Willemstad (Appelscha)

Plaats
Buurtschap
Ooststellingwerf
Stellingwerven
Fryslân

willemstad_appelscha_tekening_sierd_geertsma_kopie.jpg

Tekening (pen, penseel in Oost-Indische inkt, 23,2 x 41,8 cm) van de buurtschap Willemstad bij Appelscha, door kunstschilder Sierd Geertsma (1896-1985). Voor nadere informatie over Geertsma zie de pagina Appelscha.

Tekening (pen, penseel in Oost-Indische inkt, 23,2 x 41,8 cm) van de buurtschap Willemstad bij Appelscha, door kunstschilder Sierd Geertsma (1896-1985). Voor nadere informatie over Geertsma zie de pagina Appelscha.

appelscha_hoogeveen_willemstad_schotanus_1718.jpg

Uitsnede uit de Schotanuskaart (1718) van de gemeente Ooststellingwerf. Binnen de rode cirkel de boerenhoeve van de familie Hoogeveen, vanwaaruit de heidenederzetting Willemstad (W hiervan) is opgezet.

Uitsnede uit de Schotanuskaart (1718) van de gemeente Ooststellingwerf. Binnen de rode cirkel de boerenhoeve van de familie Hoogeveen, vanwaaruit de heidenederzetting Willemstad (W hiervan) is opgezet.

willemstad_appelscha_kadaster_ca._1830_kopie.jpg

Uitsnede uit de kadastrale minuut uit ca. 1830 van Appelscha. Op deze kaart staat een drietal panden ingetekend in het gebied van Willemstad, wat suggereert dat de nederzetting toen nog in ontwikkeling was. (bron: Beheersverordening Appelscha)

Uitsnede uit de kadastrale minuut uit ca. 1830 van Appelscha. Op deze kaart staat een drietal panden ingetekend in het gebied van Willemstad, wat suggereert dat de nederzetting toen nog in ontwikkeling was. (bron: Beheersverordening Appelscha)

Willemstad (Appelscha)

Terug naar boven

Status

- Willemstad is een buurtschap in de provincie Fryslân, in de streek Stellingwerven, gemeente Ooststellingwerf.

- De buurtschap Willemstad valt, ook voor de postadressen, onder het dorp Appelscha.

Terug naar boven

Naam

In het Stellingwerfs
De Willemstad.

In het Fries
Willemstêd.

Oudere vermeldingen
De oudste tot heden bekende schriftelijke vermelding van deze plaatsnaam is op 16-3-1884. Op die datum is in de Leeuwarder Courant sprake van een brand in "het gehucht de Willemstad".

Naamsverklaring
- "Deze buurtschap zou kort na 1793 vernoemd zijn naar Willemstad in Noord-Brabant, vanwege de heldhaftige verdediging van die plaats tegen de Franse legers", aldus (1). Maar de naam (en buurtschap?) is waarschijnlijk pas ontstaan na 1850, omdat zowel de Eekhoff-kaart uit 1849 en de Grote Historische Atlas uit ca. 1850, als de gemeentekaart uit ca. 1870, de naam nog niet vermelden. En of men het dan zoveel jaar later nog naar een gebeurtenis uit eind 18e eeuw zou noemen, is niet erg aannemelijk.
- (2) geeft een andere verklaring: "De buurtschap Willemstad bij Appelscha is vernoemd naar een van de eerste bewoners, ene Willem de Wilde." De site Stellingwerf Heemkunde concretiseerde* dit nog iets nader en stelde: "Genoemd naar de (vermoedelijk) eerste bewoner Willem Jans de Wilde, geboren in 1806 in Uffelte en later verhuisd naar Appelscha. Hij is twee keer getrouwd geweest (1839 en 1854)." Blijkens de grafsteen van Willem Jans de Wilde is hij in 1867 in Schoonoord overleden en begraven. Deze De Wilde heeft van 1834-1864 in Appelscha gewoond en is toen met achterlating van schulden naar Schoonoord vertrokken. Maar mede omdat de plaatsnaam Willemstad rond 1870 nog altijd niet op kaarten voorkomt, lijkt ook déze verklaring niet erg waarschijnlijk. Deze casus is nog in onderzoek bij een lokale heemkundige, naar hoe het dan wél zit met het wanneer ontstaan van de nederzetting (de bron hieronder bij Geschiedenis stelt zelfs dat de nederzetting al rond 1700 zou zijn ontstaan) en de herkomst van de naam. Wordt hopelijk dus nog vervolgd...
* Het artikel in kwestie bevindt zich niet meer op die site.

Terug naar boven

Ligging

De buurtschap Willemstad ligt rond de gelijknamige weg (direct N van Appelscha), wat een O zijweg is van de weg naar Fochteloo.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In de Volkstelling van 1840(3) wordt Willemstad, in tegenstelling tot de andere buurtschappen van Appelscha, niet apart vermeld, wat suggereert dat hetzij de bebouwing toen nog niet bestond, hetzij al wel bestond maar nog niet als aparte buurtschap met een eigen naam werd beschouwd. In totaal heeft de buurtschap 19 panden omvat. Tegenwoordig omvat de buurtschap nog 11 panden, met ca. 25 inwoners. De huisnrs. 7 en 9 bestaan niet meer dus die panden zijn kennelijk ooit afgebroken. Aan de even kant loopt het nu t/m nr. 10. - Het pand op nr. 14 is in 1966 voor afbraak verkocht i.v.m. ruilverkaveling. Dat impliceert dat er kennelijk ook nog een pand met huisnr. 12 is verdwenen.

Terug naar boven

Geschiedenis

Willemstad was vanouds gelegen op een hogere zandrug tegen het hoogveen aan. Via de Boksloot had het een vaarverbinding met 1 van de oude 14 'zoolstedes' die behoorden tot het oude dorp Appelscha. Een van deze boerderijtjes staat er nog steeds.

"De grote verveningen hebben het gebied bij Appelscha aan het begin van de 19e eeuw bereikt. In 1828 was men met het graven van de Opsterlandse Compagnonsvaart tot voorbij Appelscha gevorderd en had men vanuit deze vaart verschillende wijken tot in het hoogveen aangelegd. Voordien was er echter ook al sprake van veenexploitatie in dit gebied. Op de plek waar de Boksloot de weg langs de eerste wijk bereikt, heeft de oude boerenhoeve ’t Hoogevene, het stamhuis van de familie Hoogeveen, gestaan. Deze boerenhoeve dateert waarschijnlijk uit de 16e eeuw en vanuit deze hoeve is rond 1700 de heidenederzetting De Willemstad opgezet." (bron, zie bijlage 2 pag. 7)

- In 1928 brengt de gemeenteraad een bezoek aan de ontginning der N.V. De Drie Provinciën in de Willemstad onder Appelscha. "De stand der gewassen in deze ontginning was gunstig. Hier, waar ook compost- en kunstbemesting wordt toegepast, heeft men een proef genomen met den verbouw van zomergerst en suikerbieten. De proef kan als geslaagd worden beschouwd, want de vrucht dezer kleigewassen doet op dezen grond voor de producten van de klei niet onder", aldus het krantenartikel dat hier verslag van doet. Verder ging men op die dag ook nog naar de in ontginning zijnde gebieden het Eenerveld, de Weperpolder en het Jardingaveld.

- In nummer 2006-3 van tijdschrift de Zoolstede van Historische Vereniging Appelscha: interview met Grietje Dorenbos-de Jong uit de Willemstad. En in nummer 2010-4 het artikel 'Wonen in de Willemstad'.

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Willemstad, met laagsteprijsgarantie!

Reactie toevoegen