Formeel zit er in de spelling van dit plaatsnaambord van het tweelingdorp Wehe-Den Hoorn een spelfout. Wat óns betreft zitten er twee spelfouten in. Voor nadere toelichting zie het kopje Naam.
- Wehe-Den Hoorn is een dorp in de provincie Groningen, in de streek Hoogeland, gemeente Het Hogeland. T/m 1989 gemeente Leens, in 1990 over naar gemeente De Marne, in 2019 over naar gemeente Het Hogeland.
- Oorspronkelijk was er sprake van het dorp Wehe en het dorp Den Hoorn, dat vanouds als buurtschap onder het dorp Warfhuizen viel. In 1966 zijn de beide kernen, die in de loop der tijd aan elkaar zijn gegroeid, formeel samengevoegd tot het dorp Wehe-Den Hoorn. Overigens zijn op kaarten en ter plekke beide kernen nog wel apart te herkennen, omdat er nog wel een open groene zone tussen zit. De W kern is Wehe, de O kern is Den Hoorn.
- Wehe-Den Hoorn heeft een dorpsvlag waar veel symbolen in verwerkt zitten, o.a. dat je altijd een water over moet om het dorp te bereiken, dat het op een kruising van wegen ligt, dat het in landelijk gebied ligt en dat het een langgerekt dorp is.
Terug naar bovenIn het Gronings
Wij of 't Hörn-Wij. De kern Den Hoorn wordt ook wel kortweg Hoorn genoemd.
Uitspraak
Wêi.
Spelling
De taalkundig correcte spelling van deze plaatsnaam is Wehe-Den Hoorn. Ten eerste met koppelteken (want samenstelling van 2 plaatsnamen, vergelijk bijv. Etten-Leur). En ten tweede met hoofdletter D voor Den Hoorn, zoals je dat ook met een enkelvoudige plaatsnaam hoort te doen die met een lidwoord begint (zoals Den Hoorn ;-) ). Twee 'eigennamen' die je samenvoegt, behouden namelijk hun naam inclusief de spelling zoals die was (dus anders dan met persoonsnamen, waar je bijvoorbeeld De Vries schrijft, maar Jansen-de Vries). Helaas wordt dat kennelijk nogal eens met elkaar verward, want dit soort zaken gaat nogal eens mis...
Zo is formeel door de gemeenteraad in 2009 de spelling 'Wehe-den Hoorn' vastgesteld. Taalkundig gezien dus een 'vergissing'. Vermoedelijk heeft men deze kennelijk vermeend correcte spelling verward met de persoonsnamenspelling zoals hiervóór toegelicht. Een gemeente heeft echter - wat ons betreft: helaas - het recht om een 'eigennaam', wat een plaatsnaam is, met een door haar gewenste spelling vast te stellen, ook al is die taalkundig niet correct. In die zin is de spelling Wehe-den Hoorn formeel dus niet 'fout' te rekenen (dit alles aldus het advies dat wij in dezen hebben gevraagd aan Onze Taal).
Op de plaatsnaamborden staat zelfs 'Wehe den Hoorn' met kleine d én zonder koppelteken. Dat is dus taalkundig dubbel fout en in ieder geval fout vanwege het ontbrekende koppelteken... Op een informatiepaneel ter plekke (m.b.t. Fietsknooppunt 21) staat de plaatsnaam wél taalkundig correct gespeld. Omdat wij de spelling Wehe-den Hoorn echt niet kunnen aanzien (er zijn grenzen...), schrijven wij het op deze pagina toch maar met hoofdletter D. Hopelijk zij het ons vergeven.
Oudere vermeldingen
Wehe: 10e-11e eeuw UUie, 11e eeuw UUia, 1371 kopie 16e eeuw Wee, 1405 We, 1506 Wee. Soms ook gespeld als Weë. De spelling met -ehe wijst op een lange e, die in het Gronings in auslaut werd gediftongeerd.
Den Hoorn: 1398 kopie up de Horne, 1420 in tha Horna, 1448 op den hoerne, 1596 up den Hoeren.
Naamsverklaring
Wehe: te vergelijken met Wye in Kent (GB), 839 an UUiæ, 858 Wii, ontstaan uit Wihi, datief enkelvoud met locatieve functie van het Oudengelse wêoh, wîg 'heidens heiligdom'. Zie ook Wijhe.
Den Hoorn: datief enkelvoud van horn 'bij de hoek'.(1)
Het dorp Wehe-Den Hoorn ligt O van het dorp Leens en W van het dorp Eenrum. Frappant is dat niet alleen de plaatsnaam, maar ook de waterloop N van Den Hoorn kennelijk 3 verschillende benamingen kent of in ieder geval heeft gekend; dit water heet in de Grote Historische Atlas Groningen (2) namelijk Hoornse Maar*, in de recente Topografische Atlas Groningen (3) heet het Hoornse Vaart (terwijl de andere waterlopen in de omgeving wel '...maar' zijn blijven heten) en ter plekke ligt een weg genaamd Hoornsediep, die naar wij aannemen ook naar dit water is genoemd. Net als bij de plaatsnaam, ook hier een spelletje 'Wie van de Drie?' dus: wil de enige echte naam van dit water nu opstaan?
* "Maar" is in delen van Groningen een gebruikelijke benaming voor een sloot of vaart. Zie verder de link.
In 1840 heeft het dorp Wehe 84 huizen met 436 inwoners en de - toen nog - buurtschap Den Hoorn (in dat jaar Hoorn geheten) 31 huizen met 178 inwoners. Samen dus 115 huizen met 614 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp Wehe-Den Hoorn ca. 300 huizen met ca. 800 inwoners.
Terug naar bovenWehe is een wierdedorp. Den Hoorn is een katholieke enclave in het verder overwegend hervormde Hoogeland, en de oudste katholieke parochie van de streek. De parochie is in 1733 ontstaan als schuilkerk, gesticht door de jonker van de Lulemaborg uit buurdorp Warfhuizen, die hardnekkig weigerde de Reformatie aan te nemen. Rond 1700 stond in Den Hoorn ook een Doopsgezinde Vermaning.
Wehe-Den Hoorn had een station aan de spoorlijn Winsum-Zoutkamp (1922-1942). Het stationsgebouw is in 1963 afgebroken. Het station lag ongeveer 50 meter ten oosten van de huidige benzinepomp aan de Provincialeweg. De verhoging in het landschap is nog steeds waarneembaar.
- Geschiedenis van Wehe-Den Hoorn, met o.a. een overzicht van de vele tientallen bedrijven die in het dorp gevestigd zijn (geweest).
Terug naar boven- Wehe-Den Hoorn heeft 11 rijksmonumenten.
- 13e-eeuwse Hervormde kerk (Wehe) met zeer zwaar muurwerk. In de kerk o.a. wapenschilden en een grafkelder van de familie Tjarda van Starkenborgh Stachouwer, die de borg Borgweer of Starkenborgh N van het dorp bewoonden. De borg is verdwenen. De monumentale boerderij Borgweer uit ca. 1900, aan het begin van de oprijlaan van de vroegere borg, herinnert hier nog aan.
- Armenhuis tegenover de Hervormde kerk.
- RK St. Bonifatiuskerk (Warfhuisterweg, Den Hoorn) met pastorie en vlak ernaast een begraafplaats met rouwkapel. De huidige kerk dateert uit 1926 en had voorgangers in de bij Geschiedenis genoemde schuilkerk of schuurkerk uit 1733, en de eerste 'echte' kerk die in 1803 werd gebouwd ter vervaning van de schuilkerk. De huidige kerk is ontworpen door de bekende architect Jos Cuypers en zijn zoon Pierre Cuypers jr. in een expressionistische stijl die invloeden vertoont van het werk van Dom Bellot.
In tegenstelling tot de nabijgelegen Willibrordusparochie van Kloosterburen is de Hoornster parochie een 'diasporaparochie': bijna alle dorpen van De Marne vallen onder haar jurisdictie. Wehe-Den Hoorn is ook de startplaats van de processies naar Onze Lieve Vrouwe van de Besloten Tuin in de kluiskapel van bedevaartplaatsje en buurdorp Warfhuizen.
- Bij de RK kerk staat een parochiehuis uit 1873, ontworpen door Alfred Tepe.
- Het gemeentehuis van de t/m 1989 bestaan hebbende gemeente Leens stond in Wehe-Den Hoorn. Het pand, op de hoek van de Mernaweg en de Havenstraat, dateert uit 1909, was oorspronkelijk witgepleisterd en had een torentje aan de kant van de straathoek. In 1937 kreeg het gemeentehuis haar huidige aanzien. Het aangepaste gebouw werd onthuld op de huwelijksdag van prinses Juliana en prins Bernhard (7 januari 1937). Onder de klok hangt een herdenkingsplaquette. Vóór 1909 was het gemeentebestuur van Leens gehuisvest in café-restaurant De Marne aan de G. Redekerstraat in Wehe-Den Hoorn.
Terug naar boven- De 13e-eeuwse Hervormde kerk van Wehe is in 1975 aan de eredienst onttrokken. Tegenwoordig is het pand in functie als cultureel centrum 't Marnehoes.
- In 2011 is de Frits Weber boothelling aangelegd, nabij het voormalige haventje, om betere toegang te krijgen voor de vaarrecreatie.
- Er zijn twee speeltuinen in Wehe-Den Hoorn; in de Rocherfortstraat is een grote speeltuin. In de Pastoor Martensstaat is een kleine speeltuin.
Terug naar boven- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Wehe-Den Hoorn, met laagsteprijsgarantie!
Terug naar boven- Dorpsfilm Wehe-Den Hoorn anno 1966 (37 min.).
- De film 'Mijn Wehe' (2015) is de Eindopdracht VAKopleiding Camjo, aan de Open Studio Amsterdam, van Judith Langeland. 'Mijn Wehe' is een film over de persoonlijke herinneringen aan het dorp waarin Judith opgroeide: Wehe-Den Hoorn, en over de manier waarop ze daar nu tegenaan kijkt. De film bevat een aantal interviews met inwoners, o.a. met de laatste winkelier van het dorp en de basisschooljuf, en wat zij vinden van verleden en heden van het dorp.
Terug naar boven- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Wehe-Den Hoorn (online te bestellen).
Terug naar boven- Algemeen: - Site van en over Wehe-Den Hoorn.
- Onderwijs: - De naam van Basisschool Hoogholtje is in het Gronings de benaming voor een hoge vaste voetbrug, hoog genoeg om schepen te laten passeren. Deze naam van de school symboliseert de overbrugging die de school maakt tussen: de voormalige Weerborg en de voormalige St. Jozefschool; het openbaar en katholiek onderwijs; de voormalige dorpen Wehe en Den Hoorn; het verleden en de toekomst. Deze overbrugging is hoog genoeg om alle verschillen onderdoor te laten passeren. Door aan beide zijden de trap omhoog te nemen, komen de kinderen elkaar tegemoet op het hoogste punt, vanwaar ieder een helder zicht heeft naar de toekomst. De slogan van de school is dan ook: "De brug slaan voor een toekomst." Dit alles aldus de site van de school.
Het Hogeland College is een brede school (VMBO, MAVO, HAVO en atheneum) met ruim 1400 leerlingen, verdeeld over 3 vestigingen (Warffum, Uithuizen en Wehe-Den Hoorn). De scholen hebben een open karakter en een warm klimaat. Bijna iedereen kent elkaar. Ze dagen er de leerlingen uit om actief en zelfstandig te leren en om mee te doen aan de vele extra’s die de school biedt.
- Sport: - Visvereniging V.I.O.L. Muziek- en sport- e.d. verenigingen hebben nog weleens mysterieuze afkortingen, waarvan wij dan benieuwd zijn wat het betekent. Dit is er ook zo één. Op de site van de vereniging wordt het gelukkig toegelicht (dat is niet altijd het geval). Het blijkt te betekenen: "Vissen is ons leven." - S.V. Merna (handbal en gymnastiek).
- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Wehe-Den Hoorn RK en - idem alg.
Reactie toevoegen