Wijdenes

Plaats
Dorp
Drechterland
West-Friesland
Noord-Holland

wijdenes_plaatsnaambord_kopie.jpg

Wijdenes is een dorp in de provincie Noord-Holland, in de streek West-Friesland, gemeente Drechterland. Het was een zelfstandige gemeente t/m 31-7-1970. Per 1-8-1970 over naar gemeente Venhuizen, in 2006 over naar gemeente Drechterland.

Wijdenes is een dorp in de provincie Noord-Holland, in de streek West-Friesland, gemeente Drechterland. Het was een zelfstandige gemeente t/m 31-7-1970. Per 1-8-1970 over naar gemeente Venhuizen, in 2006 over naar gemeente Drechterland.

gemeente_wijdenes_anno_ca._1870_kaart_j._kuijper_kopie.jpg

Gemeente Wijdenes anno ca. 1870, kaart J. Kuijper (collectie www.atlasenkaart.nl)

Gemeente Wijdenes anno ca. 1870, kaart J. Kuijper (collectie www.atlasenkaart.nl)

Wijdenes.JPG

Wijdenes

Wijdenes

Wijdenes (2).JPG

Het landschap bij Wijdenes

Het landschap bij Wijdenes

Wijdenes (3).JPG

Maar ook dit is bij Wijdenes

Maar ook dit is bij Wijdenes

Wijdenes

Terug naar boven

Status

- Wijdenes is een dorp in de provincie Noord-Holland, in de streek West-Friesland, gemeente Drechterland. Het was een zelfstandige gemeente t/m 31-7-1970. Per 1-8-1970 over naar gemeente Venhuizen, in 2006 over naar gemeente Drechterland.

- Wapen van de voormalige gemeente Wijdenes.

- Onder het dorp Wijdenes vallen ook de buurtschappen Blokdijk, Kraaienburg, Lekerweg (grotendeels) en Wijmers.

- Het dorp Wijdenes en het piepkleine buurdorp Oosterleek hebben veel samenwerkingsverbanden en delen veel voorzieningen. Je zou ze dan ook - net als de buurdorpen Venhuizen en Hem - als een tweelingdorp kunnen beschouwen.

Terug naar boven

Naam

In het dialect
Venès.

Oudere vermeldingen
Ca. 1312 Widenesse, 1319 Wiedenesse, 1344 Wijdenesse, 1395-1396 Widenesse, 1573 Widenisse, 1665 Wyd Nes.

Naamsverklaring
Samenstelling van nes 'in water uitstekende punt land, landtong' en wijd 'breed'.(1)

Terug naar boven

Ligging

Het dorp Wijdenes ligt aan het Markermeer en ligt verder O van het dorp Schellinkhout, ZO van de stad Hoorn en de dorpen Blokker, Oosterblokker en Zwaag, ZZO van het dorp Westwoud, ZW van de dorpen Hem, Venhuizen, Hoogkarspel en Lutjebroek en W van het dorp Oosterleek.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 omvat de gemeente Wijdenes 95 huizen met 527 inwoners, verdeeld in het gelijknamige dorp 66/347 (= huizen/inwoners), het dorp Oosterleek 25/153 en de buurtschappen De Molens 2/8 en Molenbuurt 2/19. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 550 huizen met ca. 1.400 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Dwangburcht
"Er is nauwelijks iets bekend over de dwangburcht die Floris V bij Wijdenes liet bouwen, nadat hij in 1282 de West-Friezen overwon. Stategisch was dit een goede plaats; het vormde een bruggehoofd voor de aanvoer per schip van materieel over de (toenmalige) Zuiderzee en bovendien was het zeer geschikt om gemakkelijk toegang te krijgen naar de rest van West-Friesland. Omdat grote delen van Noord-Holland in die tijd zeer drassig waren en vaak onder water stonden, was West-Friesland alleen goed te bereiken langs de duinen van de Noordzee en vervolgens via een doorgang NO van Alkmaar.

Waar het kasteel precies stond en hoe het kasteel eruitzag is niet bekend, maar wat bij het zoeken naar eventuele restanten wel een relevant gegeven is, is het feit dat voor de bouw bakstenen zijn gebruikt. Dit materiaal zorgde ervoor dat het kasteel weerbaar werd. Het is beschreven in Friese kloosterkronieken dat Floris V voor het bouwen van zijn dwangburchten in West-Friesland, deze bakstenen (zogeheten 'kloostermoppen') uit Friesland liet halen. Of ook een deel van het kasteel opgetrokken was van hout, is niet bekend.

De burcht was nog in aanbouw toen de West-Friezen, na de moord op Floris V op 26 juni 1296, opnieuw in opstand kwamen. Hiertoe waren zij aangezet door de bisschop van Utrecht, Willem van Mechelen. Nadat zij eerst het Muiderslot hadden belegerd trokken zij op naar Wijdenes en gingen over tot bestorming, inname en totale verwoesting van het kasteel. De castelein (= beheerder) van het kasteel, Boudewijn van Naaldwijk, kreeg de gelegenheid om met zijn familie te ontvluchten. De burcht, "...Enen casteel te Widenisse...", zoals Melis Stoke, 'clerc' en geschiedschrijver in dienst van Floris V en diens opvolgers, in zijn Rijmkroniek van Holland verwoordde, heeft dus slechts 14 jaar bestaan." (bron en voor nadere informatie zie het artikel 'Het Huys te Widenisse. Speurtocht naar het slot onder water', door Ben Dijkhuis)

Voor nadere informatie over de geschiedenis van Wijdenes, kun je terecht bij de volgende instantie en site:

- Historische Vereniging Suyder-Cogge.

- Ca. 30 verhalen uit de geschiedenis van Wijdenes door Piet Ham.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- "Gemeente Drechterland wil bijdragen aan het vitaal blijven van Oosterleek en Wijdenes. Vitaliteit is “het vermogen om de leefkwaliteit in de eigen gemeenschap in stand te houden en te ontwikkelen”. Hieraan werken is zoeken naar nieuwe manieren van samenwerken (inwoners, ondernemers, gemeenten, maatschappelijk middenveld). Dat levert maatschappelijk ondernemerschap op maar kost tijd. Voor u ligt het resultaat van een reis die nog lang niet is afgelopen. Een reis langs het Markermeer, met huizen opgetrokken in typische Westfriese bouwstijl, klassieke stolpboerderijen, waar de bewoners nieuwe inwoners gastvrij ontvangen, er een leuk dorpshuis staat en waar de wieken van de korenmolen in de rondte draaien. Het reisgenootschap is opgebouwd uit een dorpsteam, kernteam en de jury. Het dorpsteam bestaat uit inwoners van Oosterleek en Wijdenes. Zij hebben samen met zoveel mogelijk inwoners de ideeën geformuleerd die u in dit plan leest. Zij zijn op een pragmatische manier benaderd, namelijk vanuit bestaande dorpsstructuren. Ook de jury bestaat uit inwoners van het dorp. De jury is ontstaan tijdens de eerste bewonersavond (een oproep tijdens de avond). Het kernteam bestaat uit ambtenaren die het dorpsteam zo veel als mogelijk hebben ondersteund.

Waarom deze twee kernen gezamenlijk? Op zich zijn het twee afzonderlijke kernen. We weten ook dat de inwoners van Oosterleek in 2015 samen hebben gesproken over hoe ze de sociale betrokkenheid in hun kern vorm willen (blijven) geven. Wat op zich natuurlijk al een prachtig voorbeeld is van de vitaliteit in het dorp. Waarom dan toch weer met de inwoners in gesprek en waarom in gezamenlijk proces met Wijdenes? Twee redenen: bij het maken van het dorpsplan willen we met de inwoners met een bredere blik kijken naar de toekomst, ook zaken als ‘geschikte woningen’, ‘gelukkige mensen’ en ‘gewild dorp’ komen aan de orde; er liggen veel verbindingen tussen Oosterleek en Wijdenes, die vanuit vitaliteit in de toekomst misschien nog wel belangrijker worden. Dat is de reden dat we een dorpsplan willen maken voor beide kernen ‘ineen’.

Als dorpsteam en kernteam zijn we samen op zoek gegaan naar de uitdagingen waar Wijdenes en Oosterleek de komende jaren mee te maken krijgen. Vol enthousiasme hebben we gezamenlijk gezocht naar hoe we het dorp toekomstbestendig kunnen maken. We maken gebruik van bestaande verenigingen, actieve dorpsbewoners, eerdere bewonersinitiatieven en alles wat deze dorpen zo fijn maakt om in te wonen. Dat past in de landelijke ontwikkeling dat burgers meer zelf en samen moeten doen, maar waarbij ook de waarschuwing past dat niet alle verantwoordelijkheden op burgers afgeschoven kunnen worden. Kritisch kijken naar wat kan en wat burgers niet (zelf) kunnen, is omgeven door een gevoel van optimisme en scepsis. Optimisme opent mogelijkheden om opnieuw te kijken naar het dorp, de scepsis stelt ter discussie of resultaten ook echt aan de bewoners ten goede komen. Gaandeweg wordt duidelijk waar optimisme leidt tot nieuwe initiatieven en moeilijkere thema’s vragen om meer ondersteuning vanuit de gemeente. Met realisme en initiatief van onderaf is de blik gericht op het sluiten van allianties. Met een kritische noot werd ons voorgehouden of het nodig was om een heel nieuw vitaaldorpentraject te starten; er gebeurt toch al genoeg? Vanwege de vele verbanden tussen de twee dorpen hebben we ervoor gekozen één dorpsplan op te stellen, waarin de betrokkenheid en inzet van mensen in beide prachtige dorpen naar voren komt." (bron en voor nadere informatie zie Dorpsplan Wijdenes en Oosterleek)

- Beeldkwaliteitsplan Kerkbuurt Wijdenes (2018).

- Documenten m.b.t. allerlei recente ontwikkelingen in Wijdenes en Oosterleek op de site van de gemeente Drechterland.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Wijdenes heeft 7 rijksmonumenten.

- Wijdenes heeft 11 gemeentelijke monumenten.

- De voormalige Hervormde kerk van Wijdenes (Kerkbuurt 72) dateert uit 1616 (de kerk is in dat jaar herbouwd nadat de vorige kerk was afgebrand). De toren is gebouwd omstreeks 1500. Het metselwerk van het koor dateert mogelijk uit de 15e eeuw. In 1863 is de kerk aan het zuidertransept met een aanbouw vergroot. Aan de oostzijde is nog een aanzet zichtbaar van een aangebouwd verenigingsgebouw dat in 1991 is gesloopt. De kerk is als zodanig buiten gebruik en herbestemd tot muziekstudio en woning.

- De Stofmolen in Wijdenes (Molenweg 1) is een korenmolen. Op de plek van de huidige molen stond eerst een kleine grondzeiler. Volgens overlevering is de bouw van deze molen betaald met stuivertjes, wat via stuifmolen uiteindelijk is verbasterd tot stofmolen. De huidige molen is in 1911 gebouwd met gebruikmaking van Het Vette Schaap uit Zaandijk. De molen is vlak bij de oude molen gebouwd, zodat deze in gebruik kon blijven. In 1924 is een extra aanbouw tegen het onderachtkant gebouwd ten behoeve van een mechanische maalderij. De molen en maalderij zijn tot 1951 in gebruik gebleven. Daarna is het maalbedrijf gestopt, en kocht de gemeente de molen als vergaderruimte. Vanaf 1970 wordt er weer af en toe met de molen gedraaid, en later is de molen ook maalvaardig gemaakt. In 2001 is de molen wegens de slechte staat stilgezet. In 2004/2005 is de molen weer geheel gerestaureerd. Sindsdien maalt hij weer. De molen is eigendom van de gemeente Drechterland en is alleen op afspraak te bezoeken (voor het tel.nr. zie de link).

- Verzetsmonument Sally (Trambaan) herinnert de inwoners van Wijdenes aan het afwerpterrein waar Britse vliegtuigen van oktober 1944 tot mei 1945 28 ton wapens en munitie hebben gedropt voor de ondergrondse strijdkrachten. De boerderij van waaruit verzetsgroep Sally de gedropte goederen verspreidde lag vlakbij het afwerpterrein. Na de oorlog kreeg deze boerderij de naam Sally. De boerderij is inmiddels afgebroken. Op deze plek is in 2013 verzetsmonument Sally gerealiseerd.

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

- Toneelvereniging 't Mosterdzaadje is opgericht in 1861 en daarmee de oudste toneelvereniging van West-Friesland. Na enig speurwerk is gebleken dat 't Mosterdzaadje zelfs de op een na oudste toneelvereniging is van Nederland! Hun repertoire bestaat uit komedies, tragi-komedies, kluchten en thrillers. Zowel in het voorjaar (april) als najaar (november) worden twee of drie voorstellingen gegeven. De vereniging beschikt over ca. 20 mannen en vrouwen tussen de ca. 19 en ca. 66 jaar oud, daarbij terzijde gestaan door een geweldige crew. Zij verzorgen de verlichting, het geluid, het decor, de rekwisieten, de grime en de kleding. De regie wordt bij toerbeurt verzorgd door een van de leden. Alle repetities en gespeelde stukken worden opgevoerd in Theater De Wiekslag in Wijdenes.

- "Op zaterdag 22 juni 2019 organiseerde Fanfarekorps Ons Genoegen de welbekende Minikermis in Wijdenes in een nieuw jasje, op de unieke locatie De Appelhoek. 's Middags kon je o.a. genieten van diverse fanfarekorpsen, marktkraampjes met streekproducten, een theetuin, boekenmarkt, kinderactiviteiten, barbecue en muziek van het Hazeskoor. 's Avonds verzorgde Ons Genoegen een popconcert, waren er diverse gastoptredens en 'Jacks Of All Trades' sloot de dag swingend af. Overdag was toegang gratis. 's Avonds bedroeg de entree € 7,50 p.p."

Terug naar boven

Natuur en recreatie

- "Het haventje van Wijdenes ligt aan de Zuiderdijk. Even een rustpunt tijdens een dagje varen, maar ook een heerlijke plek om bij het water te zitten tijdens een wandeling of een fietstocht. Het haventje is een uitgelezen plek om te genieten van het Markermeer, met een weids uitzicht over het water. Je kunt hier zonnen, vissen en varen. De boot kun je aan- en afmeren in het haventje. Het terrein ligt onderaan de dijk en is ook goed bereikbaar met de fiets of de auto. Honden zijn aangelijnd welkom op het terrein. Op het terrein zijn paarden niet toegestaan. Jetski’s en waterscooters mogen niet in de haven te water worden gelaten om de veiligheid van zwemmers, surfers en zeilbootjes te waarborgen. Wij houden het graag schoon en daarom geldt op al onze terreinen een opruimplicht.

In het haventje kun je tegen betaling maximaal drie nachten verblijven. Je dient je bij aankomst met je boot te melden bij de havenmeester. Vanaf seizoen 2019 is het verblijfstarief € 1,20 per strekkende meter van het schip. Je kunt per pin betalen. Wij streven ernaar om de haven gedurende het seizoen (mei tot en met september) op een diepte van ongeveer 1 m te houden. Maar door zijn ligging aan het Markermeer en de dynamiek van het water is het haventje gevoelig voor verzanding. Hierdoor kan de diepte gedurende het jaar verschillen. Jaarlijks wordt er na het stormseizoen gepeild en diepen wij de haven uit om deze zo goed mogelijk toegankelijk te houden." Aldus beheerder Recreatieschap West-Friesland.

Terug naar boven

Beeld

- Diaserie van oude ansichtkaarten van Wijdenes.

Terug naar boven

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Wijdenes (online te bestellen).

Terug naar boven

Links

- Onderwijs, kinderopvang en schoolgerelateerde activiteiten: - "Basisschool Roelof van Wienesse in Wijdenes is een school met ambitie, een school met visie en met ruimte en begeleiding ook voor meerkunners en meerbegaafden. De school staat midden in het dorp, alle kinderen kennen elkaar en ouders/verzorgers en kinderen ontmoeten elkaar op school én buiten school. Samen met onze ‘kleine broer’ de Jan Luykenschool in buurdorp Schellinkhout zijn wij apart-en-één geheel. Er is veel aandacht voor sociale vaardigheden en veiligheid vanuit de methode Vreedzame School, maar vooral vanuit de visie dat thuis en school elkaar versterken en er samen zijn voor de kinderen. Dit vraagt creativiteit, een open cultuur en lef om dingen los te laten of juist uit te proberen. Op school wordt door groot en klein veel samen gewerkt en samen geleerd vanuit thema’s en creatieve projecten."

- "Je kunt online het programma bekijken en reserveringen plaatsen voor activiteiten van Brede School ’t WijdeNest in Wijdenes. Brede School-activiteiten kunnen onder en na schooltijd plaatsvinden. De meeste Brede School-activiteiten vinden plaats in verenigingsgebouw de Wiekslag. Sommige activiteiten vinden plaats op locatie. Tevens organiseert de Brede School binnenschoolse activiteiten op basisschool Roelof van Wienesse. Brede School ’t WijdeNest is een samenwerking tussen de Brede School partners en maatschappelijke instanties, bedoeld om de doelgroep 0-99 jaar meer kansen te bieden. Brede School ’t WijdeNest is een samenhangend netwerk van voorzieningen voor kinderen, ouders, volwassenen en senioren. Samen met de partners en vrijwilligers organiseren wij activiteiten die aansluiten op de visie die de Brede School uitdraagt."

- De Spinaker SO Wijdenes is een openbare school voor Speciaal Onderwijs aan moeilijk lerende leerlingen met een psychatrische diagnose, die geen onderwijs kunnen volgen binnen een reguliere school. Er zijn 2 klassen waar in totaal maximaal 25 leerlingen onderwijs kunnen volgen. Naast onderwijs ontvangen alle leerlingen van deze school een behandeling bij Parlan. In onderzoeken van de Onderwijsinspectie komt de behandelboerderij zeer positief uit de bus. Stichting Ronduit draagt de instelling per 1 augustus 2020 over aan Stichting Trigoon. Stichting Trigoon is een autoriteit in het verzorgen van speciaal onderwijs voor leerlingen in het primair onderwijs. Stichting Ronduit is vooral werkzaam in de omgeving van Alkmaar en wil haar activiteiten daar concentreren.

- Muziek: - Koninklijk Fanfarekorps Ons Genoegen is opgericht in 1900.

- Sport: - Voetbalvereniging WSW is opgericht in 1948.

- Veiligheid: - Stichting Reddingsstation Wijdenes is opgericht in 2007 en houdt zich bezig met hulpverlening op het Markermeer. Hun missie: Mensen redden; Snel, professioneel en kosteloos; 24 uur per dag, 365 dagen per jaar. Daarvoor zijn twee reddingboten in de vaart die opereren vanuit de lokale Vluchthaven. Het station bestaat volledig uit vrijwilligers die zich belangeloos inzetten om hulp te bieden aan mensen en schepen in nood op het water.

Reactie toevoegen