Zanegeest

Plaats
Buurtschap
Bergen NH
Regio Alkmaar Kennemerland
Noord-Holland

zanegeest_op_actuele_kaart.jpg

Zanegeest is een buurtschap en tegenwoordig ook woonwijk in de provincie Noord-Holland, in de streek Kennemerland en daarbinnen in de Regio Alkmaar, gemeente Bergen. De buurtschap valt onder het dorp Bergen en ligt direct O daarvan. (© www.kadaster.nl)

Zanegeest is een buurtschap en tegenwoordig ook woonwijk in de provincie Noord-Holland, in de streek Kennemerland en daarbinnen in de Regio Alkmaar, gemeente Bergen. De buurtschap valt onder het dorp Bergen en ligt direct O daarvan. (© www.kadaster.nl)

Zanegeest

Terug naar boven

Status

- Zanegeest is een buurtschap en tegenwoordig ook woonwijk in de provincie Noord-Holland, in de streek Kennemerland en daarbinnen in de Regio Alkmaar, gemeente Bergen.

- De buurtschap Zanegeest valt, ook voor de postadressen, onder het dorp Bergen.

- De buurtschap Zanegeest heeft geen plaatsnaamborden, en ook geen gelijkluidende straatnaam - wat bij veel andere buurtschappen wél het geval is - zodat je ter plekke nergens aan kunt zien dat en wanneer je de buurtschap binnenkomt en weer verlaat.

Terug naar boven

Naam

Oudere vermeldingen
1639 Sanegeest, 1840 Zanegeest.

Naamsverklaring
"Wel verklaard als geest '(ontginning op) hoger gelegen zandgrond' en de persoonsnaam Zane. Het eerste deel is eerder te verbinden met het Friese sân 'zand'. De verklaring die in Zane- de waternaam Zaan (waarvoor zie Zaandam) ziet, houdt - ook in historisch opzicht - geen rekening met de plaatselijke gesteldheid en voor de verklaring van het eerste deel als het Friese sâthe 'zode' ontbreken oude vormen ter ondersteuning."(1)

Terug naar boven

Ligging

De buurtschap Zanegeest ligt rond de wegen Baakmeerdijk, Kerkedijk (voor zover gelegen buiten de dorpskern), Schapenlaan (de gedeelten van deze weg Z van het kruispunt met de weg 'Klaassen en Evendijk') en Oude Natteweg (het gedeelte van de weg O van de Westerweg). De buurtschap ligt direct O van het dorp Bergen, ZO van het dorp Schoorl, ZZW van het dorp Warmenhuizen, W van het dorp Koedijk en NW van de stad Alkmaar.

Terug naar boven

Statistische gegevens

De buurtschap Zanegeest omvat ca. 60 huizen met ca. 150 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Mirakel
"Het mirakel van het Heilig Bloed vond in 1422 plaats in de oude dorpskerk van Bergen, nu Ruïnekerk, waar het betreffende cultusobject werd bewaard. De plaats waar in het voorafgaande jaar de kerkschat van Petten was teruggevonden en waar naderhand een kapel is gebouwd, ligt hemelsbreed ongeveer 1,6 km noordoostelijk van deze kerk onder de buurschap Zanegeest. Beide plekken zijn verbonden door de Heerweg (nu Breelaan), de (Zanegeester) Doodweg (nu Russenweg), de Zanegeester Kerkweg (nu Kerkedijk) en de Oosterweg (nu eveneens Kerkedijk). De kapel van het Heilig Bloed werd in of kort na 1422 gesticht op de plaats, waar Jan van Prucen de kerkschat van Petten had aangetroffen. Of het bouwwerk in 1574 tegelijk met de toen nog r.k. kerk door de Geuzen is verwoest of pas na de alteratie omstreeks 1580 is afgebroken, is niet bekend. De kaart van J. Dou, uitgegeven door J. Blaeu omstreeks 1660, vermeldt naast de 'Capellaen' de 'Grondt vanden Cappel' met de contouren van een gebouwtje. Volgens de Tegenwoordige Staat (1750) was de kapel geheel afgebroken, 'doch de Grond en Overblyfsels worden door de Roomschgezinden in veel eerbied gehouden'. Andreas Kok schrijft in 1774 dat er 'voor verscheidene Jaren noch een brok Muurs te zien' was, terwijl hijzelf 'uit de steengrond, die noch zichtbaer is' (een funderingsrest) meende te moeten opmaken, dat het gebouw niet meer dan dertig voet lang is geweest." (bron en voor nadere informatie zie Meertens Instituut)

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

- "De faam van het onder Geschiedenis beschreven mirakel zorgde ervoor dat Bergen en Zanegeest spoedig bekende bedevaartoorden werden. Na de reformatie bleef de bedevaart tot in de 18e eeuw in stand via een stille devotie. In de 20e eeuw herleefde de verering op een voornamelijk lokaal niveau. De herleving van de jaarlijkse herdenking volgde op de wijding van de nieuwe r.k. kerk in 1924. Tussen 1925 en 1966 werd op de zondag voor Pinksteren om 5.00 uur een stille omgang gehouden, een traditie die in 1993 herleefde. Deelnemers zijn uitsluitend eigen parochianen; vroeger honderden, tegenwoordig enkele tientallen (1996: 16 personen). Men vertrekt vanaf de Ruïnekerk en volgt de route Dorpsstraat - Van Borsselenlaan - Natteweg - Baakmeerdijk - landpad naar Schapenlaan - Kapellaan - Kerkedijk - Russenweg - Breelaan; daarna trekt de stoet driemaal om de Ruïnekerk en ontbindt zich." (bron: de onder Geschiedenis gelinkte pagina van het Meertens Instituut)

Terug naar boven

Natuur en recreatie

- Het 'rondje Zanegeest' leidt vanuit de gelijknamige wijk via het Zakedijkje langs de polders en waterberging van Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier, waar wulp, grutto en kievit zich thuis voelen. De route biedt dus een bijzondere gelegenheid om vogels te spotten. De route vervolgt richting Oosterdijk. Jarenlang was het niet mogelijk om de route volledig af te lopen, omdat het wandelpad stopte op de plek van een voormalige vuilstortplaats. De vuilstortplaats aan de Oosterdijk was van 1968 tot 1974 in gebruik. Na sluiting werd de locatie afgedekt met aarde en gebruikt als weiland. Koeien, schapen en paarden graasden er, totdat bleek dat de deklaag niet meer voldeed. Op sommige plaatsen was afval aan de oppervlakte gekomen. Een andere zorg was dat het grondwater vervuild bleek. Er werden te hoge concentraties benzeen gemeten.

Mede dankzij financiële steun van de provincie heeft de gemeente Bergen de afgelopen jaren geïnvesteerd om de vuilstort weer te kunnen gebruiken als weiland en de grondwaterverontreiniging terug te dringen. Hiervoor zijn deklagen voldoende dik gemaakt door het uitvullen en aanbrengen van een voldoende dikke laag schone grond. Ook zijn er sloten gegraven en het waterpeil is gelijk gemaakt om de verspreiding van de verontreiniging tegen te gaan. Tenslotte zijn van 2018 tot medio 2020 filters aangebracht ter plaatse van de grondwaterverontreiniging. Deze filters gebruikten zuurstof om de afbraak van benzeen te stimuleren en zo het grondwater weer schoner te maken. Nu de saneringswerkzaamheden zijn afgerond, heeft wethouder Erik Bekkering op 20 december 2019 de wandelroute weer officieel geopend. Met het onthullen van een informatiepaneel aan de Oosterdijk geeft hij de wandelroute terug aan natuurliefhebbers uit Bergen en ver daarbuiten. Nu er ook hekken zijn geplaatst om het wandelpad te scheiden van de weidepercelen en het vee, is het 'rondje Zanegeest' weer mogelijk.

Reacties

(2)

Ik had in de jaren 70 een vriendin die uit Zanegeest komt dichtbij Alkmaar. Kunt u ook achterhalen of er een wapen van deze buurtschap is? Zijn er ook ansichtkaarten van de buurtschap?
Arie Bloemhard, Eindhoven.

Volgens deze site https://www.heraldry-wiki.com/heraldrywiki/wiki/Category:Nederlands_Dorp... is er geen wapen van buurtschap Zanegeest (wat wel aannemelijk is; de meeste buurtschappen hebben namelijk geen wapen, doorgaans hebben alleen dorpen en steden een wapen en dan nog lang niet allemaal). Ik vermoed dat er ook geen ansichtkaarten van de buurtschap zijn, maar mocht iemand reageren dat dit wel het geval is, dan laat ik u dat weten. Ik heb wel nog wat aanvullende informatie over de buurtschap gevonden, die ik nu hierboven heb vermeld.
Met vriendelijke groet, Frank van den Hoven, hoofdredacteur Plaatsengids.nl

Reactie toevoegen