Het dorp West-Souburg had tot medio 2009 nog eigen plaatsnaamborden. De inwoners waren 'not amused' dat die toen door de gemeente zijn verwijderd en ijverden sindsdien voor terugkeer van de borden.
In 2012 heeft dat tot succes geleid: het dorp heeft weer plaatsnaamborden, met bovendien informatiepanelen erbij die je vertellen over de rijke geschiedenis van het dorp.
West-Souburg, het 18e-eeuwse pand Het Park Sint Aldegonde is een rijksmonument
Monument voor slachtoffers wereldoorlog II, Oost- en West-Souburg
West-Souburg, Adventskerk
West-Souburg, rijtje kopgevelwoningen
- West-Souburg is tegenwoordig formeel een wijk, in de praktijk een 'dorp in de stad'*, in de provincie Zeeland, in de streek Walcheren, gemeente Vlissingen. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1834. In 1835 ging zij, vooral vanwege een teruglopend aantal inwoners, op in de nieuwe gemeente Oost- en West-Souburg, die op haar beurt per 1-7-1966 is opgegaan in de gemeente Vlissingen.
* Bij de introductie van het huidige postcodesysteem in 1978, heeft de gemeente Vlissingen voor dit dorp geen eigen postcode en plaatsnaam aangevraagd (in tegenstelling tot de dorpen Oost-Souburg en Ritthem), waardoor de inwoners van het dorp sindsdien niet alleen in de gemeente Vlissingen, maar voor de postadressen ook in de plaats Vlissingen wonen. Kennelijk vond de gemeente Vlissingen het toen al een wijk van de stad. Maar in de praktijk leeft het dorpsgevoel nog altijd, en vinden vooral degenen die er wat langer geleden geboren zijn of er al langer wonen, dat ze nog steeds in het dorp West-Souburg wonen en niet in de stad Vlissingen. Voor deze categorie bijzondere plaatsen - d.w.z. de plaatsen die formeel of geografisch gezien inmiddels in een stad liggen, maar waarvan de inwoners nog wel het dorpsgevoel koesteren en willen behouden, en die dus geen reguliere wijk maar ook geen regulier dorp zijn - hebben wij daarom de kwalificatie 'dorp in de stad' in het leven geroepen.
- En dan is er ook nog de plaatsnaambordenkwestie. Het dorp had tot medio 2009 nog eigen officiële blauwe plaatsnaamborden (komborden). Die zijn in dat jaar door de gemeente verwijderd (omdat zij de kern kennelijk een wijk vindt en geen dorp) (overigens stond er anno 2012 nog een, kennelijk vergeten, blauw kombord West-Souburg aan de Vrijburgstraat). Inwoners, heemkundekring en de lokale politieke Partij Souburg-Ritthem ijverden sindsdien voor terugkeer van eigen plaatsnaamborden en vinden dat de gemeente het dorp gelijkwaardig moet behandelen met de dorpen Oost-Souburg en Ritthem en de buurtschap Groot-Abeele (die ook - blauwe - plaatsnaamborden heeft). Zie voor nadere details dit artikel, de Souburgsche Courant (pagina's 2, 3 en 7) en het interview met Bert Beerman (West-Souburg) en Frank van den Hoven (Plaatsengids.nl) over het belang van plaatsnaamborden voor het dorp.
- De hiervoor genoemde 'strijd' heeft inmiddels vruchten afgeworpen: na meer dan drie jaar lobbyen is het in oktober 2012 gelukt om het "vergeten dorp", zoals het voor de inwoners voelde, middels plaatsnaamborden weer op de kaart te zetten. Tijdens de opnamedag van SBS 6 in het dorp op 19-4-2012, tijdens de presentatie door Plaatsengids.nl van de Rode Lijst van Bedreigde Plaatsen in Nederland, waar dit dorp ook op stond wegens het in 2009 verwijderen van de plaatsnaamborden, heeft de voltallige gemeenteraad van de gemeente Vlissingen een motie ingediend waarin gevraagd werd de schenking van de plaatsnaamborden met informatiepanelen door de lokale heemkundekring Stichting Aldegonde, te aanvaarden en de borden bij de oude ingangen van het dorp te plaatsen. Inmiddels zijn op 5 plaatsen in het dorp (witte) plaatsnaamborden West-Souburg geplaatst, voorzien van informatiepanelen die het een en ander onthullen over de rijke geschiedenis van het dorp. Op 8 oktober 2012 zijn de borden officieel onthuld door wethouder Rob van Dooren.
- West-Souburg maakt administratief (voor de gemeentelijke statistieken) gezien deel uit van de wijk Groot-Lammerenburg.
- Wapen van de voormalige gemeente West-Souburg.
Terug naar bovenUitspraak
Uit te spreken als West-Soeburg.
Oudere vermeldingen
1162 kopie 17e eeuw Sutburch, 1198 kopie 16e eeuw Sutburg, 1247 kopie 1307 Westsubborgh, 1335 Wester Zubburgh.
Naamsverklaring
Samenstelling van zuid 'zuidelijk gelegen' en burg 'versterkte plaats, burcht, vluchtburg'. Deze burcht was de zuidelijkste van de 3 tegen de Noormannen gebouwde burchten (Middelburg was de middelste, en Domburg de noordelijkste) en ontleende daaraan zijn naam. De toevoeging west stamt uit latere tijd en diende om de plaats van Oost-Souburg te onderscheiden.(1)
West-Souburg ligt (in het) NO van Vlissingen en grenst in het O aan het Kanaal door Walcheren. Aan de overzijde van het kanaal ligt Oost-Souburg. De kernen zijn, sinds de scheiding door het in 1873 gereedgekomen kanaal, nog door een brug met elkaar verbonden.
Terug naar bovenIn 1840 heeft het dorp 51 huizen met 357 inwoners (met daarnaast nog de buurtschap De Abeele met 27 huizen en 189 inwoners). Tegenwoordig heeft het dorp ca. 700 huizen met ca. 1.800 inwoners (aldus (2) "volgens de gemeentelijke basisadministratie GBA", wat op zich vreemd is want volgens de BAG bestaat West-Souburg formeel immers niet als woonplaats, maar wellicht registreert men in de GBA ook op - formeel - wijkniveau).
Terug naar bovenHoewel de oorsprong van Souburg in het oosten ligt, was West-Souburg lange tijd de belangrijkste kern van de twee Souburgen. In de eerste helft van de 11e eeuw werd de parochiekerk van het dorp gebouwd. Deze kerk wordt voor het eerst in de geschreven bronnen genoemd in het jaar 1167. Het was een van de vijf moederkerken op Walcheren. Dochterkerken waren de kerken van Oud- en Nieuw-Vlissingen, Ritthem, Oost-Souburg en Niewerve. De parochie van West-Souburg bestreek in de 11e eeuw bijna geheel zuidelijk Walcheren. Op haar beurt was zij een dochterkerk van de Westmonster in Middelburg.
Heren van Sint Aldegonde en slot Sint Aldegonde
De heren van Sint Aldegonde bezaten lange tijd het ambacht West-Souburg. Ook de vermoedelijke schrijver van het Wilhelmus, Filips van Marnix van Sint Aldegonde, heeft het bestuurd. Het slot Sint Aldegonde is naar deze adellijke familie genoemd. Dit kasteel werd medio 15e eeuw gebouwd op de plaats van een eerder, vermoedelijk 11e-eeuws slot. Prominente eigenaren van het nieuwe kasteel waren Adriaan van Borssele en Anna van Bourgondië. In 1783 is het kasteel verkocht en afgebroken. De slotgracht bleef wel bestaan. De laatste sporen van dit slot zijn bij de bouw van de wijk Westerzicht begin jaren zeventig van de 20e eeuw uitgewist.
Ontstaan van Vlissingen en annexatie deel West-Souburg
De teloorgang van het dorp, oorspronkelijk een ambachtsheerlijkheid, begon bij de stichting van Nieuw-Vlissingen. De bekende Floris V kwam met het idee om in het zuiden van Walcheren havens te graven en een nieuwe stad te stichten, omdat de locatie aan de monding van de Westerschelde zowel op economisch gebied als op militair-strategisch gebied steeds belangrijker werd. Omdat hij in 1296 door moord om het leven kwam, werden zijn plannen door Willem III overgenomen en in het begin van de 14e eeuw gerealiseerd. Dat gebied maakte onderdeel uit van het ambacht van West-Souburg, dat zich in die tijd over een groot deel van het zuiden van Walcheren uitstrekte. De toenmalige ambachtsheer moest dus een annexatie van een deel van zijn gebied toestaan. De inwoners van Vlissingen moeten zich dus realiseren dat zij zich, wandelend over het Bellamypark, eigenlijk op een vroeger stukje West-Souburg bevinden.
Tweede annexatie
Ook halverwege de 15e eeuw, toen er plannen ontwikkeld werden om tot een havenuitbreiding te komen in de vorm van de Vissershaven (huidige jachthaven aan de Nieuwendijk) werd de ambachtsheer geconfronteerd met een annexatie.
Derde annexatie
De derde annexatie vond plaats in de Franse Tijd. Nadat Napoleon op grond van het Tractaat van Fontainebleau in 1807 het eigendom van Vlissingen had verworven, besloot hij de grenzen van de stad met circa 1800 meter naar het noorden te verleggen. Dit gebeurde vanwege militair-strategische redenen, om de stad beter te kunnen verdedigen. Ook dit keer was het dorp weer het slachtoffer. Het gemeentebestuur van het toen nog zelfstandige dorp protesteerde vergeefs tegen het forse verlies van 7 grote boerderijen en een aantal woningen met in totaal 108 personen. Ondanks de voorgenomen plannen tot versterking van de verdedigingswerken bleken de Engelsen in 1809 redelijk eenvoudig in staat de stad Vlissingen in te nemen. Nadat de Fransen in 1814 verdwenen waren, volgde er nog wel een financiële compensatie. Het gemeentebestuur van West-Souburg kreeg een bedrag van 4.000 gulden uitgekeerd, maar het gebied bleef in handen van Vlissingen.
Oost- en West-Souburg, Kanaal door Walcheren en 4e keer verlies van grondgebied
Aan de zelfstandige kerkelijke gemeente kwam een eind in 1832, toen een samenvoeging plaats vond met die van Oost-Souburg. De kerk aan het Marnixplein werd wegens bouwvalligheid gesloopt. Een paar jaar later, op 1 januari 1835, viel ook het doek voor de burgerlijke gemeente. Er volgde een samenvoeging met Oost-Souburg waardoor de nieuwe gemeente Oost- en West-Souburg ontstond. Door de aanleg van het Kanaal door Walcheren rond 1870 werden de dorpen fysiek van elkaar gescheiden en werd het grondgebied van het dorp wederom verkleind, omdat de grens oorspronkelijk een stuk ten oosten van molen De Pere lag. De scheiding veroorzaakte ook een verlies van belangrijke voorzieningen, zoals het gemeentehuis, de winkels en de molen. Gelukkig werd er een brug aangelegd tussen de kernen.
Herindeling
De grootste klap volgde bij de herindeling van 1 juli 1966. Tijdens de Tweede Wereldoorlog was er al een vergeefse poging ondernomen om Oost- en West-Souburg bij de gemeente Vlissingen te voegen. In 1966 was het echter realiteit. Ondanks jarenlang hevig en emotioneel protest volgde de herindeling waarbij deze gemeente, de gemeente Ritthem en delen van Koudekerke en Nieuw- en St. Joosland bij Vlissingen werden gevoegd. Voor de inwoners van “West” was het ergste leed nog niet geleden. Bij de landelijke indeling van plaatsen in postcodegebieden in de jaren zeventig, bleek verzuimd voor het dorp een eigen postcode en plaatsnaam aan te vragen. In het postcodeboek van 1978 staat nog slechts vermeld: “West-Souburg zie Vlissingen”... De inwoners vinden dat - gezien de rijke geschiedenis van het dorp en zijn historisch belang in de regio, en gezien het feit dat Vlissingen haar oorsprong eigenlijk te danken heeft aan dit dorp - de gemeente op zijn minst een morele verplichting heeft om de inwoners een stukje identiteit terug te geven in de vorm van plaatsnaambordjes (zie daarvoor verder bij Status). (© Adri Meerman / Souburgsche Courant, november 2009)
Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van West-Souburg, kun je terecht bij de volgende instanties en sites:
- Artikelen over de geschiedenis van (Oost- en West-) Souburg.
Terug naar boven- West-Souburg heeft 2 rijksmonumenten.
- De Adventskerk in West-Souburg (Kerklaan 19) is tegenwoordig eigendom van de Zevende-dags Adventisten. De kerk is in 1937 gebouwd en in december 1938 als katholieke kerk onder de naam Sint Martinuskerk ingewijd voor de Rooms Katholieke Parochie van Vlissingen. In 1966 is de kerk vernieuwd en uitgebreid; de uitbreiding is ook duidelijk zichtbaar aan de ramen en het pannendak. In 1999 is de Sint Martinuskerk aan de eredienst onttrokken. In juni 2005 is de kerk door het genoemde kerkgenootschap aangekocht en na een grondige renovatie, die grotendeels door vrijwilligers is uitgevoerd, een jaar later in gebruik genomen. Sindsdien heeft de kerk haar huidige naam. Het kerkgebouw is aan de binnenzijde in dezelfde stijl gebleven, maar het altaar is vervangen door een doopvont. De kerk wordt geroemd voor de goede akoestiek. - Beschrijving van het kerkorgel in tekst en beeld.
In 2004 fuseerden de gemeenten van de Zevende-dags Adventisten in Vlissingen en Middelburg tot de Adventgemeente Zeeland. Deze houdt dus sinds 2006 haar diensten in de Adventskerk in West-Souburg (op de zaterdagen) en heeft behalve de kerk ook de belendende voormalige pastorie aangekocht. Daardoor hebben ze de beschikking over zalen voor groepsbijeenkomsten en dergelijke. Bovendien is er een opbaarruimte, die wordt verhuurd aan een uitvaartonderneming. In een van de zalen komt regelmatig een ouderengroep van de Protestantse gemeente bijeen, terwijl het kerkgebouw op zondagen wordt gebruikt door Pinkstergemeente Shalom. - Beschrijving van een kerkdienst, door journalist Wim Staat, die daartoe een dienst heeft bezocht.
- Ondanks alle nieuwbouw in en rond West-Souburg, is op en rond het oude dorpsplein, het Marnixplein, het oude dorpskarakter nog goed zichtbaar.
- De vervallen dorpskerk moest in 1832 worden afgebroken. Twee arduinstenen beelden van leeuwen, die de toegang van de kerk flankeerden, zijn door een boer van de sloophamer gered en bevinden zich nu aan weerszijden van de hoofdingang van boerderij Triton, tussen Koudekerke en West-Souburg.
- Gedenksteen voor Philips van Marnix van Sint Aldegonde, opgericht in 1870 door inwoners van Antwerpen, waar hij lange tijd burgemeester is geweest.
- 18e-eeuws herenhuis aan het park Sint Aldegonde.
- 17e-eeuwse dorpswoning aan het Marnixplein.
Terug naar boven- Een paar keer per jaar is er de OpRuimRoute in West-Souburg. Op deze dag verkopen bewoners vanuit de tuin/garage hun spullen die ze over hebben maar waar een ander nog veel plezier van kan hebben, zoals boeken, kleding, speelgoed en nog veel meer. "Maak er op deze dag een feestje van: Hang vlaggetjes en/of ballonnen op bij de kraampjes en de rommelmarktspulletjes. Verzin leuke activiteiten voor de jongste bezoekers, denk aan: koekhappen, spelletjes, raadwedstrijden. Of geef leuke knutselworkshops. Maak gezellige hoekjes waar de bezoekers heerlijk kunnen zitten en wat kunnen eten of drinken. Wees creatief/orgineel! Alleen, met de buren, vrienden of de hele straat. Het is helaas niet te voorspellen hoe bezoekers de route gaan afleggen, dat is heel persoonlijk. Maar je kunt er wel voor zorgen dat de straat, woning of tuin opvalt in de route. Maak een vermelding aan het begin van de straat, door middel van ballonnen, vlaggetjes, wegwijzers. Of maak zelf ook reclame: hang de flyer op voor het raam, verstuur of plaats het persbericht. We gaan ervan uit dat het weer een mooie, zonnige dag wordt met gezelligheid, sfeer en saamhorigheid! Veel succes met de voorbereidingen!" Aldus het bericht van de organisatie aan de deelnemers.
Terug naar boven- Nieuwe en/of tweedehands boeken over West-Souburg (online te bestellen).
Terug naar boven- Nieuws: - Oudere nummers van de Souburgsche Courant zijn via de link online te lezen.
- Belangenvereniging: - Partij Souburg-Ritthem is de onafhankelijke lokale politieke partij voor de inwoners van Oost-Souburg, West-Souburg en Ritthem. Een partij die stabiel, betrouwbaar en consequent is. Een partij zonder vastgeroeste partijdogma’s en zonder vooringenomen standpunten. Als echte dorpspartij kijken zij steeds wat het beste is voor de dorpen en haar inwoners.
Reactie toevoegen