Wolfsbarge

Plaats
Buurtschap
Midden-Groningen
Veenkoloniën
Groningen

wolfsbarge_plaatsnaambord.jpg

De buurtschap Wolfsbarge heeft witte plaatsnaamborden en ligt buiten de bebouwde kom (60 km-zone). Aan de Drentse kant, als je vanuit het Drentse dorp De Groeve Wolfsbarge binnenkomt, staat tevens een fraaie steen met het wapen van Hoogezand-Sappemeer.

De buurtschap Wolfsbarge heeft witte plaatsnaamborden en ligt buiten de bebouwde kom (60 km-zone). Aan de Drentse kant, als je vanuit het Drentse dorp De Groeve Wolfsbarge binnenkomt, staat tevens een fraaie steen met het wapen van Hoogezand-Sappemeer.

wolfsbarge_bord_kropswolde.jpg

Sinds 2010 heeft Wolfbarge borden met de eigen naam (voorheen stonden er deze borden Kropswolde). En terecht, want een buurtschap is óók een plaats en het lijkt óns niet meer dan logisch dat je daar de eigen plaatsnaam op zet en niet die van het buurdorp.

Sinds 2010 heeft Wolfbarge borden met de eigen naam (voorheen stonden er deze borden Kropswolde). En terecht, want een buurtschap is óók een plaats en het lijkt óns niet meer dan logisch dat je daar de eigen plaatsnaam op zet en niet die van het buurdorp.

wolfsbarge_windvaan.jpg

Kat en kraai op windvaan in Wolfsbarge (© Harry Perton/https://groninganus.wordpress.com)

Kat en kraai op windvaan in Wolfsbarge (© Harry Perton/https://groninganus.wordpress.com)

Wolfsbarge

Terug naar boven

Status

- Wolfsbarge is een buurtschap in de provincie Groningen, in de streek Veenkoloniën, gemeente Midden-Groningen. T/m 1948 gemeente Hoogezand. In 1949 over naar gemeente Hoogezand-Sappemeer, in 2018 over naar gemeente Midden-Groningen.

- De buurtschap Wolfsbarge valt, ook voor de postadressen, onder het dorp Kropswolde.

- Buurtschap Wolfsbarge heeft sinds 2010 (witte) plaatsnaamborden met de eigen naam (voorheen stonden er witte borden met de naam Kropswolde, en verderop bij de dorpskom blauwe borden met die naam, die er uiteraard nog wél staan) en ligt buiten de bebouwde kom (met 60 km-zone). Aan de Drentse kant, waar je de buurtschap binnenkomt vanuit het Drentse dorp De Groeve, staat naast het plaatsnaambord tevens een fraaie steen met het gemeentewapen en de naam van de voormalige gemeente Hoogezand-Sappemeer.

Terug naar boven

Naam

In het Gronings
Baarge.

Oudere vermeldingen
1262 kopie 1529 Wulvesberge, 1282 kopie 1322 Ulesberge, Ulisberge, 1299 Ulberge, 1323 Berge, Ulberge, 1558 Berghe, 1840 Wolfsbargen, 1853 Wolfsbergen.

Naamsverklaring
De bodem is hier zandig en ligt hoger dan de omgeving, hetgeen berge, barge 'bij de heuvel' rechtvaardigt. Het eerste lid is wolf 'dier', vergelijk het nabijgelegen 1853 Vossenberg, of de persoonsnaam Wolf. In de oude vormen is de v weggevallen, een Fries verschijnsel, vergelijk dele naast delve, hala naast halva, en were naast werve. Een vergelijkbare naam is 10e-11e eeuw UUlfdalon, onbekend in Groningen, een samenstelling van wolf 'dier' en derde naamval meervoud van dal.(1)

Terug naar boven

Ligging

De buurtschap Wolfsbarge ligt ZW van Hoogezand, Z van Kropswolde, rond het Z deel van de Woldweg. De buurtschap grenst in het Z aan de provincie Drenthe (kern De Groeve) en in het W aan het Zuidlaardermeer.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft Wolfsbarge 66 huizen met 321 inwoners. Tegenwoordig omvat de buurtschap ca. 40 huizen met ca. 100 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

"Er was vroeger in Wolfsbarge eene kapel opgerigt, ter eere van de H. Maria, welke kapel eerlang eene buitengemeene vermaardheid verkreeg door de wonderen, welke de H. Maagd aldaar verrigtte. Bij een bulle van Bisschop Wigbold, van het jaar 1409, werd aan de bezoekers dezer plaats 40 dagen aflaat toegekend. Zij was gesticht vanwege de abdij van Aduard en behoorde vroegert onder Noordlaren, maar werd reeds in het jaar 1282 daarvan afgescheiden en vrij verklaard, waardoor aan de kerk van Noordlaren, door de abdij 200 steenen gegeven en de gebrokene omheiningen om genoemde kerk, hersteld werd.

Het schijnt, dat, zelfs nog lang na de Kerkhervorming, de Maria-vereering aldaar werd aangehouden, althans in eene klagt van den Predikant te Kropswolde, in de klassikale vergadering, in het jaar 1641, wordt gezegd: dat op St. Jansdag die Vrouwe van Cropswolde noch besocht word."(2) De kapel is op enig moment afgebroken (vooralsnog is ons onbekend wanneer en waarom). De begraafplaats is er nog wel. Zie daarvoor bij Bezienswaardigheden.

- In Wolfsbarge heeft vroeger een ronde burcht gestaan.

Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van deze buurtschap, kun je terecht bij de volgende literatuur:

- In 2014 is het boek ‘Kropswolde en Wolfsbarge. Ruim twee eeuwen geschiedenis over de huizen en hun bewoners’ verschenen, een uitgave van Stichting De Historie van Kropswolde en Wolfsbarge. Het boek is het resultaat van gedegen bronnenonderzoek. Bij de totstandkoming van het boek is het schrijverscollectief ondersteund door 2 redacteuren van de Historische Vereniging Hoogezand-Sappemeer e.o. Het boek bevat 1 of meer foto’s van ieder pand in het dorp en in de buurtschap. Daarnaast wordt van elk pand de historie (vanaf 1800) beschreven. Ook geeft het boek een overzicht van alle bewoners, gerangschikt per woning, van 1800 tot heden. Verder wordt aandacht geschonken aan het verenigingsleven in dorp en buurtschap, wordt het onderwijs in beide kernen behandeld en is een migratiemodel opgenomen.

Een mooie anekdote met betrekking tot dit boek is dat premier Mark Rutte in maart 2020 een toespraak hield op de televisie over de toen zojuist in volle hevigheid uitgebroken coronacrisis. De oplettende kijker zag dat achter hem op een dressoir voor de kijker links een schilderij van staatsman Thorbecke stond, en rechts bevond zich... een 'groot wit vlak' met de tekst 'Kropswolde Wolfsbarge'. Nu kent natuurlijk vrijwel niemand van buiten de regio dit dorp respectievelijk deze buurtschap, dus vele kijkers vroegen zich af wat dat betekende. Dagblad van het Noorden heeft uitgezocht waarom deze Groningse kleine kernen zo'n prominente plek verdienden in 'het Torentje'. Wat blijkt: het is een exemplaar van het in de vorige alinea beschreven boek. Maar wat heeft de premier daar dan mee te maken? Welnu, voorouders van de premier, de familie Dilling, waren van begin 19e eeuw tot medio 20e eeuw in het bezit van de boerderij op Woldweg 218, die in het boek uitvoerig wordt beschreven. Daarom kreeg de premier bij de presentatie van het boek in 2014 ook een exemplaar, dat dus anno 2020 nog altijd op zijn dressoir staat. Vandaar dus...

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- De grote Amerikaanse windmotor Kikkoman (vernoemd naar het bedrijf dat een belangrijke bijdrage leverde bij de verplaatsing en restauratie van 2000) is een markant herkenningspunt in het naast het Zuidlaardermeer gelegen natuurgebied Wolfsbarge. De naar Amerikaans model ontstane windmolen van het type 'Herkules Metallicus Windturbine' is in Duitsland gefabriceerd door de Vereinigte Windturbine Werke AG te Dresden.

De molen is geïmporteerd door de Rotterdamse handelsmaatschappij R.S.Stokvis & Zonen Ltd en in 1925 gebouwd voor de bemaling van de Boonspolder nabij Zuidlaren. Door wijziging in de waterstaatkundige situatie kon de molen op de oude standplaats niet meer functioneren. Om deze reden is de molen in 2001 enige kilometers verplaatst naar de huidige standplaats, waarbij de molen in volledig maalvaardige toestand is gerestaureerd. Het is de laatst overgebleven molen met 8,5 meter raddiameter van deze fabrikant in Nederland.

- Begraafplaats Wolfsbarge, die hoorde bij de kapel die hier vroeger heeft gestaan (zie verder bij Geschiedenis), rijd je voorbij voor je er erg in hebt. Vanaf de weg is namelijk alleen het fraaie toegangshek te zien, met twee uilen op hoekpalen. Het is een heel intieme begraafplaats, omgeven door beukenhagen. De meeste graven zijn al oud, maar er kan nog steeds begraven worden. - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Wolfsbarge.

- In 2001 is het kunstwerk 'Otium Leinewijk' geplaatst. Het Latijnse woord otium stamt uit de Romeinse tijd en betekent ontspanning en bezinning. Leinewijk duidt de locatie van het kunstwerk aan, langs de Leinewijk bij Wolfsbarge, 500 meter ten oosten van de Woldweg. De plek van het kunstwerk markeert het begin van de Semslinie, een historische grens die het veenkoloniale gebied van wat nu Groningen en Drenthe is doorkruist.

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- In 2012 is de inrichting van het nieuwe natuurgebied Wolfsbarge gereed gekomen. Hier heeft Het Groninger Landschap 36 hectare natuurgebied ingericht en tegelijkertijd de beleefbaarheid van de natuur en het Zuidlaardermeer vergroot. Bij de inrichting is een rechtstreekse verbinding gemaakt met het meer, waardoor je door de rietkragen het meer kunt zien. De voormalige landbouwgronden zijn afgeplagd, waarbij de voedselrijke toplaag is afgevoerd naar de Onner- en Oostpolder. Daardoor krijgt de oorspronkelijke flora weer de kans zich te ontwikkelen.

Het Groninger Landschap heeft verder enkele slenken naar het Zuidlaardermeer gegraven waardoor het water het natuurgebied kan binnenstromen. Dat maakt het gebied onder andere geschikt voor de roerdomp, een landelijk zeldzame moerasvogel. Tegelijkertijd is ook het oude slibdepot van de provincie Groningen ten zuiden van Leinwijk ontmanteld en als natuurgebied ingericht. Door het gebied is een fietspad aangelegd. Dit pad is een mooie aanvulling op het bestaande fietsrondje Zuidlaardermeer.

- Natuurgebied Leinwijk NW van Wolfsbarge is dé proeftuin voor het hele Zuidlaardermeergebied. In dit 'veldlaboratorium' onderzoekt Het Groninger Landaschap de invloed van beweging in het water en wisselende waterstanden op de waterkwaliteit en de plantengroei. Sinds de start van het project 'Water over Wolfsbarge' heeft het gebied al een flinke ontwikkeling doorgemaakt. Er leven veel water- en moerasvogels. De blauwborst broedt hier en ook groeit hier slijkgroen, een voor het noorden zeldzaam oeverplantje. Ook de bever heeft zijn intrek genomen in Leinwijk.

Molen Kikkoman pompt water vanuit het Zuidlaardermeer naar Leinwijk en is de spil van het veldlaboratorium. De wisselende waterstanden zijn gunstig voor oever- en waterplanten. Op de slikkige, kale oevers hebben zaden de kans om te ontkiemen en kunnen planten zich vestigen. Zo ontstaat een vloedmoeras.

Dankzij Molen Kikkoman is het water voortdurend in beweging. Deze windmolen drijft een grote visvriendelijke vijzel aan – een megakurketrekker – en pompt daarmee niet alleen water het gebied in, maar ook vissen. De vijzel draait heel langzaam en brengt de vissen heel voorzichtig over, zonder ze te beschadigen. Soms worden in 12 uur tijd wel 150 vissen overgezet. Ook grote vissen, tot een meter lang, kunnen Leinwijk via de vijzel bereiken. In Leinwijk kunnen ze dan een mooi beschut plekje uitzoeken en hun eitjes afzetten op de waterplanten.

In Leinwijk is een wandelroute van 3 kilometer uitgezet. Onderweg kom je langs een uitkijktoren, die een prachtig uitzicht biedt over Leinwijk en het Zuidlaardermeer. Ook heb je vanaf de uitkijktoren zicht op de beverburcht en kun je beversporen zien. Het is aan te raden om laarzen of andere waterdichte (wandel)schoenen te dragen. De hond mag mee, maar moet wel aan de lijn.

Reactie toevoegen