Westmaas

Plaats
Dorp
Hoeksche Waard
Hoeksche Waard
Zuid-Holland

ZH gemeente Westmaas in ca. 1870 kaart J. Kuijper [1024x768].gif

Gemeente Westmaas in ca. 1870, kaart J. Kuijper

Gemeente Westmaas in ca. 1870, kaart J. Kuijper

Westmaas

Terug naar boven

Status

- Westmaas is een dorp in de provincie Zuid-Holland, in de streek en gemeente Hoeksche Waard. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1983. In 1984 over naar gemeente Binnenmaas, in 2019 over naar gemeente Hoeksche Waard.

- Wapen van de voormalige gemeente Westmaas.

- Onder het dorp Westmaas valt voor de postadressen een deel van de buurtschap Greup.

Terug naar boven

Ligging

Het dorp Westmaas ligt aan de Binnenbedijkte Maas (of Binnenmaas) en ZW van het dorp Mijnsheerenland, Z van de dorpen Heinenoord en Goidschalxoord, ZO van het dorp Oud-Beijerland, NO van het dorp Klaaswaal, NNO van het dorp Numansdorp, NW van het dorp Strijen, W van het dorp Maasdam en WZW van het dorp Puttershoek. Door het W van het dorpsgebied loopt de A29.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 omvat de gemeente Westmaas 118 huizen met 768 inwoners, verdeeld in het gelijknamige dorp 91/591 (=huizen/inwoners) en de buurtschap Group 27/177. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 800 huizen met ca. 2.100 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

- In 1995 is het boek 'In zoete mijmerij. Het boeiende verleden van Westmaas, Mijnsheerenland, Greup en 't Zwanegat in woord en beeld' verschenen (auteur H.A. den Hartigh, 584 pagina's, uitg. Rabobank Binnenmaas).

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- Middels het project 't Koetsveld werkt de gemeente aan de herinrichting van Westmaas. O.a. zijn er woningen gerealiseerd, een nieuwe MFA en andere maatschappelijke voorzieningen.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Westmaas heeft 4 rijksmonumenten.

- Westmaas is rond 1440 gesticht door kartuizer monniken. Het heeft zijn bestaan te danken aan de inspanningen van het Kartuizerklooster Nieuwlicht bij Utrecht. In 1458 is er een parochiekerk gesticht, die een vrij autonoom bestaan leidde. Maar ook zij werd geconfronteerd met de gevolgen van de reformatie. Want waren het vóór de kerkhervorming de monniken die over hun kerk en (parochie-)stichting beschikten, na de Reformatie waren het de schout en schepenen van het dorp die nauw betrokken waren bij alles wat met de kerk te maken had. Zij vervulden de taak van toezicht op de kerkenraad en beslisten uiteindelijk over een door de kerkenraad uitgebracht beroep op een predikant. Toen de kerkhervorming ook hier een feit was, kwam het kerkgebouw in protestantse handen. In 1650 is het toenmalige gebouwtje vervangen door de thans nog bestaande kerk aan de Breestraat.

De kerk van Westmaas was echt een dorpskerk, d.w.z. een gebedshuis voor alle dorpelingen. Als gevolg van de Afscheiding die zich hier in 1839 voltrok, bleef dit de hervormde kerk naast een gereformeerde kerk aan de Nieuwstraat, die in 2012 is afgebroken. In 1999 ontstond er een federatieve samenwerking tussen hervormden en gereformeerden die een aantal jaren daarna werd omgezet in een fusie tot PKN. Daardoor werd de kerk weer de Dorpskerk. In 1965 is de kerktoren, eigendom van de burgerlijke gemeente, gerestaureerd en in 1966-1967 is de kerk gerestaureerd.

De huidige Hervormde (PKN) Dorpskerk (Breestraat 13) is een eenbeukig kerkje met driezijdige sluiting. De muren zijn geleed door Toscaanse pilasters, waartussen spitsboogvensters. Boven aan de westelijke toreningang is een steen met het jaartal 1650 en boven de kerkingang aan de noordmuur, zoals die tot voor de restauratie van 1968 dienst deed, een steen met het jaartal 1650 met ter weerszijden de letters I H – V D. Dat zijn de initialen van de bouwmeester van de kerk, Jacob Hermens van Driel. De kerktoren is, zoals in veel gevallen, eigendom van de burgerlijke gemeente. De preekstoel dateert uit de bouwtijd (1650). Hieraan bevinden zich nog de koperen lezenaar, een kaarsenhouder, een zandloperhouder en een doopbekkenhouder. Het doophek is bij de restauratie in 1968 verdwenen, maar de originele preekstoeltrap bleef gehandhaafd. Een van Nederlands bekendste predikanten, ds. C.E. van Koetsveld, is in Westmaas begonnen (1830-1836). Naar hem is de Van Koetsveldlaan genoemd. Ds. Van Koetsveld is in 1878 benoemd tot hofprediker.

Het huidige orgelfront is van 1890. Het huidige orgel, dat dateert uit 1971, is gebouwd door de firma Ernst Leeflang uit Apeldoorn. Het orgel is gebouwd naar het sleepladensysteem. De ambachtsherenbank is in Louis XVI-stijl en is na de restauratie onder het orgelfront geplaatst. Deze bank is van wat latere datum dan de tegen de noordoostelijke en oostelijke muur geplaatste schepen- en ouderlingenbank uit de 17e eeuw, die nu als kerkenraadsbank wordt gebruikt. In de oostmuur van noord naar zuid bevinden zich drie ramen met in lood gevat gebrandschilderd glas. De afbeeldingen omvatten o.m. diverse wapens van o.a. de ambachtsheer van Westmaas mr. Johan Hendrik de Roo, maar ook van enkele schepenen zoals Pieter van der Bom en Jacob Kleinendorst. Ook is er een wapen van de toenmalige predikant ds. Johan Hendrik Wijnstok.

In veel monumentale kerken liggen grafstenen, omdat begraven in de kerk destijds gebruikelijk was. Uit landelijke statistieken blijkt dat vroeger 80 procent van de overledenen in de kerk werden begraven en 20 procent (dat waren de armsten!) op de kerkhoven rondom de kerk. Ook in de Dorpskerk is nog een vrij groot aantal grafstenen goed herkenbaar. In totaal liggen er 35 zerken, waarvan de oudste dateert uit 1556. (bron: Stichting Vrienden Dorpskerk Westmaas, die zich middels fondsenwerving - o.a. door het organiseren van concerten e.d. in de kerk - inzet voor het in goede staat houden van de kerk)

- Molen Windlust.

- "Voor de restauratie en herbestemming van de oudste herenboerderij in de Hoeksche Waard, de 17e-eeuwse Mariënhof in Westmaas (Smidsweg 18), ontvingen Esther en Marcel Quartel in juni 2020 het Restauratiefonds Compliment. Kees-Jan Dosker, directeur van het Nationaal Restauratiefonds, sprak bij de overhandiging van het compliment zijn waardering uit voor het doorzettingsvermogen van Esther en Marcel. Jarenlang was het onzeker of de boerderij die al sinds de jaren ’70 leegstond gered kon worden. De familie Quartel kwam na een ruilverkaveling begin jaren zeventig terecht op de Mariënhof in de Hoeksche Waard. Het rijksmonumentale herenhuis op hun erf voelde voor hen lange tijd als last. Totdat zoon en opvolger Marcel Quartel en zijn vrouw Esther opeens oog kregen voor dit unieke pand. Van een last werd het een uitdaging, waar ze beiden enthousiast de schouders onder zetten. De eerste plannen startten ongeveer 10 jaar geleden. Door de inzet van betrokken partijen, waaronder de herbestemmingscommissie van Pieter van Vollenhoven, stichting Landelijk Erfgoed Hoekse Waard en de provincie Zuid-Holland is de boerderij behouden gebleven. Het is nu een ontmoetingsplek met eindeloos veel mogelijkheden.

Omdat een positieve uitkomst van het lange traject niet altijd zeker is geweest is het behoud van de boerderij in de eerste plaats te danken aan Esther en Marcel Quartel. Met hun doorzettingsvermogen, creativiteit en inventiviteit is een stukje agrarisch erfgoed weer springlevend gemaakt. Naast hun bedrijf Weiderund en de boerderijwinkel komen er nu mensen op het erf om te genieten van de rust, te vieren of te overleggen. “Esther en Marcel mogen ontzettend trots zijn op wat zij hebben bereikt voor boerderij Mariënhof in Westmaas. Vanuit onze betrokkenheid bij hun project weten wij dat er ook slapeloze nachten aan deze prachtige herbestemming voorafgegaan zijn. Daarom reik ik met een groot genoegen namens alle collega’s van het Restauratiefonds het Compliment aan hen uit”, aldus Kees-Jan Dosker. Het Nationaal Restauratiefonds reikt het compliment jaarlijks uit aan initiatiefrijke mensen, die een impactvolle bijdrage leveren aan het in stand houden van monumenten. In 2020 bestaat het Restauratiefonds 35 jaar en daarom reikt het Restauratiefonds in dit kroonjaar een aantal extra complimenten uit aan personen of organisaties die in de afgelopen jaren van grote betekenis zijn geweest voor het streven naar springlevende monumenten." (bron: Nationaal Restauratiefonds)

Terug naar boven

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Westmaas (online te bestellen).

Terug naar boven

Links/voorzieningen

- MFA: - In september 2016 is de nieuwe multifunctionele accommodatie MFA ‘t Koetsveld in Westmaas opgeleverd. Het complex biedt onderdak aan CBS De Weerklank, OBS De Vlashoek en de gymzaal. Het adres is Van Koetsveldlaan 19 (De Vlashoek) en Beatrixlaan 2a (De Weerklank). De gymzaal is niet alleen bedoeld om te sporten; er is ook een podium aanwezig om uitvoeringen te kunnen geven. De gymzaal is ook beschikbaar voor dorpsfeesten. Bij het ontwerpen van het gebouw is veel aandacht besteed aan duurzaamheid. Zo zijn de daken voorzien van zonnepanelen en mos-sedum.

- Onderwijs: - Basisschool De Weerklank.

- Muziek: - Binnenmaas Fanfare Orkest (BFO) Da Capo is in 2000 ontstaan uit een fusie tussen Muziekvereniging Leeuwenstein uit Heinenoord en Mastlands Fanfare uit Westmaas. Het repertoire is divers; van mars tot musical, van klassiek tot pop en natuurlijk ook eigentijdse composities.

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Westmaas.

Reactie toevoegen