Deze auto, op het terrein van een bedrijf bij Wittewierum, neemt het gezegde "je kop in het zand steken" wel heel letterlijk. Het lijkt ons sterk dat dit een 'ongelukje' is geweest, dus kennelijk is het een kunstwerk? (© https://groninganus.wordpress.com)
- Wittewierum is een dorp in de provincie Groningen, gemeente Groningen. T/m 2018 gemeente Ten Boer.
- Het dorp Wittewierum heeft in 1978 geen eigen postcode en plaatsnaam gekregen in het postcodeboek, voor de postadressen ligt het dorp daarom sindsdien 'in' Ten Post. Bijzonder is dat het oorspronkelijk andersom was; Ten Post werd lange tijd beschouwd als buurtschap van het dorp Wittewierum...
Terug naar bovenNaamgeving
Oorspronkelijk heet het dorp 'gewoon' Wierum. Omdat dat verwarring oplevert met het andere plaatsje Wierum in de provincie Groningen, is er later de toevoeging 'Witte' voorgevoegd, afkomstig van de premonstratenzer kloosterlingen van het vroegere klooster alhier, die vanwege hun witte habijten ook wel Witheren werden genoemd. In 1211 schenken de inwoners van Wierum hun dorpskerk aan kloostergemeenschap Romerswerf. De nog bestaande kroniek van Klooster Bloemhof vertelt uitvoerig over deze gebeurtenis en over de stichting van het klooster 2 jaar later. Het witte habijt van de praemonstratenzer monniken veroorzaakt de naamsverandering van het dorp in Wittewierum.
Wittewierum ligt ZO van het dorp Ten Post en wordt doorsneden door de weg van Ten Post naar Slochteren (N865), die ter plekke Woldjerweg heet. De kern van het dorp ligt op een wierde (terp), die redelijk goed bewaard is gebleven, in tegenstelling tot veel andere wierden in de regio, die vaak (grotendeels) zijn afgegraven vanwege de vruchtbare grond die dat opleverde.
Terug naar bovenHet dorp Wittewierum heeft volgens het CBS ca. 60 inwoners, volgens de gemeente heeft het ca. 140 inwoners. Probleem in dit kader is dat, omdat de plaats geen eigen postcode heeft, de grenzen van het dorp ook niet formeel vastliggen, waarmee ook niet precies is vast te stellen welke panden tot het dorp kunnen worden gerekend. Immers voor het postcodeboek en de BAG (en daarmee voor allerlei statistieken die van deze bronnen uitgaan) ligt de plaats 'in' Ten Post.
Terug naar boven- De 13e-eeuwse Kroniek van Wittewierum van abt Emo verhaalt van de geschiedenis van het dorp en de regio in die tijd. H.P.H. Jansen analyseert deze kroniek in een 27 pagina's omvattend artikel, getiteld 'Emo's emoties. De 13e-eeuwse kroniek van Wittewierum als ego-document'. Hieronder geven wij enkele alinea's uit de inleiding weer, die al een aardig beeld schetst van de gebeurtenissen en denkbeelden uit die tijd:
"In de nacht van 16 op 17 januari 1219 werden de Groninger Ommelanden getroffen door een zware stormvloed, die naar de heilige van 16 januari de Marcellusvloed heet. We weten precies hoe de winden waaiden in de uren voorafgaande aan de definitieve dijkdoorbraken, dankzij een zeer gedetailleerd verslag van de gebeurtenissen, neergeschreven door abt Emo in de kroniek van Wittewierum. Waarschijnlijk is het mannenklooster te Wittewierum zelf toen niet overstroomd. Het vrouwenklooster Rozenkamp, dat Emo met de monniken pas enkele jaren daarvoor had verlaten, kreeg wél met het wassende water te maken; de nonnen moesten een wankele veiligheid zoeken op het dak van de kloostergebouwen. Zij hielden elkaar daar bij de hand vast om psalmzingend de dood af te wachten, maar het liep gelukkig nét goed af.
Abt Emo was door deze natuurramp duidelijk geschokt en verontrust. Was deze watervloed een teken, een waarschuwing of een straf voor bedreven zonden? Misschien voelde hij zich onzeker in zijn nog nauwelijks uitgegroeid kloostertje, dat een heel moeilijke beginperiode had doorgemaakt? De eigenlijke stichter daarvan was de gelijknamige neef van abt Emo, die we doorgaans ter onderscheiding Emo van Romerswerf noemen. Deze had vanaf 1200 geprobeerd op zijn eigen boerderij Romerswerf te Jukwerd bij Appingedam een kloostergemeenschap te vestigen, maar daarmee had hij weinig succes gehad. In 1208 had hij gelukkig de hulp gekregen van Emo, die tot dan toe pastoor van Huizinge was geweest, maar roeping tot het kloosterleven had opgevat en besloten had de armzalige stichting van Emo van Romerswerf een degelijker fundament te geven. Al te veel succes had hij daarmee aanvankelijk niet.
De beide neven besloten de premonstratenzer-gewoonte te gaan volgen, maar jarenlang konden ze geen klooster vinden dat de paterniteit op zich wilde nemen. Paterniteit was nodig, deze hield een zekere garantie in voor een adequaat geestelijk leven en voldoende materiële voorzieningen en was essentieel voor de hiërarchische structuur van de premonstratenzers. Pas in 1217 aanvaardde het moederklooster Prémontré in Noord-Frankrijk het vaderschap over het klooster Bloemhof te Wittewierurn, zoals het genoemd wordt in de uitgevaardigde oorkonde, die Emo trots in zijn kroniek reproduceert. Maar helemaal regelmatig konden de monniken nog niet leven. Zo was Emo van Huizinge nog niet tot abt gewijd en hij heette dan ook slechts prior. Dat kwam mede omdat de verhouding tot de bisschop van Munster niet zo best was.
In die onzekere periode heeft de Marcellusvloed grote angst bij Emo moeten veroorzaken. De zondvloed van Noach was een gevolg geweest van de zonden der mensen. Was deze Marcellusvloed misschien ook een straf voor de zonden van Friesland als geheel, of van de kloosterlingen van Wittewierum, of misschien wel van Emo persoonlijk? Om dat na te gaan heeft Emo eerst nauwkeurig opgeschreven hoe de stormvloed ontstaan was, hij heeft zich zo veel mogelijk te binnen gebracht wat hij geleerd had in het quadrivium te Parijs, Orléans en Oxford, wáar hij in zijn jonge jaren gestudeerd had, om zo na te gaan of er een natuurlijke verklaring voor de overstroming gevonden kon worden en moest tenslotte tot de conclusie komen dat de stormvloed inderdaad het gevolg was van onze zonden, zoals reeds in de bijbel te lezen stond. Die zonden werden in ieder geval bedreven door de hele bevolking van Friesland en hij detailleert die met allerlei distincties uit het kanonieke recht. Maar angstiger nog was Emo voor de zonden van de kloosterlingen van Wittewierum en van hem zelf, en bladzijdenlang vraagt hij zich af of hij zich niet schuldig gemaakt heeft aan simonie of zich te zeer heeft laten meeslepen door materiële beslommeringen."
- Beschrijving van Wittewierum anno 1828, door de toenmalige schoolmeester.
Terug naar boven- Wittewierum heeft 2 rijksmonumenten.
- De huidige zaalkerk te Wittewierum is gebouwd in 1863 naar een ontwerp van P.B. Nienhuis. Replica’s vervangen tegenwoordig de dakruiter en gietijzeren pinakels, die verloren zijn gegaan tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het gebouw is opgetrokken in een eclectische stijl: gotische spitsbogen worden gecombineerd met een classicistische deuromlijsting, de gevelafdekking in de vorm van een timpaan en geblokte hoekpilasters met opengewerkte gietijzeren pinakels met neogotische decoraties. De zuidgevel heeft zes, door lisenen gescheiden, traveeën. Er zijn vijf spitsboogvensters met gietijzeren, neogotische traceringen. Onder de dakrand loopt een houten versiering. - Monumentale grafkelder van de familie Rengers.
- Op het kerkhof bij de kerk dateert de oudste grafzerk uit 1669, de laatste begraving heeft plaatsgevonden in 1919.
- Op de begraafplaats van Wittewierum is in 2014 een kunstwerk onthuld dat speciaal is gemaakt voor de mensen die zonder gedenksteen begraven zijn. Jarenlang hebben deze mensen anoniem begraven gelegen op een speciaal gedeelte van de begraafplaats. Het kunstwerk is ontworpen door kunstenaar George van Engelen ut Ten Post. Het bestaat uit natuurstenen tegels met de nummers van de plekken ingegraveerd. Op twee aparte tegels zijn de namen overeenkomstig met de nummers te lezen. Tevens is een speciaal paaltje geplaatst bij het kunstwerk waarop de QR-code is gemaakt waarmee via een smartphone aanvullende informatie is te krijgen.
Het graf van de in 1923 op slechts 14-jarige leeftijd overleden Gerrit Kraijema op de begraafplaats van Wittewierum, is in 2015 gerestaureerd. Het ging daarbij vooral om de bijzondere graftrommel. Graftrommels werden destijds geplaatst door familie of vrienden omdat in die tijd, voor 1930, er nog maar weinig bloemisten waren. Omdat een veldboeket maar heel kort mooi bleef, waren in warenhuizen metalen grafkransen te koop. Wilde men deze nog langer toonbaar laten zijn, dan kwam er een trommel omheen. De begraafplaats is eigendom van de in 1909 opgerichte Vereniging tot Inrichting en Instandhouding eener Begraafplaats te Wittewierum.
- Pastorie.
Terug naar boven- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Wittewierum (online te bestellen).
Terug naar boven- Algemeen: - Site over Wittewierum.
- Dierenopvang: - Knaagdierenopvang Snuitje zorgt voor de opvang en herplaatsing van o.a. konijnen, cavia's en chinchilla's. In de opvang zitten vele lieve diertjes te wachten op een goed tehuis. U kunt altijd langs komen om een konijn of een knaagdier uit te zoeken, of om het werk van de opvang met eigen ogen te zien.
- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Wittewierum, met foto's van de grafzerken.
Reactie toevoegen