- Wouwse Plantage is een dorp, landgoed en bosgebied in de provincie Noord-Brabant, in de regio West-Brabant, en daarbinnen in de streek Baronie en Markiezaat, gemeente Roosendaal. T/m 1996 gemeente Wouw.
- Onder het dorp Wouwse Plantage vallen ook de buurtschappen Akker (deels), Hoevestein, Plantage Centrum, Vleet, Westelaar en Wouwse Hil en een klein deel van de buurtschap Zoomvliet. Dat zijn 7 buurtschappen in totaal.
Terug naar bovenOudere schrijfwijzen
De begintijd: verschillende namen
In de begintijd van het ontstaan van het dorp Wouwse Plantage (tweede helft 19e eeuw) werd het Stenen Kamer, Nieuwdorp of Nieuwe Dorp (een naam die tot op heden soms nog wordt gebruikt) of Dorp genoemd. 1840-1854 De Plantage. Op kadastrale kaarten uit die tijd komen ook de namen Wildenhoek en Wildebroek voor.
Pindorp
Rond 1920 verschijnt in briefwisselingen de naam Pindorp naast Wouwsche Plantage of kortweg Plantage. “De naam Pindorp is bijna zeker afkomstig van de Wouwse pastoor Tielens, die met lede ogen moest toezien hoe zijn parochie een gevoelige amputatie dreigde te ondergaan door de afsplitsing van Wouwse Plantage. De financiën zouden er erg onder lijden. Daarom zou hij mensen uit het gebied van de nieuwe parochie die in Wouw kerkten, gezegd hebben dat zij maar in dat ‘Pindorp’ moesten blijven.
De naam Pindorp wordt in de volksmond verklaard als ‘dorp gebouwd in een gerooid mastbos’; de stronken van de bomen (mastepinnen) bleven nog lange tijd links en rechts zichtbaar. Delahaye twijfelt aan deze verklaring en neemt aan dat de naam Pindorp te maken heeft met de benaming ‘mastpinnen’ voor mastappels (dennenappels, red.). Ikzelf voel toch meer voor de eerste verklaring. Zij staat veel dichter bij de realiteit van 1876 (het jaar van ontstaan van de parochie, red.); huizen verrijzen waar de laatste resten van het gerooide bos nog aanwezig zijn” (aldus M. de Koning in het tijdschrift van Heemkundeikring De Vierschaer, 1988-4).
Pindorp moet Wouwsche Plantage worden
In 1938 doen B en W aan de PTT het verzoek in het telefoonboek de naam Pindorp te wijzigen in de ‘officiële’ naam Wouwsche Plantage, omdat “volgens bekomen inlichtingen de naam Pindorp feitelijk een scheldnaam is. Deze naam wordt hier ook nimmer gebezigd, doch steeds wordt gesproken over ‘Wouwsche Plantage’. Aangezien het gebruik van deze verschillende benamingen vaak moeilijkheden oplevert, verzoeken wij U beleefd in Uwen dienst voortaan alleen de officieele benaming ‘Wouwsche Plantage’ te willen bezigen. Wij vertrouwen, dat U aan ons verzoek zult willen voldoen.” Het hulpkantoor, dat in 1930 was opgericht, is echter tot 1959 (ook in de postale afstempelingen) de naam Pindorp blijven hanteren.
Toch maar weer Pindorp, of toch maar niet?
In 1958 stellen B en W ondanks het hiervoor vermelde aan de gemeenteraad voor (wederom ‘officieel’) de naam Pindorp te gaan hanteren! Ditmaal motiveert de toenmalige burgemeester Hoebens het als volgt: de PTT en de Belastingen gebruiken de naam Pindorp, net als de bevolking van het onderhavige kerkdorp. En om verwarring te voorkomen en het bosgebied van het dorp te onderscheiden (het omliggende bosgebied heet ook Wouwsche Plantage) acht hij het het beste om één naam te gaan hanteren en wel ‘Pindorp’.
Tegelijkertijd onderkent hij de nadelen van het voorstel. De naamgeving in statuten van verenigingen zal moeten veranderen en vaandels zullen niet meer de juiste naam dragen, bovendien heet het dorp kerkelijk Wouwse Plantage. De dorpelingen komen echter tegen het voorstel in opstand. Ook wethouder J. Raaymakers die zelf uit het dorp afkomstig is, is het er niet mee eens en stelt dat de naam Pindorp elders in den lande ‘iets denigrerends’ heeft. Hij doet een beroep op de gemeenschap, ‘die een taak heeft om ieder op te voeden in het gebruik van de naam Wouwsche Plantage’.
Wagenmaker Arjaan v.d. Boom stelt: "al moet het mij persoonlijk geld kosten, dan nog ben ik voor Wouwse Plantage. Als je zegt dat je uit Pindorp komt, denken ze dat je in een achterbuurt woont." 25 mannen besluiten, in vergadering bijeen, een handtekeningenactie te organiseren en deze met een petitie waarin een verzoek om vaststelling van deze plaatsnaam aan B en W aan te bieden. In totaal werd aan 293 huisgezinnen en alleenstaanden om een uitspraak gevraagd, waarvan 257 expliciet vóór Wouwse Plantage stemden.
1958: eindelijk officieel Wouwsche Plantage
De raad besluit in maart 1958 conform het voorstel van de bevolking, hoewel de burgemeester het maar ‘een storm in een kop kouwe thee’ vindt. Onder meer het telefoonboek wordt er weer op aangepast en ook de postale stempels ondergaan de naamswijziging.
1968: afscheid van de "ch"
In 1968 wordt voor de laatste keer aan de naam gesleuteld. De gemeenteraad besluit de ‘ch’ uit de naam te verwijderen en er formeel Wouwse Plantage van te maken. Overigens wordt (althans in de atlassen van de Topografische Dienst en ANWB) het om het dorp gelegen landgoed wél nog steeds Wouwsche Plantage genoemd. Dat komt omdat bij niet-plaatsnamen zoals bossen en waterlopen, de ch nooit officieel ongedaan is gemaakt...
Met carnaval en informeel nog steeds Pindorp...
“De actie uit 1958 heeft niet kunnen verhinderen dat in de volksmond ‘Pindorp’ of ‘De Pin’ nog algemeen gebezigd wordt. Carnavalsvereniging De Mastepinnen zal die namen zeker levend houden”, aldus M. de Koning in het tijdschrift van Heemkundekring De Vierschaer, 1988-4, aan welk artikel ook een groot deel van de bovenvermelde informatie is ontleend.
De verwarrende situatie rond de benamingen Wouwse Plantage / Pindorp doet ons overigens sterk denken aan de vergelijkbare situatie in het aan de andere kant van Roosendaal gelegen dorp Bosschenhoofd / Seppe.
Naamsverklaring
Het dorp is genoemd naar de plantage waarin het ligt, met de toevoeging Wouwse, naar het nabijgelegen Wouw. Plantage betekent ‘aangelegd bos’.
Carnavalsnaam
Tijdens carnaval heet het dorp (weer) Pindorp, Pindurp of Mastepinnelaand. De inwoners heten dan Mastepinnekes en de feestzaal De Pin. Voor een verklaring van de begrippen mast en pin zie hierboven bij `Oudere schrijfwijzen`.
Wouwse Plantage ligt Z van Wouw. ZO van het dorp ligt de streek Wouwse Heide, tussen de Schouwenbaan en de Mariabaan, en wordt doorsneden door de rivier de Zoom.
Terug naar bovenWouwse Plantage heeft ca. 450 huizen met ca. 1.150 inwoners.
Terug naar bovenWouwse Plantage is gesticht door baron Pierre Joseph de Caters, een rijke bankier uit Antwerpen, die het gebied tijdens een openbare verkoop in 1839 aankoopt. In 1845 wordt bij het oude jachthuis een herenhuis gebouwd, het ‘witte kasteeltje’, later gevolgd door andere woningen (onder meer van dagloners). In 1876 wordt de nieuwe parochie Wouwsche Plantage opgericht. Bij de aanleg van het dorp zijn brede stroken grond tussen de huizen en de weg vrijgehouden. Mogelijk was het de bedoeling hier een spoorlijn aan te leggen, want De Caters beschikt over een smalspoor dat van zijn kasteeltje naar de steenfabriek loopt. Vanaf de steenfabriek loopt een tweede smalspoor naar het station in Wouw.
Zie verder bij de buurtschap Plantage Centrum en de pagina geschiedenis Wouwse Plantage op de site van heemkundekring De Vierschaer.
Terug naar boven- Dorpsontwikkelingsplan Wouwse Plantage (2009).
Terug naar boven- Wouwse Plantage heeft 20 rijksmonumenten.
- De RK Gertrudiskerk (Plantagebaan 219) uit 1891 is de opvolger van een noodkerk uit 1870. De kerk maakt deel uit van de parochie Onze Lieve Vrouw in het Woud.
- Pastorie naast de kerk.
- Landgoed Wouwse Plantage omvat een 12-tal gebouwen die, met uitzondering van het Brandweermuseum, allemaal op de rijksmonumentenlijst staan.
- Brandweermuseum Wouwse Plantage is ontstaan uit een hobby van jonkheer Eric Speeckaert. Hij koopt in 1975 de oude brandweerwagen van de gemeente Roosendaal en Nispen om bij brand de eerste bluswerkzaamheden te verrichten, vóór de regionale brandweer ter plaatse zou zijn. Sinds die tijd begint hij brandweerwagens en -materialen te verzamelen. Het museum is in 1982 geopend en alleen toegankelijk na afspraak met de VVV in Roosendaal of Wouw en tijdens de dagen, genoemd bij Jaarlijkse Evenementen.
- De voormalige steenfabriek Z van Wouwse Plantage is tegenwoordig onderdeel van een steenhandel. De fabriek is in 1869 opgericht door baron De Caters en droeg de naam Zoombeek. Deze naam is nooit ingeburgerd. Begin 20e eeuw was er sprake van de ‘Stoom-steen- en pannenfabriek Wouwsche Plantage’. De (handvorm)stenen die de fabriek produceerde werden Wouws Bont genoemd en genoten landelijke bekendheid. De fabriek heeft eind jaren zeventig haar activiteiten beëindigd. De huidige eigenaar, J&W Bouwpartners Bouwstoffen, heeft in 1997 besloten een deel van de bijzondere en vandaag de dag zeldzame ringoven, die dateert uit 1904, als industrieel monument voor het nageslacht te bewaren en open te stellen als minimuseum.
- Bij basisschool H. Hart staat het kunstwerk ‘Blokkenbeeld’ van de bekende Wouwse, in 1990 overleden, kunstenaar Kees Keijzer. Het stelt, toepasselijk, kinderspeelgoed voor.
- Het bronzen beeld ‘De Pinnenrooier’ (1997) van Leon Vermunt verwijst naar de bosbouw. Met ‘pinnen’ worden mastepinnen oftewel dennenbomen bedoeld.
- Zie verder bij de buurtschap Plantage Centrum.
Terug naar boven- Carnaval. Wouwse Plantage heeft doorgaans de eerste carnavalsoptocht van de regio. Er doen zo’n 10 wagens aan mee, naast groepen, paren, enkelingen en muziekbands. “Veel wagenbouwers uit de omtrek proberen hier hun wagens uit. Gaat er iets mis, dan hebben zij nog bijna een week de tijd om dat te repareren. Door die try-outs is onze optocht vaak een van de mooiste dorpsoptochten”, aldus Alex Deelen van carnavalsstichting De Mastepinne. (862)
- Fantastyval (weekend in juni).
- De wielerwedstrijd De Hel van de Pin wordt verreden op de 2e dinsdag in augustus (in 2019 voor de 66e keer). Er zijn allerlei klassen, van jeugd vanaf 8 jaar tot heren van 36 jaar en ouder. Verder is er nog een Spektakelrit. De deelnemers aan deze ludieke ronde hoeven de Kolenbaan niet over. Zij rijden verkleed en met versierde fietsen over de tot Boulevard omgedoopte Plantagebaan van Wouwse Plantage. Zij beelden carnavaleske acts uit. De winnaar krijgt een prijs. De organisatie heeft er voor gekozen om - sinds editie 2018 - geen licentiehouders van de KNWU, BWF en TMZ meer mee te laten rijden. "Dat is een bewuste keuze. Zij kunnen overal starten, terwijl ons publiek vooral komt voor de renners uit de buurt. De Hel van de Pin is vooral een perfecte opstap voor renners die aan het begin van hun loopbaan staan. De deelnemers zijn ook meer aan elkaar gewaagd", licht speaker Arian Tak toe.
De roemruchte Kolenbaan, een met o.a. as van kolen 'verhard' pad tussen de dorpskern en de Bleijdenhoeksestraat, maakt het parcours van de Hel van de Pin letterlijk tot een hel. Dit deel wordt wel de 'scherprechter' genoemd, waar veel deelnemers noodgedwongen afhaken (door de extreme hitte tijdens editie 2018 zijn toen zelfs ca. 100 van de 120 deelnemers preventief uit de koers gehaald). Als het droog is, vormt de weg één grote stoffige bende. Renners komen onherkenbaar over de finish. Bij een forse regenbui zitten de deelnemers juist onder de blubber. Daarnaast zit het pad vol hobbels en gaten. Een heuse Kolenbaan-commissie controleert elk jaar of het verantwoord is om over de Kolenbaan te fietsen, en verwijdert zo nodig stenen om er voor te zorgen dat zo veel mogelijk deelnemers heelhuids de finish bereiken. Om 15.45 uur start de hoofdcategorie 'Alle leeftijden.' Deze ca. 125 waaghalzen passeren de Kolenbaan maar liefst 25 keer. Voor deelname aan de wedstrijd gelden strenge regels: teenhaken, versnellingen, derailleurs, tubes en trapondersteuning zijn taboe. "We fietsen nog net als in de beginjaren. Oud-prof Rini Wagtmans zei bij ons 60-jarig jubileum: dit is een koers zoals een koers moet zijn!", benadrukt Tak.
De Hel van de Pin draait niet alleen om wielrennen. Café De Commerce uit Kruisland richt op de Boulevard ter hoogte van de kerk een feestplein in. Vanaf 13.00 uur draaien feest-DJ's er plaatjes en treden er artiesten op. Sinds 2016 is er ook nog het 'Warmdraaien voor de Hel van de Pin'. De organisatie is in handen van MTB de Koepel en Pins Verzet. Dit houdt in dat op de voorafgaande zondag iedereen kan deelnemen aan twee toertochten: een van 54 kilometer voor de volwassenen en een van 15 kilometer voor de jeugd. De fietsers rijden in hun eigen tempo. Deelname is gratis. Na afloop wacht er rond 12.00 uur een groot feest aan de Plantagebaan met muziek en een barbecue (tegen vergoeding, vooraf aanmelden). (bron: Roosendaalse Bode)
Terug naar boven- Landgoed Wouwse Plantage stamt oorspronkelijk uit de 14e of 15e eeuw. In die tijd hebben de markiezen van Bergen op Zoom hout nodig, bijvoorbeeld om te koken, te stoken en voor de verbouwingen. Dus besluiten zij hier een echte plantage aan te leggen. In de 19e eeuw zijn ook veel bossen in de omgeving aangeplant om hout te leveren voor de mijnen in Limburg. Veel sparren en dennen met mooie rechte stammetjes in mooie rechte lijnen.
Die bomen horen hier eigenlijk niet overal thuis en bovendien ‘verstikken’ zij soms andere vegetatie. Daarnaast werden soms hele ‘akkers’, zoals dat in de bosbouw heet, omgehakt en daarna opnieuw ingeplant, waarmee tijdelijk grote kale vlakten ontstonden. Niet mooi om te zien. Tegenwoordig worden de bossen van Wouwse Plantage beheerd volgens de methode van het geïntegreerd bosbeheer. De eentonige rechte rijen van het productiebos worden daarbij omgevormd tot een afwisselender en aantrekkelijker recreatiebos. Per kavel wordt nog slechts een beperkt aantal bomen gekapt, waarna lege plekken door de natuur, oftewel door zaden van bomen en struiken in de omgeving, worden ‘ingevuld’. Daardoor krijgt het bos meer struiken en kleinere bomen, oftewel een natuurlijker aanzicht.
Ook omgevallen bomen worden niet ‘netjes’ opgeruimd. Want dat soort dood hout vormt voor allerlei dieren een geschikte omgeving, bijvoorbeeld als nestplaats voor bepaalde vogels. Tevens zijn er landbouwgronden, een zandverstuiving, lange beukenlanen, met rododendrons omzoomde paden, vennen, droge hooggelegen delen en lage modderige delen te vinden. Het landgoed is 950 hectare groot en is eigendom van verschillende particulieren en instanties. Een deel van de bossen is bijvoorbeeld in beheer bij Stichting Beheer Natuur Landelijk Gebied SBNL. Zie verder de uitvoerige beschrijving van de geschiedenis van landgoed Wouwse Plantage op de site van heemkundekring De Vierschaer.
- VVV-agentschap Wouw, Bergsestraat 1.
- VVV Roosendaal organiseert natuurwandelingen door de bossen van Wouwse Plantage, onder leiding van een gids. In de maanden april en mei is het besloten deel van het landgoed, alleen op afspraak via VVV Roosendaal, geopend voor groepen van minimaal 20 personen.
- Het bosgebied van landgoed Wouwse Plantage kent 3 wandelroutes. Het Zoompad maakt daar ook gedeeltelijk gebruik van. Je wordt nadrukkelijk verzocht niet van de routes af te wijken; je mag niet op eigen gelegenheid het bos in gaan. Honden moeten aangelijnd zijn.
- In het Informatiecentrum Landgoed Wouwse Plantage vind je informatie over de recreatiemogelijkheden in de omgeving en over de natuur- en landschapswaarden en het beheer daarvan.
Terug naar boven- Fotoreportage van Wouwse Plantage door Kees Wittenbols uit Breda.
Terug naar boven- Nieuws: - Nieuws uit Wouwse Plantage op Facebook. - Het 2x per jaar verschijnende Dorpsbulletin is via de link ook online te lezen.
- Belangenorganisatie: - "Bewonersplatform Wouwse Plantage bestaat uit vrijwilligers met als doelstelling het behoud en waar mogelijk verbeteren van de leefbaarheid in het dorp. Het behartigen van het algemeen belang van de inwoners staat hierbij voorop. Het platform werkt samen met de gemeente, de politie, en andere sociale partners en is gesprekspartner van de gemeente. De bestuursleden en commissies houden zich met specifieke onderwerpen bezig die het dorp aangaan. Het is van belang dat het bewonersplatform goede contacten onderhoudt met de inwoners. Daarom worden inwoners uitdrukkelijk uitgenodigd om deel te nemen in de verschillende werkgroepen. Op deze manier kunnen de inwoners een bijdrage leveren bij de ontwikkelingen die voor het dorp van belang zijn. Het bewonersplatform streeft naar een zo groot mogelijke betrokkenheid van alle inwoners om zo de stem van ons kleine dorp te kunnen laten doorklinken in de gemeente Roosendaal."
- Dorpshuis: - "Dorpshuis De Spil neemt met het verdwijnen van de voorzieningen uit het dorp een steeds grotere plaats in. De accommodatie wordt veel gebruikt als ontmoetingsplek voor de bewoners. Het verenigingsleven vindt er onderdak. Het dorpshuis is onderdeel van Stichting de Spil. In Dorpshuis de Spil kunnen grote(re) en kleine zalen per dagdeel gehuurd worden tegen een gebruiksvergoeding. In overleg ook op afwijkende tijden. Voor meer informatie over zaalverhuur kunt u tijdens openingstijden contact opnemen met de beheerder van het dorpshuis: Paula Mol, tel. 0165-379293."
- Onderwijs: - "Met hart en ziel. De Heilig Hartschool in Wouwse Plantage ligt aan de rand van het dorp, tegenover dorpshuis de Spil. De school heeft een belangrijke functie in het dorp; veel activiteiten worden in en rondom de school georganiseerd. Er bestaat een goed contact tussen onze school en de dorpsverenigingen. Wij zijn een rooms–katholieke school, maar iedereen is bij ons van harte welkom! Optimale ontwikkeling voor ieder kind. We willen graag dat kinderen zich optimaal kunnen ontwikkelen in een school waar aandacht is voor hun welbevinden. Ons team geeft de kinderen een stevige basis aan kennis en (sociale) vaardigheden mee, waarmee zij alle kansen hebben om in het vervolgonderwijs en in de maatschappij succesvol te kunnen zijn. We benaderen kinderen positief en vinden daarbij geborgenheid, respect, aandacht en acceptatie van elkaars mogelijkheden en onmogelijkheden van groot belang. We willen kinderen uitdagen en kansen bieden. Alleen zo komt ieder kind tot zijn recht. Zelfstandig, maar ook samen. Op onze school werken we in Units. Om deze Units goed te laten werken, is het belangrijk dat onze leerlingen zelfstandig kunnen werken. Binnen de lessen gebruiken we coöperatieve werkvormen; deze dragen bij aan interactie en betrokkenheid."
- Zorg en welzijn: - "Op een mooie unieke locatie aan de rand van Wouwse Plantage ligt onze Zorgboerderij Power to Get Up. Onze miniatuurpaardjes en de grote paarden vormen samen het hart van onze zorgboerderij. Daarnaast hebben wij ook nog tal van andere bijzondere dieren zoals microvarkentjes, konijnen, cavia's, hamsters, chinchilla’s, kamelen en poesjes. Al onze dieren zijn samen met de deelnemers het stralende middelpunt van onze zorgboerderij. Dit alles gebeurt in een rustige en veilige omgeving. Wij boeken prachtige resultaten bij o.a.: Re-integratie/ loopbaan advies & begeleiding; Stress, burn-out en bipolaire stoornissen; Psychische en lichamelijke klachten; Autistische stoornissen, ADHD, faalangst, en andere beperkingen; Communicatie en gedragasproblematiek; Angst; Bedrijfscoaching.
Wij bieden diversen programma’s en activiteiten aan voor jong en oud. Deze activiteiten bestaan onder andere uit: klusjes in en om de boerderij, dagelijkse verzorging van de dieren, hutten bouwen in het bos, tuinwerkzaamheden, voetballen, knutselen, en natuurlijk paardrijden! Ook gaan we met de deelnemers met regelmaat een middagje winkelen en/of organiseren we andere uitstapjes. Dit om de sociale contacten en vaardigheden verder te ontwikkelen. De begeleiding. Onze deelnemers kunnen rekenen op ervaren en professionele gediplomeerde begeleiding. Samen met onze vrijwilligers staat het team voor iedereen klaar. We kijken te allen tijde naar de mogelijkheden en niet naar de beperkingen. Het plezier beleven staat hierbij centraal. We werken in kleine groepjes zodat we iedereen optimaal kunnen begeleiden. We bieden zowel groeps- als individuele begeleiding aan. Ook behoort ambulante begeleiding tot de mogelijkheden. Onze deelnemers variëren in leeftijd van 4 tot 65 jaar, en komen vanuit de hele regio Brabant, Zeeland en Zuid-Holland. Wij bieden op onze zorgboerderij in Wouwse Plantage dan ook plaats aan iedereen die een fijn plekje zoekt, waar je mag zijn zoals je bent."
- Veiligheid: - Buurtpreventie Wouwse Plantage.
Reactie toevoegen