Weidum

Plaats
Dorp
Leeuwarden
Fryslân

Weidum..jpg

Weidum is een dorp in de provincie Fryslân, gemeente Leeuwarden. T/m 1983 gemeente Baarderadeel. In 1984 over naar gemeente Littenseradiel, in 2018 over naar gemeente Leeuwarden.

Weidum is een dorp in de provincie Fryslân, gemeente Leeuwarden. T/m 1983 gemeente Baarderadeel. In 1984 over naar gemeente Littenseradiel, in 2018 over naar gemeente Leeuwarden.

weidum_collage.jpg

Weidum, collage van dorpsgezichten (© Jan Dijkstra, Houten)

Weidum, collage van dorpsgezichten (© Jan Dijkstra, Houten)

Weidum (2).jpg

Dorpsgezicht Weidum

Dorpsgezicht Weidum

Weidum.JPG

De Greate Buorren in Weidum

De Greate Buorren in Weidum

Weidum

Terug naar boven

Status

- Weidum is een dorp in de provincie Fryslân, gemeente Leeuwarden. T/m 1983 gemeente Baarderadeel. In 1984 over naar gemeente Littenseradiel, in 2018 over naar gemeente Leeuwarden.

- Onder het dorp Weidum valt ook buurtschap It Wiel.

Terug naar boven

Naam

Oudere vermeldingen
13e eeuw Wedum, 1329 Wedum, 1386 kopie 18e eeuw Weydim, 1402 Weydem, 1427 Wedum.

Naamsverklaring
Datief meervoud met als betekenis '(nederzetting) op de weiden'.(1)

Terug naar boven

Ligging

Het dorp Weidum ligt ZW van het dorp Goutum en de stad Leeuwarden, W van de A32 en het dorp Wirdum, WNW van het dorp Wytgaard, NW van het dorp Reduzum, NNO van het dorp Easterwierrum, NO van het dorp Mantgum, O van het dorp Jorwert, ZO van het dorp Bears en Z van het dorp Jellum.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 omvat het dorp Weidum 56 huizen met 374 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 220 huizen met ca. 550 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Dekema State
In de zuidooostelijke hoek van de Hegedyk en de Dekemawei heeft de Dekema State gestaan. De oudste vermelding van een Dekemastins dateert uit 1199. De ‘stamstins’ van de Dekema’s stond al ver voor 1200 in Baard. De Dekema’s zijn rijk en de kinderen en kleinkinderen zwermen, vaak met behulp van de rijkdom van hun ouders, uit over Friesland. Hier in Weidum treffen we een bekende uit Jelsum: Frans Dekema van de Dekema State in dat dorp. Frans was een opportunist, die inpikte wat hem op gunstige momenten voor de voeten kwam. In 1199 was hier een stins gebouwd door monniken van het klooster Ludingakerk onder Midlum. De bijbehorende boerderij werd zoals gebruikelijk beheerd door conversen.

De opbrengsten moesten uiteraard worden afgedragen aan het klooster, maar dat kwam er niet altijd van. De levenswandel van deze conversen was niet altijd wat je ervan zou mogen verwachten. Het bezit aan landerijen van dit "Monnikhuys" was groot en de opbrengsten waren navenant. De heren conversen leefden een bruin leven en hebzucht tierde welig. Een aantal jaren na de bouw van de stins raakten ze slaags met elkaar over het kerkelijk goed. Toen ze daarover een tijdlang aan het bakkeleien waren geweest, zag Frans zijn kans schoon. Hij joeg de hele meute de stins en de boerderij uit en nam zelf de stins en het bestuur over Weidum over. Eind 18e eeuw is de state afgebroken. Er wordt een representatieve woning teruggebouwd, die na stormschade in 1898 in 1902 wordt afgebroken. (bron en voor nadere informatie zie de site Stinsen in Friesland) Een van de eigenaren van de Dekema State was Johannes Lambertus Huber (1803-1808).

- Geschiedenis van Weidum.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- Helaas was Gymnastiekvereniging KVV Weidum e.o. genoodzaakt zich in 2019 op te heffen. Daarbij speelden verschillende factoren een rol: "De vereniging kampt al geruime tijd met een afnemend ledenaantal. Ondanks onze promotie acties in o.a. eigen dorp en de omringende dorpen Reduzum, Wytgaard, Boksum, Jellum, Hilaard, Oosterwierum, Jorwert en Mantgum, is het onze vereniging niet gelukt om het ledenaantal te laten groeien of stabiel te houden. De keuze uit verschillende sporten en activiteiten is erg groot voor de kinderen en de gymnastiek verliest populairiteit. We moeten reëel zijn en met onze tijd meegaan. Ook factoren zoals de vergoeding van het oud papier die wordt gehalveerd, de gemeentelijke subsidie die verdwijnt en geen animo voor nieuwe bestuursleden spelen een rol. We kunnen niet 5 uren gym aanbieden en een vereniging in stand houden met 25 kinderen. We zien ons als bestuur dan ook genoodzaakt om de vereniging per 1 juli 2019 op te heffen." Zo schreef het bestuur in voorjaar 2019 aan de leden.

- In maart 2017 was in Weidum de laatste editie van popfestival Roekrock. De organisatie besloot na 20 succesvolle jaarlijkse edities op het hoogtepunt te stoppen, omdat er ondanks alle inspanningen geen verdere groei meer in zat.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Weidum heeft 9 rijksmonumenten, zijnde het woonhuis op Lytse Buorren 2, de Hervormde kerk met toren, kerkhof en hekwerk rond het kerkhof (dat is een apart rijksmonument) op nr. 3, het woonhuis op nr. 12, de begraafplaats van de familie Buma, met toegangspartij (dat zijn in totaal 2 rijksmonumenten) bij Greate Buorren 2, het woonhuis op nr. 13, en de 2 windmotoren (resp. bij Dekemawei 2 en bij Hegedyk 44).

- Het oude centrum van Weidum is sinds 1991 een beschermd dorpsgezicht. Zie ook de toelichting bij de aanwijzing.

- Weidum is oorspronkelijk op een terp gebouwd. Het grootste deel daarvan is inmiddels afgegraven. Op wat er nog van over is, staat de Hervormde (PKN) Johanneskerk (Lytse Buorren 3). De romaanse tufstenen toren van drie geledingen met spaarvelden dateert uit de 12e eeuw. In de toren met ingesnoerde naaldspits hangt een klok (1531) van Geert van Wou en Johan Tersteghe en een klok (1626) van Hans Falck. De romanogotische kerk uit de 13e eeuw is oorspronkelijk gewijd aan Johannes de Evangelist. De noordzijde en de zuidzijde hebben een ingangspoort. Het interieur wordt gedekt door een houten tongewelf uit de 16e eeuw, dat een stenen gewelf verving. Een van de vier overhuifde herenbanken is van de familie Burmania. De preekstoel en het doophek zijn in 1712 vervaardigd door Gerrit Payaar. Het orgel uit 1889 is gebouwd door L. van Dam en Zonen. De kerk valt tegenwoordig onder PKN Westerwert/Mantgum.

In de kerktoren bevindt zich een kast met grote gesmede raderen. Een voor de tijdsaanduiding, en een voor de ‘mannenklok’ uit 1591. De vrouwenklok uit 1626 moet met de hand worden geluid. Toenmalig koster Dirk Limburg heeft in 2018 uitgerekend dat hij en zijn vrouw Geeske de afgelopen decennia meer dan drie miljoen keer aan de slinger hebben gedraaid om de twee gewichten op te hijsen die het uurwerk in de toren van Weidum op gang houden. Het moest elke veertien uur, dus twee keer per dag. Medio 2016 is de klok echter stilgezet, omdat een spaak van een tandrad dreigde te knappen, waardoor de gewichten naar beneden zouden vallen. Koster Limburg is, na hier 30 jaar te hebben gewerkt, in augustus 2018 met pensioen gegaan, en er is geen vrijwilliger meer te vinden om 2x per dag de klok op te winden. Daarom is besloten het uurwerk te renoveren en te automatiseren door een aandrijfmechaniek met staalkabels. Dat heeft ca. 30.000 euro gekost.

- Het was Roline Maria Hora Siccama, echtgenote van mr. Bernhardus Buma (1770-1838), die niet in de kerk of op het kerkhof van het dorp begraven wenste te worden, maar op het stuk land, waarop zich nu de familiebegraafplaats der Buma's (later ook Hopperus Buma en Van Haersma Buma) bevindt. In Leeuwarden was mr. Bernhardus maire geweest in de Franse tijd, na de Restauratie (het herstel van soevereiniteit na de Franse overheersing) nog enkele jaren president-burgemeester. Te Weidum had mr. Bernhardus Buma in zijn hoedanigheid van grietman van Baarderadeel (van 1816 tot 1834) zich gevestigd op de buitenplaats Bornia State. In 1826 werd Roline Maria Hora Siccama hier begraven. Vele leden van het geslacht Buma zouden volgen. Onder de link vind je enkele beschrijvingen van bijzondere leden van dit geslacht die er begraven liggen. Een van de grafmonumenten is dat voor mr. Sijbrand Marinus van Haersma Buma, destijds burgemeester van de gemeenten Stavoren en Wymbritseradiel, die in 1942 in concentratiekamp Neuengamme is omgebracht.

- Windmotor Weidumerpolder (bij Dekemawei 2) is een zogeheten Amerikaanse windmotor, van het merk Herkules Metallicus, in 1920 vervaardigd bij de Vereinigte Windturbine Werke AG in Dresden. Hij heeft een onderbouw van beton, een platform, twee windvanen, een windrad met 30 bladen en een diameter van 12 meter. De molen raakte in verval nadat zijn functie was overgenomen door een nabijgelegen elektrisch gemaal aan de Zwette. Rond 2005 is hij gerestaureerd en weer maalvaardig gemaakt. De windmotor is eigendom van Wetterskip Fryslân, dat hem heeft aangewezen als reservegemaal in geval van ernstige wateroverlast. In 2002 is deze windmotor afgebeeld op een Nederlandse postzegel in een reeks over industrieel erfgoed.

- Windmotor Borniamoune.

- Op de hoek Sânpaed/Idzerdaleane staat een in 1969 geplaatst herdenkingsteken voor de in Weidum geboren Hanso Henricus Schotanus à Steringa Idzerda (1855-1944). Het kunstwerk van RVS en beton is gemaakt door kunstenaar Harmen Abma (1937-2007). Idzerda was een belangrijke radiopionier. Op 6 november 1919 verzorgt hij de eerste radio-uitzending voor een algemeen publiek. Deze uitzending is erkend als de eerste publieke omroepuitzending ter wereld. Tot die tijd werd radio alleen gebruikt om met morseberichten via de ether te verzenden. Hij begint met regelmatige uitzendingen via zijn zelfgebouwde radiotelefonie-zender PCGG vanuit zijn woning in de Beukstraat in Den Haag. Deze zogeheten 'Soirée Musicale' worden tot over de landsgrenzen beluisterd. De studio- en zendapparatuur was gemaakt door zijn eigen bedrijfje, de NRI (Nederlandse Radio Industrie).

Na faillissement van de NRI in 1924 raakt Idzerda in de vergetelheid. In 1944 wordt hij door de Duitsers in Wassenaar gefusilleerd. Zijn collectie schenkt Idzerda voor zijn dood aan het Postmuseum (later hernoemd in Museum voor Communicatie). De collectie is tegenwoordig te bezichtigen in het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid in Hilversum. De sculptuur gold lang als het als het eerste abstracte beeld van Fryslân. Later is ontdekt dat in Drachten een beeld van André Volten ouder is (1968). (bron: Leeuwarden in Beelden) Ter gelegenheid van het 100-jarig jubileum in 2019 van de eerste publieke omroepuitzending ter wereld, wilden de Weidumer regisseurs Wybo Smids en Tjerk Kooistra eind 2019 een theatervoorstelling ('iepenloftspul') hierover realiseren. Vermoedelijk is dat niet gelukt, want behalve het gelinkte artikel kunnen wij er geen verdere berichten over vinden.

- De vroegere zuivelfabriek De Takomst, met daarin het huidige Bedrijvencentrum Weidum, ligt in buurtschap It Wiel en wordt daarom aldaar beschreven.

Terug naar boven

Evenementen en activiteiten

- De Weidumer Muziekquiz (op een zondag begin april) wordt gehouden in het dorpshuis van Weidum. In 10 rondes worden de deelnemende teams getest op hun muzikale kennis.

- In Weidum is er jaarlijks eind april de Bangmapartij (hoofdklasse kaatsen);

- In augustus is er in Weidum de Frouljus PC, door Omrop Fryslân benoemd als "de wichtichste partij fan it jier foar de froulju", oftewel de belangrijkste kaatspartij van het jaar voor dames. Deze wedstrijd wordt gehouden op de 3e woensdag na de PC voor heren, meestal in de 3e week van augustus.

- In 1980 daagde Ale Dijkstra uit Jellum Nico Oostra uit Weidum uit. Het ging om een hardloopwedstrijd tussen het café in Jorwert naar de kroeg in Jellum. Wie verloor moest de ander een vat bier geven. De winst ging toen naar Nico. Zo is de sindsdien jaarlijkse Bierloop (begin oktober) ontstaan. Tegenwoordig gaat het niet meer om een vat bier; de winnaar mag zijn naam laten graveren op de wisselbeker die vernoemd is naar de bekende Friese hardloper Yde Kooistra. Bijzonder is dat een deelnemer de Bierloop maar één keer mag winnen; wie de loop al een keer gewonnen heeft, moet zich bij de volgende wedstrijd inhouden en de anderen voor laten gaan. Dat is soms even puzzelen. Een paar jaar terug was Niels Overzet de enige deelnemer die de Bierloop nog nooit had gewonnen. Alle deelnemers lieten hem daarom voorgaan. Alleen had hij dat zelf niet in de gaten, omdat ze dat hem vooraf niet hadden verteld, dus Niels rende toch zo hard hij kon voor de winst... In 2019 was de 40e editie van de Bierloop (onder de link kun je een video daarvan bekijken), met nadien een jubileumfeest en reünie voor alle oud-deelnemers. Ferry de Boer uit Bears, voormalig Nederlands kampioen kortebaan, was toen het langste lid; hij draaft al sinds 1970 bij de Draversploech. Het oudste lid was de anno 2019 75-jarige Nanne Orré uit Mantgum.

- Oktoberfest Weidum (op een zaterdag in oktober) is een jaarlijks feestje met een schitterende zaal en passende muziek.

- Als het in de winter hard genoeg vriest, kun je schaatsen op de ijsbaan van de in 1885 opgerichte iisclub Weidum. De club heeft ca. 150 leden en organiseert ook door het jaar heen allerlei activiteiten.

Terug naar boven

Natuur en recreatie

- "Bij Bedrijvencentrum Weidum kun je een sloep huren, voor een mooie tocht door de Greidhoeke. Door een directe aansluiting op de Swette kun je overal komen. Wij kunnen de sloep ook naar een locatie varen, zodat je van daaruit met je tocht kunt beginnen."

- Kanoroutes rond Weidum (een van 21 km en een van 25 km).

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Weidum, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Beeld

- Foto's van Weidum vroeger en (op dezelfde plek) nu.

- Fotoreportage van een wandeling door het dorp, door Marja Hoefsmit.

Terug naar boven

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Weidum (online te bestellen).

Terug naar boven

Links / voorzieningen / verenigingsleven

- Algemeen: - Site van en over Weidum.

- Nieuws: - Nieuws uit het dorp op Facebook.

- Belangenorganisatie: - "Doarpsbelang It Nut beherticht de belangen fan it doarp Weidum. Yn it bestjoer sitte fiif Weidumers dy’t sa’n tsien kear yn it jier fergaderje oer allerhanne saken dy’t mei it doarp te krijen ha. Jo kinne bygelyks tinke oan ûnderwerpen as strjitmeitsjen, restauraasjes, plannen mei it grien, gemeentlike weryndieling en de heak om Ljouwert. It Nut hat oer dy saken geregeld kontakt mei de gemeente. Ek skriuwt It Nut yn oerlis mei de doarpsbewenners ien kear yn de tsien jier in doarpsfyzje. It Nut organisearret yn ’e maitiid altyd in foar elk tagonklike jûn ‘Ter lering ende vermaeck’. Yn ’e hjerst folget de jierlikse ledegearkomste mei al of net in bestjoersoerdracht. Beide byienkomsten binne meastal yn it doarpshûs. Ha jo fragen of wolle jo lid wurde fan It Nut, stjoer dan in mail nei de skriuwer. Of kom efkes del by ien fan de bestjoersleden." Aldus Doarpsbelang op hun site.

- Dorpshuis: - Doarpshûs Weidum (Bornialeane 1).

- Onderwijs: - Basisschool It Pertoer, de dorpsschool van Weidum, laat de talenten van kinderen in een vriendelijke, kleurrijke omgeving groeien naar optimale prestaties. Ze begeleiden leerlingen vanuit een veilige basis naar zelfverantwoordelijk spelen en leren. Het is een openbare school, waar ieder kind welkom is, ongeacht maatschappelijke, culturele en levensbeschouwelijke achtergrond. Hier worden verschillen geaccepteerd en er heerst een veilig en open schoolklimaat. De leerkrachten van It Pertoer werken volgens de schoolafspraken die gemaakt zijn in het kader van zelfstandig werken. De leerkrachten van de groepen 3 t/m 8 maken gebruik van een instructietafel, die frequent wordt benut voor verlengde instructie, extra instructie, extra oefening en pré-teaching. De leerkrachten zorgen ervoor dat er voor leerlingen die daar behoefte aan hebben uitdagende en aangepaste leerstof aanwezig is. De leerkrachten werken regelmatig met heterogene groepjes waarbij leerlingen elkaar uitleg geven. Met deze manier van werken beogen ze uit alle kinderen te halen wat erin zit. De leerkracht bespreekt regelmatig met de kinderen de consequenties van gemaakte keuzes. - Nieuws van Ouderraad It Pertoer op Facebook.

- Jeugd: - Jeugdhonk Weidum.

- Muziek: - "Harmonie Weidum e.o. is opgericht in 1898. Een rijke geschiedenis gecombineerd met ambitie én een flinke portie creativiteit maakt van de vereniging een modern en aantrekkelijk gezelschap. De leden komen uit de wijde omgeving, maar bovenal is de harmonie een dorpsvereniging met eenzelfde cultuur; betrokken, vernieuwend en ijverig. Proefles. Ben je nieuwsgierig naar de mogelijkheden? Check dan het item Muziekles, Koperopleiding+ of Drumles+ en geef je op voor 2 gratis proeflessen via info@harmonieweidum.nl. Vacatures. Ben jij op zoek naar een (nieuwe) muziekvereniging, haal je je instrument uit de wilgen of lijkt het je leuk om bij onze harmonie aan te schuiven, inclusief de beruchte derde helft? Lees er alles over bij Vacatures en neem contact met ons op! Wurd Maat fan 'e Muzyk!: Maten krije 20% koarting op de tagongspriis, foar maksimaal twa persoanen; Maten krije ien kear in lytse aardichheid as ûnderdiel fan it Maat-skip; Maten meitsje mei mar leafst 20% koarting gebrûk fan ús spesjale ferrassings-aubade-tsjinst."

- Sport: - Keatsferiening Nije Kriich.

- "Draversploech Weidum bestaat sinds 1964. Destijds opgericht door AEbe Haima en Klaas Bakker. Tijdens de Elfstedentocht van 1963 werden ze, met nog duizenden anderen die de finish niet haalden, van het ijs gehaald. Ze besloten wekelijks een blok hardlooptraining te doen, zodat de conditie voor een volgende Elfstedentocht beter zou zijn. Vele anderen volgden waaronder Douwe Bruinsma, Piet de Boer, Rein Jonker en Yde Kooistra. Zodoende werd het een vaste ploeg op maandagavond. Sinds 1980 is door een weddenschap tussen Nico Oostra en Ale Dijkstra de Bierloop als jaarlijks terugkerend event toegevoegd. In 2008 was de groep niet zo talrijk meer en werd gevreesd voor het einde. Toch bleek er weer een jonge generatie te zijn die de groep aanvulde zodat deze vandaag de dag weer uit bijna 35 personen bestaat. In 2019 is de 40e Bierloop gehouden, met daarbij een groots jubileumfeest." (bron: dorpssite)

- Zorg: - "Gemoedelijk, smûk en betrokken. Dat zijn de woorden die het moderne Woonzorgcentrum Nij Dekama in Weidum het beste omschrijven. Je kunt er wonen in een zorgappartement, of zelfstandig in een van de naastgelegen aanleunwoningen. Nij Dekama voorziet niet alleen in een zorgbehoefte voor ouderen, het heeft ook een centrale functie in het dorp. De inwoners maken gebruik van het postkantoor en de bibliotheek van Nij Dekama, en zijn ook van harte welkom in het restaurant. De maaltijden in het restaurant worden dagelijks vers bereid opgediend. De elektrische belbus van Nij Dekama is een extra service voor korte ritjes naar de supermarkt, de kapper of naar familie."

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Weidum en - idem Buma.

Reacties

(2)

Ik ben op zoek naar een foto of ansichtkaart van de melk- of zuivelfabriek in Weidum, waar mijn echtgenoot (inmiddels overleden) adjunct-directeur was. Zijn naam is Marinus Nijhoff. Het jaartal weet ik niet precies maar het zal in de jaren zestig zijn geweest.
Vriendelijk dank voor uw hulp.

Als er iemand reageert, laat ik het u weten. Ik heb de vroegere zuivelfabriek beschreven op de pagina van buurtschap It Wiel, waar hij onder valt. Zie https://www.plaatsengids.nl/it-wiel. Onder de links aldaar kunt u in ieder geval onder de 1e link zien hoe het er nu uitziet (= Google StreetView) en onder de 2e link ziet u een luchtfoto ervan, op de site van Bedrijvencentrum Weidum, dat er tegenwoordig in gevestigd is.

Tip: u zou ook kunnen vragen of men uw oproep wil plaatsen op https://www.facebook.com/weidumEU/, want op de dorpssite staan op de pagina https://www.weidum.eu/weidum_doe_no.php diverse oude ansichtkaarten van het dop, en wellicht is er een inwoner die er nog een heeft van de zuivelfabriek, en die voor u wil inscannen.
Met vriendelijke groet, Frank van den Hoven, hoofdredacteur Plaatsengids.nl

Reactie toevoegen