- Wijthmen is een dorp* in de provincie Overijssel, in de streek Salland, gemeente Zwolle. T/m 31-7-1967 gemeente Zwollerkerspel.
*Hoewel Wijthmen door sommigen nog altijd als buurtschap wordt betiteld, is het wel degelijk een dorp, omdat het al sinds 1951 een kerk heeft en inmiddels ook een dorpskern heeft van meer dan marginale omvang.
- Het dorp Wijthmen heeft geen eigen postcode en plaatsnaam gekregen in het postcodeboek, voor de postadressen ligt het daarom 'in' Zwolle. Omdat de gemeente Zwolle begin jaren zeventig kennelijk besloten heeft om het dorp niet als woonplaats te benoemen voor het in 1978 in werking getreden postcodeboek, is het in 1968 opgerichte postkantoor, dat toen nog de dorpsnaam voerde (wat onder meer bleek uit de poststempels), in 1972 van naam veranderd in Zwolle-Kroesenallee (iets soortgelijks geldt overigens voor de Zwolse kernen Ittersum en Windesheim).
- Onder het dorp Wijthmen vallen ook de buurtschappen Herfte en Zalné.
Terug naar bovenIn het Nedersaksisch
Wietem (zo hoor je het ook uit te spreken. Als je in de regio de weg vraagt naar 'Wijtmen' zal men je niet-begrijpend aankijken. Vergelijk Bathmen).
Oudere vermeldingen
1212-1216 Widmen, ca. 1310 Wijtmer-marke, 1385 Wijtman, 1390 Wijtmen, 1415 Wijthmen, 1840 naast de huidige spelling ook Wijthem.
Naamsverklaring
Koppeling aan het Middelnederlandse wedeme ´pastorie´ wordt voorgesteld, maar dat is in het licht van de oude vormen niet mogelijk. Eerder zijn de plaatsnamen op -men (zie Bathmen) te vergelijken. Misschien schuilt in het eerste lid het Oostelijk Middelnederlandse wide en het Middelnederlandse wij(d)e ´teenwilg´.(1) J. ten Hove stelt in 'Geschiedenis van Zwolle' (2005): "In een oorkonde uit 960 wordt de plaats aangeduid met de naam Wie, hetgeen klein heiligdom of heilige plaats betekent. Deze aanduiding stamt uit de Germaanse tijd, toen dit gebied nog niet gekerstend was."
Wijthmen ligt direct ZO van Zwolle, aan de N35 (Zwolle-Raalte).
Terug naar bovenIn 1840 heeft Wijthmen 38 huizen met 240 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 400 huizen met ca. 1.000 inwoners, waarvan ca. 160 huizen met ca. 400 inwoners in de buurtschappen Herfte en Zalné.
Terug naar bovenDe oudste sporen van bewoning van Wijthmen stammen uit de Jonge Steentijd. Op deze plaats zijn bij opgravingen voorwerpen gevonden die duiden op contact tussen de vroege bewoners van deze plek en het Romeinse Rijk.
Kerkelijk leven
De katholieken in de buurtschappen Herfte en Zalné vielen oorspronkelijk onder de parochie St. Michaël te Zwolle en hun kinderen gingen bij de zusters en fraters in Zwolle naar school. De parochianen in de buurschap Wijthmen behoorden tot de parochie St. Cyriacus te Hoonhorst (gemeente Dalfsen); hun kinderen gingen in Hoonhorst naar school. In 1932 is voor de kinderen van al deze buurschappen de RK basisschool Herfte-Wijthmen geopend. Deze school stond in de dorpskern, tegenover Kroezenallee 8. Begin jaren veertig werd de kerk in Hoonhorst te klein. In 1943 nam men het initiatief tot het stichten van een nieuwe parochie. In december 1943 werd een noodkerk in gebruik genomen. De definitieve kerk, de huidige Kerk van Onze Lieve Vrouw van Altijddurende Bijstand, is in 1951 gereed gekomen.
De Hervormde Kerk had al sinds 1911 een verenigingsgebouw in Wijthmen (kennelijk was dat ook een soort noodkerk). De 'echte' kerk is gebouwd in 1949.
Terug naar bovenDorpsplan i.v.m. woningbouw, zorgcomplex en aanpassing N35
In 2010 is een Dorpsplan voor Wijthmen gemaakt, met onder meer plannen voor ca. 250 nieuwe woningen. Een voorwaarde was dat de nieuwbouw de identiteit, leefbaarheid en ruimtelijke structuur van het dorp versterkt. Dorpseigen uitbreiden staat daarbij centraal. Dit is een vorm van uitbreiden die de bestaande dorpsindentiteit respecteert en de verdere ontwikkeling van het dorp ondersteunt. De beoogde woningbouwlocaties versterken het ruimtelijke karakter van het dorp en ontzien de restanten van de oude es. De woningen zijn bedoeld voor een gevarieerde doelgroep: starters en doorstromers uit het dorp, ouderen, terugkeerders en nieuwkomers. Op de kruising met de huidige Kroesenallee kan een autoluw dorpsplein met woningen komen. De oude Heinoseweg kan worden omgevormd tot 'de nieuwe dorpsstraat'. De Voorsterweg in Westenholte is een goed voorbeeld van hoe zo'n metamorfose kan uitpakken.
Daarnaast werkten Provincie Overijssel en Rijkswaterstaat aan het opwaarderen van de N35 voor het deel Zwolle - Wijthmen. De weg is verbreed en is om het dorp heen verlegd. Winst voor het verkeer en voor het dorp dus. De aanpassingen zijn als alles volgens plan is verlopen in 2016 gereedgekomen. Ook vanuit de dorpsgemeenschap zijn initiatieven gekomen, zoals de ontwikkeling van een zorgcomplex voor ouderen. Dit alles bij elkaar was reden om in 2010 het Dorpsplan (inclusief de onder het dorp vallende buurtschappen Herfte en Zalné) met een concreet uitvoeringsprogramma op te stellen waarin deze ontwikkelingen samenkomen. De identiteit en de eigenheid van het dorp zijn de leidraad geweest voor het opstellen van een voorkeursscenario. Dit voorkeursscenario was de basis voor het dorpsplan en de verdere ontwikkelingen. Uitbreiding van het dorp op basis van de identiteit en behoeften van het dorp en de bijbehorende buurtschappen.
Echter... door de economische crisis die net in die tijd uitbrak, hebben de plannen even 'in de ijskast gestaan'. Dat gold zowel voor de woningen als voor het beoogde woonzorgcomplex. Wethouder Ed Anker lichtte dat tijdens een presentatie in het dorp in maart 2019 als volgt toe: "In eerste instantie was het plan om samen met Driezorg flink in te zetten op seniorenwoningen in combinatie met zorg, maar nadat de zorgorganisatie zich terugtrok, zat ik op een gegeven moment enkel nog met Stichting Ouderen Wijthmen (SOW) om tafel, zonder bouwer en zorgpartij. We hebben nog overwogen om het als gemeente zelf te doen, maar ook op het punt gestaan om de stekker eruit te trekken." Maar de wethouder kwam op de genoemde dorpsavond ook goed nieuws brengen: projectontwikkelaars Loostad en Kreator realiseren binnen vijf jaar (gerekend vanaf 2019) 100 nieuwe woningen in het dorp. Een flinke impuls voor het kleine dorp Wijthmen, met anno 2019 ca. 250 woningen. Plaatselijk Belang reageerde verheugd dat het dorp in plaats van een 'krimpdorp', waar het tot voor kort naar uitzag, de komende jaren toch een 'groeidorp' wordt.
De nieuwe woningen krijgen een plek naast het Kulturhus, waar ook de voetbalvereniging en de basisschool gevestigd zijn. In een, van bovenaf gezien, vierkant blok komen 100 woningen in alle segmenten, van vrijstaande koopwoningen tot sociale huur. Het grootschalige nieuwbouwproject moet de levensvatbaarheid van het dorp vergroten. Startende jongeren moeten de kans krijgen om uit huis te gaan maar wel in het dorp te blijven wonen, voor ouderen moet het een kans bieden om tot de laatste dag in hun eigen dorp te kunnen blijven wonen door de bouw van zogeheten levensloopbestendige woningen, en nieuwe aanwas van buitenaf moet de school en het verenigingsleven van Wijthmen weer een boost geven. Planvorming en de wijziging van het bestemmingsplan zullen samen naar verwachting anderhalf tot twee jaar in beslag nemen. Daarna kan de realisatie van start gaan.
Terug naar boven- Wijthmen heeft 12 rijksmonumenten.
- De RK Kerk van Onze Lieve Vrouw van Altijddurende Bijstand (Valkenbergweg 26) dateert uit 1951 en maakt sinds 2010 deel uit van de Thomas a Kempisparochie.
- De Rehobothkerk van Evangelisatievereniging Rehoboth (Heinoseweg) uit 1949 is volgens Reliwiki hervormd PKN.
- Rijksmonument landgoed Boschwijk.
- De boerderijen aan de Heinoseweg 18 (Huize Soeslo) en 32 (café De Mol) zijn eveneens rijksmonumenten.
Terug naar boven- De Grassparty (weekend begin september, in 2020 voor de 33e keer) is het jaarlijkse dorpsfeest van Wijthemn en Herfte. Voor een indruk van wat er dan zoal te doen is, vermelden wij hier het programma van editie 2019: Vrijdag: 16:00-18:30 uur: Vrijdagmiddagborrel; 20:00 uur: Live Duitsland - Nederland, met buurtspel; 22:00 uur: Feestavond, met band Alive en DJ Kappa. Zaterdag: 11:00 uur: Tractor Oldtimertocht; 11:00 uur: Motortoertocht; 11:30 uur: Jeugd-zeskamp (tot 14 jaar); 13:00 uur: Zeskamp (vanaf 14 jaar); 16:00 uur: Feestmiddag, met DJ Eric Witteveen; 21:00 uur: Feestavond, met band Crystal Dream en DJ Kappa. Zondag: 11:30 uur: Grassfietstocht; 15:00 uur: Roofvogelshow; 16:00 uur: Feestmidag, met DJ Back in Time.
Terug naar boven- In en rond de Wijthmenerplas is in de zomermaanden mogelijkheid tot onder andere zwemmen en wandelen. Tevens is er de mogelijkheid tot het beoefenen van de duiksport en hengelsport. Er zijn op de plas grote snoeken en brasem te vangen. Ook andere vissoorten zoals karper en grote voorn zijn goed vertegenwoordigd. De Wijthmenerplas is in de jaren zeventig van de 20e eeuw kunstmatig ontstaan door zandwinning voor de bouw van wegen en dijken.
Terug naar boven- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Wijthmen (online te bestellen).
Terug naar boven- Algemeen: - Site van en over Wijthmen.
- Media: - Wijthmen heeft een eigen radiostation: Station Dubbel & Dwars.
- Belangenorganisatie: - Een van de doelen van Plaatselijk Belang Wijthmen e.o. is het behartigen van de belangen van de inwoners en de leefbaarheid van het dorp te behouden en waar mogelijk te bevorderen. Dit doen zij door een klankbord te zijn van en naar het gemeentebestuur naar aanleiding van vragen en suggesties vanuit de bevolking. "Het dorp heeft vele onderwerpen die in het dagelijks leven ons pad kruisen en daarom onze aandacht vragen. Hoog op ons programma staat de herinrichting van de N35, het implementeren van het Dorpsplan, de Wijthmenerplas, het Zwolse Buiten en de Ouderenzorg. Verder ondersteunen wij projecten als ons wijkblad ‘De Elshofbode’, Koningsdag, het Sinterklaasfeest, de dorpssite enzovoort. Wij houden ons graag aanbevolen voor jouw op- en aanmerkingen over onze dorpssite zodat wij je goed kunnen bedienen om samen mee te werken aan ons prachtige dorp." Aldus Plaatselijk Belang op haar site.
- Dorpshuis: - Kulturhus De Elshof.
- Onderwijs: - Basisschool de Kubus heeft ca. 70 leerlingen. Sinds 2007 maken ze gebruik van het huidige schoolgebouw. Aan het begin van schooljaar 2017-2018 is al het meubilair vernieuwd en hebben ze de school in een fris, eigentijds jasje gestoken. "Op Basisschool de Kubus willen wij plaats bieden aan iedereen die binnen ons onderwijs de mogelijkheden heeft om te groeien. De Kubus is een oecumenische school. De protestants-christelijke en de katholieke school hebben zich verenigd om in Wijthmen goed onderwijs te kunnen verzorgen. Niet wat onderscheidt, maar wat verbindt is belangrijk. Dit houdt in dat we binnen ons onderwijs waar mogelijk rekening houden met de behoeften en talenten van elk kind.
We leren kinderen om talenten te laten zien, te herkennen en te erkennen. Onze school wil een oefenplaats zijn voor de kinderen om te leren samen-leven. Als de kinderen op school komen, hebben zij al veel geleerd. Op de Kubus zullen zij daar mee verder gaan. Wij besteden aandacht aan het schoolse leren (rekenen, taal, lezen en spelling), het leren aangaan van relaties (keuzes maken, je voegen naar de groep, hulp vragen en accepteren, leren leren) en we begeleiden kinderen bij het vormen van een eigen persoonlijkheid. Ieder mens is gemaakt om zichzelf te ontwikkelen en heeft een natuurlijke behoefte aan relatie, competentie en autonomie. Als in voldoende mate is voldaan aan deze behoeftes, is er welbevinden, motivatie, inzet en zin in leren. Op de Kubus leren de kinderen dat ze betekenis hebben voor een ander, het verschil kunnen maken, goed kunnen doen, samen met anderen. Samen leven we op onze wereld en de Kubus is de eerste opstap naar een grotere wereld.
Onze beloftes: wij hebben oog voor de verschillen tussen mensen, wij hebben daar plezier in en stemmen af op deze verschillen. Wij leren kinderen dat deze verschillen er mogen zijn en dat we door samen te werken bijdragen tot een betere en interessante samenleving; wij doen het samen (ouders, kinderen, team, de buurt); wij blijven ons ontwikkelen als school. Niet voor niets zijn wij een academische basisschool; wij leren kinderen leren, binnen een veilige, gestructureerde omgeving, samen en zelfstandig. We leggen een stevige basis op het gebied van de cognitieve en sociaal-emotionele ontwikkeling; we leren kinderen verantwoordelijkheid te nemen voor hun eigen leerproces; wij hebben een mooie school met goede leermiddelen; wij voelen ons verbonden met Wijthmen en de leefwereld van de kinderen en wij sluiten in ons onderwijs hierbij aan; wij zijn nieuwsgierig, laten ons verwonderen en halen actief de wereld in huis of gaan zelf op stap."
- Sport: - Voetbalvereniging v.v. Wijthmen is opgericht in 1969 en speelt op sportpark De Elshof aan de Erfgenamenweg. De vereniging heeft ruim 200 leden en onderhoudt een jeugd-samenwerkingsverband met v.v. Hoonhorst uit het gelijknamige buurdorp. De gecombineerde jeugdelftallen spelen per seizoen afwisselend in de beide dorpen.
Reactie toevoegen