Wellicht heeft Zijldijk in verhouding tot het aantal inwoners wel de hoogste kerkdichtheid in het land. Er is er nog maar een in functie (Doopsgez. Vermaning). De Geref. kerk is nu een vakantiehuisje en de Herv. kerk is nu dorpshuis 't Fivelhoes (foto).
Het GKV zaalkerkje in Zijldijk is in 2009 aan de eredienst onttrokken. De buren, de familie Schaap, hebben het verbouwd en herbestemd tot vakantiehuis. (© Harry Perton / https://groninganus.wordpress.com/2021/05/14/hemelvaartrondje-zijldijk)
Een van de jaarlijkse feesten in Zijldijk is het Oogstfeest in september
Zijldijk, deze fotogenieke landgeit wilde wel even poseren voor de fotograaf. (© Harry Perton/https://groninganus.wordpress.com)
- Zijldijk is een dorp in de provincie Groningen, in de streek Hoogeland, gemeente Eemsdelta. T/m 1989 gemeente 't Zandt. In 1990 over naar gemeente Loppersum, in 2021 over naar gemeente Eemsdelta.
- Onder het dorp Zijldijk vallen ook de buurtschappen Honderd, Kolhol en 't Zandstervoorwerk.
Terug naar bovenIn het Gronings
Zieldiek.
Oudere vermeldingen
1424 kopie Ubba Ffockema up den Zyldyck, 1437 kopie up den zyldyck up den kaerpel up den Sande, 1463 kopie tot zijldijckster uterdyck toe, ca. 1530 Zijldijck, 1794 Zyldyk, 1869 Zijldijk.
Naamsverklaring
Samenstelling van zijl 'uitwateringssluis' en dijk 'waterkering'. Al in 1272 wordt in het nieuw gewonnen land bij 't Zandt door de monniken van Wittewierum een zijl gelegd: aqueductus in Sonde in novalibus. In 1317 legt men de Zijldijk vanaf 't Zandstervoorwerk naar het noorden en verder naar Uithuizermeeden. De naam van deze dijk is afkomstig van de Hoogherzijl, die waarschijnlijk reeds bij de aanleg van de dijk is gelegd. In 1444 wordt de Koren- en Zijldijksterkwelder aangedijkt.(1) Het dorp ontleent zijn naam aan de sluis die het water van de Oude Leije moest afvoeren. In 1444 wordt het gebied O van het dorp ingepolderd en verliest de sluis haar functie.
Zijldijk ligt NW van 't Zandt, ZO van Uithuizermeeden, Z van Roodeschool. De karakteristieke lintbebouwing strekt zich uit langs de Fivelweg, die grotendeels het tracé van de voormalige dijk volgt. Het dorp ligt aan de rand van de Fivelboezem, de vroegere rivier waarvan de loop vanuit de lucht nog goed herkenbaar is. De Fivel stroomde van het huidige dorp Lageland naar de Waddenzee, die destijds tot het dorp reikte.
Terug naar bovenIn 1840 heeft Zijldijk 88 huizen met 454 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 100 huizen met ca. 220 inwoners.
Terug naar bovenZijldijk is een dijkdorp, ontstaan aan de noord-zuid lopende Fiveldijk, die in 1307 is aangelegd door monniken van Wittewierum. De oudste nog bestaande huizen dateren uit het eind van de 18e eeuw. Een aantal woningen stamt uit de jaren twintig en dertig van de 20e eeuw terwijl een aantal woningen in het noorden van het dorp stammen uit de jaren zeventig van de 20e eeuw. Daarna zijn er geen nieuwe woningen meer aan het woningbestand toegevoegd.
- Schoolmeesterrapport betreffende de situatie van Zijldijk anno 1828.
Terug naar bovenZijldijk is een typisch agrarisch dorp, hoewel de agrarische werkgelegenheid inmiddels grotendeels is verdwenen en er tegenwoordig ook veel forensen wonen. In het dorp zijn een landbouwcooperatie, een tractordealer en de loonwerker de enige nog overgebleven middenstand. Winkels zijn er niet meer (ooit waren het er meer dan 20!, nu is men daarvoor aangewezen op omliggende dorpen zoals Uithuizen en Uithuizermeeden), het vroegere café Zonderman aan de Kolkweg is nu een woonhuis, en ook de beide dorpsscholen zijn al lang geleden gesloten (tot 2016 is er nog wel een kleine particuliere school, zie 3 alinea's hierna).
Van de 3 kerken is er vandaag de dag nog 1 in functie (de Doopsgezinde Vermaning). De Gereformeerde kerk is nu een zorginstelling en de Hervormde kerk is nu dorpshuis 't Fivelhoes (zie verder bij Bezienswaardigheden). Dat is dus nog de enige voorziening in het dorp, maar volgens zijn Facebookpagina toevallig wél de gezelligste huiskamer van het Hoogeland!
En ondanks de geringe voorzieningen is het toch echt nog wel goed wonen in het dorp, aldus de Dorpsvisie: "Het dorp Zijldijk is op sommige terreinen haar tijd ver vooruit. Daar waar elders gesproken wordt van de teloorgang van dorpen door het verdwijnen van winkels, scholen en sportverenigingen kan dat in ons dorp niet meer wegvallen. Het is er immers al jaren niet meer. Toch heeft het dorp aantrekkingskracht. Mensen wonen er graag en er staan weinig huizen leeg. Er is dus ook nog leven mogelijk na de krimp."
- Boerderijschool Zijldijk (Oosterhuizerweg 3, in de praktijk tot dit dorp behorend maar voor de post 'in' 't Zandt gelegen) is in 1991 opgericht door Jeannette Kappé en haar partner Ton Kotterer. De school ging uit van de antroposofische principes van Rudolf Steiner. De grondgedachte van de school was dat het kind zich ontwikkelt in zijn gehele menszijn. Het leerplan is geschreven om het kind in die ontwikkeling te begeleiden en te ondersteunen. De natuur en de omgang met dieren en planten maakten nadrukkelijk deel uit van de leeromgeving. De seizoenen deden hun invloed gelden door de levenscyclus van de natuur maar ook door de christelijke seizoensfeesten. Het echtpaar had geen inkomen uit de school, maar dankzij de andere baan van Kotterer (hij werkt in de zorg) kwam er brood op de plank. De ouders betaalden de leermiddelen. In 2016 is mevr. Kappé 65 jaar geworden. Zij heeft besloten de school na afloop van schooljaar 2015/2016 op te heffen. - Hier nog een reportage over het stoppen van de school. - Volgens de Onderwijsinspectie voldeed de Boerderijschool aan alle kwaliteitsnormen.
- Dorpscoöperatie Zijldijk is de afgelopen jaren doende geweest om de mogelijkheden voor een lokale biovergistingsinstallatie te onderzoeken. Helaas ziet de Provincie geen mogelijkheden voor vestiging van zo'n installatie in het dorp, maar de coöperatie blijft hopen dat die mogelijkheid er wel ooit komt, wellicht door aanpassing van regelgeving. In de tussentijd zet men in op anderszins duurzamere energie in het dorp door betere isolatie van huizen, energiebesparing en zonnepanelen.
Terug naar boven- Het dorp heeft 2 rijksmonumenten, zijnde de Doopsgezinde Vermaning (Fivelweg 29) en de bijbhorende kosterij op nr. 31.
- De Doopsgezinde Vermaning is een uit 1772 daterende schuurachtige zaalkerk met spitsboogvensters in de zijgevels en met een hoog schilddak. In de korfboog van de ingang zit een stichtingssteen en daarboven een gedenksteen. De kerk heeft een orgel van F.R. Feenstra uit 2005. Door het samenvoegen van de doopsgezinde gemeente met die van buurdorp Zeerijp in 1988 is de Doopsgezinde Gemeente Zeerijp / Zijldijk ontstaan. In 2006 zijn de gebouwen in Zeerijp verkocht. Sindsdien vinden alle activiteiten plaats in de vermaning te Zijldijk. In 2014 is ds. mr. Fokke R. Fennema als dominee benoemd. - Leden van de Doopsgezinde Gemeente anno 1811. - Artikel van 9 pag. over de geschiedenis van de Doopsgezinde Vermaning door P. Coolman en Teun Juk.
De naastgelegen kosterij op nr. 31 is een eenvoudig 19e-eeuws dwarspand met afgewolfd zadeldak. De achterzijde van de woning is naar de weg gekeerd, de voorzijde naar de erachter gelegen Doopsgezinde Vermaning. Het pand is nog altijd als kosterij in gebruik.
- De Hervormde kerk (Fivelweg 49) is niet meer in functie. Deze is herbestemd tot Dorpshuis 't Fivelhoes, waarvoor zie verder onder het kopje Links.
- Het witte voormalige GKV zaalkerkje (Fivelweg 45) uit 1886 is in 2009 wegens teruglopend kerkbezoek aan de eredienst onttrokken. De gemeente telde op het laatst nog ca. 60 leden. De kerkgangers gaan nu naar de Gereformeerde kerk vrijgemaakt in Roodeschool, waarmee de kerkelijke gemeente van Zijldijk enkele jaren daarvoor al was gefuseerd. Uit angst dat het kerkje zou vervallen, heeft buurman Willem Schaap het gekocht toen het leegkwam. Sinds 2010 had het kerkje een herbestemming als woon-, werk- en leertraject van zorginstelling Samvalora (= Esperanto voor 'van gelijke waarde'), voor mensen met een fysieke of psychische beperking. Rond de kerk konden zij hun eigen groenten verbouwen en kleinvee verzorgen. In een werkplaats achter de kerk konden deelnemers lassen, zagen en houthakken. Er was ook een winkeltje gerealiseerd waar zelfgeteelde producten werden verkocht, aangevuld met producten uit de directe omgeving. De huurovereenkomst eindigde echter in 2020. Toen besloot de familie Schaap het kerkje te verbouwen tot vakantieverblijf voor maximaal twee personen.
- Het trafohuisje (bij Fivelweg 47) met ver overstekend plat dak dateert uit de jaren dertig en is uitgevoerd in expressionistische stijl.
Terug naar boven- Oogstfeest (op een zaterdag in september). - Videoreportage Oogstfeest 2009.
Terug naar boven- Algemeen: - Artikel van cabaretier Arno van der Heyden over Zijldijk waarin hij verslag doet van zijn zoektocht naar de gastronomische specialiteiten van dit dorp en van Oosternieland, voorafgaand aan zijn optreden eind 2013 in 't Fivelhoes. Als resultaat hiervan heeft hij de bezoekers van zijn optreden die avond kunnen laten kiezen uit lokale huisgemaakte appelsap, 'Tia Maria' en Vlierbloesemwijn. De Laura's aardappels van Elema, de lekkerste aardappels ooit, zo stelt hij, gaan mee naar huis.
- Nieuws: - Nieuws uit Zijldijk op Facebook.
- Belangenorganisatie: - "Dorpsbelangen Zijldijk heeft als doel het behartigen van de plaatselijke belangen van het dorp in de meest ruime zin. In kleine dorpen zoals het onze zijn de laatste jaren veel faciliteiten verdwenen. Er zijn geen winkels meer, de laatste bus is jaren geleden vertrokken en ook de schoolgebouwen en een kerk hebben een andere bestemming gekregen. Gelukkig hebben we nog wel een mooi dorpshuis en een bruisend verenigingsleven. Daardoor, en door de prachtige omgeving van het Groninger Hoogeland, is Zijldijk nog altijd een mooi dorp om te wonen.
De dorpsbewoners moeten het dorp zelf leefbaar en leuk houden. Omdat samen meer kan dan ieder individueel, heeft Vereniging Dorpsbelangen een belangrijke functie. Zo zijn er regelmatig contacten met het gemeentebestuur op verschillende niveau's en wordt er een aantal activiteiten door of namens dorpsbelangen georganiseerd. Ook bij nieuwe initiatieven kan Dorpsbelangen worden ingeschakeld. Heb je vragen of ideeën, kom dan gerust eens langs bij een van de bestuursleden of stuur een mailtje."
- Dorpshuis: - ‘t Fivelhoes is het karakteristieke en gezellige dorpshuis voor Zijldijk en Oosternieland en omstreken. De 'huiskamer' van de bewoners en het verenigingsleven. In het dorpshuis is naast de reguliere drankjes ook Zijldijker appelsap verkrijgbaar. De appels komen van de bomen van Bert Tiggelaar en Anna Robijn. De winst wordt gebruikt voor de aanstaande verbouwing van het dorpshuis. 1 fles kost € 2,- . Een doos met 6 flessen kost € 10,-.
- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Zijldijk.
Reactie toevoegen