdaling door onder andere gaswinning. Ook het open landschap en de landschapsvorming door sedimentatie staan onder druk.

Met de vis in het Waddengebied gaat het ook niet goed. Er worden veel minder vissen en minder grote vissen geteld op het Wad. Zo’n 90% minder ten opzichte van 1959. De onderzoekers stellen dat er sprake is van overbevissing. Al sinds de jaren tachtig neemt het aantal platvissen in de Waddenzee af. De onderzoekers wijten dat deels aan de bijvangst van de garnalenvisserij. Dat het slecht gaat met de vis in de Waddenzee heeft ook effect op visetende vogels. Er komen bijna 500.000 minder trekvogels naar de Waddenzee, een belangrijke stop op hun internationale trekroute. En ook de broedvogels in het Waddengebied hebben het slecht. Geen van de doelstellingen voor verbetering zijn gehaald. Soorten als de watersnip en bonte strandloper worden met uitsterven bedreigd.

De onderzoekers noemen als grote risicofactoren voor behoud van de Waddenzee: de ingewikkelde samenwerking, het ontbreken van onderzoek en het niet nakomen van gemaakte afspraken. De Waddenvereniging benadrukt daarom nogmaals het belang van één beheerautoriteit voor het gehele Nederlandse Waddengebied. En niet 13 afzonderlijke partijen met ieder hun eigen belang. Eén centrale beheerder die een integraal beheerplan opstelt én toeziet op uitvoering daarvan. (bron: Waddenvereniging, 16-5-2018)

- "Vang gewonde en zieke zeehonden alleen op als er een menselijke oorzaak is, en wacht minstens 24 uur voor het opvangen van een verlaten zeehondenpup op een plek waar veel mensen komen. Dat zijn anno 2018 de belangrijkste aanbevelingen van een wetenschappelijke commissie over de opvang van zeehonden. Deze commissie stelt voor ‘zeehonden hun natuurlijk leven te laten leiden. Geef ze tijd, ruimte en kansen, zodat natuurlijke processen bepalend zijn voor de populatiegrootte. Dat is tevens het beste voor het welzijn van de zeehonden.’ De Waddenvereniging kan zich vinden in dit advies. Ook bekende zeehondenopvangcentra als Ecomare en het zeehondencentrum Pieterburen zijn het in grote lijnen eens met de adviezen.

Het gaat goed met de zeehonden in het Waddengebied. Ruim 4000 grijze zeehonden en 8000 gewone zeehonden bevolken nu de Nederlandse Waddenzee. Dat staat in schril contrast met de situatie in de jaren zeventig. Watervervuiling en rustverstoring eisten hun tol en de zeehondenstand was gedaald naar een paar honderd exemplaren. Dankzij de inspanningen van de opvangcentra en de acties van de milieubeweging, onder aanvoering van de Waddenvereniging, voor een schonere zee, nam vanaf de jaren tachtig het aantal zeehonden weer gestaag toe. De grijze zeehond keerde in 1985 terug en de populatie gewone zeehonden groeide snel. Waarschijnlijk heeft het aantal zeehonden in de Waddenzee nu het maximum bereikt.

Zeehonden zijn wilde (roof)dieren die zich in een schoon Waddengebied, met voldoende rust en ruimte om hun jongen te krijgen en te zogen, goed kunnen redden. We moeten accepteren dat in een natuurlijke Waddenzee dieren ziek worden en sterven. Daarom stelt de wetenschappelijke commissie voor alleen zeehonden op te vangen die door menselijk toedoen ziek of gewond zijn. Ook de jonge zeehonden, de huilers, moeten we zo veel mogelijk met rust laten. Uit onderzoek blijkt dat een zeehondenmoeder haar jong wel eens meer dan 18 uur alleen laat. Vinden we een huiler ergens op het strand dan moeten we de moeder een periode van 24 uur de tijd geven haar jong terug te vinden. Professionele zeehondenwachters moeten daarop gaan toezien en uiteindelijk beslissen of een zeehond opgevangen wordt. De aanbevelingen van de wetenschappelijke commissie worden in de loop van 2018 verder uitgewerkt en vastgelegd in afspraken. Over dit 'zeehondenakkoord' wordt overlegd met alle partijen die bij de zeehondenopvang betrokken zijn." (bron: Waddenvereniging)

- Het in 1968 opgerichte Wadloopcentrum Fryslân is een van de grootste en oudste wadlooporganisaties in Nederland. De vereniging verzorgt wadlooptochten in het gehele Nederlandse Waddengebied en beschikt over ca. 50 ervaren gidsen. Wadloopcentrum Fryslân organiseert tochten naar 14 verschillende eilanden en platen, met verschillende lengtes en zwaartes, zodat er voor iedereen wel iets geschikts bij zit. In totaal organiseren ze ca. 140 wadlooptochten per jaar. Het Wadloopcentrum is een non-profit organisatie, bestaande uit gidsen die in hun vrije tijd wadlopen als hobby hebben gekozen. De hoofddoelstellingen van de gidsen zijn het behoud van de aantrekkelijkheid van het wadlopen, bescherming van natuur- en landschappelijke waarden van het Waddengebied, en het garanderen van de veiligheid voor deelnemers.

- Voor de Natura 2000-gebieden Waddenzee, Noordzeekustzone, Duinen en Lage Land Texel, Duinen Vlieland, Duinen Terschelling, Duinen Ameland en Duinen Schiermonnikoog zijn in december 2016 beheerplannen vastgesteld met een looptijd van 6 jaar. Met de vaststelling van de beheerplannen voor het Waddengebied kan worden begonnen met maatregelen die zijn opgenomen voor de instandhouding of verbetering van de natuurdoelen. Bijvoorbeeld maatregelen in de Waddenzee om broedplekken voor kustvogels te verbeteren en beter te beschermen. Of het optimaliseren van het beweidingsbeheer op kwelders en de versterking van het vogeleiland Griend in de westelijke Waddenzee. In de beheerplannen is ook een aantal onderhoudsactiviteiten onder voorwaarden vrijgesteld van vergunningplicht in het kader van de Natuurbeschermingswet. Bijvoorbeeld visserij met vaste vistuigen, robbentochten, monitoringactiviteiten, onderhoudsbaggerwerk en reguliere kustsuppleties. Voor nadere informatie over de specifieke gebieden zie de links.

- Met het in 2016 gereed gekomen liefst 90 km lange fietspad ‘Kiek over de Diek’ zijn de Waddijken recreatief ontsloten, waardoor je nu over de dijk kunt fietsen en wandelen van Lauwersoog in het westen tot Nieuwe Statenzijl in het oosten. Bovendien lopen er ook fiets- en wandelpaden landinwaarts, die recreatieve bezoekjes mogelijk maken aan de bezienswaardigheden in het achterland. Voor de gemeente Delfzijl betekent dit bijvoorbeeld dat het nu mogelijk is om op de dijk te fietsen tussen de Eemshaven en Delfzijl en tussen de Johannes Kerkhovenpolder en Nieuwe Statenzijl. Er is een buitendijks fietspad aangelegd tussen Delfzijl en Oterdum en een binnendijks fietspad tussen Oterdum en de Johannes Kerkhovenpolder. In de gemeente zijn verder drie ontsluitingen naar het achterland aangelegd, te weten: Hoogwatum - Spijk, Delfzijl - Appingedam en Termunterzijl - Woldendorp. De gemeente verwacht dat de nieuwe fiets- en wandelpaden een belangrijke impuls geven aan de belevingswaarde van het Waddengebied, omdat alle dijken en dorpen nu goed bereikbaar zijn.

- In 2014 zijn vispassages gerealiseerd in 3 zeegemalen in Groningen met de bijbehorende stuwen. Dit zorgt ervoor dat vissen weer van de Waddenzee naar de binnenlanden van Groningen kunnen trekken en andersom.

- Recreatie en toerisme in het Waddengebied. Toekomstige ontwikkelingsmogelijkheden en hun effecten op economie, duurzaamheid en identiteit. Analyserapport (Raad voor de Wadden, 2008).

- Adviesrapport Natuurbeleving in het Waddengebied (Steef Engelsman, 2011).

- "Aan de Vaste Commissie voor LNV in de Tweede Kamer. Betreft: Voorstel tot aanwijzen van Waddengebied als Nationaal Park. 23 november 2020. Geachte leden van de Vaste Commissie van LNV, De Nederlandse Akkerbouw Vakbond (NAV), de Nederlandse Aardappel Organisatie (NAO) en de veredelingsbedrijven/pootgoedhandelshuizen HZPC en Agrico hebben bezwaar aangetekend tegen de Agenda voor het Waddengebied zoals gepresenteerd door minister Van Nieuwenhuijzen. Ook meerdere afdelingen van LTO hebben bezwaar gemaakt. Inmiddels heeft een eerste verkennend gesprek over onze bezwaren plaatsgevonden met het Ministerie van I&W, maar wij zijn nog niet gerust op een goede afloop.

Tot onze verbazing heeft de Commissie Verkenning Nationale Parken nu ook een plan gelanceerd om het Waddengebied aan te wijzen als Nationaal Park. Genoemde organisaties hebben hier bezwaar tegen, omdat de noordelijke kleischil van cruciaal belang is voor de teelt van pootaardappelen. Dat kan juist in dat gebied op de meest duurzame manier, omdat er vanwege het klimaat en de grond daar de minste virusoverdracht door bladluizen is. Er wordt gesteld dat aanwijzing als Nationaal Park geen consequenties heeft. Daar hebben wij onze vraagtekens bij. Zo is ook bij de aanwijzing van de Bildtdijken in Friesland als beschermd dorpsgezicht gesteld dat dit geen belemmeringen voor de boeren in het gebied zou opleveren, maar dat blijkt in de praktijk anders uit te pakken: boeren in het gebied mogen bijvoorbeeld geen zonnepanelen op hun schuurdaken leggen. Wij zijn dan ook geen voorstander van aanwijzing van het Waddengebied tot Nationaal Park als dit ook de noordelijke kleischil betreft. De pootgoedteelt in het gebied is te belangrijk om in gevaar te brengen. Wij hebben dat in deze bijlage nog eens voor u op een rijtje gezet. Wij, NAV, NAO, HZPC en Agrico hopen dan ook dat u ons wilt steunen in ons streven om de pootgoedteelt in de noordelijke kleischil te behouden."

- "Het gaat niet goed met de konijnenpopulaties in de duinen op de Friese Waddeneilanden. Daarom gaat een groep ecologen in 2021 in opdracht van de provincie Fryslân een onderzoek doen. Daarbij sluiten zij aan bij al lopend onderzoek in de duinen van Noord- en Zuid-Holland. De eerste resultaten van het onderzoek worden in mei 2021 verwacht. Konijnen zijn een belangrijk onderdeel van het ecosysteem in de duinen van het Waddengebied; ze zorgen door te grazen en te graven voor stuivende duinen. Daardoor kan typische duinbegroeiing groeien. Daar komen weer kenmerkende insecten op af. Ook gebruiken vogels als tapuit en bergeend de holen van konijnen in de duinen om te nestelen.

Een belangrijke oorzaak van de afname van het aantal konijnen is de hardnekkige opeenvolging van virusziektes. Een tweede oorzaak zou kunnen zijn dat de voedselkwaliteit afneemt. Nog een oorzaak voor de afname kan predatie zijn, hoewel dat op de eilanden veel minder een beperkende factor lijkt dan aan de vaste wal. De onderzoekers kijken in de eerste plaats hoe weerbaar de duinkonijnen zijn tegen bepaalde virussen. Ten tweede wordt gekeken naar de genetische variatie onder de dieren. Om de omstandigheden voor de konijnen wat te verbeteren, kan gezorgd worden voor meer gemaaid of begraasd gebied, of voor meer dekking in het gebied voor de holen." (bron: Provincie Fryslân, januari 2021)

Glasaalmonitoring: vrijwilligers gezocht voor behoud van de paling
- "In het voorjaar van 2020 zijn voor het eerst in de geschiedenis intrekkende glasalen (jonge palingen) langs de volledige Nederlandse kustlijn van de Noordzee en de Waddenzee geteld. Rekening houdend met de coronamaatregelen trotseerden meer dan 200 vrijwilligers weer en wind om de intrek van glasaal in kaart te brengen. Belangrijk werk, want deze data geven ons een goed beeld over hoe het gaat met de soort. Ernstig bedreigd. Voor de meeste mensen is het inmiddels geen verrassing meer: de Europese aal is ook anno 2020 internationaal nog altijd een ernstig bedreigde diersoort. Ieder voorjaar trekken jonge, doorzichtige glasalen vanaf zee onze binnenwateren in, meestal met een piek in april. Sinds 2000 schommelt de intrek in de Noordzeeregio rond de anderhalve procent ten opzichte van de jaren 60 en 70.

Kruisnetten langs de hele kustlijn. Op tientallen locaties langs de Nederlandse kust worden, in verschillende samenwerkingsverbanden, glasalen geteld met behulp van kruisnetten. De monitoring wordt voor een groot deel uitgevoerd door vrijwilligers. Dit gebeurt bij obstakels op de migratieroute, zoals gemalen en sluizen. Hiermee worden de migratieknelpunten voor glasaal en andere soorten, zoals de driedoornige stekelbaars, in beeld gebracht zodat waterbeheerders maatregelen kunnen nemen om de intrekmogelijkheden te verbeteren.

Belangrijke data. Daarnaast laten de gegevens aan de hand van langjarige indexen zien hoe de intrek ervoor staat. Zo bleek uit de metingen dat 2018 de hoogste intrek van glasaal kende sinds het jaar 2000. De glasaalintrek bleek in 2019 helaas een stuk lager dan in het jaar daarvoor en 2020 laat weer een lage intrek zien, vergelijkbaar met de jaren vóór 2018. Ook de intrek voor de gehele Noordzee laat zien dat het gehoopte voorzichtige herstel voor de Europese aal uitblijft. Monitoring met vrijwilligers essentieel. Naast het inzichtelijk maken van hoe het gaat met de intrek van glasaal, hebben de inspanningen van de vrijwilligers ook geleid tot concrete maatregelen. Zo heeft Waterschap Scheldestromen in 2019 een nieuwe vispassage aangelegd bij Gemaal de Noord op Tholen.

Daarnaast is een aantal reeds aangelegde vispassages onderzocht op efficiëntie, waarna verbeteringen zijn doorgevoerd, zoals bij Gemaal Schoute in Scheveningen. De grote bijdrage die de vrijwilligers leveren aan het aalonderzoek bleef niet onopgemerkt. Zo ontvingen de vrijwilligers in juni 2019 een internationale onderscheiding. Zo kun je meedoen. We hebben altijd vrijwilligers nodig, vooral op specifieke plekken. Lijkt het je leuk om je samen met anderen in te zetten voor het herstel van de aal? Materiaal en instructies krijg je van ons. Meer informatie over onder andere locaties vind je hier. Doe mee! Want trekvissen tellen is visstand herstellen! Steun. Het project glasaalmonitoring wordt mogelijk gemaakt door de bijdrage van de Nationale Postcode Loterij." (bron: RAVON, december 2020)

- "Zeegras is van belang voor het Waddengebied, onder meer als 'kinderkamer' voor jonge vissen en als voer voor plantenetende vogels. Rijkswaterstaat probeert zeegras daarom terug te brengen in de Waddenzee. Het Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee (NIOZ) en Wageningen Marine Research (WMR) hebben de aanpak van het terugbrengen van het zeegras onderzocht. Hieruit blijkt dat of zeegras goed gedijt samenhangt met de kwaliteit van water en sediment. Vervuiling door cadmium en hoge concentraties van zwevende stoffen lijken de terugkeer van zeegras in de Waddenzee te belemmeren. Verder is de waterbeweging als gevolg van getijstromen en golven waarschijnlijk zeer bepalend voor waar zeegras in de Waddenzee kan voorkomen.

Waddenzee vroeger rijk aan zeegras. Zeegrassen waren tot negentig jaar geleden veel voorkomende planten in de Waddenzee, waarbij de dichte zeegrasvelden beschutting boden aan een veelheid van andere soorten. Door de aanleg van de Afsluitdijk, ziekten en een slechte waterkwaliteit is het zeegras in het Nederlandse deel van de Waddenzee vrijwel helemaal verdwenen. Rijkswaterstaat is verantwoordelijk voor het herstel van het zeegras en werkt aan een aanpak om zeegras weer terug te krijgen in de Waddenzee.

Uiteenlopende bedreigingen van zeegras. De analyses van bestaande data laten zien dat het voorkomen van zeegras samenhangt met de kwaliteit van water en sediment, zoals verontreinigingen, de troebelheid van het water, en waterbewegingen. Voor het eerst is een negatief verband gevonden tussen het voorkomen van zeegras en gehaltes van het schadelijke cadmium in het water. Ook lijken huidige concentraties van ammoniak en zwevende stoffen het voorkomen van zeegras te kunnen beperken. Het in de wadbodem wortelende zeegras is bovendien gevoelig voor sterke stromingen en golven, waardoor veranderingen in waterbeweging als gevolg van klimaatverandering zullen doorwerken op de mogelijkheden voor zeegrasherstel.

Geen invloed gevonden van Gronings kwelderbeheer. Verder is onderzocht of het beheer van kwelders langs de Groningse kust een positieve invloed heeft op het zeegrasherstel. In het beheer van de kwelders wordt de golfwerking namelijk geremd door rijshoutendammen. Desondanks zijn er geen aanwijzingen gevonden dat het huidige damonderhoud in de kwelderwerken invloed heeft op de lokale ontwikkelingen van het zeegras. Mogelijk dat aanvoer van zaden en plantendelen uit het grootste zeegrasveld van de Nederlandse Waddenzee, net ten oosten van de kwelderwerken, een belangrijkere rol speelt.

Adviezen beheermaatregelen. De onderzoeksinstellingen geven Rijkswaterstaat nu vijf adviezen mee om het beheer voor zeegras te verbeteren: 1. Bescherm bestaande zeegrasvelden zo goed mogelijk door maatregelen te richten op de meest kwetsbare levensfase, zoals de overleving van wortelstokken in de winter of de verankering van de wortelmat en de dichtheid van de planten tijdens de zomerstormen. 2. Monitor relevante omgevingsfactoren in bestaande en voormalige zeegrasvelden, waaronder de dikte van een zandlaag op een ondergrond van veen of klei. 3. Dring, waar relevant, verstorende menselijke activiteiten zoals bodemberoering en de concentraties van voor zeegrassen giftige stoffen in het water en de bodem in (mogelijke) zeegrasgebieden terug. 4. Ontwikkel een dynamische en interactieve kaart voor de huidige en toekomstige leefgebieden voor zeegras op basis van een model dat rekening houdt met seizoenen en verspreiding van zeegraszaden. 5. Gebruik de uitkomsten van het model bij de afweging van menselijke activiteiten in en rond de Waddenzee.

Het onderzoek is een vervolg op de Kansenkaart Zeegras uit 2019 en kijkt naar de menselijke invloeden op zeegrasherstel en de mogelijke (beheer)maatregelen die zeegrasherstel kunnen bevorderen. Bij het onderzoek zijn monitoringdata van Rijkswaterstaat gebruikt. Rijkswaterstaat gaat aan de slag met de handvaten die dit onderzoek geeft voor haar activiteiten van zeegrasherstel in de Waddenzee. Voor nadere informatie zie het rapport 'Factors underlying the recovery potential of littoral seagrass in the Dutch Wadden Sea'." (bron: Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee (NIOZ) en Wageningen Marine Research (WMR), februari 2021)

Terug naar boven

Agrarisch

- "Zekerstelling van zoetwaterbeschikbaarheid in het Waddengebied is van groot belang voor de economische positie van de landbouw. Het gebied staat bekend als een van de beste landbouwgronden van Europa. De Waddenregio kenmerkt zicht echter ook door een ondiepe zoet-zout overgang in het grondwater. Dankzij de dunne zoete regenwaterlenzen die ‘drijven’ op het zoute grondwater is landbouw hier mogelijk. Als gevolg van klimaatverandering, bodemdaling en zeespiegelstijging is de verwachting dat de zoete regenwaterlens in een aanzienlijk deel van het gebied verdwijnt, waardoor brak grondwater door capillaire opstijging in de wortelzone kan komen. Hierdoor kan zoutschade aan landbouwgewassen optreden.

Spaarwater ontwikkelt en beproeft maatregelen voor het bestrijden van verzilting en het zekerstellen van de beschikbaarheid van voldoende schoon zoetwater. Leidend daarbij is de technische haalbaarheid van maatregelen te combineren met het economisch rendabel maken. De toepassing van verschillende technieken op meerdere locaties beoogt de volgende doelen: technische en economische toepasbaarheid van ondergrondse zoetwateropslag; technische en economische toepasbaarheid van systeemgerichte drainage; druppelirrigatie inzetten voor efficiënte beregening en precisiebemesting; gebruik van de bodem en watercyclus voor de afbraak van ziektekiemen; verminderen van de afvoer van ongewenste stoffen naar het oppervlaktewater."

Terug naar boven

Visserij

- "Natuurorganisaties, mosselvissers en het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) hebben in december 2020 afspraken gemaakt om een traject in te zetten richting duurzame wijze van mosselzaad verzamelen. Dankzij deze afspraken is er toekomstperspectief voor de mosselsector en gaat de natuur in de Waddenzee er op vooruit. Mosselzaad. Door op een andere manier mosselzaad te gaan verzamelen zal er een afname zijn van bodemberoerende visserij. De mosselvissers gaan het vangen van mosselzaad met gebruik van zogenaamde mosselzaad-invanginstallaties (MZI’s) uitbreiden, waardoor ze de bodem van de Waddenzee met rust kunnen laten en de natuur onder water zich kan herstellen. Natuurherstel. Als gevolg van deze techniek zal het deel van de Waddenzee waar de bodem rust krijgt zich uitbreiden van 30% nu naar 50% in 2022 om vervolgens in 2029 helemaal vrij te zijn van bodemberoerende mosselzaadvisserij. En daar zit de directe winst voor de natuur. Naast het stapsgewijs sluiten van gebieden in de westelijke Waddenzee (oost is al gesloten) wordt ook actief gewerkt aan natuurherstel.

Schelpenbanken. Boswachter Erik Jansen van Natuurmonumenten op Schiermonnikoog is blij met dit resultaat: “Wij hebben gezien dat met het verdwijnen van deze visserij ten zuiden van het eiland er direct herstel plaatsvond van de natuurlijke mosselbanken. Dat gaat erg langzaam, maar ik herinner me nog van vroeger dat de Waddenzee geen kale vlakke plaat was zoals ze er nu bij ligt, maar dat er op het drooggevallen wad overal reliëf te zien was van natuurlijke schelpenbanken. Voor de natuur zijn dat hele waardevolle plekken waar veel dieren leven.” Boswachter Eckard Boot op Texel valt hem daarin bij: “Natuurlijke schelpenbanken zijn plekken waar vissen, zeepaardjes, krabben en wieren kunnen leven. Voor de vogels die voedsel zoeken in de Waddenzee is een toename van natuurlijke schelpenbanken goed nieuws. Ze maken de Waddenzee afwisselender en vergroten daarmee de biodiversiteit.” Beide boswachters zijn blij met dit resultaat en hopen dat de afspraak om in de Waddenzee in 2029 helemaal te stoppen met de oude manier vissen naar mosselzaad gehaald wordt.

Innovatie. Het ministerie van LNV komt de vissers daarbij op twee manieren tegemoet, namelijk door het verlenen van korting op de huurprijs voor mosselkweekpercelen en door het beschikbaar stellen van geld aan de sector voor onderzoeken naar alternatieve manieren van mosselkweek in de Noordzee en de Zeeuwse voordelta. Die innovatieve manier van mosselkweek hangt in de waterkolom en is een techniek die elders in de wereld succesvol wordt toegepast. Natuurlijke Waddenzee. De Waddenzee is een uniek natuurgebied met Unesco status en wereldwijd belangrijk in het voortbestaan van vogels. De bescherming van dit gebied laat nog steeds te wensen over, maar dit convenant tussen de mosselvissers, natuurorganisaties en het ministerie van LNV is een belangrijk akkoord onderweg naar een natuurlijkere Waddenzee." (bron: Natuurmonumenten, december 2020)

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. aan de Noordzee- en Waddenkust, met laagsteprijsgarantie!.

- Boek hier je B&B e.d. op de Waddeneilanden, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Beeld

- "Dwaalfilm Wadden is een ontzettend leuke website, waarop je kunt ronddwalen in het hele Waddengebied en over allerlei natuuronderwerpen kleine filmpjes kunt zien. De filmpjes zijn korte observaties die je meenemen in het steeds veranderende landschap van het Wad. Al scrollend door landschapspanorama’s vind je meer dan 60 van deze minidocumentaires over het leven in en op het Wad. En dit is nog maar het begin; het is de bedoeling dat het aantal filmpjes de komende jaren zal doorgroeien tot 160. Met een klein bevlogen team onder leiding van Monique Moors, filmen en maken we deze verhaaltjes. Onze passie is om het gebied zó te laten zien, alsof je het met eigen ogen bekijkt. Verbaas jezelf, leer en begrijp samen met ons hoe bijzonder en waardevol dit gebied is."

Terug naar boven

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over het Waddengebied (online te bestellen). - Boeken over dit gebied II.

- "Evert Jan Prins brengt in het in november 2020 verschenen, 400 pagina's dikke boek '61 eilanden in de Waddenzee - een ontdekkingsreis' als eerste alle 61 bewoonde en onbewoonde Waddeneilanden in beeld met schitterende fotografie en unieke reisverhalen. De Nederlandse, Duitse en Deense eilanden kennen landschappelijk en historisch veel overeenkomsten, maar de auteur laat ook feilloos het eigen karakter van ieder eiland zien. Hij neemt de tijd om de inwoners aan het woord te laten, heeft veel oog voor de cultuurhistorie en overal is de overweldigende natuur aanwezig. Een schitterend cadeauboek met meer dan 500 foto’s en kaarten over dit geweldige gebied dat aangewezen is als Unesco Werelderfgoed. Evert Jan Prins is kenner van het Waddengebied en heeft jarenlang rondgezworven om alle eilanden te kunnen bezoeken." Zie ook het interview met auteur Evert Jan Prins op RTV Noord en het interview met auteur Evert Jan Prins in de Leeuwarder Courant.

- De in 2018 verschenen Bosatlas van de Wadden brengt dit bijzondere UNESCO Werelderfgoed, het enige natuurlijke Werelderfgoed dat Nederland rijk is, in al zijn facetten en in al zijn schoonheid over het voetlicht. Van ijstijd tot zandsuppletie, van plankton tot zeehond, van priel tot kwelder, van eilanddynamiek tot terpen en wierden en van natuurherstel tot toerisme en internationale samenwerking. Honderden kaarten, illustraties en foto's - van luchtfotograaf Karel Tomeï en van de maker van de bioscoopfilm WAD, Ruben Smit - geven een samenhangend beeld van dit unieke stukje Nederland.

Nergens ter wereld is er zo'n diverse en dynamische kustzone, die continue gevormd wordt door wind en getijden. Het Waddengebied is een van 's werelds belangrijkste ecosystemen. In 224 pagina's word je meegenomen op ontdekkingsreis door dit natuurgebied. De kenmerkende kaarten in Bosatlasstijl laten zien waar wandelende eilanden, geulen, zandplaten, trekvogels, zeehonden, vissers, scheepswerven, dialecten, terpen, volksfeesten en nog heel veel meer zich bevinden. En de heldere infographics geven inzichten in eendenkooien en de bijzondere onderwaterwereld, die niet alleen bestaat uit flora en fauna.

Terug naar boven

Links

- Algemeen: - Dé bron voor actuele en objectieve informatie over het Waddengebied is Waddenzee.nl van de organisatie Interwad, die speciaal voor dit doel in het leven is geroepen.

- Belangenorganisatie: - De Waddenvereniging is in 1965 opgericht om te verhinderen dat de Waddenzee zou worden ingepolderd. 'Wees wijs met de Waddenzee' luidde de slogan. Inmiddels zijn die plannen van de baan en is de Waddenzee zelfs werelderfgoed geworden. Daar is de vereniging natuurlijk trots op. Zij vindt het belangrijk mensen kennis te laten maken met het werelderfgoed. Maar ook is het belangrijk dat dit unieke gebied beschermd blijft. En daar zet de vereniging zich dus al sinds 1965 voor in.

- Investeringsfonds: - "Het Waddenfonds is een gemeenschappelijke regeling van de Waddenprovincies Noord-Holland, Fryslân en Groningen. Het fonds investeert in initiatieven en projecten die de ecologie en duurzame economische ontwikkeling van het Waddengebied versterken. Projecten van (samenwerkende) ondernemers, verenigingen, stichtingen en overheidsorganisaties kunnen in aanmerking komen voor een bijdrage van het Waddenfonds. Daarnaast draagt het Waddenfonds bij aan het Investeringskader Waddengebied (IKW), een meerjarig investeringsprogramma van de drie Waddenprovincies voor grote projecten in het gebied. Subsidieaanvragen kunnen niet continu worden ingediend. Het Waddenfonds hanteert acht thema’s, die voor bepaalde perioden worden opengesteld. Daarnaast is er voor kleinschalige projecten het Budget Lokale Innovaties. In een zogeheten openstellingsbesluit wordt aangegeven aan welke criteria een project moet voldoen en in welke periode een aanvraag kan worden ingediend. Een openstellingsbesluit wordt op de website bekendgemaakt."

- 'Plastic soep': - "Het Waddenfonds steekt € 750.000,- in de aanpak van 'plastic soep' in de Waddenzee. Met het geld wordt in kaart gebracht hoe plastic stromen hier vanuit het Nederlandse binnenwater terecht komen en hoe die het beste kunnen worden opgevist. Ook worden milieuvriendelijke alternatieven ontwikkeld voor plastic etensbakjes en vissershandschoenen, twee plastic producten die nu veel in de zee belanden. In totaal wordt in beide projecten € 1,1 miljoen gestoken.

In het project “Stop plastic van Stad naar Wad” van het bedrijf Noria wordt de route onderzocht die plastic vanuit het Groninger Reitdiep en de Eems - Dollard aflegt naar de Waddenzee. Ook wordt bekeken hoe deze plastic soep het beste kan worden opgevangen en wat de invloed van onder andere wind, stroming en het type walbeschoeiing is. Daarnaast worden de verschillende soorten plastic en hun gewicht, vorm en oppervlak onderzocht. Het plastic wordt met behulp van twee innovatieve technieken opgevist. Dit gebeurt op een duurzame en visvriendelijke manier. Het geld is nodig om de machines uit te testen en om meer te weten te komen over het aanwezige plastic. Het hele project kost € 639.901,-, waarvan het Waddenfonds maximaal € 419.990,- bijdraagt.

Stichting House of Design zoekt met het project ‘WadAfval - van plastic soup naar groentesoep’ naar in water afbreekbare biobased producten als alternatief voor plastic. Dit gebeurt in twee proefprojecten. Zo wordt bekeken of er duurzame alternatieven zijn voor plastic vissershandschoenen en plastic etensbakjes ('Wadtroesjka’s') die nu veel in de Waddenzee belanden. House of Design vindt dat ontwerpers een belangrijke schakel zijn in innovatieve processen. Zij experimenteren vaak als eersten met materialen en technieken. De stichting helpt ondernemers in hun zoektocht naar afbreekbare (biobased) alternatieven voor plastics. Het doel is om de pilot na afronding verder uit te rollen. Hiervoor worden een businessmodel en toolkit ontwikkeld. In totaal wordt er € 496.761,- geïnvesteerd in het project, waarvan het Waddenfonds € 329.360,- voor haar rekening neemt." (bron: Waddenfonds, januari 2021)

- Veiligheid: - Sinds eind 2016 is de Waddenheli op Vliegbasis Leeuwarden gestationeerd. Het is een helikopter van het type Airbus H145, die is ingericht als 'vliegende ambulance'. Aan boord is plaats voor medisch personeel en twee brancards. Tot 2015 verzorgde het Ministerie van Defensie het vervoer van zieken en gewonden tussen de eilanden in het Waddengebied en de ziekenhuizen op het vasteland. Dat stopte toen het 303 Search and Rescue Squadron (SAR) werd opgeheven. Daarna heeft de Kustwacht het patiëntenvervoer tijdelijk op zich genomen. Met de komst van de Waddenheli’s is de Regionale Ambulancevoorziening Fryslân (RAV Fryslân) verantwoordelijk voor het patiëntenvervoer tussen de Waddeneilanden en het vasteland. (bron: weblog Afanja.nl)

Reactie toevoegen