Status

- Zeevang is een voormalige gemeente in de provincie Noord-Holland, in de streek Waterland. Het gemeentehuis was gevestigd in Oosthuizen. Deze kern, waar meer dan de helft van het aantal inwoners woonde, vervulde ook de centrumfunctie voor de gemeente. De meeste voorzieningen waren daar geconcentreerd.

- De gemeente is per 1-8-1970 ontstaan uit samenvoeging van de gemeenten Beets, Kwadijk, Middelie, Oosthuizen en Warder.

- De gemeente Zeevang omvatte de dorpen Beets, Hobrede, Kwadijk, Middelie, Oosthuizen, Schardam, Warder en de buurtschappen Etersheim en Verloreneinde.

- De gemeente is per 1-1-2016 opgeheven en opgegaan in de gemeente Edam-Volendam (formeel was er sprake van een nieuwe gemeente, die de naam Edam-Volendam heeft gekregen).

- Wapen van de voormalige gemeente Zeevang.

Ligging

De gemeente Zeevang lag in de driehoek tussen Hoorn in het N, de A7 in het W, Purmerend in het ZW, Edam in het ZO en het Markermeer in het O. Het was een uitgestrekte en landelijke gemeente, gesitueerd aan het Markermeer. Het gebied kenmerkt zich door het waterrijke karakter, de lintdorpen en de openheid. Het wordt dan ook aangeprezen als open agrarisch cultuurlandschap met waarden op het gebied van natuur, recreatie, landschap en cultuurhistorie. Het grondgebied maakt deel uit van Nationaal Landschap Laag Holland en is aangewezen als Natura2000-gebied, waarvoor zie verder het hoofdstuk Landschap etc.

Statistische gegevens

De gemeente Zeevang had vlak voor haar opheffing in 2016 ca. 2.500 huizen met ca. 6.300 inwoners op een oppervlakte van 5.619 hectare.

Geschiedenis

"De meeste dorpen in de regio Zeevang ontstonden tijdens de ontginning van het veen, vanaf de 11e eeuw. De dorpen in het gebied werden gebouwd op de relatief stevige grond langs de veenriviertjes. Haaks op die riviertjes groef men sloten om het water uit de drassige veengrond weg te laten lopen en zo landbouwgrond te verkrijgen. Door de ontginning van het veen klonk de bodem echter in en werd het nodig het land met dijken tegen het oprukkende water te beschermen. Polder de Zeevang was vermoedelijk al rond 1300 een feit. De polder werd omgeven door een dijkenstelsel en het waterpeil werd gereguleerd met sluizen.

Land van vissers en boeren
De bewoners waren vissers en boeren. Door de aanleg van dammen en de drooglegging van meren nam de visserij in belang af, maar het boerenbedrijf is in de streek altijd belangrijk gebleven. Het aanzien van de Zeevang is eeuwenlang feitelijk weinig veranderd. Het bij de middeleeuwse ontginning ontstane kavelpatroon is nog altijd zichtbaar, en ook de daarbij behorende lintbebouwing van de dorpen.

Vaarpolder
Tot 1961 was de Zeevang een vaarpolder; veel percelen konden alleen varend worden bereikt. De landverkaveling en de aanleg van zo'n 25 km verharde weg maakte het vervoer per boot overbodig." (bron: Waterlands Archief)

Bezienswaardigheden

- Kerken van de Protestantse Gemeente Zeevang en Oudendijk.

Landschap, natuur en recreatie

- Vroeger was Holland een dik veenpakket wat zo´n 2 meter boven de zeespiegel lag. Zich in het oosten uitstrekkend tot ver in het huidige Markermeer en IJsselmeer. Het regenwater wat er viel verzamelde zich in veenstroompjes, wat afwaterde naar lagergelegen gebied en uiteindelijk de zee. Toen de mens zich vestigde was er nog akkerbouw mogelijk in de regio en er was bos. Doordat het land steeds meer ontgonnen werd door het graven van sloten dwars op de oorspronkelijke veenstromen, waterde het veen meer dan natuurlijk af, wat resulteerde in het inklinken van het veenpakket. Dit betekent uitdrogen omdat het water uit het veen verdween, waardoor het land zakt. Doordat het land in snel tempo zakte en er meer water te verwerken was, konden de oude veenstromen hun water niet kwijt, en bij vloed overspoeldde het land. Zware stormen maakten de veenstromen tot meren waardoor kleine en grotere binnenzeeën ontstonden. Omdat de situatie onhoudbaar bleek is men begonnen de resterende eilanden te bedijken.

De Polder Zeevang, tegenwoordig een Natura2000-gebied, is zo´n voormalig eiland. Wie hier goed om zich kijkt heeft ziet duidelijk de kronkelende veenstromen, en de dwars hierop gegraven sloten. Dit heet veerverkaveling. Het toont de oudste bewoningsgeschiedenis in het veengebied. Vroeger, toen de Zuiderzee er nog was, zetten ze bij eb gewoon de sluizen open, en dan stroomde het water weg. Nu moeten grote gemalen de polder drooghouden. Het kwam nog wel eens voor dat er een storm opstak, juist als het vloed was. Dan gebeurde het wel dat de dijk brak. Dan repareerden ze de dijk door met een bocht om het gat heen, een nieuwe dijk te maken. Op de plek waar de dijk brak, bleef vaak een klein meertje, een braak of wiel. Eén van die 'braken' was de Etersheimerbraak. (bron: Bezoekerscentrum De Breek, Etersheim)

Momenteel ligt het water in de sloten van de Zeevang door inklinking ongeveer 2,30 meter onder N.A.P. Het laagst gelegen gebied in deze polder is de Etersheimerbraakpolder. Met 6,60 meter onder N.A.P is dit het op een na laagste punt van Nederland.

In 2013 is het Natura 2000-Beheerplan voor Polder Zeevang vastgesteld. Het beheerplan geeft aan hoe het gaat met de beschermde vogelsoorten in het gebied en of er aanvullende maatregelen nodig zijn om deze soorten te beschermen. De werkingsduur van dit eerste Natura 2000-beheerplan voor dit gebied liep tot 11 november 2019. Uit de evaluatie blijkt dat de instandhoudingsdoelen worden behaald. Het Natura 2000-beheerplan heeft voldoende bescherming geboden voor behoud van omvang en kwaliteit van het leefgebied van 9 soorten doortrekkende vogels. Het beheerplan kan daarom vanuit die functie ongewijzigd met 2 jaar worden verlengd. Dat heeft het college van Gedeputeerde Staten van Noord-Holland op 5 november 2019 besloten. Daarnaast komt er nader onderzoek naar mogelijkheden om andere randvoorwaarden in het Natura 2000-beheerplan op te nemen, zodat een effectiever beheer en schadebestrijding van ganzen mogelijk wordt. (bron: Provincie Noord-Holland, 5-11-2019)

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Zeevang (online te bestellen).

Links

- Muziek: - "De huidige vorm van de Zeevangsfanfare bestaat sinds 1968 en is een fusie van diverse verenigingen uit de gemeente Zeevang. In 1968 is dus het 50-jarig bestaan gevierd. Voor een uitgebreid verslag van het verleden van onze fanfare, verwijzen wij naar de pagina Geschiedenis op onze website. Het orkest staat onder leiding van Dim van den Berge en bestaat uit zo'n 35 leden. Tevens is er een opleidingsorkest, waarin leerlingen van de fanfare samen kunnen spelen. De fanfare heeft eigen opleiding voor koperblaasinstrumenten.

De concerten. De fanfare geeft diverse concerten per jaar. In maart wordt het Voorjaarsconcert voor de donateurs gegeven en sinds een paar jaar worden er in de weken voor de grote schoolvakantie ook buitenconcerten gegeven op verschillende locaties in de Zeevang, de zogeheten “de Zeevangsfanfare komt naar je toe”-tournee. Ook verzorgt de fanfare een muzikale afsluiting van de jaarlijkse Rolstoel-Avondvierdaagse. Daarnaast zijn er de “standaard” concerten op Koningsdag, bij de intocht van Sinterklaas, en tijdens de kerst-samenzang in de grote kerk van Oosthuizen. Ook worden verschillende festivals voor fanfareorkesten bezocht. Er zijn dus genoeg momenten om ons te zien spelen. De repetities. De repetities worden op donderdagen gehouden, in MFA De Groote Molen in Oosthuizen. Als je al een instrument speelt, of een instrument wilt gaan spelen, kom dan gerust eens langs om te zien of het iets voor je is."