- Watergang is een dorp in de provincie Noord-Holland, in de streek en gemeente Waterland. T/m 1990 gemeente Landsmeer. Bij de gemeentelijke herindlingen van 1991 in deze regio is het dorp middels een grenscorrectie van de gemeente Landsmeer afgesplitst en overgegaan naar de in dat jaar opgerichte gemeente Waterland.
- Onder het dorp Watergang valt ook het grootste deel van buurtschap Het Schouw.
Terug naar bovenOudere vermeldingen
1343 van waterganghe, 1628 Watergang, ca. 1660 Water gang, 1660 Waterganck.
Naamsverklaring
Overdrachtelijk gebruik van de waternaam watergang 'kanaal, vaart', de verbinding tussen Monnickendam en Amsterdam.(1)
Watergang ligt, volgens de site van het dorpshuis, aan "de smalste Dorpsstraat van Nederland". Verder ligt het dorp O en NO van het dorp Landsmeer, NNW van het dorp Zunderdorp, N van de stad Amsterdam, W van het dorp Broek in Waterland, WZW van de stad Monnickendam, Z van het dorp Ilpendam en ZO van het dorp Den Ilp.
Terug naar bovenIn 1840 omvat het dorp Watergang 29 huizen met 174 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 160 huizen met ca. 400 inwoners.
Terug naar bovenWatergang is in de 12e eeuw ontstaan langs het hoofdontginningskanaal dat daar in het laagveen is uitgegraven. Het kanaal loopt evenwijdig aan de in 1660 aangelegde trekvaart tussen Amsterdam en Purmerend, die later is uitgebreid tot het Noordhollands Kanaal. Van oudsher is het een boerendorp, gelegen midden in het Waterlandse veenweidegebied. Dit landschap wordt gekarakteriseerd door ontginningsassen van natuurlijk of gegraven water langs een weg. Haaks op de ontginningsas zijn sloten gegraven. Hierdoor is een karakteristiek patroon ontstaan van lange lintdorpen in een waterrijk gebied met brede sloten en smalle strokenverkaveling loodrecht op de wegen.
De hoofdstructuur van Watergang bestaat uit langgerekte dorpsbebouwing langs de smalle Dorpsstraat. De lintbebouwing is overwegend gegroepeerd, met hiertussen open ruimtes in het lint. De Dorpsstraat vormt de centrale as van het dorp, met haaks daarop enkele zijstraatjes. Deze zijstraatjes staan in enkele gevallen in verbinding met de kanaaldijk. Het dorp wordt gekarakteriseerd door de lintbebouwing, de vele watergangen en kleine ophaalbruggen. De doorzichten naar het achterliggende open landelijke gebied zijn waardevol voor het aanzien van het dorp. Het dorp heeft zijn oorspronkelijke uitstraling weten te behouden, omdat er relatief weinig nieuwbouw is toegevoegd.
Terug naar boven- "Op een voormalig bedrijventerrein in Watergang is in 2018 de kleinschalige nieuwbouwwijk Het Riessenveld gerealiseerd. Het landelijk gelegen terrein biedt ruimte aan 39 riante Waterlandse woningen. Na een intensieve voorbereidingsperiode kreeg Markus van grondeigenaren Arno en Heidi Mommer opdracht voor het ontwerpen en realiseren van het openbare terrein. Het terrein bestond uit puin dat vervuild was met asbest. Wij hebben dit onder veiligheidscondities 3T/-F en uiteraard met grote zorg voor de leefomgeving verwijderd. Onze werkzaamheden bestonden verder uit het slopen van de aanwezige woningen en opstallen, het bouw- en woonrijp maken, het regelen van het omgevings- en vergunningenmanagement en de overdracht naar gemeente Waterland. Aan de realisatie van Het Riessenveld ging 4 jaar van overleg en voorbereiding vooraf." (bron: Markus BV)
- Op locatie Stiereveld - de locatie van de in 2005 gesloten Tiede Bijlsmaschool en het naastgelegen perceel - wordt een nieuwbouwwijkje gerealiseerd. Het gebied sluit aan op de zuidzijde van de bebouwde kom van het dorp. Het ligt ingesloten tussen de Kanaaldijk en de Dorpsstraat. "De huidige bebouwing (school en woning) in het plangebied wordt gesloopt. In het plangebied worden 18 woningen ontwikkeld. Voor de bouw van de woningen is een stedenbouwkundig programma van eisen opgesteld. Van de 18 woningen worden er 12 in de vrije sector gebouwd en 6 als sociale woningbouw ontwikkeld. Het woningbouwprogramma is als volgt ingevuld: 6 rijenwoningen (sociale huur- of koopwoningen);
8 twee-onder-een-kap woningen; 4 vrijstaande woningen. Watergang heeft een lange traditie van traditionele bouwvormen en karakteristieke bebouwingstypologie. Het plan Stiereveld sluit hier op aan. Dit komt tot uiting in de materialisatie en vormgeving van de woningen, maar ook de inrichting van de openbare ruimte speelt mee.
De woningen zijn geïnspireerd op bouwvormen die karakteristiek zijn voor Watergang. De kapvorm staat vrij. Over het algemeen krijgen de woningen één bouwlaag met kap. Incidenteel is twee bouwlagen met kap mogelijk. Het kleur- en materiaalgebruik en de detaillering van de woningen zijn gebaseerd op karakteristieke Waterlandse (houtbouw) architectuur. In 2012 heeft de Adviesommissie voor ruimtelijke kwaliteit WZNH een advies uitgebracht over het woningbouwproject Stiereveld. Daarbij zijn de volgende aandachtspunten benoemd: het behouden van de doorzichten naar het achterliggende landschap is van belang; er dient meer afwisseling in het ontwerp te komen, met een informeel dorps karakter; de commissie suggereert de kavels te vergroten en daar het parkeren op te lossen, op eigen terrein, dan kan het openbare terrein daadwerkelijk openbaar zijn; de woningen mogen gerust wat verspringen ten opzichte van elkaar en per kavel verschillend zijn. Ambtelijk heeft de provincie zich in positieve zin uitgelaten over de ontwikkeling, maar heeft wel een aantal aanbevelingen ter verbetering van het ontwerp meegegeven. Het ontwerp is op basis hiervan aangepast.
Motiveringen stedenbouwkundige inpassing: Allereerst kenmerkt de Kanaaldijk in Watergang zich met een diversiteit aan woontypologiën, zowel losse korrels als wat langere bouwblokken. Het plan heeft aan de Kanaaldijk beide korrels in zich en sluit in die zin aan op de belendingen. Het is daarmee op deze plek een contextueel plan. Stedenbouwkundig is gekozen voor een wat groter volume min of meer op de plek van de bestaande dorpschool. Het volume is hierbij georiënteerd op de Kanaalweg. Langs de Kanaalweg wordt geen ruimte gelaten voor (hoge) schuttingen. Dit wordt geregeld door de bestemming Tuin Onbebouwd aan de westzijde op het plangebied te leggen. De aangebouwde bouwwerken zijn naar achteren geplaatst en geven daarbij de aansluiting op de belendende tweekappers met een zijontsluiting. Hiermee wordt de vroegere setting van de dorpsschool op deze plek in herinnering gehouden. Op verzoek van de provincie is het grote parkeerterrein aan de voorzijde van het plan naar binnen gehaald. Op deze manier is de auto verholen achter de woonbebouwing in de eerste lijn. De auto is vanaf de Kanaalweg uit het zicht verdwenen.
Voorlangs de woonbebouwing aan deze weg loopt een trottoir, dat toegang geeft tot de aan de zijkant gelegen ontsluiting van de tweekappers. In de tweede lijn wordt in dit plan een informele setting van vrijstaande woningen en tweekappers voorgesteld. Het is een afwisselende rij met langs- en dwarskappen als overgang naar het buitengebied. Zowel in korrelgrootte als in beeldtaal is getracht een als het ware organisch gegroeide informele setting te maken. Samen met de eerstelijns bebouwing aan de Kanaalweg in Watergang vormt deze bebouwing een hofje en een klein straatje als uitloper, waar groen van tuinen en parkeren een dorpse, informele inrichting bieden. Ook hier zijn de entrees deels aan de zijkanten maar ook aan de hofzijde gesitueerd. Doorzichten worden daarnaast aan de rechterzijde en bij de entree voorgesteld. Met name bij de ontsluiting wordt hiermee een duidelijk doorzicht richting het open landschap gecreëerd. De entree is hier ruim gedimensioneerd en van een dubbele bomenrij voorzien. Op deze manier wordt aan de Kanaalweg een groene onderbreking gecreëerd. In beeldtaal is ten slotte getracht het informele karakter van een dorpslint met doorzichten te accentueren door zowel in gevelverbeelding als in daken een afwisselend beeld te ontwerpen. Hiermee is sprake van een kleinschalig dorpskarakter." (bron: Bestemmingsplan Stiereveld)
- Hoe de inwoners in het ideale geval Watergang rond 2020 zouden willen zien, kun je lezen onder de link.
Terug naar boven- Watergang heeft 7 rijksmonumenten.
- Watergang heeft 1 gemeentelijk monument, zijnde de stolpboerdrij met schuur op Dorpsstraat 55.
- "De Hervormde (PKN) kerk van Watergang (Dorpsstraat 37) dateert uit 1642. Het gebouw vormt een halve tienhoek en heeft normale steunberen. In 1832 wordt de kerk vernieuwd. De laatste restauratie dateert uit de jaren tachtig, waarbij de houten toren geheel is vernieuwd. Het houten gewelf, de banken en de preekstoel dateren uit de 17e eeuw. De preekstoel is van eikenhout en versierd met vijf panelen voorzien van houtsnijwerk, voorstellende Johannes de evangelist, de Boodschap aan Maria, de Aanbidding door de herders, de Aanbidding door de Wijzen en de Doop van Johannes. Het doophek komt uit de tijd van Lodewijk XVI en draagt het algemene wapen van Waterland, nl. een zwaan. Het bord waarop Mozes met de Tafelen van de Wet is afgebeeld is rond 1700 gemaakt.
Aan het gewelf hangt een bijzonder 17e- eeuws scheepje. Het is goed mogelijk dat deze driemaster is gemaakt door Pieter Vroom. Deze Waterganger, die opgroeide in het weeshuis te Landsmeer, trok het zeegat uit maar werd op een van zijn reizen door de Barbarijnse zeerovers gevangen genomen en als slaaf verkocht. Watergangers, maar ook streekgenoten, lieten hem echter niet in de steek, en brachten het losgeld bijeen om hem vrij te kopen. Pieter Vroom zou uit erkentelijkheid voor de getoonde vriendschap het fraaie 17e-eeuws oorlogsschip hebben vervaardigd, dat nu als stille getuige van de offervaardigheid nog in de kerk hangt. In Waterland woonden overigens veel zeelieden die dergelijke scheepjes maakten en ten geschenke gaven. Het kleine maar mooie pijporgel is afkomstig uit de Lutherse Kerk van De Rijp en is omstreeks 1815 vervaardigd door de bekende Amsterdamse orgelbouwer Knipscheer sr." De kerk valt onder de Hervormde Gemeente Ilpendam-Watergang, aan welke wij deze tekst hebben ontleend.
- De zwart geteerde hooihuizen zijn kenmerkend voor dit dorp.
- Tijdens de eerste officiële dodenherdenking in Watergang, op 4 mei 2016, is een gedenkplaat onthuld ter nagedachtenis aan de joodse familie Kerkmeester, die tijdens de Tweede Wereldoorlog in dit dorp woonde en in 1943 in Sobibor is omgebracht. Evalina Kerkmeester-Hendrix was onderwijzeres aan de dorpsschool. De gedenkplaat op de begraafplaats, een initiatief van Corwim de Jongh uit Edam, is onthuld door Hesje Staes, een nicht van Evalina Kerkmeester en destijds een van haar leerlingen.
Terug naar boven- Bijzonder voor een klein dorp als Watergang is dat er vrijwel maandelijks - uitgezonderd de zomermaanden - op een zondag een Rock & Roll Dansmiddag is, met telkens een andere live band. De entreeprijzen zijn bescheiden.
- Het Tuintonen Festival (op een zaterdag in juni, in 2020 voor de 9e keer) is een akoestisch muziekfestival in de buitenlucht. Het idee voor het festival is ontstaan door twee enthousiaste buurvrouwen die de liefde voor dit dorp graag wilden delen en er graag een muzikaal tintje aan wilden toevoegen. Inmiddels is er een tuintonen-team dat dit festival mogelijk maakt. Aan de hand van een programmaboekje en een kaartje bepalen de bezoekers zelf hun route langs de diverse optredens op en langs de Dorpsstraat.
Terug naar boven- Fietsroute 'Rondom Watergang' (35 km) begint en eindigt in Amsterdam-Noord, maar je kunt de route ook op een andere plaats beginnen. Als je met het openbaar vervoer komt, is het Centraal Station in Amsterdam een goed uitgangspunt. Hiervandaan kun je direct de IJ-pont naar Amsterdam-Noord nemen.
- Het Varkensland, ook bekend als het Watergangse veld, is een natuurgebied O van het dorp Watergang. Het is een veenweidegebied met licht brak (zout bevattend) water. Het oorspronkelijke hoogveengebied van het Varkensland en het nabijgelegen Ilperveld is in de 18e eeuw afgegraven (afgestoken) voor turfwinning (vervening). Het Varkensland maakt deel uit van Natura 2000-gebied Ilperveld, Varkensland, Oostzanerveld & Twiske en is in eigendom van Staatsbosbeheer. Het is een broed- en slaapgebied voor grutto's en andere weidevogels. Het merendeel van het gebied wordt beheerd en bewerkt door plaatselijke boeren.
Twee kleine maar gezichtsbepalende stukjes bos kenmerkten decennialang het Varkensbos. Jong en ouder wandelden er graag. Maar het 'Bosje van Klok' en het 'Marsbosje' (beide genoemd naar de families die er ooit boerden en een moestuin hadden) vormden ook een perfecte schuilplaats voor met name kraaien, die vanuit de bomen een prachtig zicht hadden op het open veld waar grutto’s en kieviten hun kuikens grootbrengen. En van waaruit ze de aanval op de weidevogels konden inzetten. Om dat tegen te gaan heeft Vereniging Agrarisch Natuur- en Landschapsbeheer Water, Land & Dijken (WLD) de bosjes in 2016 grotendeels gekapt. De doelstelling van het Varkensland is namelijk helemaal gericht op het vergroten van de in ons land in de afgelopen decennia fors gekrompen populatie weidevogels. Van het 'Bosje van Klok' resteert nog één boom, met een buizerdnest erin. De buizerd is beschermd en daarom mag een boom waarin een buizerdnest zit niet gekapt worden. Van het 'Marsbosje' staan nog twee bomen overeind. Die zijn blijven staan op verzoek van de familie Mars, die emotionele waarde hecht aan behoud van de bomen.
Terug naar boven- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Watergang, met laagsteprijsgarantie!
Terug naar boven- Algemeen: - Site van en over Watergang.
- Dorpshuis: - Dorpshuis De Nieuwe Boet is al ruim 30 jaar het dorpshuis van Watergang. Het is een ideale plek voor familiebijeenkomsten, vergaderingen, recepties, feesten en partijen (groot of klein). De Nieuwe Boet is prachtig gelegen aan de smalste dorpsstraat van Nederland. Er is ruime gratis parkeergelegenheid aanwezig. Het gebouw is ook prima toegankelijk voor mindervaliden. Het is ook een officiële trouwlocatie. Behalve dat het een prachtige locatie is om de mooiste dag van je leven door te brengen, is de omgeving ook uitermate geschikt voor het maken van prachtige huwelijksfoto's. Dat kan natuurlijk ook met een fotoshoot varend door het mooie Varkensland* waar het dorp aan gelegen is. Het vernieuwde terras en tuin aan de zijkant zijn bij droog weer zeer geschikt voor een lunch, barbecue of een borrel. Bijeenkomsten zijn goed te combineren met wandel-, fiets- of kanotochten door de mooie omgeving van Waterland.
* Dat gebied wordt beschreven in het hoofdstuk Landschap etc.
- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Watergang.
Reactie toevoegen