Status

- Wadway is een dorp in de provincie Noord-Holland, in de streek West-Friesland, in deels gemeente Opmeer (t/m 30-6-1959 gemeente Spanbroek), deels gemeente Medemblik (t/m 2006 gemeente Wognum). De grens tussen beide gemeenten loopt hier verticaal midden door het dorp, langs of door de waterlopen Molensloot en Het Zwet.

- Het dorp Wadway heeft geen eigen postcode en plaatsnaam in het postcodeboek, voor de postadressen ligt het dorp daarom deels 'in' Spanbroek en deels 'in' Wognum.

- In het deel onder de gemeente Opmeer staan blauwe plaatsnaamborden (komborden) met de plaatsnaam Wadway. In het aangrenzende deel onder de gemeente Medemblik staat komborden met de plaatsnaam Wognum (welke dorpskern eigenlijk nog een paar km verderop ligt). Het zou wel zo netjes zijn om ook in het Medemblikse deel plaatsnaamborden met de werkelijke dorpsnaam te plaatsen, hetzij als blauwe komborden (en die van Wognum dan iets op te schuiven richting dat dorp), hetzij als witte onderbordjes onder de blauwe borden Wognum (en in dat geval vanuit de Wognumse kant alleen witte bordjes, omdat je dan immers al/nog in de bebouwde kom zit).

- Onder het dorp Wadway valt in de praktijk een deel van de buurtschap Zomerdijk.

- In 2006 heeft het dorp t.g.v. het 80-jarig bestaan van Volksvermaak een dorpsvlag gekregen.

Naam

Oudere vermeldingen
1256 kopie ca. 1300 Waddeweye, ca. 1312 Watwey, ca. 1870 Wadwaij, 1883 Wadwaai, ca. 1900 Wadwai.

Naamsverklaring
Verklaard als samenstelling van wadde 'ondiepte' (vergelijk het Nederlandse waden) en way = het Friese wei 'weg'.(1)

Bijnaam
Het dorp heeft als bijnaam 'de Republiek'. Die geuzennaam heeft het sinds de Bataafse Republiek, toen de bevolking in 1796 de zelfstandigheid uitriep.

Ligging

Wadway ligt rond de gelijknamige weg, W van Wognum, O van Opmeer en Spanbroek. De huisnrs. 1-13 en 2-18 aan deze weg vallen onder Wognum, de huisnrs. 15-35 en 20-30 vallen onder Spanbroek.

Statistische gegevens

In de volkstelling van 1840 wordt het dorp alleen vermeld onder de gemeente Wognum, met 16 huizen en 100 inwoners. Het moet toen ook deels onder de gemeente Spanbroek hebben gevallen, maar de aantallen daarvan worden in dat jaar niet gespecificeerd. Het deel aan de weg Wadway heeft ca. 40 huizen met ca. 100 inwoners, ongeveer gelijk verdeeld tussen de gemeenten Opmeer en Medemblik. In de praktijk wordt ook nog een deel W daarvan, zijnde een deel van de Spanbroekerweg, tot het dorp gerekend, plus een deel O ervan, zijnde een deel van de Westeinderweg. Die delen liggen formeel (d.w.z. volgens de plaatsnaamborden) binnen de bebouwde kommen van respectievelijk Spanbroek en Wognum. Kortom qua bebording een onduidelijke toestand.

Het lijkt ons, zoals bij Status reeds vermeld, duidelijker om het werkelijke dorpsgebied van Wadway met witte plaatsnaambordjes aan te geven, voor zover gelegen binnen de bordmatige kommen van Spanbroek en Wognum, zodat men ter plekke kan zien wat het werkelijke dorpsgebied is. Dat 'kermisgebied', zoals het lokaal wordt genoemd, omvat volgens (2) ca. 400 inwoners en daarmee ca. 150 huizen. Volgens het artikel t.g.v. het 90-jarig bestaan van Volksvermaak (zie de link onder Jaarlijkse evenementen), rekenen zij 250 huizen tot het dorpsgebied, en zou het daarmee ca. 600 inwoners tellen.

Geschiedenis

- Het boek 'Cees de Boer... wie kent hem niet: president van de republiek Wadway', (Ans de Boer en Theo Spil, 248 pag., 2006) beschrijft het dorpsleven in dit dorp tussen 1900-1960, het leven van bakker-fruitteler Cees de Boer (1896-1977) en een kwartierstaat van Ans de Boer met gegevens tot ca. 1620.

- In 2011 is een boek verschenen waarin alle inwoners van het dorp in tekst en beeld zijn beschreven.

Bezienswaardigheden

- Naast kerk en toren (waarvoor zie verder het hoofdstuk Evenementen) heeft het dorp nog 1 rijksmonument: de stolpboerderij uit 1877, van het Noord-Hollandse type, in eclectische trant, op huisnr. 33.

- Op 21 juni 1942 is in Wadway een Engelse Short Stirling W7530 neergestort, aangeschoten door een Duitse nachtjager. Drie van de acht bemanningsleden kwamen daarbij om. In 2010 is een monument geplaatst ter nagedachtenis aan deze gebeurtenis. In 2012 heeft dhr. Green, zoon van de navigator van het toestel, die de crash overleefde maar kort daarna alsnog overleed, het monument bezocht. Onder de link vind je er een verslag van in tekst en beeld.

Geografisch middelpunt / grenspaal
Wadway is in oktober 2020 door een lokaal comité benoemd tot het geografisch middelpunt van West-Friesland (zie ook de video onder de link). Een oude grenspaal, recentelijk ontdekt in een tuin nabij Wognum, markeert sindsdien bij de entree van de bebouwde kom het epicentrum van de regio. "Hier is het begonnen. Hier zetten duizend jaar geleden pioniers de schop in de grond om dit natte veengebied te ontginnen en bewoonbaar te maken", sprak voorzitter Patrick van der Linde van het feestcomité t.g.v. het 1000- jarig bestaan van het dorp bij de onthulling van de grenspaal op zijn huidige plek.

1000-jarig bestaan? Dat zit zo: de oudste vermelding van deze plaats is in een document van de Abdij van Egmond uit 1080. In werkelijkheid bestond de plaats dan natuurlijk al enige tijd. Vandaar dat het feestcomité geschat heeft dat de plaats rond 1020 moet zijn ontstaan en vandaar dus de aanleiding om in 2020 het 1000-jarig bestaan te vieren. D.w.z. door de coronacrisis is een aantal feestelijkheden uitgesteld tot medio 2021, maar toch waren er ook in oktober 2020 festiviteiten. Zo was er in het weekend van 24/25 oktober onder meer een proeverij. Voor die gelegenheid was er ’Millennium Wadway Bier’ gebrouwen. En er waren lezingen door archeologen en tentoonstellingen. Er zijn ook kaarten gefabriceerd die de centrale ligging van het dorp accentueren. Van der Linde demonstreerde de werking ervan: "Hou je vinger precies onder het midden. Dan zul je zien dat geheel West-Friesland ter hoogte van ons dorp exact in evenwicht blijft."

Evenementen en actviteiten

- Volksvermaak Wadway organiseert door het jaar heen diverse evenementen in het dorp, waaronder de Kermis (3e weekend van juli) met diverse kermis-attracties, Zeskamp, Wadwayer Volksspelen, Tractor-ringsteken en ieder lustrumjaar een cabaretvoorstelling waarin telkens andere inwoners op de hak worden genomen, en de Autocross in september. - Volksvermaak op Facebook. - Volksvermaak heeft in 2016 het 90-jarig bestaan gevierd, en is dus opgericht in 1926, om na de sluiting van de lagere school toch een bindend element in het dorp te houden.

- De verhoogd gelegen voormalige Hervormde kerk, oorspronkelijk gewijd aan St. Maria Magdalena, is een eenbeukige kerk voorzien van een in ca. 1450 opgetrokken laat-gotische toren van twee geledingen met laag tentdak. Het omstreeks 1500 gebouwde schip heeft aan de noordzijde een poortje. Het met steunberen uitgevoerde koor komt begin 16e eeuw tot stand. De kerk raakt halverwege de vorige eeuw in verval, de schapen van een plaatselijke boer gebruiken de verwaarloosde kerk als stal.

In 1966 verwerft Stichting Wadway de kerk, en na restauratie wordt de kerk in 1969 herbestemd tot Theaterkerk. Het theater (dat met name theater, toneel, cabaret en muziek biedt) heeft landelijke bekendheid bij publiek, impresariaten en artiesten. Ooit zetten Youp van ‘t Hek, Herman van Veen, Jos Brink en de cabaretgroep Neerlands Hoop in Bange Dagen (met o.a. Bram Vermeulen en Freek de Jonge) (die hier in 1970 zijn tryouts houdt en in 1971 de elpee Live in Wadway uitbrengt) (zie ook verslag optreden Freek de Jonge 2017), hier hun eerste schreden op het podium. Marijke Boon, Job Schuring, Jack Spijkerman en vele anderen volgen al snel hun voorbeeld. - Theaterkerk op Facebook.

- Toneelgroep Re-Publiek brengt jaarlijks eind maart een nieuw blijspel op de planken in Café De Vriendschap.

Links

- Nieuws: - Contactblad DVG is er al sinds 1962. DVG staat voor 'Door en Voor de Gemeenschap'. Het 1x per 14 dagen verschijnende dorpsmagazine omvat nieuws uit de kernen Opmeer, Spanbroek, Wadway en Zandwerven.

• 1. Nederlandse plaatsnamen verklaard,
  van Berkel, Gerald, and Samplonius Kees
  , (2018)
  
• 2. Nederlandse plaatsnamen verklaard,
  van Berkel, Gerald, and Samplonius Kees
  , (2018)